NGUYỄN TỰ LẬP
Cuộc Tổng công kích - Tổng khởi nghĩa Tết Mậu Thân 1968 của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam cách đây tròn nửa thế kỷ (1968 - 2018).
Đồng chí Nguyễn Tự Lập (hàng đầu thứ 2 từ phải sang) cùng đồng đội xuân 1968 bên hố pháo của địch
Chiến công oanh liệt mang ý nghĩa chiến lược ấy thực sự là mốc son chói ngời, tạo nên bước ngoặt lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước lâu dài, gian khổ nhưng thắng lợi hết sức vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Tuy chỉ được tham gia vào giai đoạn mà cuộc Tổng tiến công nổi dậy đã nổ ra, nhưng những ngày tháng cùng đơn vị chiến đấu, đánh trả lực lượng phản kích của địch trên chiến trường phía tây Cố đô Huế đầy gian nan thử thách, đã để lại trong tôi cũng như đồng đội bao ký ức sâu lắng, khó phai mờ.
Nhập ngũ cuối tháng 7 năm 1967, vào đúng thời điểm Đảng và Nhà nước tiến hành tổng động viên lực lượng cho chiến trường. Bởi vậy, chúng tôi lên đường phần lớn là những học sinh tuổi mười tám, đôi mươi “tràn đầy khát vọng, phơi phới niềm tin”, nhiều người đã và đang có giấy gọi đại học trong nước và nước ngoài. Cùng đi Nam chiến đấu với chúng tôi còn có các bậc cha chú ngót nghét tuổi 40, đã có 4 đến 5 con, cá biệt có những người là con trai độc nhất trong gia đình. Sau gần 3 tháng học tập chính trị, huấn luyện quân sự ở Gia Lương, Lục Nam (Hà Bắc trước đây) với tinh thần hết sức khẩn trương, đơn vị chúng tôi (d405/ e568/f330) được lệnh hành quân gấp vào Nam bổ sung cho các đơn vị, chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Nhưng do phải hành quân bộ, mang vác nặng từ Hà Bắc vào Quảng Bình, sang đất bạn Lào, lại phải trải qua những thời điểm địch đánh phá ác liệt khắp các chặng đường, gây thương vong… nên khi chúng tôi vào đến chiến trường1 thì các đơn vị chiếm giữ thành phố Huế sau 25 ngày đêm đã và đang được lệnh rút lui về khu vực rừng núi ở phía tây, vì vấp phải sự tập trung lực lượng phản kích lớn, hết sức điên cuồng, quyết liệt của địch.
Tiểu đoàn chúng tôi được bổ sung về Đoàn 8 Sông Lô (sau này là Trung đoàn 3, Sư đoàn 324) ngay trong đêm khi vừa hành quân đến. Do các hướng đang liên tục phải chống trả với lực lượng tiến công của địch nên vừa về đơn vị, ai nấy đều nhanh chóng bắt tay ngay vào việc xây dựng, củng cố công sự trận địa, chuẩn bị mọi mặt, sẵn sàng đánh địch ngay từ mờ sáng hôm sau. Từ thực tế đó, nhiều cán bộ đại đội, trung đội và ngay cả tiểu đội chưa biết mặt, biết tên chiến sĩ mới của mình thì họ đã hy sinh2, bị thương… phải chuyển về tuyến sau.
![]() |
Quân ta tiến đánh chiếm Thành Nội - Huế Xuân Mậu Thân 1968 - (Ảnh tư liệu) |
Nhằm đẩy đối phương ra xa khu vực thành phố Huế cũng như phá thế chuẩn bị của ta cho những đợt tiến công tiếp theo địch đưa Sư đoàn kỵ binh bay số 1 Mỹ “tia chớp nhiệt đới” với 500 máy bay trực thăng các loại, sau này tăng cường thêm sư đoàn dù 101 kết hợp với nhiều tiểu đoàn, trung đoàn, lữ đoàn chủ lực bộ binh, thủy quân lục chiến ngụy quân Sài Gòn tập trung phản kích rộng khắp. Máy bay trực thăng như những bầy chuồn chuồn quần lượn rà sát ngọn cây nhằm quan sát, phát hiện, kết hợp với đổ quân, đánh chặn lực lượng ta khắp nơi suốt từ các khu vực Hòn Gió, Bình Điền, Tà Lương, Ba Lẻ, Động Tranh, đến các điểm cao 286, 360, 935… Ngoài sử dụng máy bay B-52 “rải thảm”, máy bay B-57 ném bom “tọa độ” kết hợp với “pháo hạm” từ biển, pháo cối lớn nhỏ gần xa cứ suốt ngày đêm gầm rú, thét gào. Chúng còn sử dụng cả chất độc hóa học các loại, trong đó có cả chất diệt cỏ dioxin (da cam) nhằm làm rụng lá, quang rừng, phát hiện, tiêu hao tiêu diệt, đẩy lực lượng ta phải lùi xa về hướng biên giới Việt - Lào.
Đây là giai đoạn khó khăn nhất của đơn vị, có những lúc bộ đội đói cơm, lạt muối, thuốc cứu chữa thương bệnh binh thiếu do địch tăng cường ngăn chặn đánh phá các tuyến vận tải hậu cần của ta. Song, phát huy truyền thống kiên cường giữ vững Thành Huế trong 26 ngày đêm, Đoàn 8 Sông Lô chúng tôi đã đoàn kết đồng lòng, tìm mọi biện pháp khắc phục, vượt qua. Một mặt hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị bạn đứng chân trên địa bàn như Đoàn 9, Đoàn 6; mặt khác cùng LLVTvà nhân dân Thừa Thiên - Huế và Quân khu Trị Thiên khai thác hậu cần tại chỗ, bám trụ ngày đêm, vận dụng nhiều loại hình, phương thức tác chiến linh hoạt, cơ động, tiêu hao tiêu diệt lớn lực lượng, phá hủy nhiều phương tiện, bắn rơi nhiều máy bay các loại của địch, gây cho chúng những tổn thất nặng nề trên toàn mặt trận. Những trận chiến đấu kiên cường giữ chốt, vận động tiến công kết hợp chốt ở khu vực Mái Nhà, Động Tranh, điểm cao 372… cùng với những cuộc bao vây, tập kích, phục kích lực lượng biệt kích thám báo, đánh xe tăng, xe bọc thép, xe cơ giới của Mỹ trên Đường 12, đường 14… ngày càng đem lại hiệu suất chiến đấu cao, đẩy quân Mỹ - ngụy lâm vào thế bị động, lúng túng, tinh thần chiến đấu giảm sút nhanh. Đặc biệt, những đợt hoạt động tập trung với quy mô lớn của Đoàn 8 Sông Lô kết hợp với các đơn vị bạn đánh bại nhiều cuộc hành quân tìm diệt của địch ở động Tam Bôi, Cô A Nông, Cô Pung, Re Lao, động Ngãi hay thung lũng A Sầu, A Lưới… đã củng cố thêm niềm tin, mở ra những phương thức mới cho đơn vị tác chiến sau này. Điều đó đã được thể hiện rất rõ qua những hoạt động đánh bại cuộc tiến quân “Tuyết rơi trên đỉnh núi” của liên quân Mỹ - ngụy ở đồi A Bia, điểm cao 935 đầu năm 1969 và khu vực Cốc Bai năm 1970… Tinh thần chiến đấu ngoan cường của các đơn vị, gương hy sinh anh dũng của Tiểu đoàn trưởng Trần Viết Phồn, Đại đội trưởng Nguyễn Văn Nam, Đại đội phó Nguyễn Văn Dưỡng, chiến sĩ Vũ Tất Phan… cùng hàng trăm, hàng trăm đồng đội khác sẽ sống mãi trong lòng mỗi cán bộ, chiến sĩ Đoàn 8 Sông Lô anh hùng.
Tuy kế hoạch đánh Huế đợt 2, đợt 3 không thực hiện được, nhưng việc thu hút, kìm chân lực lượng chủ lực quân Mỹ - ngụy trên chiến trường, cũng như hiệu quả tiêu hao, tiêu diệt nhiều lực lượng phương tiện, phá vỡ một phần thế chiến lược của địch, làm giảm sút ý chí chiến đấu của chúng trên địa bàn, góp phần hỗ trợ cho các hướng khác, nhất là trên mặt trận Đà Nẵng, Sài Gòn tiếp tục đẩy mạnh cuộc Tổng tiến công nổi dậy Mậu Thân 1968 qua các đợt theo đúng kế hoạch, đập tan ý chí tiếp tục chiến tranh của Mỹ, buộc chúng phải xuống thang tạm ngừng đánh phá miền Bắc.
Năm mươi năm với bao ký ức về cuộc Tổng tiến công chiến lược Tết Mậu Thân 1968 trên chiến trường miền Nam nói chung, ở Thừa Thiên - Huế nói riêng sẽ còn mãi trong mỗi chúng tôi - những người lính lần đầu ra trận được tham gia đánh Mỹ và vinh dự góp phần chiến thắng.
Đầu xuân Mậu Tuất 2018 này, chúng tôi có cuộc hành hương về thăm lại chiến trường xưa, cùng thắp nén nhang tri ân các đồng đội đã ngã xuống nơi đây sau nửa thế kỉ. Xin hãy yên lòng! Đất nước, quê hương, gia đình, đồng đội… luôn vang mãi lời ru bên giấc ngủ các anh!
N.T.L
(TCSH347/01-2018)
--------------
1. Đúng ra chúng tôi được lệnh bổ sung vào chiến trường B dài (Nam Bộ), nhưng do yêu cầu của chiến trường Trị Thiên Huế nên chúng tôi được “bẻ ghi” vào đây.
2. Anh Nghiêm Xuân Minh, bạn học cùng làng từ lớp 1 đến lớp 10 và một số bạn đồng môn khác đã hy sinh ngay sáng hôm sau khi xe tăng, bộ binh địch tập trung lực lượng đánh lên chốt.
50 năm ngày mất Giáo sư Đặng Văn Ngữ
ĐẶNG NHẬT MINH
Nhân 110 năm ĐÔNG KINH NGHĨA THỤC (1907 - 2017)
TRẦN VIẾT NGẠC
NGUYỄN HOÀNG THẢO
Trước khi có chợ, bên ngoài cửa Ðông Ba (cửa Chánh Đông) dưới thời vua Gia Long có một cái chợ lớn mang tên “Qui Giả thị” - chợ của những người trở về.
NGUYỄN KỲ
Cuộc vận động tranh cử và “đấu tranh nghị trường” trong thời kỳ 1936 - 1939 do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo là một bộ phận đặc biệt trong cuộc đấu tranh vì quyền dân sinh dân chủ ở Việt Nam.
DÃ LAN NGUYỄN ĐỨC DỤ
Thú thật với độc giả, một trong những điều vui thú nhất của tôi - cho tới nay tôi vẫn say mê - là sưu tầm khảo cứu về Phổ trạng (tức là lai lịch, nguồn gốc...) của các nhân vật lịch sử như Ngô Quyền, Nguyễn Xý, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Phạm Ngũ Lão, Phạm Sư Mạnh...
LÂM QUANG MINH
Tôi không có vinh dự như nhiều anh chị em cán bộ, dũng sĩ từ miền Nam ra Bắc công tác, học tập hay chữa bệnh, được trực tiếp gặp Bác Hồ, được Bác ân cần động viên dạy bảo, được cùng ngồi ăn cơm với Bác, được Bác chia bánh chia kẹo... như người cha, người ông đối với các con cháu đi xa về.
THANH HẢI
Hồi ký
Tháng 10 năm 1962, tôi được vinh dự đi trong đoàn đại biểu mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc. Lần đó một vinh dự lớn nhất của chúng tôi là được gặp Hồ Chủ Tịch.
Giáo sư Bửu Ý, tên đầy đủ là Nguyễn Phước Bửu Ý, sinh năm 1937 tại Huế. Ông vừa là nhà giáo, nhà văn, vừa là dịch giả của các tiểu thuyết nổi tiếng như Nhật kí của Anna Frank, Đứa con đi hoang trở về, Bọn làm bạc giả của André Gide, Con lừa và tôi của Juan Ramón Jiménez; Thư gửi con tin của Antoine de Saint-Exupéry… đăng trên các tạp chí Mai, Văn, Diễn đàn, Phố Văn (trước 1975).
I. Nhớ hơn bốn mươi năm về trước, vào khoảng đầu mùa đông năm 1974 - mùa dỡ củ dong riềng - tôi đi chợ Chũ (Lục Ngạn), mua được tập truyện Khúc sông. Trên lối mòn đường rừng, bước thấp bước cao, tôi vừa đi vừa tranh thủ đọc. Ngày ấy, tôi chỉ biết tên tác giả là Nguyễn Thiều Nam, nào có biết đẳng cấp của ông trong làng văn ra sao!
Sinh thời, cha tôi – họa sỹ Trịnh Hữu Ngọc, hầu như không bao giờ nhắc đến những năm học vẽ ở Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (MTĐD).
HỒ QUỐC HÙNG
(Thân mến tặng các bạn lớp Văn K9 - Đại học Tổng hợp Huế)
Ai cũng có kho ký ức riêng cho chính mình như một thứ tài sản vô hình. Ký ức lại có những vùng tối, vùng sáng và lúc nào đó bất chợt hiện lên, kết nối quá khứ với hiện tại, làm cho cuộc sống thêm ý vị.
TRẦN VĂN KHÊ
Hồi ký
Có những bài thơ không bao giờ được in ra thành tập.
Có những bài thơ chỉ còn ghi lại trong trí nhớ của tác giả và của đôi người may mắn đã được đọc qua một đôi lần.
Ngắm nhìn vẻ đẹp tinh khiết của cô nữ sinh Đồng Khánh dưới vành nón Huế, trong chiếc áo dài trắng tinh khôi, không ai nghĩ chỉ ít năm sau ngày chụp bức ảnh chân dung ấy, chị chính là nạn nhân của một chế độ lao tù tàn bạo và nghiệt ngã.
Trong quy hoạch một đô thị văn minh, vỉa hè là khoảng công cộng dành cho người đi bộ. Còn theo kiến trúc, vỉa hè là đường diềm, trang trí cho phố phường tạo ra sự hài hòa giữa đường và nhà mặt phố. Người Pháp đã làm những điều đó ở Hà Nội từ cuối thế kỷ 19.
TRẦN PHƯƠNG TRÀ
Hồi những năm 1950, làng Trúc Lâm quê tôi thuộc vùng du kích ven thành phố Huế.
QUẾ HƯƠNG
Ngày 15/7/2017 tới đây, ngôi trường hồng diễm lệ nằm cạnh trường Quốc Học, từng mang tên vị vua yểu mệnh Đồng Khánh chạm ngưỡng trăm năm.
THÁI KIM LAN
Trong những hình ảnh về ngày Tết mà tôi còn giữ được thời thơ ấu, thì Tết đối với tôi là Tết Bà, mà tôi gọi là Tết Mệ Nội chứ không phải Tết Mạ. Bởi vì mỗi khi Tết đến, cả đại gia đình chúng tôi đều kéo nhau lên nhà Từ đường “ăn Tết", có nghĩa quây quần chung quanh vị phu nhân trưởng tộc của dòng họ là bà nội tôi.
TRẦN VIẾT NGẠC
Báo Xuân xưa nay luôn là số báo đẹp nhất, phong phú nhất trong một năm. Bài vở số Xuân được tòa soạn đặt bài trước cho các cây bút thân quen, nổi tiếng từ mấy tháng trước.
NGUYÊN HƯƠNG
Trong đời, người ta ai cũng nên phải lòng một vùng đất. Cảm giác đó thật đặc biệt, giống như khi ta một mình đi đêm về sáng, bỗng gặp đóa hoa cô đơn thức sớm nở ngoài thềm, thấy thương.
BÙI KIM CHI
Tôi đã rất xúc động. Lòng rưng rưng bồi hồi khi tình cờ nghe được bài hát “Quê hương tuổi thơ tôi” của Từ Huy trong VCD họp mặt Đồng Hương Sịa lần đầu tiên ở Little Sài Gòn, Nam Cali…