Nỗ lực đưa làn điệu Then vượt núi
Từng đứng trước nguy cơ mai một, nhưng giờ đây, những làn điệu Then không chỉ đã dần tìm lại được chỗ đứng của mình mà còn đang trên hành trình trở thành di sản văn hóa của nhân loại. Đó chính là kết quả của sự nỗ lực không ngừng của các cấp, chính quyền và các nghệ nhân, những người tâm huyết với Then.
Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn biểu diễn hát Then. Ảnh: Quang Đán/TTXVN
Then là loại hình diễn xướng tổng hợp tiêu biểu và đặc sắc nhất của người Tày gồm: ca, nhạc múa và diễn trò. Theo quan niệm của người Tày, Then được hiểu là Thiên (trời), xuất hiện hầu hết trong các nghi lễ của người Tày. Vì vậy, Then không chỉ dừng lại là một loại hình diễn xướng thông thường mà Then còn có sự gắn kết chặt chẽ với tín ngưỡng.
Là người tìm hiểu, nghiên cứu chuyên sâu về Then, nghệ nhân Hà Thuấn, thôn Tân Thịnh, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) đã sưu tầm biên dịch, sáng tác, biểu diễn hàng trăm bài Then cổ, Then mới. Bên cạnh đó, nghệ nhân Hà Thuấn còn mở hàng trăm lớp truyền dạy Then miễn phí tại nhà, tham gia hàng trăm buổi giảng dạy tại một số trường học trên địa bàn tỉnh. Học trò của ông chính là những người yêu Then, mê Then không phân biệt tuổi tác, dân tộc, có người từ nước ngoài cũng tìm đến ông để học đàn, học hát Then.
Nghệ nhân Hà Thuấn tâm niệm: Chính thế hệ trẻ mới là người truyền lửa cho Then, giúp Then phát triển. Vì vậy trong quá trình dạy hát, dạy đàn, nghệ nhân Hà Thuấn còn khuyến khích học trò sáng tác. Trong thời gian tới, khi Then được công nhận là di sản của nhân loại, chắc chắn sẽ còn nhiều người hứng thú với câu hát “Ới la” và còn có người say mê Then, say mê văn hóa Tày và nghệ nhân Hà Thuấn sẽ còn tiếp tục truyền dạy loại hình nghệ thuật này đến thế hệ trẻ.
Chia tay mảnh đất Tân An, chúng tôi về thành phố Tuyên Quang, gặp tác giả của công trình “Then cổ Tuyên Quang” dày gần 1.000 trang giới thiệu và dịch nghĩa toàn bộ 81 cung Then cổ của Tuyên Quang, đó là nghệ nhân ưu tú Ma Văn Đức, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang.
Hơn ba mươi năm nghiên cứu về Then là hơn ba mươi năm ông Đức lặn lội đi đến nhà những thầy Then để tìm hiểu và học hỏi. Kết quả của những chuyến đi ấy là những công trình nghiên cứu về Then rất giá trị. Công trình “Then cổ Tuyên Quang” là công trình giới thiệu Then cổ duy nhất của Tuyên Quang và cũng là tuyển tập về Then cổ duy nhất ở nước ta.
Ngoài công trình về Then cổ, ông Đức còn tham gia viết ba chuyên đề nghiên cứu về Then trong Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Ông giới thiệu: Đề tài gồm 6 chuyên đề, trong đó ông Đức phụ trách 3 chuyên đề: Khái quát chung về di sản Then của dân tộc Tày; Bảo tồn không gian nghệ thuật đạo cụ di sản Then; Bảo tồn một số cung Then cổ, một số làn điệu Then cổ. Để hoàn thành mỗi chuyên đề, ngoài việc tham khảo các tài liệu văn hóa Tày, ông còn tìm đến nhiều địa phương, mắt thấy tai nghe, thậm chí ăn ở cùng đồng bào, trực tiếp xem những nghi lễ của Then.
Ông Ma Văn Đức chia sẻ: "Với Then, nếu mình không đam mê, không say thì không theo được. Mình say mê rồi lại tìm cách chia sẻ, giới thiệu để mọi người hiểu và cùng bảo tồn".
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Vũ Phan, Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, cho biết địa phương được giao nhiệm vụ làm đầu mối cùng một số tỉnh thành phối hợp với Viện Âm nhạc Quốc gia lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận Then là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, các cấp ngành của tỉnh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, đưa điệu Then đến với cộng đồng. Đặc biệt, sự cố gắng không ngừng của các nghệ nhân đã góp phần rất lớn vào việc tạo chỗ đứng cho Then giữa đa dạng các loại hình văn hóa dân tộc. Đây chính là tiền đề để nghi lễ Then vượt qua khỏi những nếp nhà sàn, qua những ngọn núi ra với thế giới.
Hiện hồ sơ đề cử quốc gia “Then Tày, Nùng, Thái” đề nghị UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể nhân loại đã được Hội đồng thẩm định Quốc gia thẩm định và đang được biên dịch sang tiếng Anh. Dự kiến tháng 12/2017, hồ sơ này sẽ được chuyển tới UNESCO.
Theo Nguyễn Văn Tý (TTXVN/Tin Tức)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Giáo dục âm nhạc trở nên rất quan trọng và cần thiết cho sự phát triển không chỉ mỗi cá nhân mà còn của một quốc gia
-
Đã hơn nửa thế kỷ kể từ ngày tình khúc Dư âm ra đời, ít ai biết ban đầu nó chỉ là một sáng tác “tính làm chơi bỏ túi” của anh bộ đội kháng chiến Nguyễn Văn Tý nhưng cuối cùng lọt ra ngoài rồi như gió bay đi “không còn cách nào chặn lại”.
-
Trong cuốn sách vừa phát hành mang tên Vang vọng một thời (NXB Hồng Đức và Công ty Sách Phương Nam ấn hành), cố nhạc sĩ Phạm Duy lần đầu tâm sự về hoàn cảnh ra đời những ca khúc nổi tiếng của ông như Bà mẹ Gio Linh, Đà Lạt trăng mờ, Nắng chiều rực rỡ, Ngậm ngùi, Kiếp nào có yêu nhau...
-
NGUYỄN TRỌNG TẠO
Đã có một thời chúng ta coi "Thơ Mới" (1930 - 1945) là thơ lãng mạn tiểu tư sản bi quan tiêu cực, coi những tác phẩm văn xuôi xuất sắc của Vũ Trọng Phụng là văn tự nhiên chủ nghĩa, là văn đồi trụy, dâm ô, sa đọa, coi những tác phẩm văn học viết về bi kịch, đau thương, mất mát của con người mới là bôi đen chế độ, là không lành mạnh. -
Giữa chợ chiều, tiếng hát ru ngọt lịm làm người ta dừng lại. Câu chuyện hát ru giữa chợ chạm đến nhiều điều về văn hóa Việt - về người Việt và nét đẹp Việt hôm nay.
-
Tháng 10 tới, ca khúc Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao sẽ tròn 70 tuổi (10/1944 -10/2014). Ca khúc đã gắn liền với sự kiện lịch sử của dân tộc: Ngày 19/8 và 2/9/1945.
-
Giữa những xu hướng cách tân của các trường phái Ấn tượng, Biểu hiện, và sự nổi loạn của âm nhạc phi điệu thức trong khoảng thời kỳ năm 1900-1950, chủ nghĩa dân tộc nảy nở từ thế kỷ 19 vẫn bám trụ và tự làm mới mình theo hơi thở hiện đại.
-
Âm nhạc phi điệu thức bắt đầu nhen nhóm từ đầu thế kỷ 20 với những cách tân táo bạo trong hòa âm của trường phái Biểu hiện. Sự rũ bỏ dần dần những quy luật về điệu thức kế thừa từ hàng thế kỷ trước của âm nhạc phi điệu thức đã gây sốc lớn cho thính giả thời bấy giờ.
Họ coi đây là một sự nổi loạn trong lịch sử âm nhạc, nhưng không ngờ rằng nó lại dẫn đến một trật tự chưa từng có trong lịch sử sáng tác âm nhạc. -
Cũng như trong hội họa, Ấn tượng (Impressionism) và Biểu hiện (Expressionism) là hai trường phái âm nhạc có tính lịch sử quan trọng, bởi chúng đánh dấu bước chuyển biến tâm lý của xã hội phương Tây khi giã từ thế kỷ 19 lãng mạn và kỷ luật để bước vào thế kỷ 20 đầy bạo lực và biến động.
-
BIỂN BẮC
Dẫn nhập
Chúng tôi nhớ trước đây - khi luận bàn về thơ, ở trên những vuông chiếu, hay bàn tròn hoặc ở sân diễn đàn thông tin giấy và điện tử - người ta thường hay đóng ấn cho những sáng tác “không ưa” rằng: đây là một bài viết có vần, là một bài vè chứ đâu phải thơ?! -
Bạn có nhớ khi còn là một đứa trẻ, cách bạn nghe, nhận biết và cảm thụ âm nhạc khác với hiện tại như thế nào không?
-
Tháng 7 năm nay, nhạc sĩ Phó Đức Phương vừa tròn 70 tuổi. Bước vào lứa tuổi cổ lai hy, anh đang là một tay cự phách trong làng nhạc, có nhiều sáng tác mang âm hưởng dân ca rất thành công. Khá bận rộn với vai trò Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, Phó Đức Phương vẫn không quên hoạt động sáng tạo âm nhạc. Anh là một trong số các nhạc sĩ Việt Nam được giải thưởng Nhà nước.
-
Cho đến nay, một câu hỏi lớn của khoa học về âm nhạc vẫn là: liệu âm nhạc thuần túy có khả năng khơi gợi những cảm xúc trong con người như cách mà các sự vật, hiện tượng, diễn biến trong cuộc sống hằng ngày tác động lên chúng ta hay không, và nếu có thì cơ chế tác động đó như thế nào?
-
Ngày 15/5/2014, tại TP Vinh đã diễn ra hội thảo “Bảo tồn và phát huy giá trị dân ca trong xã hội đương đại (Trường hợp dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh)” do Viện VHNT Việt Nam phối hợp với hai tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh tổ chức.
-
DƯƠNG BÍCH HÀ
Để chào mừng kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2014), sáng 7/5/2014, tại Học viện Âm nhạc Huế, khoa Sáng tác - Lý luận - Chỉ huy đã tổ chức vòng chung khảo, lễ tổng kết, báo cáo và trao giải thưởng cho cuộc thi sáng tác ca khúc về Điện Biên.
-
Trong thế giới âm nhạc, không ít nghệ sỹ thành công trên cả hai lĩnh vực, độc tấu và chỉ huy, nhưng ít có trường hợp nào lên tột đỉnh vinh quang như Daniel Barenboim.
-
HOÀNG DIỆP LẠC
Mỗi con người thấy sự vật theo góc nhìn riêng của mình, như trong câu chuyện ngụ ngôn “Những người mù sờ voi”. -
Nhân kỷ niệm 90 năm ngày sinh nhạc sĩ Văn Cao (15/11/1923-15/11/2013), đêm nhạc đặc biệt giới thiệu những tác phẩm âm nhạc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ Văn Cao sẽ diễn ra vào tối 22/11 tới tại Cung văn hóa hữu nghị Việt Xô, Hà Nội.
-
Nhạc và lời: NGUYỄN VIỆT -
Nhạc và lời: DƯƠNG BÍCH HÀ
.png)
.png)
