Chuyên gia “Tỳ bà hành” của chúng tôi

15:52 20/07/2009
VÕ THỊ QUỲNHĐến Hội Văn nghệ một chiều xuân Giáp Thân, tết còn đỏ hạt dưa, còn thắm mai vàng, còn hồng hoa đào và còn lủng lẳng tròn trịa những quả quất trĩu cành - chúng tôi tưởng nhớ anh - nhà thơ luôn dịu dàng, luôn hiền hoà: XUÂN HOÀNG. Bao kỷ niệm một thời nhà thơ sống gắn bó sáng tạo với Bình Trị Thiên, với Huế lại ùa về trong lòng những người đến thắp hương kính viếng hương hồn anh - chiều nay...

Nhà thơ Xuân Hoàng (Ảnh: cand.com.vn)

Biết rằng sinh lão bệnh tử là duyên nghiệp của kiếp người. Biết rằng nhà thơ ốm đã nhiều năm, nhưng gặp ai đến thăm, nhớ hay không nhớ họ, anh vẫn mỉm cười đôn hậu như thể bài thơ KHI NÀO THẤY còn đong đưa trên môi anh, dưới bàn tay chăm sóc lo toan hết mực cẩn trọng dịu dàng của chị - người vợ yêu quý của nhà thơ. Anh chị dường như vẫn nói với nhau và với đời rằng:

“Khi nào thấy trên đường dài mệt mỏi
Cần nghỉ ngơi đôi chút cạnh dòng sông
Em hãy đến tìm tôi nơi bến đợi
Tán đa tôi bóng mát vẫn quen dừng”


Khi nào thấy ... là điệp khúc yêu thương của tình thơ Xuân Hoàng. Biết gia đình anh chuyển vào thành phố Hồ Chí Minh, gặp nhau sẽ chỉ còn chuyện của năm, của n thời gian chứ không như cơm bữa nữa rồi, tôi vẫn tự an ủi mình rằng: vẫn được gặp nhà thơ, thầy giáo Xuân Hoàng, đặc biệt trong những giờ dạy “Tỳ bà hành” của Bạch Cư Dị, trên lớp học hoặc ngoài trường lớp có không gian xanh tự nhiên vây quanh.

Bây giờ thì đã là quá vãng, là ngày xưa, một đi không trở lại rồi. Vẫn sẽ gặp anh mà trong một nỗi buồn nhớ thẳm sâu, thầy giáo Xuân Hoàng có biết không? “Sống biển hồ lai láng; Chết tính tháng kể ngày” chuyện rất dân gian đời thường cũng của kiếp người đó mà anh. Bao lần anh dạy cho bao lớp học sinh Chuyên Văn trường Hai Bà Trưng, trường Quốc Học bài Tỳ bà hành, chỉ có học sinh từng thế hệ nhớ kỹ. Riêng tôi cứ ngày rộng tháng dài không hề lo nghĩ vì bên mình có chuyên gia Xuân Hoàng rồi! Nói mãi Tỳ bà hành song có hết đâu. Không phải vì học sinh mới nghe anh giảng lần đầu nên không thấy cũ, mà chính vì anh đã trò chuyện, để bình thơ với tất cả hứng khởi của một tâm hồn sáng tạo rộng mở. Anh không có một giáo án soạn sẵn trên giấy gồm bao bước thật cổ điển như  chúng tôi nhưng lúc dạy bài thơ ấy, mỗi năm anh cho chúng tôi một hướng cảm nhận thơ mới. Tự bản thân tôi yêu thích điều này nên cứ đến hẹn lại lên, mỗi lần dạy đến gần tác phẩm này tôi lại mời anh và hẹn ngày giờ anh trò chuyện giao lưu cùng học sinh Chuyên Văn.

Người trò chuyện cùng học sinh có dáng cao, thanh, nước da trắng, tóc tự uốn lượn ngắn khỏe, giọng hiền hoà, cười đôn hậu. Người không nói nhiều về nguyên tác, bản dịch, người không nói nhiều về tác giả của bài hành. Người quan tâm nhiều nhất là câu chuyện của người kỹ nữ về già tàn phai nhan sắc, trắc trở đường tình, long đong đường đời, nhưng ngón đàn thời hoa niên mỗi ngày một thêm tuyệt diệu. Người có liên tưởng so sánh với bao tiếng đàn tri kỷ khác nổi bật trong thơ Việt, đặc biệt các khúc dài ngắn giọt tương đoạn trường của cô Thúy Kiều bạc mệnh ... như thể người rất yêu:

“Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách
Quạnh hơi thu lau lách đìu hiu”


Và người rất sợ chia xa, sợ thời gian trôi theo dòng nước cuốn:

“Say những luống ngại khi chia rẽ
Nước mênh mông đượm vẻ gương trong”


Có một lần cũng vào ngày xuân tháng xuân năm Rồng (1988), tôi mời anh trò chuyện Tỳ bà hành cùng lớp Chuyên Văn tôi dạy và chủ nhiệm. Lần này khác tất cả mọi lần vì không gian nói chuyện là một góc vườn thông trong lăng Tự Đức. Lần này anh không chỉ đến dạy rồi về mà cùng đi picnic đầu xuân với lớp chúng tôi trọn một ngày. Lúc ấy bệnh tiểu đường đã phái đồ đệ đến dọa anh một cách nhẹ nhàng. Lớp chúng tôi, từ cô giáo đến học sinh nam nữ đều biết điều ấy nên bới theo những thức ăn trưa cho mình có thêm một phần (tùy chọn) thức ăn kiêng cho anh. Đây cũng là cuộc gặp nhau đầu xuân nên hạt dưa, bánh mứt, của ngọt là nhiều lắm lắm. Và món dành riêng duy nhất một mình anh cũng khá đầy đặn. Điều ấy đã khiến anh cảm động, nhưng anh còn cảm động hơn vì học sinh đi picnic vẫn mang theo giấy bút để ghi lời anh giảng một cách say sưa (cuối buổi trên đường đạp xe đạp về anh tâm sự).

Riêng tôi, lần này tôi thực sự nhận ra một điều rằng, trong không gian xanh của vườn thông, trong kỷ niệm xanh của nhà thơ tình Tự Đức, anh nói chuyện có duyên hơn, hay hơn, đặc biệt đoạn kết:

“Lệ ai chan chứa hơn người?
Giang Châu tư mã đượm mùi áo xanh”

Bóng chàng tư mã áo xanh ở đất Giang Châu đã lồng lộng nơi vườn lăng Tự Đức (Học sinh cũng đồng cảm điều này, cuối ngày trên đường chiều phơn phớt tím xuân, chúng tôi đã thi nhau nói với anh điều tâm cảm ấy). Anh cũng khoe: “Trưa nay sau khi đánh một giấc xuân tự tại bên gốc cây thông già, mình đã có ngay một bài thơ Ngủ trong rừng, thơ thất ngôn tự do ấy mà... Mai mình sẽ chép tặng cô giáo và các bạn trẻ”. Đúng hôm sau anh có thơ tặng chúng tôi - những giáo viên và học sinh Chuyên Văn.

Xin được cùng học sinh Chuyên Văn bao thế hệ gần xa, nơi chân trời góc bể, cùng thắp một nén nhang tưởng nhớ kính yêu anh vô vàn - nhà thơ, thầy giáo, chuyên gia “Tỳ bà hành” của chúng tôi.

V.T.Q
(181/03-04)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN VĂN XÊ
                      hồi ký

    Buổi sáng mùa thu ngày 20-9-1940. Nơi nhà thương Nam ở Quy Hòa những bệnh nhân già yếu đang run lên vì gió lạnh từ biển thổi vào.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊ

    Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

  • PHAN NGỌC MINH 

    Từ lâu, tôi mong ước có một chuyến đi xem và vẽ Kinh Thành Huế. Ý tưởng ấy đã thực hiện vào Thu 1995. Lần ấy, được trên mười bức ký họa, những cơn mưa cứ kéo dài, cuối cùng, tôi đành rời Huế trong tâm trạng đầy lưu luyến.

  • TẠ QUANG SUM

    Lần lửa hơn 30 năm tôi mới về lại thăm Thầy. Ngôi nhà số 51 Hồng Bàng vẫn “ Trầm mặc cây rừng ” như ngày xưa lũ học trò chúng tôi có dịp ngang qua. Cầu thang dẫn lên căn gác nhỏ yếu ớt rung lên dưới chân mình, hay….mình run! Tôi chẳng thể nào phân định được, trong phút giây bồi hồi xao xuyến ấy.

  • NGUYỄN THỊ THỐNG

    Tôi tên là Nguyễn Thị Thống - con gái của cố họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung. Tôi rất vui mừng, xúc động và thấy rất may mắn được tới dự buổi lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bố tôi tại thành phố Huế vừa qua do Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế tổ chức. Tới dự buổi lễ này, tôi được nghe và nhớ lại những kỷ niệm về bố tôi. Những kỷ niệm không bao giờ phai mờ trong ký ức.

  • NAM NGUYÊN

    Thực ra, tôi gọi cuộc đi này là hành hương. Hành hương, nghe có vẻ cao siêu nhưng y phục xứng kỳ đức mà thôi.

  • (Lược thuật Hội thảo “Giá trị văn học Thừa Thiên Huế - những định hướng bảo tồn)

  • TRẦN THỊ KIÊN TRINH Đã không ít lần tôi được nghe những câu chuyện của các anh kể về một thời trai trẻ. Tuổi trẻ hiến dâng, tuổi trẻ xuống đường, tuổi trẻ lên rừng kháng chiến và những đêm không ngủ.

  • THANH HẢI SHO - Hôm ấy, Nha Trang đỏ nắng. Tôi cùng anh bạn nhà báo lần đến số 46 đường Yersin tìm một ông già. Đến nơi, vừa kéo chuông chủ nhà vội vàng mở cổng. Trước mắt tôi là một ông già ngoài 80, dáng người đậm, da trắng,  mang cặp kính cận bự chác mỗi bên độ nửa bàn tay… ông già ấy chính là nhà thơ Giang Nam, tác giả bài thơ “Quê hương” nổi tiếng.

  • TRẦN PHƯƠNG TRÀ Giữa năm 1967, anh Thanh Hải và tôi được điều động từ Thành ủy Huế về Ban Tuyên huấn Khu ủy Trị - Thiên - Huế. Mấy ngày đi đường, chúng tôi nói nhiều về vùng đất và con người quê hương.

  • MAI VĂN HOANThời còn là sinh viên khoa Văn trường Đại học Sư phạm Vinh (1967 - 1971), chúng tôi thường gọi thầy Hoàng Ngọc Hiến là thầy Hiến. Đó là cách gọi thân mật của những học sinh vùng quê miền Trung đối với những thầy giáo trường làng. Lên đại học chúng tôi vẫn giữ nguyên thói quen ấy.

  • NGUYỄN QUANG HÀNhững ngày trên chiến khu, báo Cờ giải phóng và báo Cứu lấy quê hương ở chung trong một mái nhà, cùng ăn cùng ở cùng làm.

  • PHẠM THƯỜNG KHANH - PHẠM LINH THÀNHTheo tiếng Latinh, thuật ngữ intelligentia - trí thức chỉ những người có hiểu biết, có tri thức, tầng lớp xã hội này bao gồm những người chuyên lao động trí óc, có trình độ chuyên môn cao.

  • NGUYỄN THANH TUẤN           Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

  • NGÔ MINH Sau ba tháng kêu gọi, hơn 250 văn nghệ sĩ, trí thức và những người Việt mến mộ Phùng Quán ở Việt Nam, Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Ba Lan, Úc, Thụy Sĩ v.v, đã nhiệt tình góp cát đá xây lăng mộ nhà thơ Phùng Quán - bà Vũ Bội Trâm ở Thủy Dương, Huế.

  • HỒ THẾ HÀHằng năm, sự kiện hân hoan và sôi động nhất của văn nghệ sĩ Huế là kết quả thẩm định và xét tặng thưởng công trình, tác phẩm VHNT xuất sắc của Liên hiệp Hội.

  • Ngày 11 tháng 10 năm 2010, đoàn Trái tim người lính (Mỹ) do tiến sĩ, bác sĩ tâm lý, nhà văn Edward Tick dẫn đầu đã đến thăm và giao lưu với Hội Nhà văn Việt Nam tại Hà Nội. Đoàn của tổ chức Trái tim người lính có nhiều người là cựu chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam, I-Rắc; các bác sĩ, giáo viên, nhà báo, mục sư và cả học sinh trung học. Buổi gặp gỡ đã diễn ra trong tình cảm ấm áp, thông cảm, chia sẻ quá khứ, vì hiện tại và hướng tới tương lai. Chiến tranh và hòa bình được nhắc đến nhiều hơn cả trong các câu chuyện và thơ của cả bạn và ta. Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý là người được dự buổi gặp gỡ giao lưu cảm động này, anh đã có bài viết gửi Sông Hương, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. SH

  • LÊ TRỌNG SÂM(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên và có sự giúp đỡ nhiều mặt của Chi hội Văn nghệ Liên khu 4, cuộc gặp mặt lớn của giới văn nghệ sĩ trong tỉnh tại thôn 2 làng Mỹ Lợi trong vùng căn cứ khu 3 huyện Phú Lộc vào tháng 10 năm 1950 phải được tôn vinh như là Đại hội đầu tiên, Đại hội lần thứ nhất của anh chị em văn nghệ tỉnh nhà. Nó là một cái mốc quan trọng mở ra một thời kỳ mới.

  • NGUYỄN QUANG HÀ(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Chiến dịch Mậu Thân 1968 đang cần quân để đánh vào thành phố, trước tình hình ấy, chúng tôi được huy động vào quân đội, và sau những tháng tập mang vác nặng, tập leo núi, tập bắn, tập tiến nhập, chúng tôi được điều vào Bác Đô (đó là bí danh Thừa Thiên Huế lúc bấy giờ).

  • VÕ MẠNH LẬPKỷ niệm 30 năm ngày mất nhà thơ Thanh Hải (1980 - 2010)