DƯƠNG PHƯỚC THU
Ngày 22/7/2021, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế tổ chức buổi tọa đàm khoa học lấy ý kiến cho Đề án xây dựng Phòng Truyền thống Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế, kể từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến nay.
Bìa Tạp chí Sông Hương số 1 - tháng 6 năm 1983
Duyên nợ khó dứt với văn nghệ, tôi được mời cùng với một số nhà văn, nhà báo là lãnh đạo Hội Văn học Nghệ thuật, Tạp chí Sông Hương qua các thời kỳ; lãnh đạo đương nhiệm các Hội chuyên ngành: Nhà văn, Âm nhạc, Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Dân gian... đến dự.
Nhiều ý kiến đóng góp tâm huyết, chi tiết, cụ thể cho việc chỉnh sửa Đề án để trong quá trình thực hiện có nhiều thuận lợi cho việc sưu tầm, phục dựng tư liệu hiện vật liên quan khả dĩ đưa vào Phòng Truyền thống một cách hợp lý… Và trong lúc trao đổi, một câu hỏi đặt ra: Tạp chí Sông Hương ra đời ngày, tháng nào của năm 1983? Để trả lời câu hỏi này thì cần phải có cái quyết định chính thức về sự ra đời của tờ báo.
Tôi hỏi nhà văn Nguyễn Khắc Phê, Phó Tổng Biên tập đầu tiên của Tạp chí Sông Hương, ông nói “mình không có”. Hỏi nhà văn Vũ Mạnh Lập, người giữ chức Trưởng ban Trị sự đầu tiên và nhiều năm của Tạp chí, ông cũng lắc đầu, “tớ không giữ”… Hỏi văn thư lữu trữ của Hội Văn nghệ và cả bộ phận trị sự Tạp chí Sông Hương đương nhiệm, cũng không thể tìm ra. Hỏi cả những nhà văn, nhà báo từng làm ở Tạp chí, ai cũng chịu. Lắc đầu. Rất tiếc. Và rất tiếc! Mới đó mà đã xa xăm, thất lạc khó tìm rồi.
Như mọi người đều biết, số 1 Tạp chí Sông Hương được in tại Xí nghiệp Bình Trị Thiên, nộp lưu chiểu tháng 6 năm 1983. Nhưng đấy là tháng (không có ngày) được ghi ở trang cuối, phần “lý lịch” của ấn phẩm chào làng. Còn ngày “khai sinh” chính thức thành lập tờ báo: Về cơ cấu tổ chức, tiêu chí đăng bài, nhiệm vụ hoạt động, số lượng in ấn và cả nhân sự lãnh đạo tờ báo nữa thì cần phải dựa trên văn bản chính của quyết định do cơ quan có thẩm quyền mới chuẩn xác được.
Sau cuộc họp này mấy hôm, tôi đến Tòa soạn Sông Hương, nhà thơ Lê Vĩnh Thái, Tổng Biên tập Tạp chí Sông Hương, gãi đầu bứt tai một hồi rồi quay sang tôi, nói: “Em nhờ anh vậy. Làm sao tìm ra được quyết định thành lập Tạp chí Sông Hương, anh hè, mới 38 năm mà đã khó tìm vậy rồi. Nếu để lâu, đến năm 2023, Sông Hương chúng ta kỷ niệm 40 năm e càng khó hơn”.
Thấy nhà thơ Lê Vĩnh Thái có vẻ quyết tâm, tôi nhận lời. Nhưng không dám chắc, chỉ nhận lời là sẽ cố gắng thôi.
Sự thật là rất khó tìm. Vì nhiều nguyên nhân: 6 năm sau ngày thành lập Tạp chí, tỉnh Bình Trị Thiên lại chia thành ba tỉnh như trước, hồ sơ, tài liệu của tỉnh này có lúc chuyển nhầm về tỉnh kia. Suốt 38 năm qua, mảnh đất này phải hứng chịu biết bao trận bão lũ lịch sử nhấn chìm vô số làng mạc, phố phường; và ngay cả Sông Hương cũng đã mấy lần chuyển địa điểm tòa soạn, phải chăng vì thế mà thất lạc hồ sơ?
Tôi đã nhận lời với nhà thơ Lê Vĩnh Thái nên phải cố “mò kim đáy bể”. Nhưng quyết tâm thì trời đất phù trợ. Sau một thời gian cậy nhờ, mặc dù rất khó, bởi nó không nằm ở phông tài liệu nào chính thức nào cả, nên phải lục tìm từng gói hồ sơ lưu trữ; việc này các anh chị ở Văn phòng Tỉnh ủy đã giúp đỡ, và cũng phải gần hai tuần mới tìm ra được cái quyết định thành lập Tạp chí Sông Hương.
Trước hết, chúng tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị ở Văn phòng Tỉnh ủy đã nhiệt tình hỗ trợ.
Để bạn đọc rõ hơn về ngày, tháng, năm thành lập Tạp chí Sông Hương, chúng tôi xin được sao lại nguyên văn nội dung Quyết định của Thường vụ Tỉnh ủy Bình Trị Thiên, do Phó Bí thư Thái Bá Nhiệm thay mặt Ban Thường vụ ký. Kèm theo ảnh chụp bản chính quyết định thành lập quý làm tư liệu đối chiếu.
Một lần nữa được nhắc lại rõ ràng về ngày, tháng chính thức ra đời Tạp chí Sông Hương, số báo này Tòa soạn xin công bố nguyên văn “Giấy khai sinh đặc biệt quý này”!
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM Huế, ngày 04 tháng 4 - 1983 TỈNH ỦY BÌNH TRỊ THIÊN --- Số: 23/VP-TU QUYẾT ĐỊNH Xuất bản Tạp chí Sông Hương Thuộc Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên ---- |
- Căn cứ công văn số 20/TH/TW ngày 15-1-1983 của Ban Tuyên huấn Trung ương và giấy phép số 33 XB-BC của Cục Xuất bản và Báo chí Bộ Văn hóa cho phép xuất bản Tạp chí “Sông Hương”. - Xét đề nghị của Đảng đoàn Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, |
THƯỜNG VỤ TỈNH ỦY BÌNH TRỊ THIÊN QUYẾT ĐỊNH |
Điều 1: Cho xuất bản Tạp chí “Sông Hương”, tạp chí sáng tác, nghiên cứu, phê bình văn học - nghệ thuật - văn hóa, thuộc Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên. Tạp chí có nhiệm vụ: - Chỉ đạo, động viên các hoạt động sáng tác, nghiên cứu của giới văn học và nghệ thuật Bình Trị Thiên trên cơ sở quán triệt đường lối của Đảng, góp phần giáo dục lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa, những tình cảm đạo đức cao quý, những giá trị thẩm mỹ trong sáng nhằm vươn lên thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ chính trị trước mắt trong tỉnh và những mục tiêu lâu dài về xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. - Từng bước giới thiệu truyền thống văn học nghệ thuật, những giá trị văn hóa của quê hương, thúc đẩy trách nhiệm giữ gìn và phát huy những giá trị đó trong tình hình mới. - Thông qua tạp chí, làm tốt công tác tập hợp đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức đồng thời tăng cường công tác độc giả làm cho tạp chí ngày càng đi vào các đối tượng quần chúng rộng rãi. Điều 2: Tạp chí xuất bản định kỳ 2 tháng 1 số, lượng bản in 5000 bản (trước mắt 3000 bản), khổ 16 x 24, dày 100 trang. Điều 3: Chịu trách nhiệm xuất bản về Tạp chí gồm có các đồng chí: - Nguyễn Khoa Điềm: Tổng biên tập - Nguyễn Khắc Phê: Phó Tổng biên tập. Điều 4: Ban Tuyên huấn có trách nhiệm giúp Thường vụ Tỉnh ủy theo dõi việc thực hiện quyết định này. Điều 5: Đảng đoàn chính quyền, Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy, Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Sở Tài chính, Sở Văn hóa và Thông tin, Sở Bưu điện, Xí nghiệp in Bình Trị Thiên, có trách nhiệm cùng với Đảng đoàn Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên tạo điều kiện thuận lợi về các mặt tổ chức, tài chính, trang bị vật chất, in và phát hành để tạp chí “Sông Hương” sớm được xuất bản, có đủ cơ sở hoạt động của một cơ quan độc lập vươn lên làm tròn nhiệm vụ của mình. |
TM. THƯỜNG VỤ TỈNH ỦY BTT Phó Bí thư (đã ký) Thái Bá Nhiệm |
(TCSH391/09-2021)
TRẦN NGUYÊN HÀO
Lòng nhân ái của Bác Hồ dành cho mọi người dân Việt Nam; tình yêu thương ở Bác lan tỏa đến những người nô lệ mất nước và những người cùng khổ trên khắp thế gian, cho những người da đen bị phân biệt chủng tộc, cho cả những người da trắng bần cùng, cho những người phụ nữ các nước đế quốc thực dân có chồng con bị đưa sang Việt Nam và nước thuộc địa làm bia đỡ đạn; và cho cả chính những người lính ở bị đưa đi đánh nhau và nhận những cái chết oan uổng trong các cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa.
HÀN NHÃ LẠC
Thêm một giọng ca tài danh từng tôn cao giá trị di sản ca Huế vừa ra đi: nghệ sĩ nhân dân Minh Mẫn vừa qua đời ngày 13 tháng ba năm 2018, nhằm ngày 26 tháng giêng âm lịch.
ĐẠI HỘI VHNT THỪA THIÊN HUẾ LẦN THỨ NHẤT
(Trích bài phát biểu của đồng chí Vũ Thắng, nguyên ủy viên BCH Trung ương Đảng CSVN, Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế tại Đại Hội)
HÒA ÁI
Đến nay, những bài thơ chúc Tết của Hồ Chủ tịch đã trở thành di sản của dân tộc. Những bài thơ chúc Tết của Bác trong mỗi dịp Tết đều toát lên tư tưởng chỉ đạo của Đảng ta trong một giai đoạn lịch sử.
PHẠM PHÚ PHONG
Du ký
Do cách chia thời gian theo ngày tháng, người ta thường coi thời gian trôi/ đi qua, nhưng thực ra thời gian vẫn đứng yên đó thôi, chỉ có con người và vạn vật trôi qua dưới con mắt chăm chú, kiên trì và nhẫn nại của thời gian.
TRẦN THỊ KIÊN TRINH
Là em gái của anh nhưng khi tôi được sinh ra anh đã tròn hai mươi tuổi. Những gì nhớ về anh chỉ là ký ức tuổi thơ trong khu vườn tranh thỉnh thoảng anh về.
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
(Viết từ lời kể của cựu chiến binh Đặng Hà)
Tôi tình cờ đọc được thông tin Hải quân Mỹ lấy thành phố Huế để đặt tên cho một tuần dương hạm mang tên USS Hue City (CG-66). Tuần dương hạm này thuộc lớp Ticonderoga, trang bị tên lửa, gắn với trận đánh Trung đoàn 1, Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ tham chiến Huế vào dịp Tết Mậu Thân.
NGUYỄN TỰ LẬP
Cuộc Tổng công kích - Tổng khởi nghĩa Tết Mậu Thân 1968 của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam cách đây tròn nửa thế kỷ (1968 - 2018).
Những tượng đài thiêng liêng trong lòng dân Quảng Điền
NGUYỄN QUANG HÀ
Bút ký
Thái độ về cuộc Cần Vương
Người thẩm vấn (NTV): Ông có phải là kẻ hâm mộ người anh hùng cuối cùng trong cuộc tử chiến chống người Pháp đó không?
CHƯƠNG THÂU
Hồ sơ Thẩm vấn là tập tài liệu khá khá dày dặn của Hội đồng xử án Tòa Đề hình của chính quyền thực dân để chuẩn bị xử Phan Bội Châu vào ngày 23/11/1925 tại Hà Nội.
LTS: Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của chí sĩ Phan Bội Châu, Sông Hương được tiếp cận với bản thảo “Vụ án Phan Bội Châu năm 1925: Hồ sơ thẩm vấn”. Đây là nguồn tư liệu quý, nằm trong tập Bổ di II lần đầu được công bố về vụ án chí sĩ Phan Bội Châu.
Cuối mùa hè năm 1978 chúng tôi là lứa lưu học sinh đầu tiên được tới Liên Xô bằng máy bay, trước đây chỉ đi bằng tàu hỏa liên vận qua Bắc Kinh. Đối với nhiều người Việt Nam lúc bấy giờ, nhất là những người lính sau mấy năm chỉ sống ở núi rừng, Moscow thực sự là thiên đường.
DƯƠNG PHƯỚC THU
Dưới thời Pháp thuộc, những năm đầu thế kỷ XX, để ra được một tờ báo - mà lại báo tiếng Việt do người Việt quản lý tại Kinh đô Huế quả thực nhiêu khê và vô cùng khó khăn, phức tạp.
ĐẶNG NHẬT MINH
Tôi vẫn còn nhớ đinh ninh cảnh quay đầu tiên của phim Cô gái trên sông vào tháng 10 năm 1987 là cảnh Liên, nhà báo nữ (do Hà Xuyên đóng) đến bệnh viện Huế tìm gặp Nguyệt (do Minh Châu đóng).
THÁI KIM LAN
Con đường ấy, từ dốc cầu Gia Hội đổ xuống, dọc theo con sông nhánh trước kia còn gọi là sông Đông Ba, Hàng Đường, rồi Bạch Đằng, lấy tên dòng sông chảy qua chùa Diệu Đế, qua cầu Đồng Ba, về Bao Vinh, ngã Ba Sình, con đường mang nhiều vẻ lạ, nó mang phố về biển khơi và chuyên chở tứ xứ về kinh thành, vốn là phố cổ một thời với những căn nhà gỗ kiến trúc thuần Huế, nơi những gia đình thượng lưu, quý tộc định cư một thời quan quan thư cưu…
DƯƠNG PHƯỚC THU
Ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công, Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, nhận chỉ thị của Hồ Chủ tịch, đại diện Ủy ban Nhân dân lâm thời Thừa Thiên và Ủy ban Nhân dân Trung Bộ đóng tại Huế đã đến mời cụ Huỳnh Thúc Kháng, một tiến sĩ Nho học yêu nước, một nhà báo nổi tiếng, một người không đảng phái ra Hà Nội gặp cụ Hồ.
HƯƠNG CẦN
Vài năm lại đây, báo chí thường nhắc đến ông hai lúa Bùi Hiển (Thủ Dầu Một, Bình Dương) tự chế thành công chiếc máy bay trực thăng vào năm 2012, ông làm chiếc thứ hai vào năm 2014.
VŨ HẢO
Tháng Tám năm 1945 đã trở thành mốc son chói lọi, vẻ vang trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Cách mạng tháng Tám thành công đã phá tan xiềng xích của thực dân, phát xít, lật đổ chế độ phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Kỷ niệm 100 năm Trường Đồng Khánh
BÙI KIM CHI