Nỗ lực đưa làn điệu Then vượt núi
Từng đứng trước nguy cơ mai một, nhưng giờ đây, những làn điệu Then không chỉ đã dần tìm lại được chỗ đứng của mình mà còn đang trên hành trình trở thành di sản văn hóa của nhân loại. Đó chính là kết quả của sự nỗ lực không ngừng của các cấp, chính quyền và các nghệ nhân, những người tâm huyết với Then.
Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn biểu diễn hát Then. Ảnh: Quang Đán/TTXVN
Then là loại hình diễn xướng tổng hợp tiêu biểu và đặc sắc nhất của người Tày gồm: ca, nhạc múa và diễn trò. Theo quan niệm của người Tày, Then được hiểu là Thiên (trời), xuất hiện hầu hết trong các nghi lễ của người Tày. Vì vậy, Then không chỉ dừng lại là một loại hình diễn xướng thông thường mà Then còn có sự gắn kết chặt chẽ với tín ngưỡng.
Là người tìm hiểu, nghiên cứu chuyên sâu về Then, nghệ nhân Hà Thuấn, thôn Tân Thịnh, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) đã sưu tầm biên dịch, sáng tác, biểu diễn hàng trăm bài Then cổ, Then mới. Bên cạnh đó, nghệ nhân Hà Thuấn còn mở hàng trăm lớp truyền dạy Then miễn phí tại nhà, tham gia hàng trăm buổi giảng dạy tại một số trường học trên địa bàn tỉnh. Học trò của ông chính là những người yêu Then, mê Then không phân biệt tuổi tác, dân tộc, có người từ nước ngoài cũng tìm đến ông để học đàn, học hát Then.
Nghệ nhân Hà Thuấn tâm niệm: Chính thế hệ trẻ mới là người truyền lửa cho Then, giúp Then phát triển. Vì vậy trong quá trình dạy hát, dạy đàn, nghệ nhân Hà Thuấn còn khuyến khích học trò sáng tác. Trong thời gian tới, khi Then được công nhận là di sản của nhân loại, chắc chắn sẽ còn nhiều người hứng thú với câu hát “Ới la” và còn có người say mê Then, say mê văn hóa Tày và nghệ nhân Hà Thuấn sẽ còn tiếp tục truyền dạy loại hình nghệ thuật này đến thế hệ trẻ.
Chia tay mảnh đất Tân An, chúng tôi về thành phố Tuyên Quang, gặp tác giả của công trình “Then cổ Tuyên Quang” dày gần 1.000 trang giới thiệu và dịch nghĩa toàn bộ 81 cung Then cổ của Tuyên Quang, đó là nghệ nhân ưu tú Ma Văn Đức, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang.
Hơn ba mươi năm nghiên cứu về Then là hơn ba mươi năm ông Đức lặn lội đi đến nhà những thầy Then để tìm hiểu và học hỏi. Kết quả của những chuyến đi ấy là những công trình nghiên cứu về Then rất giá trị. Công trình “Then cổ Tuyên Quang” là công trình giới thiệu Then cổ duy nhất của Tuyên Quang và cũng là tuyển tập về Then cổ duy nhất ở nước ta.
Ngoài công trình về Then cổ, ông Đức còn tham gia viết ba chuyên đề nghiên cứu về Then trong Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Ông giới thiệu: Đề tài gồm 6 chuyên đề, trong đó ông Đức phụ trách 3 chuyên đề: Khái quát chung về di sản Then của dân tộc Tày; Bảo tồn không gian nghệ thuật đạo cụ di sản Then; Bảo tồn một số cung Then cổ, một số làn điệu Then cổ. Để hoàn thành mỗi chuyên đề, ngoài việc tham khảo các tài liệu văn hóa Tày, ông còn tìm đến nhiều địa phương, mắt thấy tai nghe, thậm chí ăn ở cùng đồng bào, trực tiếp xem những nghi lễ của Then.
Ông Ma Văn Đức chia sẻ: "Với Then, nếu mình không đam mê, không say thì không theo được. Mình say mê rồi lại tìm cách chia sẻ, giới thiệu để mọi người hiểu và cùng bảo tồn".
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Vũ Phan, Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, cho biết địa phương được giao nhiệm vụ làm đầu mối cùng một số tỉnh thành phối hợp với Viện Âm nhạc Quốc gia lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận Then là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, các cấp ngành của tỉnh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, đưa điệu Then đến với cộng đồng. Đặc biệt, sự cố gắng không ngừng của các nghệ nhân đã góp phần rất lớn vào việc tạo chỗ đứng cho Then giữa đa dạng các loại hình văn hóa dân tộc. Đây chính là tiền đề để nghi lễ Then vượt qua khỏi những nếp nhà sàn, qua những ngọn núi ra với thế giới.
Hiện hồ sơ đề cử quốc gia “Then Tày, Nùng, Thái” đề nghị UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể nhân loại đã được Hội đồng thẩm định Quốc gia thẩm định và đang được biên dịch sang tiếng Anh. Dự kiến tháng 12/2017, hồ sơ này sẽ được chuyển tới UNESCO.
Theo Nguyễn Văn Tý (TTXVN/Tin Tức)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Có lần tôi hỏi một nhóm các nhà soạn nhạc trẻ mà tôi đang giảng dạy xem liệu có thứ âm nhạc hiện đại nào khiến họ không ưa chăng. Hơn một nửa số người đã nhắc đến Pierre Boulez.
-
Joseph Haydn là một nhà soạn nhạc đáng kinh ngạc và hài hước là một phần trong nghệ thuật tuyệt vời của ông.
-
Nhạc: NGUYỄN VIỆT HOÀNG
Thơ: NGUYỄN THÀNH PHONG -
George Harrison của ban nhạc The Beatles gọi ông là “bố già” của dòng World Music. Yehudi Menuhin, Philip Glass, André Previn, Zubin Mehta và David Murphy từng hợp tác ra album hoặc chỉ huy tác phẩm của ông. Nhiều nghệ sĩ độc tấu, trong đó có nghệ sĩ flute Jean-Pierre Rampal hay nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich, đều từng mời ông biểu diễn cùng. Ông là nghệ sĩ đàn sitar, nhà soạn nhạc cổ truyền Ấn Độ Ravi Shankar.
-
LÊ ĐÌNH BÍCH
Sau lần dự buổi giảng dạy về văn hóa và âm nhạc của chúng tôi cho sinh viên Đại học SIT - Hoa Kỳ theo kế hoạch thường niên hợp tác giữa Đại học Cần Thơ và Đại học SIT, nghiên cứu sinh tiến sĩ âm nhạc Alexander M. Cannon, thuộc bộ môn âm nhạc học Đại học Michigan quyết định về Cần Thơ nghiên cứu âm nhạc Tài Tử Nam Bộ - một phần trong luận án tiến sĩ của anh. -
Nền Âm nhạc Việt Nam vừa phải đau đớn tiễn biệt những vị nhạc sĩ tài hoa liên tiếp chỉ trong một thời gian ngắn, từ Trần Văn Khê, Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân cho tới An Thuyên. Trong số này, nhạc sĩ An Thuyên được coi là gương mặt tiêu biểu của dòng âm nhạc dân gian đương đại.
-
Đa số giao hưởng của Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) được viết ở giọng trưởng, chỉ có hai bản giao hưởng số 25 và số 40 đều được viết ở giọng thứ (Sol thứ).
-
Mặc dù tên tuổi của Cristofori ít được phổ biến rộng rãi, nhưng cây đàn piano do ông tạo ra đã trở thành nhạc cụ có tầm ảnh hướng rất lớn đến nền âm nhạc và xã hội loài người.
-
Âm nhạc cổ điển vốn có tiếng là quý phái song cũng đầy rẫy những cuộc luận chiến và những vụ bê bối. Clemency Burton-Hill chọn ra một vài sự vụ đình đám nhất trong số đó.
-
Huế và chùa, hai mảnh ghép trong vô tận mảnh ghép cuộc đời họ Trịnh, chỉ duy, chúng hình như gần trái tim của người nhất, hay nói cách khác, Trịnh đã hít thở từ khi còn nằm nôi...
-
NGUYỄN VIỆT
Tuyển tập Rừng hát do Nxb. Văn học ấn hành, vừa ra mắt bạn đọc tháng 1/2015, là một công trình xuất bản văn học nghệ thuật công phu, chất lượng và rất đáng trân trọng về những tác phẩm và công trình nghiên cứu của nhạc sĩ, nhà văn, nhà biên kịch, nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian Minh Phương.
-
Sau hơn một năm điều trị bệnh, dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, nhạc sĩ Hồ Bông đã trút hơn thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 15 ngày 23-4, tại Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM.
-
Martin Jarvis, giáo sư âm nhạc người Wales hiện đang giảng dạy tại ĐH Charles Darwin, Úc, vừa đưa ra một số bằng chứng cho rằng người vợ thứ hai của Bach, Anna Magdalena, mới chính là tác giả thực sự của một số tác phẩm lớn của ông, bao gồm cả bộ tác phẩm Cello Suites kinh điển.
-
“19 tháng 8”, “Giải phóng Điện Biên”, “Tiến về Hà Nội”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Như có Bác trong ngày đại thắng”…là những khúc tráng ca đầy hào hùng và xúc động ngợi ca chiến thắng của quân và dân ta, gắn liền với những mốc son của lịch sử dân tộc.
-
Các dòng nhạc ít nhiều đều góp phần nuôi dưỡng lẫn nhau. Ta có thể nói các bài hát của Adele có cấu trúc giống các ca khúc nghệ thuật của Schubert và việc vay mượn giai điệu có thể đã không tồn tại nếu không có Dvorák.
-
Trong cảnh phong trần của lịch sử dân tộc, mỗi con người đều mang chút thân phận éo le, không cứ gì các bậc tài danh. Nhưng tài danh thì nhiều người biết đến, và trở thành tiêu biểu, như nhạc sĩ Đoàn Chuẩn (1924-2001) đã ra đi ngày 15 tháng 11, 2001 tại Hà Nội, mà những ngày se lạnh đang nhắc lại những khúc ca mùa thu tuyệt diệu mà ông là tác giả.
-
Nhà soạn nhạc người Anh Richard Blackford vừa cho ra đời một tác phẩm giao hưởng chưa từng có: “The Great Animal Orchestra” (Dàn nhạc Động vật Vĩ đại), lồng ghép những âm thanh của các loài vật hoang dã vào chất liệu của một dàn nhạc giao hưởng hoàn chỉnh. Không chỉ là một tác phẩm âm thanh ngoạn mục, bản giao hưởng còn đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa động vật, con người và âm nhạc.
-
VĂN THAO
Trích hồi ký Văn Cao - Đời & nghiệpMùa thu năm 1947, từ Lào Cai, Văn Cao trở về Vĩnh Yên. Ông cùng gia đình mở một quán cà phê tại chợ Me Lập Thạch tiếp tục làm báo Độc Lập và phụ trách một cơ sở in báo đóng tại Thản Sơn.
-
Tiếp theo sự ra đời của nhiều trường phái mới cùng song song tồn tại như Ấn tượng, Biểu hiện, Tân Cổ điển, Nhạc 12 âm v.v. với những cách tân để thay thế cho những quy phạm cũ của nền âm nhạc truyền thống, nửa sau thế kỷ 20 lại chứng kiến một cuộc cách mạng triệt để không kém về triết lý sáng tác, từ đó cho ra đời các tác phẩm thể hiện những tư tưởng cá nhân đầy táo bạo.
-
Từ anh bộ đội trở thành nhạc sĩ
Tên khai sinh của nhạc sĩ Xuân Giao (ảnh) là Trương Xuân Giao, sinh ngày 2-1-1932, tuy quê hương ở Hưng Yên, nhưng ra đời ở Tiên Lãng, TP Hải Phòng, lớn lên học Trường chuyên khoa Phan Thanh ở tỉnh Thái Bình.
.png)
.png)
