Tìm cái mới trong cái cũ

Trong lúc đó, âm nhạc "hải ngoại" thì cứ tràn vào bởi đang còn không ít những thính giả rẻ tiền của nó. Nhưng rồi chúng tôi lại tin rằng thời gian trôi đi và những tác phẩm chân chính sẽ tồn tại với mọi người chân chính yêu âm nhạc.

Xin nói một chút về cái tôi để "tự bạch" về những gì chủ yếu mình đang làm. Cũng xin được nhắc lại đôi nét đã làm để thấy cái cần làm, sẽ làm cho chặng đường tới.

Âm nhạc của tôi bắt nguồn từ những giai điệu và ngôn ngữ của tiếng ru quê hương từ thuở còn nằm trong nôi cho đến bây giờ. Tôi đã đưa vào những tác phẩm của mình bóng dáng quê hương. Tôi đi theo con đường tình ca dân tộc. Một ca khúc nhỏ viết cho các em thiếu nhi, tôi cũng ngập mình trong chan chứa dân gian. Một loài hoa, một con ong, một đàn kiến... đều đem đến cho các em những tình cảm cao đẹp, những liên tưởng ngộ nghĩnh, mới mẻ, bất ngờ. Các em trở thành trang sách, trở thành bài ca trước khi trở thành con người công dân hữu ích trong xã hội.

Tôi đã sống ở Huế nhiều năm, lấy vợ Huế, hát bài ca Huế, và tình yêu biến tôi thành dân Huế lúc nào không hay...

Mùa hè năm 1984, có dịp tôi đi thuyền cùng bạn bè ngược dòng Danuble trong một cuộc gặp gỡ các nhạc sĩ nhiều nước tại đó. Sóng Danuble cứ bập bềnh và sôi động. Tôi làm sao mà không nhớ đến sông Hương cho được. Sông Hương thì yên ả lững lờ. Ai càng đi xa càng thấy nhớ. Tôi đã viết bài "Dòng sông ai đã đặt tên" trong một nỗi niềm nhớ nhung lúc đi xa. Dòng sông thì cứ êm đềm như vậy. Nhạc sĩ Trần Kiết Tường quê Nam Bộ, thời thơ ấu từng ở Huế, anh nói rằng sông Hương không chỉ yên ả, dưới dòng sông cuồn cuộn không ngừng đấy !

Cho nên, công việc của người viết nhạc là phải khổ công đi tìm giai điệu và ngữ ngôn mới. Với tôi, tôi tìm trong cái cũ của cha ông để lại.

Mới đây, tôi về thăm lại cầu ngói Thanh Toàn trong dịp công trình được ngành Văn hóa tu sửa và được Nhà nước xếp vào di tích văn hóa quốc gia. Một ngày hội hè, một ngày màu sắc đã diễn ra tại đây. Cũng một ngày, vui chơi, một ngày say tỉnh đã diễn ra tại đây. Một người đàn bà, có lẽ trong cơn ngây ngất, đã nằm ngủ ngay trên cầu. Mọi người thấy lạ, xúm đến và gọi: "Bà ơi, bà về nhà đi chứ, ai lại nằm cầu như thế này, coi sao tiện?" Cụ bà ngồi dậy, mơ màng rồi lại nằm xuống như không có chuyện gì xẩy ra. Và bỗng nhiên, hát nói : "Em ngồi đây... em nằm đây... Em đợi anh trên chiếc cầu này...".

Tôi thấy lạnh buốt trong người như một tia men truyền qua, và thế là bài "Người về cầu ngói Thanh Toàn" đang ấp ủ lâu nay bỗng được khơi nguồn, tuôn chảy...

Tôi đang dồn gần như toàn bộ sức lực tinh thần và thể chất (mặc dù đang thời kỳ đau tim dữ dội) để có thể sớm hoàn thành một "thanh xướng kịch dân gian" mang chủ đề "Chuyện tình của nàng Huyền Trân", dựa trên các chất liệu dân ca Huế. Công chúa Huyền Trân ra đi "lấy chồng" trong bước chân đưa tiễn của chính người yêu là Trần Khắc Chung năm 1306. Nợ nước, lệnh vua, tục làng, gia phong, nghĩa chung, tình riêng... nỗi buồn của nàng Huyền Trân có lẽ còn day dứt trái tim nhiều thế hệ người đời... Không biết tôi có làm nổi ước mơ của mình hay không, có để lại được chút gì về một chuyện tình hiếm có như chuyện Huyền Trân hay không, nhưng cứ "dám nghĩ dám làm" cái đã !

Những năm còn chiến tranh, tôi đã có dịp cùng các nhạc sĩ như giáo sư tiến sĩ Tô Ngọc Thanh, nhạc sĩ Vĩnh Long, Hồng Thao, Lê Toàn Hùng, Ngọc Oánh, Lê Quang Nghệ, mấy anh em tâm đắc một thuở sưu tầm dân ca khắp các vùng từ Mèo Thái đến Tây Nguyên, Chàm, Khơ Me Nam Bộ... Nhiều tập dân ca đã ra đời từ đó chắc hẳn còn để lại đến nay. Giờ đây, việc sưu tầm vốn âm nhạc dân gian gần như bị lãng quên, mà có, thì không mấy ai hăng hái say sưa như thuở ấy. Tôi mong muốn và đang cùng các nghệ nhân trên quê hương giàu chất thơ của Thừa Thiên Huế tìm kiếm và ghi lại những bài bản, từ âm nhạc cung đình đến những điệu hò, điệu lý... Đây là một việc làm hoàn toàn không dễ dàng và đòi hỏi thời gian cùng các phương tiện khả dĩ, ngoại trừ tấm lòng và niềm say mê nghề nghiệp. Mong sao được ngành Văn hóa tạo điều kiện ủng hộ chúng tôi trong việc này.

Tôi luôn tự nhủ rằng hãy hành động, dù sáng tác hay sưu tầm, nhịp đập trái tim mình hãy hòa với nhịp đi lên của đất nước quê hương...

Mùa xuân, 1992
T.H.P
(TCSH48/03&4-1992)