Những tư liệu quý chìm trong hỗn độn hiện vật xung quanh. Những bảng biểu số liệu nặng tính báo cáo... Chúng khiến triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển (từ ngày 4 - 12.10 tại Bảo tàng Hà Nội nhân kỷ niệm 60 năm giải phóng thủ đô) giống như một báo cáo thành tích khô cứng.
Xây dựng công viên Thống Nhất - Ảnh: Trinh Nguyễn chụp lại
Ông Đỗ Vũ, 62 tuổi, một người từng công tác tại ngành giáo dục Q.Ba Đình đã có một cuộc tranh luận nhỏ với vợ về bức ảnh Bác Hồ tới thăm nhân viên cửa hàng ăn uống Thủy Tạ. Bức ảnh chụp năm 1960. “Tôi nghĩ một phụ huynh học sinh của tôi có mặt trong tấm ảnh này. Bà ấy năm nay 75 tuổi. Như thế thì hồi năm 1960, bà ấy cũng đã là nhân viên trẻ của cửa hàng. Nhìn nét mặt thì tôi đoán chính là người ngồi sau lưng Bác. Tôi nghĩ tôi dự cảm đúng”, ông chia sẻ.
Nếu như cuộc tranh luận của ông Vũ chỉ diễn ra trong phạm vi gia đình, thì tại gian trưng bày của ngành công an Hà Nội, một nhóm chừng 5 người đã trao qua đổi lại rất sôi nổi. “Cầm trịch” cuộc nói chuyện là ông Nguyễn Thế Vinh (Phòng Công tác chính trị, Công an Hà Nội).
Những bức ảnh ở gian trưng bày này không lớn, thậm chí còn nhòe mờ do thời gian. Nhưng ông Vinh hướng dẫn bằng kể chuyện rất rõ, từ chuyện chữa cháy kho xăng Đức Giang suốt mấy ngày, đến chuyện cứu hộ ở Đại sứ quán Pháp khi bị Mỹ ném bom, chuyện Hà Đông xưa gọi là quận 6... Rồi mọi người ồ lên vui vẻ khi có người chia sẻ: “Cháy kho xăng đúng ngày 25.6.1966. Tôi nhớ vì con gái đầu nhà tôi sinh đúng ngày đó. Hôm đó mẹ nó nằm trạm xá nhé, rồi cô Thịnh nó bé tí đi đưa cơm còn ngã xuống ruộng cơ mà”.
Tiếc nuối và lãng phí
Một triển lãm sống trong mắt người xem là nhờ những câu chuyện như thế. Nhưng phần lớn trưng bày trong triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển đều không có câu chuyện lôi cuốn như vậy. Ngoài tư liệu ảnh đen trắng như trên, nhiều góc triển lãm cũng thật đơn điệu.
![]() |
Chiếc lốp máy bay chỏng chơ tại triển lãm |
Chẳng hạn, một góc về công nghiệp, người xem thấy có 3 chiếc lốp máy bay mà đơn vị ở Hà Nội đã làm được. Nhưng không ai rõ từ bao giờ ta có thể sản xuất lốp máy bay, nó khó đến đâu, và người Hà Nội đã vượt qua khó khăn gì để làm ra nó. Sát với cụm hiện vật lốp máy bay là rất nhiều nồi niêu của một đơn vị kinh doanh. Sự vượt trội của những chiếc nồi này ra sao mà được xuất hiện trong triển lãm thành tựu 60 năm thì chẳng ai rõ vì không thấy có chú thích gì. Những mẫu đồ thủ công cũng không khá hơn. Đã không đẹp nổi trội, chúng còn bị bày biện cẩu thả, không tủ kệ, không ánh sáng bổ trợ. Thậm chí, có thể nói một cửa hàng đồ lưu niệm ở chợ cũng còn biết bày đồ đẹp hơn.
Đi suốt triển lãm, nhiều nuối tiếc nối tiếp nhau
Vì sao gian trưng bày của thanh niên lại không kể câu chuyện thanh niên thủ đô xưa đã cùng nhau xây lên công viên Thống Nhất? Chính những sinh viên, bác sĩ, giảng viên trẻ... đã làm nên cả công viên này lẫn các hồ Ba Mẫu, Bảy Mẫu. Thay vào đó, người xem thấy cờ thưởng, giấy khen. Bức ảnh công trường công viên cũng xuất hiện nhưng ở một vị trí khác. Và ngoài thông tin sơ lược về tên công trường, không thấy nói đến bao nhiêu người đã làm việc trong bao lâu để có được không gian văn hóa công cộng nổi tiếng ấy.
Tại sao ngành đối ngoại Hà Nội không kể câu chuyện về người tù năm nào ở Hỏa Lò - Hilton Hà Nội, giờ đã là một người luôn ủng hộ Hà Nội, ủng hộ VN trong nhiều chiến dịch đối ngoại? Những bức ảnh ký kết văn bản hợp tác, dù rất quý, cũng cần những câu chuyện về sự đổi thay sau đó. Chẳng hạn, việc nước máy Phần Lan về đã giúp khuôn mặt người dân rạng rỡ vì thoát cảnh thiếu nước sạch ra sao? Một bức hình như thế không khó kiếm, mà lại đáng giá hơn nhiều vô số bảng biểu số liệu trong triển lãm.
Vì sao ngành văn hóa không có câu chuyện về những vở diễn của Lưu Quang Vũ đã khích lệ đổi mới tư duy ra sao?
Vì sao ngành y tế lại không chia sẻ câu chuyện của người bệnh thay vì một loạt ảnh bệnh nhân nằm nhắm nghiền mắt trên bàn mổ. Tại sao người dân không được thấy những ngày bác sĩ Tôn Thất Tùng loay hoay tìm cách mổ gan khô, và những bệnh nhân đã sống nhờ phương pháp ưu việt đó. Câu chuyện như thế hẳn lay động hơn nhiều những bức ảnh các bác sĩ lên nhận danh hiệu cùng với bộ trưởng y tế.
Mà những bức ảnh trao thưởng, bắt tay, tôn vinh, cắt băng, tặng hoa, hội thảo... như thế lại rất nhiều trong triển lãm. Có những pa nô, chỉ toàn ảnh lưu niệm đông người trong hội nghị tổng kết tuyên dương.
“Tôi nghĩ khánh tiết thì cũng cần nhưng hình thành một triển lãm quy mô 60 năm xây dựng và trưởng thành thì quá trình để làm sao thấy từ năm 1954 qua từng giai đoạn kinh tế - xã hội, quốc kế dân sinh cho người Hà Nội thì hay hơn. Còn lại những tấm ảnh mang tính lễ hội khánh tiết chào mừng thì cũng cần nhưng dung lượng nên khác”, ông Đỗ Vũ nói.
Với tư duy kiểu báo cáo thành tích như vậy, triển lãm Hà Nội 60 năm, dù có những tư liệu hay, vẫn kém hấp dẫn. Nó khiến công chúng dễ dàng bỏ triển lãm giữa chừng. Một khi họ bỏ triển lãm, có nghĩa là tiền bỏ ra cho triển lãm đã không hiệu quả. Mà trong một cuộc nhìn lại quá khứ để trưởng thành, thật sự nhà tổ chức không nên để xảy ra lãng phí.
Việt Nam cũng có sự “phân biệt chủng tộc”. Báo chí nước ngoài bảo vậy. Cái “chủng tộc” ở đây được phân định bằng hộ khẩu.
Suốt gần 20 năm qua, nghệ sĩ Sébastien Laval, đến từ vùng Poitou Charentes - nước Pháp, đã rong ruổi khắp mọi miền trên dải đất hình chữ S để cảm nhận và “ghi” lại những hình ảnh sống động nhưng rất đỗi bình dị trong cuộc sống đời thường của con người Việt Nam. Chính sự lao động nghệ thuật không mệt mỏi của người nghệ sĩ tài hoa này đã đem đến sự mới lạ tại Festival Huế 2014 với bộ ảnh độc đáo về 54 dân tộc Việt...
NGUYỄN CƯƠNG
Chiến tranh đã lùi vào quá khứ mấy chục năm. Nhưng hậu quả của nó để lại thì chưa biết khi nào mới khắc phục xong, trong đó có di chứng chất độc hóa học dioxin, đến nay đã di truyền sang thế hệ thứ 3 và không biết sẽ đến thế hệ thứ bao nhiêu? Vì chất dioxin tồn lưu trong lòng đất có thời gian bán phân hủy lên tới hàng trăm năm!
Đây thật sự là một quyết định rất hợp lý, đúng với nguyện vọng của đông đảo nhân dân cả nước.
TÂM VĂN
Năm 1980 xã tôi trống dong cờ mở, mổ bò ăn mừng xã được công nhận xóa nạn mù chữ, phổ cập bổ túc văn hóa lớp năm; nhân dịp về quê, được UBND xã mời dự, tôi xắm rắm đi, ông nội tôi nói: “Họ mần quá bậy, dân dốt mất thôi”.
LƯU THỦY
Thừa Thiên Huế đang tăng tốc trên tiến trình xây dựng thành phố trực thuộc Trung ương. Cuộc làm việc mới đây giữa đoàn khảo sát Trung ương với lãnh đạo tỉnh đã định hình phương án cấu trúc đô thị tương lai. Còn rất nhiều việc phải thực hiện để cuộc chuyển mình đưa Thừa Thiên Huế lên thành phố trực thuộc Trung ương; nhưng có một điều phải luôn lưu ý: phải hết sức giữ gìn để phát huy các giá trị di sản, sinh thái, cảnh quan, môi trường hết sức đặc trưng của nó.
Mở đầu chuyến thăm Việt Nam lần thứ 5, Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa - bậc thầy giác ngộ tâm linh quốc tế - vừa có cuộc trò chuyện với các đại diện Hội Nhà văn VN tại Văn Miếu Quốc Tử Giám. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều chọn và đọc câu hỏi.
Năm 2010, Đức Pháp Vương Gyalwang Dpukpa đã viếng thăm Việt Nam. Trong dịp này, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã có một cuộc trò chuyện với Ngài. Vào 8h30 ngày 05/4/2014, Đức Pháp Vương với sự cộng tác của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều sẽ có cuộc đối thoại giữa với các nhà văn Việt Nam tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội. VanVN.Net xin đăng tải cuộc trò chuyện giữa Đức Pháp Vương và nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cách đây 4 năm.
Một sử gia người Na Uy trong nhiều năm ròng đã nghiên cứu về lịch sử Việt Nam với nhiều tình cảm đặc biệt. Mới đây, ông đã cho đăng tải bộ sưu tập gồm 122 số báo Việt Nam Độc Lập do Mặt trận Việt Minh xuất bản từ năm 1941-1945.
Sau này tôi cũng đã điều chỉnh suy nghĩ. Tôi cho rằng những lầm lẫn trong xã hội, nếu có, có lẽ trách nhiệm ở chính người dân chúng ta, chiếm 51%.
39 năm trước, Chiến dịch Huế- Đà Nẵng với mốc son đáng nhớ là ngày 26-3 toàn tỉnh Thừa Thiên- Huế được giải phóng hoàn toàn.
Bức thư của một bạn trẻ tự xưng là du học sinh Nhật Bản tại Việt Nam đang gây xôn xao cộng đồng mạng những ngày qua.
Hạnh phúc là điều ai cũng hướng tới, tìm kiếm, mỏi mong có được. Và, hạnh phúc, đối với mỗi người hoàn toàn không giống nhau, cách gọi tên hạnh phúc khác nhau do hoàn cảnh sống sai biệt và do cách nhìn về cuộc sống không như nhau.
Sự thật là một điều không dễ dàng tìm cho ra, cho nên con người phải phát triển khoa học, phát triển công nghệ trên mọi lĩnh vực.
Đó là ý kiến của Bộ trưởng Bộ GDĐT Phạm Vũ Luận tại phiên họp ngày 25.2 của Hội đồng Quốc gia về giáo dục và phát triển nhân lực giai đoạn 2011-2015, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Hình như khi Thượng đế sinh ra một thiên tài, người đều đặt vào họ những thói tật kỳ dị, khác người? Sự vĩ đại của họ đôi khi được làm nên từ những “mặt trái” - dị thường này? GS.BS. Tôn Thất Tùng là một thiên tài như vậy.
TRÊN TIẾN TRÌNH XÂY DỰNG THỪA THIÊN HUẾ TRỞ THÀNH THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
LÊ VĂN LÂN
5 giờ sáng ngày 17 tháng 2 năm 1979, hơn 120.000 lính Trung Quốc tràn vào Việt Nam, mở đầu cho cuộc chiến nhà cầm quyền Bắc Kinh huy động tới hơn 600.000 quân tấn công toàn tuyến biên giới phía Bắc của Tổ quốc ta.
HỒ TƯ
Huế có Hoàng thành, quần thể lăng tẩm, đền đài của người xưa để lại, nay đã trở thành di sản văn hóa thế giới, hiện đang được trùng tu, tôn tạo và khai thác du lịch, có nhã nhạc cung đình cũng là một di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
"Nói đến cuộc sống là vô biên không thể kể xiết nào là vui buồn, khổ đau, hạnh phúc, mệt nhọc, sung sướng… nhưng điều tất yếu là ta phải biết nhận diện nó, để rồi chuyển hoá nó thì tự nhiên cuộc sống trở nên có ý nghĩa hơn, thong dong hơn, đừng nói gì đến “Mỗi lần nêu ra một lần mới”. Ví như ban nãy tôi đang đứng giữa trời đất đưa tay chỉ bầy chim én bay lượn trên cao, tay vừa đưa lên thì chúng đã bay xa. Cho nên mỗi chúng ta đừng vội vàng đi tìm cầu mà hãy trân quý cuộc sống trong hiện tại cho thật thi vị nhiệm mầu". (Trích Tâm quán tình người, Thích Pháp Bảo)