Vĩnh biệt Lê Bá Đảng, họa sĩ tài ba của Việt Nam!
LTS: Họa sĩ Lê Bá Đảng sinh ngày 27/6/1921 tại làng Bích La Đông, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông đã ra đi vào ngày 7/3 tại Thủ đô Paris nước Pháp, để lại dự án dang dở đáng tiếc về “một bức tranh rất lớn nằm ngửa trên mặt đất”, ước mong góp phần cho Huế trở nên một Kinh đô Mỹ thuật.
Sông Hương giới thiệu “lời chia buồn sâu sắc” đọc trong Lễ tưởng niệm họa sĩ Lê Bá Đảng của tỉnh Thừa thiên Huế vào chiều 9/3 tại Trung tâm Nghệ thuật mang tên ông.
Họa sĩ Lê Bá Đảng, nhà văn Tô Nhuận Vỹ và cô Lê Cẩm Tế tháng 5/2013 tại Paris. (Ảnh do đạo diễn Đạng Nhật Minh chụp)
TÔ NHUẬN VỸ
Trong phút giây đau buồn khi nghe tin Anh ra đi, tôi muốn thầm nói đôi lời tiễn Anh về chốn Vĩnh hằng mà không sao nói được. Nói gì về Anh? Viết gì về Anh? Người ta đã nói, đã viết quá nhiều về Anh. Chúng tôi cũng đã viết, đã nói không ít về Anh. Về Bàn chân Giao Chỉ, về Hạt gạo Trường Sơn, về Ngựa, về Mèo, về Mắt, về Thiền xanh, về Tranh hai mặt, về Nghệ thuật sắc không, về Sắc Sắc Không Không, về Tấn tuồng nhân loại, Về Cõi Người ta , về Không gian Lê Bá Đảng, về Hàng rào mỹ thuật trên chính vùng đất ngày xưa giặc Mỹ xây dựng hàng rào điện tử Mắc-na-ma-ra, về các Đài liệt sĩ theo mô hình Thành Cổ loa trên khắp đất Việt Nam… Tôi lần giở từng bức thư anh gửi cho tôi từ buổi sơ giao cho tới ngày Anh còn có thể cầm bút, những câu chữ chân chất, đất cát, bộc trực đẫm chất làng quê. Xin Anh cho phép tôi đọc to lên đôi điều gan ruột của Anh cho mọi người thương quý Anh đang tới chia tay Anh hôm nay nghe.
Về dự tính Bức tranh khổng lồ trên vùng Bàu Hồ, Anh viết: “Tôi đã đọc lui đọc tới hai ba lượt thư anh. Anh có lý. Vì đây là “có một không hai”. Tôi cũng biết tôi được ưu đãi hơn ai hết. Nhưng anh để tôi nói rõ ý kiến của tôi là: muốn làm một cái chi ở Huế CHƯA HỀ ĐÂU CÓ, để LÀM GIÀU CÁI VĂN HÓA HUẾ và dựng lên một cái chi mà CHƯA AI CÓ, cho đến cả Trung Hoa, Thái Lan, Miến Điện, Nhật Bản… mà cũng không có, là: một tranh rất lớn nằm ngửa trên mặt đất, con người có thể dạo chơi trên tranh (với giày mềm thuê của tôi). Anh cần nói rõ ý định của tôi với lãnh đạo. Những ý nghĩ tham lam của tôi là làm sao để Huế trở nên một Kinh đô Mỹ thuật”. (Thư ngày 5/3/2008).
|
Bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây Năm 1939, họa sĩ Lê Bá Đảng sang Pháp trong đoàn lính thợ của quân đội nước này, tham gia vào những đội quân chống phát xít và bị Đức quốc xã bắt làm tù binh. Sau đó, ông học tại Học viện nghệ thuật Toulouse. Năm 1950, lần đầu tiên ông triển lãm các tác phẩm của mình tại thủ đô Paris (Pháp), sau đó trở thành một họa sĩ nổi tiếng ở châu Âu. Năm 1989, ông nhận giải thưởng “Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo” của Viện quốc tế Saint Louis của Mỹ. Năm 1992, ông được Trung tâm tiểu sử quốc tế thuộc Đại học Cambridge của Anh đưa vào danh mục những người nổi tiếng thế giới. Năm 1994, ông được Nhà nước Pháp tặng Huân chương Văn hóa nghệ thuật. Ông được gọi là họa sư và giới nghệ thuật đánh giá là bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây. Họa sĩ Lê Bá Đảng đã sáng tạo ra một phương pháp nghệ thuật được gọi tên là “Không gian Lê Bá Đảng” (Lebadangspaces). Năm 1992, ông thực hiện cuộc triển lãm đầu tiên ở quê hương Việt Nam ngay tại làng quê Bích La Đông. Năm 2006, Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng đã được xây dựng và đi vào hoạt động để trưng bày tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng tại địa chỉ 15 Lê Lợi, thành phố Huế. |
Thụy Khuê viết về dự tính này của Anh: Ông muốn dựng Cõi Người ta trên đất Huế, Tâm của đất Việt.
Lãnh đạo Thừa Thiên Huế đã ủng hộ ao ước lớn này của Anh, tiếc rằng, bởi nhiều lý do, dự án này chưa thực hiện được.
Tôi nhớ tới lời của họa sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, đã nói trong một phim về Anh gần đây: Lê Bá Đảng có tác phẩm gần như ở tất cả các thể loại của mỹ thuật và với thể loại nào ông cũng ở đỉnh cao.
Và không ít lần anh viết cho tôi về quãng thời gian anh vẽ tranh chống giặc. Anh viết: “…Hồi còn nghèo, phải vẽ để kiếm ăn từng bữa, giữa một xã hội rất bỡ ngỡ làm người Việt Nam giữa bọn giặc. Từ ngày đầu kháng chiến chống Pháp cho đến chống Mỹ là tôi hoàn toàn vẽ tranh chống giặc, may là nhà tôi để cho tôi tự do, ít tiền nhưng lo đủ sơn, cọ, giấy, vải để tôi vẽ tranh chống giặc. Nhiều tranh tôi trang trí Đại sứ Miền Nam hồi ấy, (tranh) về nhà những người yêu nước và yêu tranh Lê Bá Đảng về chuyện chống giặc… Không phải kể lể khoe khoang nhưng nếu có dịp nên cho mọi người Việt Nam biết là chúng tôi ở nước ngoài nhưng đã giúp vào chống giặc cùng bà con bên nhà…”.
Tôi muốn nói, và khẳng định, điều này: Chính vì luôn đau đáu nỗi niềm thương nước, luôn khát khao một nước Việt Nam độc lập và thống nhất, Lê Bá Đảng (và cả Điềm Phùng Thị) THỦY CHUNG VỚI HỒ CHÍ MINH. Thủy chung trọn đời.
Năm ngoái, đoàn làm phim LÊ BÁ ĐẢNG, TỪ BÍCH LA ĐẾN PARIS của đạo diễn Đặng Nhật Minh, Lê Cẩm Tế, nhóm bạn Pháp và tôi phải tranh thủ quay bất cứ hình ảnh nào của Anh, bất cứ câu nói nào mà anh còn có thể nói, để chắt ra, lọc ra từng mét phim về Anh, bởi Anh đã quá yếu rồi. Vậy mà, hôm từ mộ con trai Anh trở lại nhà Anh, cả đoàn sững ra: Anh ngồi dựa vào góc salon, dưới chân là cái túi đựng một bộ áo quần, hỏi Anh tính làm chi đó, Anh có vẻ ngạc nhiên: Đi về làng mình chớ làm chi nữa!
Nào Anh, Anh cùng chúng em đi về làng mình đi Anh…
T.N.V
(SH314/04-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
BẠCH DIỆP
"Có lẽ đau khổ lại tốt cho con người. Nhà nghệ sĩ có thể làm gì nếu anh ta hạnh phúc? Anh ta liệu có muốn làm bất cứ điều gì không? Nghệ thuật, rốt cuộc chính là chống lại sự khắc nghiệt của cuộc đời".
-
ĐINH CƯỜNG
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh -
PHAN THANH BÌNH
Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, từ Âu châu đến Á châu đã ghi nhận nhiều hoàng đế từng cầm bút vẽ, nặn tượng và không ít bảo tàng mỹ thuật ở các quốc gia có lưu giữ những tác phẩm mỹ thuật mà tác giả là những vị vua danh tiếng. -
KHẢ HÂN
Là một trong những họa sĩ chủ soái của trường phái Ấn tượng nổi tiếng với phong cách làm việc ngoài trời một cách nhất quán, Monet đã để lại rất nhiều bức vẽ đầy ấn tượng về băng, tuyết và sương giá.
-
LINH PHƯƠNG
Một lần nữa có thể thấy rằng, mỹ thuật Huế trong dòng chảy của mình, không ồn ào mà lại âm thầm trong việc theo đuổi những tiếng gọi nghệ thuật thuộc nhiều kiểu dạng ngôn ngữ nghệ thuật khác nhau để có được hiệu quả thẩm mỹ tốt nhất.
-
PHƯỢNG LÂM
Họa sĩ Léopold Franckowiak, đến nay ông đã có bảy năm sống ở Việt Nam. Có thể nói, Việt Nam là nơi gợi cảm hứng sáng tác mạnh mẽ nhất với ông trong thời điểm này.
-
TRẦN DUY MINH
Trong hội họa, mùa thu là mùa quyến rũ với các họa sĩ, bởi mùa thu là mùa của thi tính, của cái đẹp và cũng là mùa của nỗi buồn. Mùa thu là mùa của sự úa tàn, của những phôi pha, của những gì kết thúc nhưng đó cũng là thời điểm để khởi đầu cho một hành trình mới của sự vật. -
LÝ HỮU NGUYÊN
Nguyễn Trọng Khôi là họa sĩ song hành cả hiện thực và trừu tượng. -
VŨ LINH
Từ khởi thủy của nghệ thuật tạo hình, động vật đã là một đề tài được lựa chọn. Những hình vẽ sơ khai nhất được tìm thấy trong các hang động, những hình thù khắc trên đá, trên xương động vật, trên các dụng cụ bằng đồng... -
TRẦN DIỄM THY
Trong nghệ thuật tạo hình trên thế giới cũng như ở Việt Nam, hình tượng trẻ con luôn được xem như là một nguồn mạch của sáng tạo nghệ thuật.
-
LÊ TRIỀU HẢI
Nếu như nghệ thuật hiện đại có những cách thức đi ngược chiều với quan niệm nghệ thuật là sự mô phỏng của Plato và Aristotle, thì ngày nay, trào lưu nghệ thuật cực thực lại hướng tới mô phỏng ngoại giới một cách tinh vi, nếu không muốn nói là đẩy tới cực đoan nhất có thể trong việc mô phỏng vật thể. -
NGUYỄN THỊ HÒA
Huế những năm đầu thế kỷ XX, Nhà nước phong kiến triều Nguyễn đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có chính sách văn hóa hướng tới nhiều khía cạnh của đời sống xã hội như văn chương nghệ thuật, giáo dục, giao lưu, tiếp xúc văn hóa, bảo tồn di sản… nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa nghệ thuật của cộng đồng, với sự xuất hiện trào lưu học thuật tân tiến của châu Âu, mỹ thuật được giao lưu biểu hiện qua các hoạt động và sáng tác nghệ thuật. -
ĐẶNG TRIỆU VĂN
Như tên gọi của nó, trào lưu tối giản trong nghệ thuật hướng tới tiết chế mọi yếu tố cấu nên tác phẩm nghệ thuật. -
NGUYỄN HOÀNG VY
Từ khi Phân tâm học của Freud ra đời, người ta mới có thể lý giải được phần nào nguyên do xui khiến người nghệ sĩ lao vào sáng tạo nghệ thuật, có một sức mạnh to lớn từ vô thức khiến người nghệ sĩ mộng mơ, đó là sức mạnh bất khả từ chối. -
VŨ LINH
Với hội họa Việt Nam, sơn mài là chất liệu không xa lạ. Những tên tuổi lớn từng thành công trên chất liệu sơn mài phải kể đến như: Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Đỗ Cung, Phan Kế An, Nguyễn Tư Nghiêm... -
TRÚC LÂM
Trong văn hóa nhân loại, lợn như là một biểu tượng phổ quát. Lợn được xem là tổ phụ sáng lập một trong bốn đẳng cấp trong xã hội Meslanesie. Nữ thần trời và mẹ vĩnh cửu của các tinh tú ở Ai Cập cổ đại lại thường được tạo hình trên các bùa đeo với những họa tiết của lợn nái đang cho đàn con bú. -
VŨ PHƯƠNG
Trong dòng nghệ thuật biểu ý, dựa trên ngôn ngữ biểu hiện ở Huế, thì Trương Thế Linh nổi lên như một hiện tượng tiêu biểu. -
KHẢ HÂN
Francesco Clemente sinh năm 1952, ở Naples, Italy. Ông xuất hiện vào thời điểm khi mà Thế chiến II vẫn còn là một ký ức dai dẳng khắc sâu thành những vết nứt trong tâm thức sáng tạo của cộng đồng nghệ sĩ ở dải đất ven vùng biển Địa Trung Hải này. -
TRẦN PHƯƠNG ĐÔNG
Lê Kinh Tài là một trong những nghệ sĩ đương đại rất thành công ở Việt Nam hiện nay. Sự thành công được minh chứng không chỉ ở số lượng tác phẩm lớn, những tìm tòi nghệ thuật không mệt mỏi mà cả ở giá tranh của ông trên thị trường quốc tế.
.png)
.png)
