Vĩnh biệt Lê Bá Đảng, họa sĩ tài ba của Việt Nam!
LTS: Họa sĩ Lê Bá Đảng sinh ngày 27/6/1921 tại làng Bích La Đông, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông đã ra đi vào ngày 7/3 tại Thủ đô Paris nước Pháp, để lại dự án dang dở đáng tiếc về “một bức tranh rất lớn nằm ngửa trên mặt đất”, ước mong góp phần cho Huế trở nên một Kinh đô Mỹ thuật.
Sông Hương giới thiệu “lời chia buồn sâu sắc” đọc trong Lễ tưởng niệm họa sĩ Lê Bá Đảng của tỉnh Thừa thiên Huế vào chiều 9/3 tại Trung tâm Nghệ thuật mang tên ông.
Họa sĩ Lê Bá Đảng, nhà văn Tô Nhuận Vỹ và cô Lê Cẩm Tế tháng 5/2013 tại Paris. (Ảnh do đạo diễn Đạng Nhật Minh chụp)
TÔ NHUẬN VỸ
Trong phút giây đau buồn khi nghe tin Anh ra đi, tôi muốn thầm nói đôi lời tiễn Anh về chốn Vĩnh hằng mà không sao nói được. Nói gì về Anh? Viết gì về Anh? Người ta đã nói, đã viết quá nhiều về Anh. Chúng tôi cũng đã viết, đã nói không ít về Anh. Về Bàn chân Giao Chỉ, về Hạt gạo Trường Sơn, về Ngựa, về Mèo, về Mắt, về Thiền xanh, về Tranh hai mặt, về Nghệ thuật sắc không, về Sắc Sắc Không Không, về Tấn tuồng nhân loại, Về Cõi Người ta , về Không gian Lê Bá Đảng, về Hàng rào mỹ thuật trên chính vùng đất ngày xưa giặc Mỹ xây dựng hàng rào điện tử Mắc-na-ma-ra, về các Đài liệt sĩ theo mô hình Thành Cổ loa trên khắp đất Việt Nam… Tôi lần giở từng bức thư anh gửi cho tôi từ buổi sơ giao cho tới ngày Anh còn có thể cầm bút, những câu chữ chân chất, đất cát, bộc trực đẫm chất làng quê. Xin Anh cho phép tôi đọc to lên đôi điều gan ruột của Anh cho mọi người thương quý Anh đang tới chia tay Anh hôm nay nghe.
Về dự tính Bức tranh khổng lồ trên vùng Bàu Hồ, Anh viết: “Tôi đã đọc lui đọc tới hai ba lượt thư anh. Anh có lý. Vì đây là “có một không hai”. Tôi cũng biết tôi được ưu đãi hơn ai hết. Nhưng anh để tôi nói rõ ý kiến của tôi là: muốn làm một cái chi ở Huế CHƯA HỀ ĐÂU CÓ, để LÀM GIÀU CÁI VĂN HÓA HUẾ và dựng lên một cái chi mà CHƯA AI CÓ, cho đến cả Trung Hoa, Thái Lan, Miến Điện, Nhật Bản… mà cũng không có, là: một tranh rất lớn nằm ngửa trên mặt đất, con người có thể dạo chơi trên tranh (với giày mềm thuê của tôi). Anh cần nói rõ ý định của tôi với lãnh đạo. Những ý nghĩ tham lam của tôi là làm sao để Huế trở nên một Kinh đô Mỹ thuật”. (Thư ngày 5/3/2008).
|
Bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây Năm 1939, họa sĩ Lê Bá Đảng sang Pháp trong đoàn lính thợ của quân đội nước này, tham gia vào những đội quân chống phát xít và bị Đức quốc xã bắt làm tù binh. Sau đó, ông học tại Học viện nghệ thuật Toulouse. Năm 1950, lần đầu tiên ông triển lãm các tác phẩm của mình tại thủ đô Paris (Pháp), sau đó trở thành một họa sĩ nổi tiếng ở châu Âu. Năm 1989, ông nhận giải thưởng “Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo” của Viện quốc tế Saint Louis của Mỹ. Năm 1992, ông được Trung tâm tiểu sử quốc tế thuộc Đại học Cambridge của Anh đưa vào danh mục những người nổi tiếng thế giới. Năm 1994, ông được Nhà nước Pháp tặng Huân chương Văn hóa nghệ thuật. Ông được gọi là họa sư và giới nghệ thuật đánh giá là bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây. Họa sĩ Lê Bá Đảng đã sáng tạo ra một phương pháp nghệ thuật được gọi tên là “Không gian Lê Bá Đảng” (Lebadangspaces). Năm 1992, ông thực hiện cuộc triển lãm đầu tiên ở quê hương Việt Nam ngay tại làng quê Bích La Đông. Năm 2006, Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng đã được xây dựng và đi vào hoạt động để trưng bày tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng tại địa chỉ 15 Lê Lợi, thành phố Huế. |
Thụy Khuê viết về dự tính này của Anh: Ông muốn dựng Cõi Người ta trên đất Huế, Tâm của đất Việt.
Lãnh đạo Thừa Thiên Huế đã ủng hộ ao ước lớn này của Anh, tiếc rằng, bởi nhiều lý do, dự án này chưa thực hiện được.
Tôi nhớ tới lời của họa sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, đã nói trong một phim về Anh gần đây: Lê Bá Đảng có tác phẩm gần như ở tất cả các thể loại của mỹ thuật và với thể loại nào ông cũng ở đỉnh cao.
Và không ít lần anh viết cho tôi về quãng thời gian anh vẽ tranh chống giặc. Anh viết: “…Hồi còn nghèo, phải vẽ để kiếm ăn từng bữa, giữa một xã hội rất bỡ ngỡ làm người Việt Nam giữa bọn giặc. Từ ngày đầu kháng chiến chống Pháp cho đến chống Mỹ là tôi hoàn toàn vẽ tranh chống giặc, may là nhà tôi để cho tôi tự do, ít tiền nhưng lo đủ sơn, cọ, giấy, vải để tôi vẽ tranh chống giặc. Nhiều tranh tôi trang trí Đại sứ Miền Nam hồi ấy, (tranh) về nhà những người yêu nước và yêu tranh Lê Bá Đảng về chuyện chống giặc… Không phải kể lể khoe khoang nhưng nếu có dịp nên cho mọi người Việt Nam biết là chúng tôi ở nước ngoài nhưng đã giúp vào chống giặc cùng bà con bên nhà…”.
Tôi muốn nói, và khẳng định, điều này: Chính vì luôn đau đáu nỗi niềm thương nước, luôn khát khao một nước Việt Nam độc lập và thống nhất, Lê Bá Đảng (và cả Điềm Phùng Thị) THỦY CHUNG VỚI HỒ CHÍ MINH. Thủy chung trọn đời.
Năm ngoái, đoàn làm phim LÊ BÁ ĐẢNG, TỪ BÍCH LA ĐẾN PARIS của đạo diễn Đặng Nhật Minh, Lê Cẩm Tế, nhóm bạn Pháp và tôi phải tranh thủ quay bất cứ hình ảnh nào của Anh, bất cứ câu nói nào mà anh còn có thể nói, để chắt ra, lọc ra từng mét phim về Anh, bởi Anh đã quá yếu rồi. Vậy mà, hôm từ mộ con trai Anh trở lại nhà Anh, cả đoàn sững ra: Anh ngồi dựa vào góc salon, dưới chân là cái túi đựng một bộ áo quần, hỏi Anh tính làm chi đó, Anh có vẻ ngạc nhiên: Đi về làng mình chớ làm chi nữa!
Nào Anh, Anh cùng chúng em đi về làng mình đi Anh…
T.N.V
(SH314/04-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
HẠNH NHITrắng và xanh. Xám và nâu. Xù xì hay trơn nhẵn. Cao lớn hay xinh xắn. Dễ gần và khó hiểu... Ngoại trừ những cảm nhận bề mặt, không phải ai cũng có thể hiểu được sự biểu đạt ngôn từ của đá mà các nhà điêu khắc gửi gắm. Nhưng kể từ khi Huế có sự xuất hiện những ký hiệu và ẩn ngữ của đá, sông Hương cũng thao thiết và dùng dằng hơn cái dùng dằng, thao thiết đã có trước khi xuôi chảy...
-
ĐẶNG TIẾN Phòng tranh Lê Bá Đảng tại Paris, mùa thu 2003, gây nhiều mỹ cảm, mà nếu cần tóm tắt trong một chữ - một chữ thôi - thì sẽ là chữ thanh.
-
CHƠN HỮU…Người nghệ sĩ, tác giả cuộc triển lãm này đã có được cái thấy phiêu hốt vượt lên trên thời gian nhân quả, hạnh phúc hay đau khổ và đã diễn tả được cái thấy ấy qua ngôn ngữ hình tượng nghệ thuật sắp đặt. Ba cái chắp tay được bố trí theo một hàng thẳng tắp trước hình ảnh một nụ cười khiến cho ta liên tưởng như trọn cả tam giới đều kính ngưỡng trước sự chứng ngộ tự tại (là nụ cười) của Đức Phật…
-
THANH LOANKhổng Tử từng nói: “Kẻ trí vui chơi sông nước, kẻ nhân vui chơi nơi núi non. Kẻ trí hiếu động, kẻ nhân trầm tĩnh. Kẻ trí thì vui vẻ kẻ nhân trường thọ” (Trí giả nhạo thủy, nhân giả nhạo sơn, trí giả động, nhân giả tĩnh, trí giả lạc, nhân giả thọ).
-
LÊ BÁ ĐẢNGNgày còn giặc, bọn chúng nó ồ ạt đem tất cả khí giới tối tân, chất độc hoá học, cho đến cả hàng rào điện tử đến Trường Sơn để ngăn cản sự đi lại của cả dân tộc ta và cố ý chia cắt đất nước ra làm hai.
-
NGUYỄN TRỌNG HUẤN Tôi không được biết Lâm Triết những ngày anh tung hoành trong thế giới hội họa miền Nam trước 1975. Nghe nói, anh đoạt được giải này, giải nọ, đã định danh, định vị trong giới nghề nghiệp đông đảo của mình. Mặt bằng giao du của anh với những người cùng trường, cùng lứa trong và ngoài nước, đã khuất hoặc còn đến bây giờ, thấy có tên nhiều người tài hoa, nổi tiếng.
-
LÊ VIẾT THỌTự nghìn năm, lụa đã hiện diện trong đời sống dân tộc Việt. Nghề tằm tang đến sớm, trong những di chỉ khảo cổ thuộc hậu kỳ đá mới, cách ngày nay khoảng 5000 năm, đã có dấu vết của vải, có dọi xe chỉ bằng đất nung. Chất liệu mỏng, nhẹ, thoáng và đẹp một cách tự nhiên, nền nã, óng ả này rất phù hợp với môi trường tự nhiên của cư dân phương nam làm nông nghiệp.
-
ĐẶNG NHẬT MINHĐầu xuân Nhâm Ngọ nhân dự khai mạc phòng tranh của một người bạn hoạ sỹ, tôi tình cờ được gặp bác Lương Xuân Nhị. Bác cho biết năm 1943 khi sang Nhật trưng bầy triển lãm tranh bác có gặp cha tôi là bác sỹ Đặng Văn Ngữ đang du học tại đấy. Bác còn giữ một số ảnh chụp với cha tôi và hẹn tôi đến nhà để biếu lại cho gia đình làm kỷ niệm.
-
PHẠM THỊ CÚCMột buổi sáng đẹp trời ngày giáp tết Nhâm Ngọ, trong chuyến "du xuân", cùng với ba chúng tôi là một lẵng hoa tươi hồng, lan, cúc... nhắm hướng Quảng Trị - làng Bích La Đông mà "thẳng tiến".
-
LÊ THỊ MỸ ÝBút kýTrong ký ức tuổi thơ tôi luôn nhớ về những buổi hoàng hôn rực cháy, những ngọn gió Lào thổi rát mặt làm quả đồi con như cũng phải oằn cong. Bao năm xa quê, gắn mình với chốn kinh thành mù sương và bảng lảng tiếng chuông chùa mỗi khi chiều sập tối, tôi vẫn luôn thao thức về những buổi hoàng hôn trên đồi nắng, tuồng như cả tuổi thơ đã chìm rơi trong ký ức xa xăm.
-
INRASARADấu hiệu chủ nghĩa hiện đại trong nghệ thuật manh nha từ Claude Monet, xuất phát từ một quan niệm. C. Monet cho rằng sự vật biến đổi theo ánh sáng và bị tác động bởi chuyển động nhanh.
-
Trong những năm gần đây cuộc sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, nhu cầu văn hóa của xã hội xã hội chủ nghĩa ngày càng cao. Nhu cầu về vẻ đẹp hình thể biểu hiện qua các cuộc thi hoa hậu, người mẫu thời trang.
-
Đã trở thành truyền thống tốt đẹp từ nhiều năm nay, các trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam - Thái Lan tổ chức luân phiên 2 năm một lần Triển lãm Mỹ thuật Đương đại giữa hai nước.
-
Kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đại danh hoạ Pablo Picasso 25/10/1881 - 25/10/2001
-
Có những “Ngày của Mẹ” vào cuối thu ở phương Nam. Người xa xứ nhắn nhủ với nhau, đấy là những ngày đẹp nhất. Và họ đã trải lòng trong một không gian thư pháp có chủ đề về lòng hiếu thảo.
-
Cuộc triển lãm này nằm trong khuôn khổ triển lãm mỹ thuật 8 khu vực của cả nước năm 1998, do Hội Mỹ thuật Việt cùng các Sở VHTT và Hội VHNT địa phương phối hợp tổ chức. Với 6 tỉnh khu vực bắc miền Trung (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế), đây là cuộc triển lãm lần thứ III.
-
Với chủ đề : “Ân tượng Huế - Việt , 1998”, Trại sáng tác Điêu khắc Quốc tế lần thứ II đã được tổ chức tại Huế từ ngày 1.11 đến 15.12.1998. Có thể nói, đối với người dân xứ Huế thì có lẽ đây là lần đầu tiên được tận mắt chứng kiến một hoạt động nghệ thuật hết sức quy mô và rầm rộ như thế này. Quy mô ở góc độ tổ chức mang tính chất quốc tế và rầm rộ ở tính chất đặc thù của thể loại nghệ thuật là điêu khắc ngoài trời.
.png)
.png)
