Nỗ lực đưa làn điệu Then vượt núi
Từng đứng trước nguy cơ mai một, nhưng giờ đây, những làn điệu Then không chỉ đã dần tìm lại được chỗ đứng của mình mà còn đang trên hành trình trở thành di sản văn hóa của nhân loại. Đó chính là kết quả của sự nỗ lực không ngừng của các cấp, chính quyền và các nghệ nhân, những người tâm huyết với Then.
Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn biểu diễn hát Then. Ảnh: Quang Đán/TTXVN
Then là loại hình diễn xướng tổng hợp tiêu biểu và đặc sắc nhất của người Tày gồm: ca, nhạc múa và diễn trò. Theo quan niệm của người Tày, Then được hiểu là Thiên (trời), xuất hiện hầu hết trong các nghi lễ của người Tày. Vì vậy, Then không chỉ dừng lại là một loại hình diễn xướng thông thường mà Then còn có sự gắn kết chặt chẽ với tín ngưỡng.
Là người tìm hiểu, nghiên cứu chuyên sâu về Then, nghệ nhân Hà Thuấn, thôn Tân Thịnh, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) đã sưu tầm biên dịch, sáng tác, biểu diễn hàng trăm bài Then cổ, Then mới. Bên cạnh đó, nghệ nhân Hà Thuấn còn mở hàng trăm lớp truyền dạy Then miễn phí tại nhà, tham gia hàng trăm buổi giảng dạy tại một số trường học trên địa bàn tỉnh. Học trò của ông chính là những người yêu Then, mê Then không phân biệt tuổi tác, dân tộc, có người từ nước ngoài cũng tìm đến ông để học đàn, học hát Then.
Nghệ nhân Hà Thuấn tâm niệm: Chính thế hệ trẻ mới là người truyền lửa cho Then, giúp Then phát triển. Vì vậy trong quá trình dạy hát, dạy đàn, nghệ nhân Hà Thuấn còn khuyến khích học trò sáng tác. Trong thời gian tới, khi Then được công nhận là di sản của nhân loại, chắc chắn sẽ còn nhiều người hứng thú với câu hát “Ới la” và còn có người say mê Then, say mê văn hóa Tày và nghệ nhân Hà Thuấn sẽ còn tiếp tục truyền dạy loại hình nghệ thuật này đến thế hệ trẻ.
Chia tay mảnh đất Tân An, chúng tôi về thành phố Tuyên Quang, gặp tác giả của công trình “Then cổ Tuyên Quang” dày gần 1.000 trang giới thiệu và dịch nghĩa toàn bộ 81 cung Then cổ của Tuyên Quang, đó là nghệ nhân ưu tú Ma Văn Đức, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang.
Hơn ba mươi năm nghiên cứu về Then là hơn ba mươi năm ông Đức lặn lội đi đến nhà những thầy Then để tìm hiểu và học hỏi. Kết quả của những chuyến đi ấy là những công trình nghiên cứu về Then rất giá trị. Công trình “Then cổ Tuyên Quang” là công trình giới thiệu Then cổ duy nhất của Tuyên Quang và cũng là tuyển tập về Then cổ duy nhất ở nước ta.
Ngoài công trình về Then cổ, ông Đức còn tham gia viết ba chuyên đề nghiên cứu về Then trong Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Ông giới thiệu: Đề tài gồm 6 chuyên đề, trong đó ông Đức phụ trách 3 chuyên đề: Khái quát chung về di sản Then của dân tộc Tày; Bảo tồn không gian nghệ thuật đạo cụ di sản Then; Bảo tồn một số cung Then cổ, một số làn điệu Then cổ. Để hoàn thành mỗi chuyên đề, ngoài việc tham khảo các tài liệu văn hóa Tày, ông còn tìm đến nhiều địa phương, mắt thấy tai nghe, thậm chí ăn ở cùng đồng bào, trực tiếp xem những nghi lễ của Then.
Ông Ma Văn Đức chia sẻ: "Với Then, nếu mình không đam mê, không say thì không theo được. Mình say mê rồi lại tìm cách chia sẻ, giới thiệu để mọi người hiểu và cùng bảo tồn".
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Vũ Phan, Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, cho biết địa phương được giao nhiệm vụ làm đầu mối cùng một số tỉnh thành phối hợp với Viện Âm nhạc Quốc gia lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận Then là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, các cấp ngành của tỉnh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, đưa điệu Then đến với cộng đồng. Đặc biệt, sự cố gắng không ngừng của các nghệ nhân đã góp phần rất lớn vào việc tạo chỗ đứng cho Then giữa đa dạng các loại hình văn hóa dân tộc. Đây chính là tiền đề để nghi lễ Then vượt qua khỏi những nếp nhà sàn, qua những ngọn núi ra với thế giới.
Hiện hồ sơ đề cử quốc gia “Then Tày, Nùng, Thái” đề nghị UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể nhân loại đã được Hội đồng thẩm định Quốc gia thẩm định và đang được biên dịch sang tiếng Anh. Dự kiến tháng 12/2017, hồ sơ này sẽ được chuyển tới UNESCO.
Theo Nguyễn Văn Tý (TTXVN/Tin Tức)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
PHAN THUẬN THẢONhạc chương, theo cách hiểu thông thường, là những bài hát dùng trong nghi lễ ở triều đình, tông miếu. Thể loại ca nhạc nầy có nguồn gốc lâu đời trong văn hóa Trung Hoa cổ đại, là một phần quan trọng trong Nhã nhạc của các triều đại phong kiến Trung Hoa. Trong quá trình tiếp thu Nhã nhạc từ Trung Hoa, Việt cũng đã tiếp nhận hình thức ca nhạc đặc biệt nầy.
-
MINH PHƯƠNGCó những ca khúc ấp ủ mãi hàng tháng viết vẫn chưa xong, nhưng cũng có ca khúc chỉ vài tiếng đồng hồ là bật ra ngay.Ca khúc Nắng tháng Ba của nhạc sĩ Trần Hoàn viết trong một đêm thành Huế vừa giải phóng.
-
NGUYỄN THỤY KHANói đến Bằng Việt, bạn đọc thường hình dung tới một "Bằng Việt nhà thơ", "Bằng Việt dịch thuật". Và có một thời kỳ còn thêm một" Bằng Việt phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội". Nhưng để hình dung ra một "Bằng Việt văn xuôi" thì chắc ít người biết đến. Nhưng đã có một "Bằng Việt văn xuôi" với một tác phẩm viết về "Thần đồng âm nhạc thế giới" W.A. Mozart. Vậy là "Bằng Việt văn xuôi" này trước hết phải là một người nghe nhạc giao hưởng sành điệu. Đọc "Mozart" qua Bằng Việt, ta hoàn toàn thấy rõ lợi thế ấy.
-
VĨNH PHÚCNhạc lễ (cung đình) là một thể loại của âm nhạc cung đình, bao gồm toàn bộ loại nhạc nghi thức và tế lễ của triều đình. Trong quá khứ, theo một số tư liệu rất ít ỏi còn lại, có lúc, đã được các sử gia phong kiến gọi chung là Nhã nhạc.
-
NGUYỄN THỤY KHALTS: Một Văn Cao nhạc sĩ, thi sĩ hay hoạ sĩ thì ai cũng đã biết, còn một Văn Cao "hiệp sĩ" trong Đội cảm tử hy sinh vì độc lập nước nhà thì ít người được biết. Nhân kỷ niệm 57 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, đồng thời cũng là dịp hành khúc Tiến quân ca của Văn Cao được cất lên một cách nghiêm trang và thiêng liêng trong tư thế Quốc ca, Sông Hương xin được thông tin thêm về nhạc sĩ Văn Cao với tư cách là "Người công an thân yêu".
-
BỬU NAM LTS: Nhân giỗ đầu nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, Sông Hương xin dành chuyên mục này để giới thiệu một số bài viết về anh. Dù cách nhìn, cách đánh giá hiện thời còn có chỗ khác nhau nhưng chắc chắn rằng tên tuổi và nhạc phẩm Trịnh Công Sơn sẽ còn mãi với mai sau.
-
HỒ VĨNHCa khúc “Ướt mi” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn do Nhà xuất bản An Phú-Sài Gòn phát hành năm 1959. Đó là năm tôi cất tiếng khóc chào đời ở một phường xưa Thành Nội Huế.
-
NGUYỄN KHẮC THÀNHGiuseppe.Verdi sinh ngày 12 tháng 10 năm 1813 tại thị trấn Bosseto thuộc tỉnh Parma, Ý. Cha ông là người canh giữ quán trọ, mẹ làm nghề quay tơ. Khi còn là đứa trẻ lên 3, ông đã sớm thể hiện tài năng âm nhạc của mình.
-
HOÀNG HUẾNgười nhạc sĩ lão thành từ từ bước ra sân khấu. Mái tóc anh bạc phơ như tóc tiên ông, và đôi mắt thì long lanh sâu thẳm, tưởng chừng chứa hết cuộc đời. Ồ, cuộc đời dài của một nghệ sĩ, dĩ nhiên đan kín những nỗi buồn vui, kể từ cái ngày hơn nửa thế kỷ trước, khi còn là chàng thanh niên trẻ măng, anh cống hiến cho đời bài hát “Dư âm” bất hủ.
-
Hãy về đây, về đây những ký ức buồnTa muốn nhớ mà không muốn khócLAMARTINE
-
Ca khúc “Ướt mi” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn do Nhà xuất bản An Phú-Sài Gòn phát hành năm 1959, đó là năm tôi cất tiếng khóc chào đời ở một phường xưa Thành Nội Huế.
-
Sáng 26/3/2008, Học viện Âm nhạc Huế công bố Quyết định thành lập Học viện của Thủ tướng Chính phủ và chính thức ra mắt.
.png)
.png)
