Chuyên gia “Tỳ bà hành” của chúng tôi

15:52 20/07/2009
VÕ THỊ QUỲNHĐến Hội Văn nghệ một chiều xuân Giáp Thân, tết còn đỏ hạt dưa, còn thắm mai vàng, còn hồng hoa đào và còn lủng lẳng tròn trịa những quả quất trĩu cành - chúng tôi tưởng nhớ anh - nhà thơ luôn dịu dàng, luôn hiền hoà: XUÂN HOÀNG. Bao kỷ niệm một thời nhà thơ sống gắn bó sáng tạo với Bình Trị Thiên, với Huế lại ùa về trong lòng những người đến thắp hương kính viếng hương hồn anh - chiều nay...

Nhà thơ Xuân Hoàng (Ảnh: cand.com.vn)

Biết rằng sinh lão bệnh tử là duyên nghiệp của kiếp người. Biết rằng nhà thơ ốm đã nhiều năm, nhưng gặp ai đến thăm, nhớ hay không nhớ họ, anh vẫn mỉm cười đôn hậu như thể bài thơ KHI NÀO THẤY còn đong đưa trên môi anh, dưới bàn tay chăm sóc lo toan hết mực cẩn trọng dịu dàng của chị - người vợ yêu quý của nhà thơ. Anh chị dường như vẫn nói với nhau và với đời rằng:

“Khi nào thấy trên đường dài mệt mỏi
Cần nghỉ ngơi đôi chút cạnh dòng sông
Em hãy đến tìm tôi nơi bến đợi
Tán đa tôi bóng mát vẫn quen dừng”


Khi nào thấy ... là điệp khúc yêu thương của tình thơ Xuân Hoàng. Biết gia đình anh chuyển vào thành phố Hồ Chí Minh, gặp nhau sẽ chỉ còn chuyện của năm, của n thời gian chứ không như cơm bữa nữa rồi, tôi vẫn tự an ủi mình rằng: vẫn được gặp nhà thơ, thầy giáo Xuân Hoàng, đặc biệt trong những giờ dạy “Tỳ bà hành” của Bạch Cư Dị, trên lớp học hoặc ngoài trường lớp có không gian xanh tự nhiên vây quanh.

Bây giờ thì đã là quá vãng, là ngày xưa, một đi không trở lại rồi. Vẫn sẽ gặp anh mà trong một nỗi buồn nhớ thẳm sâu, thầy giáo Xuân Hoàng có biết không? “Sống biển hồ lai láng; Chết tính tháng kể ngày” chuyện rất dân gian đời thường cũng của kiếp người đó mà anh. Bao lần anh dạy cho bao lớp học sinh Chuyên Văn trường Hai Bà Trưng, trường Quốc Học bài Tỳ bà hành, chỉ có học sinh từng thế hệ nhớ kỹ. Riêng tôi cứ ngày rộng tháng dài không hề lo nghĩ vì bên mình có chuyên gia Xuân Hoàng rồi! Nói mãi Tỳ bà hành song có hết đâu. Không phải vì học sinh mới nghe anh giảng lần đầu nên không thấy cũ, mà chính vì anh đã trò chuyện, để bình thơ với tất cả hứng khởi của một tâm hồn sáng tạo rộng mở. Anh không có một giáo án soạn sẵn trên giấy gồm bao bước thật cổ điển như  chúng tôi nhưng lúc dạy bài thơ ấy, mỗi năm anh cho chúng tôi một hướng cảm nhận thơ mới. Tự bản thân tôi yêu thích điều này nên cứ đến hẹn lại lên, mỗi lần dạy đến gần tác phẩm này tôi lại mời anh và hẹn ngày giờ anh trò chuyện giao lưu cùng học sinh Chuyên Văn.

Người trò chuyện cùng học sinh có dáng cao, thanh, nước da trắng, tóc tự uốn lượn ngắn khỏe, giọng hiền hoà, cười đôn hậu. Người không nói nhiều về nguyên tác, bản dịch, người không nói nhiều về tác giả của bài hành. Người quan tâm nhiều nhất là câu chuyện của người kỹ nữ về già tàn phai nhan sắc, trắc trở đường tình, long đong đường đời, nhưng ngón đàn thời hoa niên mỗi ngày một thêm tuyệt diệu. Người có liên tưởng so sánh với bao tiếng đàn tri kỷ khác nổi bật trong thơ Việt, đặc biệt các khúc dài ngắn giọt tương đoạn trường của cô Thúy Kiều bạc mệnh ... như thể người rất yêu:

“Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách
Quạnh hơi thu lau lách đìu hiu”


Và người rất sợ chia xa, sợ thời gian trôi theo dòng nước cuốn:

“Say những luống ngại khi chia rẽ
Nước mênh mông đượm vẻ gương trong”


Có một lần cũng vào ngày xuân tháng xuân năm Rồng (1988), tôi mời anh trò chuyện Tỳ bà hành cùng lớp Chuyên Văn tôi dạy và chủ nhiệm. Lần này khác tất cả mọi lần vì không gian nói chuyện là một góc vườn thông trong lăng Tự Đức. Lần này anh không chỉ đến dạy rồi về mà cùng đi picnic đầu xuân với lớp chúng tôi trọn một ngày. Lúc ấy bệnh tiểu đường đã phái đồ đệ đến dọa anh một cách nhẹ nhàng. Lớp chúng tôi, từ cô giáo đến học sinh nam nữ đều biết điều ấy nên bới theo những thức ăn trưa cho mình có thêm một phần (tùy chọn) thức ăn kiêng cho anh. Đây cũng là cuộc gặp nhau đầu xuân nên hạt dưa, bánh mứt, của ngọt là nhiều lắm lắm. Và món dành riêng duy nhất một mình anh cũng khá đầy đặn. Điều ấy đã khiến anh cảm động, nhưng anh còn cảm động hơn vì học sinh đi picnic vẫn mang theo giấy bút để ghi lời anh giảng một cách say sưa (cuối buổi trên đường đạp xe đạp về anh tâm sự).

Riêng tôi, lần này tôi thực sự nhận ra một điều rằng, trong không gian xanh của vườn thông, trong kỷ niệm xanh của nhà thơ tình Tự Đức, anh nói chuyện có duyên hơn, hay hơn, đặc biệt đoạn kết:

“Lệ ai chan chứa hơn người?
Giang Châu tư mã đượm mùi áo xanh”

Bóng chàng tư mã áo xanh ở đất Giang Châu đã lồng lộng nơi vườn lăng Tự Đức (Học sinh cũng đồng cảm điều này, cuối ngày trên đường chiều phơn phớt tím xuân, chúng tôi đã thi nhau nói với anh điều tâm cảm ấy). Anh cũng khoe: “Trưa nay sau khi đánh một giấc xuân tự tại bên gốc cây thông già, mình đã có ngay một bài thơ Ngủ trong rừng, thơ thất ngôn tự do ấy mà... Mai mình sẽ chép tặng cô giáo và các bạn trẻ”. Đúng hôm sau anh có thơ tặng chúng tôi - những giáo viên và học sinh Chuyên Văn.

Xin được cùng học sinh Chuyên Văn bao thế hệ gần xa, nơi chân trời góc bể, cùng thắp một nén nhang tưởng nhớ kính yêu anh vô vàn - nhà thơ, thầy giáo, chuyên gia “Tỳ bà hành” của chúng tôi.

V.T.Q
(181/03-04)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Vậy mà, đã hơn 50 năm, từ những năm tháng trẻ tuổi… Huế, ngày ấy đã xa. Đã là kỷ niệm. Đã mất đi nhưng vẫn không ngừng sinh nở. Như những câu thơ, một thời…

  • Việt Đức - Võ Quê - Phạm Xuân Phụng - Nguyễn Thiền Nghi - Nguyễn Văn Vũ - Lê Phùng - Thùy Phương - Trần Băng Khuê

  • Trại sáng tác văn học với chủ đề “Vinh Xuân - Mùa biển gọi” do Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp với UBND xã Vinh Xuân tổ chức, diễn ra trong thời gian từ ngày 3/5 đến ngày 10/5/2024, gồm 14 nhà văn, nhà thơ và 1 nhạc sĩ khách mời, đã cho ra đời 58 tác phẩm.

  • DƯƠNG PHƯỚC THU

    Ngày 18/9/1945, tại số 43 đường Trần Hưng Đạo, thành phố Thuận Hóa, Liên đoàn Văn hóa cứu quốc Thừa Thiên - tiền thân của Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế ngày nay được thành lập.

  • CHU SƠN

    Cuối năm 1963 tôi từ Hội An ra Huế để nhận lại tập thơ Quê Nhà và giấy phép xuất bản tại nha thông tin Trung Việt.

  • TRẦN DZẠ LỮ

    Gần một đời người làm thơ, sống giữa Sài Gòn với bao nhiêu thăng trầm dâu bể, có những ngày đói rách, lang thang. Bạn bè thì nhiều, có kẻ nhớ người quên sống khắp cùng đất nước, nơi đâu cũng để lại trong tôi ít nhiều kỷ niệm.

  • (SHO) Những người tôi gặp ở Huế trẻ hay già thường ngưỡng mộ anh là Thầy, một vị Thầy của môn âm nhạc, của tiếng, của lời, thân hay sơ mỗi người đều như chịu ít nhiều ân huệ của anh.  Nhưng thoạt mơ hồ tôi hiểu danh hiệu ấy khác hơn khi được ngồi với anh, bên bàn cơm, khi vui ca, khi đi dạo, khi nghe anh hát, khi thấy anh ngồi yên giữa bạn bè, anh hiện ra là vị Thầy bên trên âm nhạc... 

  • Mặc dù được các bác sĩ tận tình cứu chữa nhưng GS-TS Trần Văn Khê đã vĩnh viễn ra đi vào lúc 2 giờ 55 phút ngày 24.6. Ông thọ 94 tuổi.

  • LTS: Ngày 17-7-1988 nhà thơ THANH TỊNH đã qua đời tại Hà Nội sau một cơn bệnh nặng, thọ 77 tuổi. Tưởng niệm nhà thơ, người anh người đồng nghiệp đáng kính của anh em văn nghệ sĩ Bình Trị Thiên, chúng tôi xin giới thiệu bài viết của anh Hoàng Trung Thông và đoạn trích trong Điếu văn đọc tại lễ tưởng niệm nhà thơ tại trụ sở Hội văn nghệ B.T.T ngày 19-7-1988.

  • DƯƠNG THỊ NHỤN

    Tôi biết nhà văn Bùi Ngọc Tấn qua chị Dung là hàng xóm cũ của tôi những năm 90 của thế kỉ trước. Chị Dung là cháu ruột lại gần nhà ông ở phố Điện Biên Phủ nên rất thân thiết với ông. Tôi chỉ nghe chuyện và đọc truyện của nhà văn Bùi Ngọc Tấn qua chị Dung.

  • LGT: Thúc Tề và Trần Kim Xuyến là hai nhà báo có nhiều đóng góp cho cách mạng Việt Nam. Một vấn đề đặt ra là: trong hai nhà báo liệt sĩ nói trên, ai mới đúng là “Nhà báo liệt sĩ đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam?”. Nhiều ý kiến công nhận nhà báo Trần Kim Xuyến là nhà báo liệt sĩ đầu tiên, trong khi các tư liệu lại cho chúng ta thấy Thúc Tề mới đúng là nhà báo liệt sĩ đầu tiên.

  • TÔ NHUẬN VỸ

    Trong số bạn bè thân tình của tôi, Ngô Minh rất “lạ”. Lạ đầu tiên là… nhỏ thó. Người thấp bé, tròn vo, tròn vo từ mấy chục năm ni luôn, chừ lại suốt ngày (e cả suốt đêm) ngồi máy tính viết bài.

  • Nhà văn Bùi Ngọc Tấn, tác giả của những tác phẩm nổi tiếng như: Nhằm thẳng quân thù mà bắnThuyền trưởngRừng xưa xanh lá ;Kiếp chóNhững người rách việc; Chuyện kể năm 2000... đã qua đời vào lúc 6 giờ sáng ngày 18.12. Nhà văn Bùi Ngọc Tấn sinh năm 1934 tại Thủy Nguyên, Hải Phòng. Ông bước vào sáng tác văn chương từ năm 20 tuổi và đã có một bút lực dồi dào để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị.

  • Nguyễn Hữu Đang sinh năm 1913 , quê  làng Trà Vi, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Ông tham gia Hội Sinh viên thị xã Thái Bình thuộc Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội và bị Pháp bắt vào cuối năm 1930 và bị giam hai tháng rưỡi tại thị xã Thái Bình.

  • Thi sĩ Kiên Giang là tác giả những bài thơ nổi tiếng Hoa trắng thôi cài lên áo tím, Tiền và lá, Ngủ bên chân mẹ… Ông cũng là soạn giả của những vở cải lương quen thuộc như Áo cưới trước cổng chùa, Người vợ không bao giờ cưới, Lưu Bình - Dương Lễ, Trương Chi - Mỵ Nương và hàng trăm bản vọng cổ. Như người bạn văn tâm giao Sơn Nam và thi sĩ đàn anh Nguyễn Bính, Kiên Giang cả một đời phiêu bạt sống rày đây mai đó, cho đến khi trái tim đột ngột ngừng đập”...

  • Ở tuổi 89, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý - tác giả của ca khúc nổi tiếng "Dư âm" sống nghèo túng, bệnh tật và cô đơn trong căn nhà nhỏ giữa lòng Sài Gòn.

  • NGÔ ĐÌNH HẢI

    Nhà văn Trần Áng Sơn sinh ngày 12/7/1937 tại Hải Phòng, lớn lên ở Huế, trưởng thành ở Sài Gòn, mất ngày: 18/5/ 2014.

  • QUANG VIÊN

    Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là vị tướng tài năng và đức độ. “Ông là một danh tướng, một nhà chính trị và nhà quân sự lỗi lạc” - Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt thốt lên khi nhớ về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh như vậy. Trong cuộc sống tình cảm gia đình, cũng như ứng xử với văn hóa văn nghệ, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh cũng hết sức chí tình, có những việc làm rất đáng khâm phục. Nhà thơ Tố Hữu đã viết về ông rất hay: “Sáng trong như ngọc một con người”…