Quốc mẫu Âu Cơ được nhà nước ta đề nghị đưa vào danh sách “Các nữ thần trên thế giới”

16:47 16/05/2008

Nhân giỗ tổ Hùng Vương 10 tháng 3 Âm lịch

Quốc mẫu Âu Cơ

Sử sách của nước ta còn ghi lại rất rõ ràng: Thời đại Hùng Vương, nước ta là nước Văn Lang và được phân thành 15 bộ, tương đương với phạm vi cư trú của 15 bộ lạc hợp thành dân cư nước Việt cổ. Trong 15 bộ, thì bộ Văn lang là bộ gốc, là trung tâm của nước Văn Lang nằm trên hợp lưu của ba con sông: sông Thao, sông Đà và sông Lô. Lãnh thổ bộ này trải rộng ra hai bên sông Thao, sông Hồng từ dãy núi Ba Vì sang dãy núi Tam Đảo, phạm vi tương đương với tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc cộng với tỉnh Sơn Tây (cũ), một phần tỉnh Yên Bái và miền nam tỉnh Tuyên Quang. Như vậy, cách đây đúng 4880 năm, vùng đất Tổ Hùng Vương nằm gọn vào khoảng giữa bộ Văn Lang. Tục truyền, ở nơi đây, bà Âu Cơ đã sinh ra một bọc trăm trứng, sau nở thành trăm người con. (Bà Âu Cơ là con gái của Đế Lai, lấy Lạc Long Quân là con của Kinh Dương Vương và bà Thần Long).
Một hôm Lạc Long Quân nói với Âu Cơ rằng: “Ta là giống Rồng đứng đầu thủy tộc, nàng là giống Tiên sống trên cạn là chính, Thủy hoả khắc, tuy khí âm dương hợp lại mà sinh trăm con, chung hợp thật khó vì giòng giống bất đồng khó ở lâu với nhau được”. Nói rồi chia cho Âu Cơ 50 người con, còn 50 người con theo Lạc Long Quân xuôi về phía .
Âu Cơ và 50 người con lên ở đất Phong Châu, họ tôn người con trưởng lên làm vua lấy hiệu là Hùng Vương thứ nhất, đặt tên nước là Văn Lang (nay thuộc Bạch Hạc, Phú Thọ). Đến nay, các nhà nghiên cứu về sử học ở nước ta còn cho biết: Trong huyền sử nói rằng, khi chia tay với Lạc Long Quân, bà Âu Cơ dẫn các con trụ lại ở vùng Hiền Lương (thuộc Hạ Hoà - Phú Thọ ngày nay) là một nơi có nhiều cảnh đẹp... “Mẹ dừng chân đốn gỗ chò để làm nhà. Mẹ gọi nước Ghềnh Hạc dội về. Mẹ gọi gió Chàm Lâm thổi ngược. Mẹ uốn sông Cái chảy đằng trước, xếp núi non trùng điệp đằng sau. Mẹ bảo con cháu khơi Ngòi Lớn bên phải, khơi Ngòi Vằn bên trái. Mẹ bảo dân đào Ao Muội và Móng Hội để thả cá. Mẹ dạy dân đắp gò trồng cây như Gò Cám, Gò Thị, Gò Sung, Gò Sở... chim chóc rủ nhau đến hót, hươu nai rủ nhau chạy nhảy. Mẹ tìm ra hạt lúa. Mùa xuân Mẹ dạy dân cày bừa. Mùa hạ Mẹ dạy dân gặt hái. Đồi nương có lúa nếp xen lẫn nương mía, nương dâu. Mẹ dạy dân nhào bột nếp với nước mía để làm bánh đằng. Dân làng bắt chước chế thành nhiều thứ bánh khác nhau như bánh rán, bánh mật, bánh nếp. Mẹ dạy dân dệt vải làm quần áo che thân. Hiền Lương trở nên một vùng giàu có yên vui...”.
Mẹ Âu Cơ lập nghiệp tại đây và cũng mất tại đây. Dân chúng sau này lập đền tôn thờ Mẹ và suy tôn Mẹ là Quốc Mẫu Việt . Đền Quốc Mẫu Âu Cơ được dân làng thành lập từ năm nào không rõ, nhưng theo những người dân ở đó cho biết, thì lần trùng tu cách đây khoảng trên dưới 200 năm, vào thời Gia Long nhà Nguyễn (1802 - 1819). Đền có 5 gian kiến trúc theo kiểu chữ Nhất, sau đền có một cây đa già trên 100 tuổi, tán lá xum xuê tôn cho ngôi đền một vẻ đẹp vừa thanh thoát vừa tôn nghiêm. Trong đền có một bức tượng Quốc Mẫu Âu Cơ cao gần một thước ngồi vào một ngai, hai tay đặt lên đầu gối, chân đi hài cong (vân sào), đầu đội mũ lấp lánh những hạt kim cương. Cánh đây vừa đúng mười năm: vào năm Tân Mùi (1991), ngôi đền này đã được Bộ Văn hoá Thông tin nước ta công nhận là “Di tích Lịch sử - Văn hoá”.
Truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ, đã cho cả dân tộc ta niềm tự hào là con Rồng, cháu Tiên. Theo giáo sư Đinh Gia Khánh, thì Hồng Bàng là một loài chim lớn, tên Âu Cơ cũng là tên một loài chim. Chữ Lạc trong Âu Lạc và trong Lạc Việt mà chúng ta thường nói về Quốc Tổ, về đất nước lúc cội nguồn, có nghĩa là một loài chim có đuôi dài như chim phượng hoàng, chim trĩ, chim công. Vì thế, để biểu tượng cho sự hoà hợp, người ta thường dùng hai hình tượng là Rồng - Phượng (Phụng) trước để nói lên nguồn gốc của dân tộc, sau là về mỹ thuật và ý nghĩa như trên đã nói.
Từ hàng nghìn năm nay, hình tượng Quốc Tổ Lạc Long Quân và Quốc Mẫu Âu Cơ, là hình ảnh thiêng liêng của dân tộc Việt Nam, nhiều ngôi đền đã được lập nên để thờ phụng người Cha, người Mẹ của giống nòi. Nhưng nếu nói nơi có quy mô bề thế, thì phải kể tới ngôi đình Bình Đà (ở xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây). Ngôi đình làng Bình Đà có từ nhiều thế kỷ trước và luôn được dân làng chăm chút tu sửa hàng năm, ở đình có tấm bia ghi từ năm Kỷ Mùi (1919) viết rằng: “Đình làng ta thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân đã có từ lâu đời...”, và hai tấm bia có hoạ tiết hình Rồng rất đẹp thời nhà Lý... Ngoài ra, đền thờ Lạc Long Quân còn lưu giữ được bức chạm nổi sơn son thiếp vàng có niên kỷ đầu thế kỷ thứ 11. Bức chạm được phối trí nội dung rất trang trọng: Giữa tầng 2 và 3 là hình tượng Quốc Tổ Lạc Long Quân đội mũ bình thiên, mặc áo hoàng bào, tay cầm hốt, chân đi hia, được xem là một cổ vật quý giá của quốc gia.
Lễ giỗ Quốc Tổ Lạc Long Quân được tổ chức vào ngày mùng 6 tháng 3 Âm lịch, trước 4 ngày giỗ tổ Hùng Vương (10 tháng 3 Âm lịch) tại đền Hùng, Phú Thọ. Trong ngày lễ tưởng niệm này, dân làng bầy đủ lễ vật trước hương án như 100 bánh oản, 100 quả chuối, 100 bánh dẻo, 100 chiếc ghế chéo để mời 100 người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ về dự hội.
Được biết, riêng Quốc Mẫu Âu Cơ đã được Nhà nước ta đề nghị đưa vào danh sách “các Nữ thần trên thế giới” do Cơ quan Văn hoá - Giáo dục và Khoa học Liên Hiệp quốc (UNESCO) chủ trì xét duyệt.

NGUYỄN DUY CÁCH
(nguồn: TCSH số 146 - 04 - 2001)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Lại nói về cội nguồn của họ Nguyễn Tiên Điền

Họ Nguyễn Tiên Điền của Nguyễn Du lừng danh như thế nào thì mọi người đã rõ. Nhưng gia phả họ Nguyễn này ở Tiên Điền thì cũng chỉ cho biết vị tổ khải tổ là cụ Nguyễn Nhiệm (Nhậm), kế tiếp theo trực hệ là Nguyễn Đức Hành (Phương Trạch hầu) , Nguyễn Ôn, Nguyễn Thế, Nguyễn Quỳnh, Nguyễn Nghiễm (Xuân Quận công) thân phụ của Nguyễn Du.
Đình trong phố - còn và mất

Văn hóa đình làng từng có một vị trí hết sức quan trọng trong cộng đồng người dân sống ở chốn kinh kỳ Thăng Long - Kẻ Chợ xưa kia. Theo thống kê, ở khu phố cổ hiện nay vẫn còn hơn 60 ngôi đình trong tổng số 112 công trình tôn giáo tín ngưỡng từng có tại đây. Số phận những ngôi đình đó giờ ra sao, trong thời buổi kinh tế “mặt tiền thành tiền mặt”?
Đồng Hới

LÊ THỊ MÂY

1
Hơn mười ba năm về trước, kỳ vừa ngưng bom đạn, thường từ sớm chủ nhật, tôi đã về quanh quẩn với phố đổ rậm rì cỏ dại. Nhiều lần đếm đi đếm lại, cũng chỉ còn sót có mười bốn cây dừa, thân bị băm kín miểng bom. Tàn lá xơ xáp, đỏ cháy.
Từ Hải Vân nghĩ về yếu tố Nhân hòa

PHẠM HỮU THU

Đầu tháng tư năm nay, tôi mới có dịp trở lại Hải Vân, bởi từ khi có hầm đường bộ, xe cộ ít qua lại con đường đèo quanh co, đầy hiểm nguy nhưng có cảnh quan tuyệt mỹ này.
Vài suy nghĩ về sức hấp dẫn của công trình Người Ba- Na ở Kontum[Nguyễn Kinh Chi và Nguyễn Đổng Chi]

Ngoài một dung lượng văn hóa tộc người đủ thỏa mãn độc giả thì công trình Mọi Kontum(1937) của Nguyễn Kỉnh Chi và Nguyễn Đổng Chi còn là một văn phẩm tạo được sức lôi cuốn, hấp dẫn đặc biệt. Tham luận góp phần lý giải thành công của tác phẩm trên ba phương diện: Lối khảo tả chân phương mà thấu đạt, trí tuệ sắc bén mà vẫn hồn hậu và văn phong ấn tượng.
Sài Gòn, thời của những biểu tượng thất truyền

Chỉ 15 năm, như chớp mắt, hàng loạt các công trình hiện đại đã hùng hổ đẩy những biểu tượng cũ của Sài Gòn đi sâu vào trong quá khứ, biến chúng thành những tiểu cảnh.
Ở một góc nghĩa trang chữ

INRASARA

Khi mẹ la chị Hám: “Mi không biết hôm nay là ngày gì sao mà hốt thóc trong lẫm đi xay”, thì tôi biết ngay đây là ngày trăng hết harei ia bilan abih, ngày người Cham kiêng xuất hàng ra khỏi nhà.
Dòng chảy văn hóa Hà Nội

Dù có thể không sinh ra trên mảnh đất này nhưng đã là người Việt Nam ai cũng cảm nhận được một Hà Nội của chúng ta từ sông Hồng đỏ nặng phù sa đến Hồ Gươm lung linh truyền thuyết, Văn miếu - Quốc Tử Giám thâm nghiêm... Và cũng xao xuyến nhận ra một cái gì đó rất Hà Nội, của Hà Nội, từ mùa thu se sẽ lâng lâng đến đêm nồng nàn hoa sữa, cơn mưa tìm về phố cổ với màn sương lan nhẹ mặt Hồ Gươm...
Mật mía Văn Giang và kẹo lạc chợ Gôi

Chợ Gôi ở xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh có tự bao giờ? Câu hỏi thật khó và cũng chưa thể có câu trả lời đầy đủ. Mà cái tên nôm “Gôi” còn được dùng để chỉ địa danh của nhiều nơi khác ở Việt Nam.
Làng đẹp cuối cùng giữa nguyên sơ

Vượt chặng đường hơn 50 km về hướng bắc, từ trung tâm thành phố Pleiku - tỉnh Gia Lai chúng tôi tìm đến làng Kon Solal ở xã Hà Tây, huyện Chư Păh - một trong vài ngôi làng nguyên sơ cuối cùng còn lại của đồng bào BaNa.
Ngôi làng đặc biệt có người nói được… 20 thứ tiếng khác nhau

Đó là ngôi làng dưới chân núi Chư Mom Ray nhiều huyền thoại. Điều kỳ lạ là cả đứa trẻ 10 tuổi cũng nói được nhiều thứ tiếng, không chỉ tiếng của dân tộc khác, mà họ còn nói được tiếng Lào, Miên và những đứa trẻ được đi học thì tiếng Anh cũng không phải là ngoại lệ.
Thành Cổ Loa không chỉ có thất bại

“Thất bại trước quân Triệu Đà tại Cổ Loa của An Dương Vương dẫn đến 1.000 năm Bắc thuộc là nỗi đau lớn của dân tộc Việt. Nhưng Cổ Loa không chỉ ghi dấu thất bại thiên thu. Mà đó còn là nơi Ngô Quyền chọn làm kinh đô ngay khi đại phá quân Nam Hán năm 938, mở ra thời kỳ độc lập tự chủ của nước việt với triều đình phương Bắc. Và điều này đang bị lãng quên...”.
Chùa Tiêu thờ nhục thân của Thiền sư Như Trí

Chùa Tiêu Sơn (thường gọi là chùa Tiêu) - một danh thắng nổi tiếng và cũng là - trung tâm Phật giáo cổ xưa của Việt Nam.
Năm 1902, Nguyễn Sinh Cung - Hồ Chí Minh theo cha chiêm bái đền Quả Sơn

Đền Quả Sơn ở Bạch Ngọc nay là xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương thờ Lý Nhật Quang. Ngài là con thứ tám của vua Lý Thái Tổ, được phong tước Uy Minh vương. Mùa xuân năm 1902, Nguyễn Sinh Cung trên nẻo đường theo cha đi dạy học, thăm thú quê hương có đến chiêm bái đền Quả Sơn - một trong bốn ngôi đền linh thiêng nhất của tỉnh Nghệ.
Đặc điểm địa văn hóa Đức Thọ với hát ví sông La

Hát ví Sông La (tên gọi một làn điệu ví của Xứ Nghệ; cũng có thể hiểu là điệu ví ở sông La) tham luận này đề cập giới hạn những điệu ví ra đời, tồn tạị, phát triển ở vùng sông La, miền Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
Trụ trì chùa Nền - Trách nhiệm với lời di chúc

Chùa Nền, phường Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội, được xây dựng từ thời vua Lý Thần Tông (1116–1138), bài trí thờ Phật và song thân của thiền sư Từ Đạo Hạnh là ngài Từ Vinh và bà Tằng Thị Loan.
Đề tài về lĩnh vực dân tộc học trên tập san B.A.V.H

TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG

Những năm cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX, ngành Dân tộc học Việt Nam nói chung và miền Trung Tây Nguyên nói riêng được các nhà khoa học, chính trị, bác sĩ của Pháp tiến hành nghiên cứu và công bố nhiều tác phẩm có giá trị.
Miền Trung - Vẻ đẹp và tình người

(SHO) Cứ hễ nhắc tới miền Trung, mỗi người Việt Nam có thể mường tượng ngay ra trong đầu những vùng đất của thiên tai triền miên. Miền đất, nơi mà từ tấm bé cho tới khi lìa đời dường như đều gắn với con chữ nghèo và sớm sương mưa nắng lận đận mưu sinh.
Có ai về Miền Tây!

(SHO) Vậy là tôi đã ở Miền Tây mênh mang sông nước! Tôi đã đặt chân lên bến Ninh Kiều Cần Thơ và ấp Mũi Cà Mau! Tôi đã đi tàu ca nô trên những con kênh, con lạch mà hai bên bờ mọc đầy những cây đước, cây tràm…
Nhớ miền cao A Lưới

Huế xưa – nay, Huế của khúc ruột nước non, chứa đựng trong mình cả một bề dày lịch sử thông qua nét trầm mặc cổ kính của những lăng tẩm, cung điện, chùa chiền… Nhưng có lẽ ít ai biết, Huế vẫn còn ẩn chứa trong mình một A Lưới - vùng đất nổi tiếng với những phong cảnh thiên nhiên kỳ thú và trầm lắng nhiều giá trị văn hoá cổ xưa của cộng đồng các dân tộc thiểu số.