Nỗ lực đưa làn điệu Then vượt núi
Từng đứng trước nguy cơ mai một, nhưng giờ đây, những làn điệu Then không chỉ đã dần tìm lại được chỗ đứng của mình mà còn đang trên hành trình trở thành di sản văn hóa của nhân loại. Đó chính là kết quả của sự nỗ lực không ngừng của các cấp, chính quyền và các nghệ nhân, những người tâm huyết với Then.
Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn biểu diễn hát Then. Ảnh: Quang Đán/TTXVN
Then là loại hình diễn xướng tổng hợp tiêu biểu và đặc sắc nhất của người Tày gồm: ca, nhạc múa và diễn trò. Theo quan niệm của người Tày, Then được hiểu là Thiên (trời), xuất hiện hầu hết trong các nghi lễ của người Tày. Vì vậy, Then không chỉ dừng lại là một loại hình diễn xướng thông thường mà Then còn có sự gắn kết chặt chẽ với tín ngưỡng.
Là người tìm hiểu, nghiên cứu chuyên sâu về Then, nghệ nhân Hà Thuấn, thôn Tân Thịnh, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) đã sưu tầm biên dịch, sáng tác, biểu diễn hàng trăm bài Then cổ, Then mới. Bên cạnh đó, nghệ nhân Hà Thuấn còn mở hàng trăm lớp truyền dạy Then miễn phí tại nhà, tham gia hàng trăm buổi giảng dạy tại một số trường học trên địa bàn tỉnh. Học trò của ông chính là những người yêu Then, mê Then không phân biệt tuổi tác, dân tộc, có người từ nước ngoài cũng tìm đến ông để học đàn, học hát Then.
Nghệ nhân Hà Thuấn tâm niệm: Chính thế hệ trẻ mới là người truyền lửa cho Then, giúp Then phát triển. Vì vậy trong quá trình dạy hát, dạy đàn, nghệ nhân Hà Thuấn còn khuyến khích học trò sáng tác. Trong thời gian tới, khi Then được công nhận là di sản của nhân loại, chắc chắn sẽ còn nhiều người hứng thú với câu hát “Ới la” và còn có người say mê Then, say mê văn hóa Tày và nghệ nhân Hà Thuấn sẽ còn tiếp tục truyền dạy loại hình nghệ thuật này đến thế hệ trẻ.
Chia tay mảnh đất Tân An, chúng tôi về thành phố Tuyên Quang, gặp tác giả của công trình “Then cổ Tuyên Quang” dày gần 1.000 trang giới thiệu và dịch nghĩa toàn bộ 81 cung Then cổ của Tuyên Quang, đó là nghệ nhân ưu tú Ma Văn Đức, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang.
Hơn ba mươi năm nghiên cứu về Then là hơn ba mươi năm ông Đức lặn lội đi đến nhà những thầy Then để tìm hiểu và học hỏi. Kết quả của những chuyến đi ấy là những công trình nghiên cứu về Then rất giá trị. Công trình “Then cổ Tuyên Quang” là công trình giới thiệu Then cổ duy nhất của Tuyên Quang và cũng là tuyển tập về Then cổ duy nhất ở nước ta.
Ngoài công trình về Then cổ, ông Đức còn tham gia viết ba chuyên đề nghiên cứu về Then trong Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Ông giới thiệu: Đề tài gồm 6 chuyên đề, trong đó ông Đức phụ trách 3 chuyên đề: Khái quát chung về di sản Then của dân tộc Tày; Bảo tồn không gian nghệ thuật đạo cụ di sản Then; Bảo tồn một số cung Then cổ, một số làn điệu Then cổ. Để hoàn thành mỗi chuyên đề, ngoài việc tham khảo các tài liệu văn hóa Tày, ông còn tìm đến nhiều địa phương, mắt thấy tai nghe, thậm chí ăn ở cùng đồng bào, trực tiếp xem những nghi lễ của Then.
Ông Ma Văn Đức chia sẻ: "Với Then, nếu mình không đam mê, không say thì không theo được. Mình say mê rồi lại tìm cách chia sẻ, giới thiệu để mọi người hiểu và cùng bảo tồn".
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Vũ Phan, Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, cho biết địa phương được giao nhiệm vụ làm đầu mối cùng một số tỉnh thành phối hợp với Viện Âm nhạc Quốc gia lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận Then là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, các cấp ngành của tỉnh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, đưa điệu Then đến với cộng đồng. Đặc biệt, sự cố gắng không ngừng của các nghệ nhân đã góp phần rất lớn vào việc tạo chỗ đứng cho Then giữa đa dạng các loại hình văn hóa dân tộc. Đây chính là tiền đề để nghi lễ Then vượt qua khỏi những nếp nhà sàn, qua những ngọn núi ra với thế giới.
Hiện hồ sơ đề cử quốc gia “Then Tày, Nùng, Thái” đề nghị UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể nhân loại đã được Hội đồng thẩm định Quốc gia thẩm định và đang được biên dịch sang tiếng Anh. Dự kiến tháng 12/2017, hồ sơ này sẽ được chuyển tới UNESCO.
Theo Nguyễn Văn Tý (TTXVN/Tin Tức)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
VĂN CAO
Sau triển lãm Duy nhất 1944 (Salon Unique), tôi về một căn gác hẹp đầu phố Nguyễn Thượng Hiền.
-
TRƯƠNG QUANG LỤC
Lần đầu tiên tôi quen biết nhạc sĩ Tôn Thất Lập là tại thành phố Hồ Chí Minh sau ngày thống nhất đất nước. -
DƯƠNG BÍCH HÀ
Miền núi phía Tây Bắc huyện Minh Hóa ở Quảng Bình có nhiều nhóm tộc người cùng sinh sống như nhóm người Mày, Rục, Sách, Mã Liềng, A Rem (gọi chung là tộc người Chứt), và tộc người Nguồn (trước kia gọi là người bản địa Kẻ Sạt, Kẻ Xét, Kẻ Trem, Kẻ Pôộc bộ Việt Thường, nước Văn Lang). -
TRÀ AN
Người ta gọi Trịnh Công Sơn là Sứ giả tình yêu, Kẻ du ca về phận người, hay Người tình mọi thế hệ… nhưng có lẽ với tên gọi mà nhạc sĩ Văn Cao đặc biệt yêu mến dành tặng ông: “Con người thi ca” thì chức danh ấy phù hợp hơn cả. -
TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG
I. Vài nét về dân ca Tà Ôi
Trong hệ thống phân loại, dân ca Tà Ôi có đến 9 làn điệu gồm: Cà lơi, Ba bói, Cha chấp, Xiềng, Ân tói, Babởq, Ra rọi, Roin, Ru akay. Mỗi làn điệu đều có những quy định, cách thức thể hiện khác nhau. -
Hoàng Nguyễn hiện là giảng viên thanh nhạc Trường Cao đẳng Nghệ thuật Huế. Anh bước vào nghề hát từ năm 1968. Từ 1973 đến 1978 học thanh nhạc Nhạc Viện Hà Nội, sau đó chuyển về giảng dạy ở trường âm nhạc Huế. Năm 1981 đến 1985 học thanh nhạc tại Bungari. Với kỹ thuật thanh nhạc điêu luyện, Hoàng Nguyễn đã góp phần quan trọng vào thành công buổi trình diễn thanh nhạc Thính phòng đầu tiên tại Hội văn nghệ Thừa Thiên - Huế.
-
NGUYÊN CÔNG HẢO
Sau Đại hội tháng 01 năm 2013, vừa ổn định xong công việc tôi được nhạc sĩ Nguyễn Trung, Chi hội trưởng Chi hội Âm nhạc của tỉnh Bắc Ninh mời đi dự chương trình Liên hoan âm nhạc các tỉnh, thành phố kết nghĩa tại thành phố Huế vào tháng 4 năm 2013. -
NGUYỄN XUÂN HOA
Tại Diễn đàn Nghệ thuật Châu Á - Thái Bình Dương (Forum of Asian and Pacific Performing Art) năm 1996 ở Hyogo, Nhật Bản, những nhạc công Nhã nhạc Huế đã có các buổi giao lưu, cùng biểu diễn với Nhã nhạc Nhật Bản; đồng thời một số nhà nghiên cứu Nhã nhạc của hai nước cũng đã có dịp trao đổi về mối quan hệ giữa Nhã nhạc Á Đông (Gagakư Nhật Bản, Ahak Hàn Quốc, Yayue Trung Hoa và Nhã nhạc Việt Nam). -
Thất lạc suốt 150 năm - và bị hiểu lầm là tác phẩm của em trai bà – một bản nhạc táo bạo và phức tạp của Fanny Mendelssohn mới đây đã nhận được sự chú ý xứng đáng dù muộn màng. Hậu duệ cách bà sáu thế hệ kể lại câu chuyện.
-
Theo thông tin mới nhận được từ phía Cục NTBD, ca khúc “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã chính thức được cấp phép lưu hành và phổ biến rộng rãi trên toàn quốc.
-
Gần 1 tháng, sau khi Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) có công văn yêu cầu tạm dừng lưu hành 5 ca khúc sáng tác trước năm 1975, công chúng yêu nhạc vẫn chưa hết băn khoăn. Mới đây, việc tìm thấy bản gốc ca khúc “Con đường xưa em đi” lại càng khiến dư luận băn khoăn hơn: Mất bao lâu để nhà quản lý hoàn tất việc đối chiếu giữa bản gốc và dị bản của ca khúc? Sau sự việc này, việc xác minh dị bản ca khúc nói chung sẽ được thực hiện ra sao?
-
Bà Kha Thị Đàng - vợ cố nhạc sỹ Châu Kỳ đã bật mí về con đường mòn xuyên qua một cánh đồng lúa mà bà cho rằng chính con đường này đã tạo cảm hứng cho chồng bà và nhà thơ Hồ Đình Phương viết lên ca khúc “Con đường xưa em đi”.
-
Nói đến văn hóa Quảng Bình, không thể không nhắc đến hò khoan Lệ Thủy. Với lối hát dung dị, mộc mạc và gần gũi, làn điệu dân ca này là món ăn tinh thần bao đời nay của người dân nơi đây. Những ngày qua, hò khoan Lệ Thủy đã vang lên giữa Thủ đô, tạo điểm nhấn trong chương trình “Quảng Bình trong lòng Hà Nội”.
-
Vừa qua UNESCO đã chính thức ghi danh công nhận di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
-
Erik Satie (1866-1925) được các nhà nghiên cứu lịch sử âm nhạc ngợi ca vì đã có công mở đường tới chủ nghĩa tối giản trong âm nhạc cổ điển từ trước Chiến tranh thế giới lần thứ nhất.
-
Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn giải thích việc gửi văn bản gửi Sở VH-TT TP HCM yêu cầu tạm dừng lưu hành 5 bài hát đã cấp phép phổ biến để hướng dẫn các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về quyền tác giả và quyền liên quan.
-
Âm nhạc giao hưởng điện tử đang trở thành “món ăn” tinh thần mới lạ ở Việt Nam. Tiếc là ý tưởng âm nhạc độc đáo này mới chỉ được đón nhận một cách dè dặt ở Huế.
.png)
.png)
