Vừa qua UNESCO đã chính thức ghi danh công nhận di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Những cung văn của làng An Mô đang biểu diễn hát văn ở đền Sinh.
Theo đó, nghệ thuật hát Văn (hay còn gọi là hát chầu văn, hát bóng) ngày càng có chỗ đứng hơn trong các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian truyền thống của người Việt Nam.
Đây cũng là cơ hội để nghệ thuật hát Văn ở làng An Mô, xã Lê Lợi, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương được bảo tồn và phát huy giá trị.
Chúng tôi về An Mô để tìm hiểu về nghề hát Văn. Muốn gặp được đầy đủ những người hát văn của làng không dễ, bởi dịp này vào mùa “làm ăn”.
Họ rất bận rộn. Họ tỏa đi khắp các đền, phủ để hát Văn, hát hầu các canh đồng, giá đồng. Tuy nhiên, những người tôi gặp cũng giúp tôi hiểu được về nghề hát văn ở đây.
Theo đó, nghề hát Văn ở làng An Mô có từ lâu đời gắn với những hoạt động tín ngưỡng tâm linh thờ Mẫu ở Đền Sinh, Đền Hóa. Lão làng nhất trong nghề hát văn ở An Mô là ông Phạm Văn Trạnh, 77 tuổi.
Ông chính là người khôi phục nghề hát Văn ở An Mô, ông kể: “Ngày bé tôi chỉ nghe các cụ trong làng rồi nhớ. Lúc đó chỉ nhớ lõm bõm thôi. Sau này, khi đất nước bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp, rồi chống Mỹ nên chẳng còn ai hát Văn nữa. Mà các cụ biết hát Văn cũng đã qua đời rồi, lớp trẻ sau này không còn ai biết”.
Những năm 1979 – 1980, sau khi nghỉ công tác xã đội, ông Trạnh về nghỉ và bắt tay vào khôi phục lại nghệ thuật hát Văn. Ông tìm đến những cụ già còn sống, rồi đến gia đình con cái của các cụ ngày xưa biết hát Văn trong làng để hỏi, ghi chép lại những lời Văn cổ. Rồi ông học chơi các nhạc cụ như: đàn nguyệt, thổi sáo, thanh la.
Ông Trạnh “khăn gói” lên đường đến các địa phương có nghệ thuật hát Văn như Thái Bình, Nam Định, Hà Nam để sưu tầm, ghi chép lại những bài hát Văn cổ.
Ông còn tìm hiểu rất kỹ các thể hát, lối hát trong hát Văn như: Hát Phú, Dọc, Cờn, Xá Thương, Xá Bằng, ngâm thơ...
Ngoài ra, ông Trạnh còn đến những di tích lịch sử, đền có thờ các Thánh, các danh nhân lịch sử có công với nước như: Bắc Giang, Bắc Ninh, Nam Định, Hà Nam, Lạng Sơn, Cao Bằng… để sưu tầm các tích để về viết lời hát Văn mới.
Lúc đầu, một mình ông biểu diễn, tay đàn, miệng hát, chân gõ phách. Sau này, ông dạy cho con trai út là Phạm Ngọc Miền. Hai bố con đi hát khắp các nơi.
Hiện nay, anh Miền cũng đã trở thành một cung văn có tiếng trong vùng.
Ngoài ra, ông Trạnh còn dạy cho 2 cháu nội là Phạm Ngọc Khải, Phạm Ngọc Hoàng. Cháu Khải hiện ở nhà theo chú Phạm Văn Miền đi hát còn cháu Hoàng học ở Học viên Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và hiện sinh sống và hát Văn ở Hà Nội.
Không những dạy cho con, cho cháu trong gia đình, ông Trạnh còn dạy cho nhiều người trong làng, thậm chí ở nhiều tỉnh xa như: Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nam, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Lạng Sơn cũng đến xin học. Học trò tự mang gạo, tự ăn tự nấu, ngủ tại nhà thầy. Trong thời gian học, thầy không thu tiền.
Các học trò sau khi được thầy Trạnh dạy xong những kiến thức cơ bản về đàn, hát, thầy cho đi theo các buổi hát hầu đồng để thực tập. Khi nào có thể hát được các bài trong 36 giá đồng, coi như thành công.
Trong làng có nhiều người sau này trở thành những cung văn giỏi nghề như: cung văn Phạm Văn Quyết, Phạm Văn Tâm, Phạm Văn Minh, Hoàng Văn Khải…
Còn ông Phạm Văn Tâm, 50 tuổi, một cung văn có thâm niên, học trò của ông Trạnh cho biết: “Lớp người tuổi chúng tôi và trẻ hơn ở làng này đều là học trò của ông Trạnh. Nhà tôi có 3 anh em trai gồm tôi, anh trai là Phạm Văn Quyết, em trai là Phạm Văn Tới đều học đàn, hát Văn từ ông Trạnh. Tôi bắt đầu học hát Văn năm 25 tuổi. Sau khi được ông Trạnh dạy xong, tôi có theo anh em đi hát khắp nơi. Trước đây, một năm tôi đi hát đến 5 – 6 tháng. Anh trai và em trai tôi cũng vậy”.
Ngoài 3 anh em anh Tâm biết hát văn, nhiều con cháu của các anh cũng nối nghiệp theo nghề hát Văn. Anh Phạm Văn Quyết có 2 con trai là Phạm Văn Chí, 30 tuổi, Phạm Văn Trung, 27 tuổi cũng theo học hát Văn từ bố, các chú. Bây giờ, cả 2 anh em đều là những cung văn trẻ. Còn anh Tâm có con trai Phạm Văn Tú, 18 tuổi, đang học hát Văn và được bố cho theo phụ việc.
Theo anh Tâm, để biết hát dăm ba câu Văn thì dễ, ở làng có hàng trăm người biết hát nhưng để học thành được nghề, đi diễn chuyên nghiệp đòi hỏi người đó phải có năng khiếu, thẩm âm phải tốt, chất giọng cuốn hút, hát có hồn rất khó, phải khổ luyện, phải có “duyên” với nghề nữa. Có người học vài năm cũng chẳng thành, có người đi diễn rồi nhưng không có “duyên” cũng chẳng theo được nghề.
Sau hơn 30 năm kể từ khi ông Phạm Văn Trạnh khôi phục, đến nay, nghề hát Văn ở An Mô đã tương đối phát triển. Nhiều người biết hát, theo học hát Văn và đi hát chuyên nghiệp. Vào những mùa lễ hội, mấy chục cung văn của làng lại đi khắp nơi để biểu diễn. Ông Phạm Văn Cương, Bí thư chi bộ thôn An Mô cho biết: “Hiện ở An Mô có tới trên 200 hộ gia đình có người biết hát Văn, trong đó có 30 người làm nghề hát Văn chuyên nghiệp. Họ hoạt động rộng khắp từ trong Nam ra Bắc”.
Nguồn: Việt Cường - ĐĐK
Có lần tôi hỏi một nhóm các nhà soạn nhạc trẻ mà tôi đang giảng dạy xem liệu có thứ âm nhạc hiện đại nào khiến họ không ưa chăng. Hơn một nửa số người đã nhắc đến Pierre Boulez.
Joseph Haydn là một nhà soạn nhạc đáng kinh ngạc và hài hước là một phần trong nghệ thuật tuyệt vời của ông.
Nhạc: NGUYỄN VIỆT HOÀNG
Thơ: NGUYỄN THÀNH PHONG
George Harrison của ban nhạc The Beatles gọi ông là “bố già” của dòng World Music. Yehudi Menuhin, Philip Glass, André Previn, Zubin Mehta và David Murphy từng hợp tác ra album hoặc chỉ huy tác phẩm của ông. Nhiều nghệ sĩ độc tấu, trong đó có nghệ sĩ flute Jean-Pierre Rampal hay nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich, đều từng mời ông biểu diễn cùng. Ông là nghệ sĩ đàn sitar, nhà soạn nhạc cổ truyền Ấn Độ Ravi Shankar.
LÊ ĐÌNH BÍCH
Sau lần dự buổi giảng dạy về văn hóa và âm nhạc của chúng tôi cho sinh viên Đại học SIT - Hoa Kỳ theo kế hoạch thường niên hợp tác giữa Đại học Cần Thơ và Đại học SIT, nghiên cứu sinh tiến sĩ âm nhạc Alexander M. Cannon, thuộc bộ môn âm nhạc học Đại học Michigan quyết định về Cần Thơ nghiên cứu âm nhạc Tài Tử Nam Bộ - một phần trong luận án tiến sĩ của anh.
Nền Âm nhạc Việt Nam vừa phải đau đớn tiễn biệt những vị nhạc sĩ tài hoa liên tiếp chỉ trong một thời gian ngắn, từ Trần Văn Khê, Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân cho tới An Thuyên. Trong số này, nhạc sĩ An Thuyên được coi là gương mặt tiêu biểu của dòng âm nhạc dân gian đương đại.
Đa số giao hưởng của Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) được viết ở giọng trưởng, chỉ có hai bản giao hưởng số 25 và số 40 đều được viết ở giọng thứ (Sol thứ).
Mặc dù tên tuổi của Cristofori ít được phổ biến rộng rãi, nhưng cây đàn piano do ông tạo ra đã trở thành nhạc cụ có tầm ảnh hướng rất lớn đến nền âm nhạc và xã hội loài người.
Âm nhạc cổ điển vốn có tiếng là quý phái song cũng đầy rẫy những cuộc luận chiến và những vụ bê bối. Clemency Burton-Hill chọn ra một vài sự vụ đình đám nhất trong số đó.
Huế và chùa, hai mảnh ghép trong vô tận mảnh ghép cuộc đời họ Trịnh, chỉ duy, chúng hình như gần trái tim của người nhất, hay nói cách khác, Trịnh đã hít thở từ khi còn nằm nôi...
NGUYỄN VIỆT
Tuyển tập Rừng hát do Nxb. Văn học ấn hành, vừa ra mắt bạn đọc tháng 1/2015, là một công trình xuất bản văn học nghệ thuật công phu, chất lượng và rất đáng trân trọng về những tác phẩm và công trình nghiên cứu của nhạc sĩ, nhà văn, nhà biên kịch, nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian Minh Phương.
Sau hơn một năm điều trị bệnh, dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, nhạc sĩ Hồ Bông đã trút hơn thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 15 ngày 23-4, tại Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM.
Martin Jarvis, giáo sư âm nhạc người Wales hiện đang giảng dạy tại ĐH Charles Darwin, Úc, vừa đưa ra một số bằng chứng cho rằng người vợ thứ hai của Bach, Anna Magdalena, mới chính là tác giả thực sự của một số tác phẩm lớn của ông, bao gồm cả bộ tác phẩm Cello Suites kinh điển.
“19 tháng 8”, “Giải phóng Điện Biên”, “Tiến về Hà Nội”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Như có Bác trong ngày đại thắng”…là những khúc tráng ca đầy hào hùng và xúc động ngợi ca chiến thắng của quân và dân ta, gắn liền với những mốc son của lịch sử dân tộc.
Các dòng nhạc ít nhiều đều góp phần nuôi dưỡng lẫn nhau. Ta có thể nói các bài hát của Adele có cấu trúc giống các ca khúc nghệ thuật của Schubert và việc vay mượn giai điệu có thể đã không tồn tại nếu không có Dvorák.
Trong cảnh phong trần của lịch sử dân tộc, mỗi con người đều mang chút thân phận éo le, không cứ gì các bậc tài danh. Nhưng tài danh thì nhiều người biết đến, và trở thành tiêu biểu, như nhạc sĩ Đoàn Chuẩn (1924-2001) đã ra đi ngày 15 tháng 11, 2001 tại Hà Nội, mà những ngày se lạnh đang nhắc lại những khúc ca mùa thu tuyệt diệu mà ông là tác giả.
Nhà soạn nhạc người Anh Richard Blackford vừa cho ra đời một tác phẩm giao hưởng chưa từng có: “The Great Animal Orchestra” (Dàn nhạc Động vật Vĩ đại), lồng ghép những âm thanh của các loài vật hoang dã vào chất liệu của một dàn nhạc giao hưởng hoàn chỉnh. Không chỉ là một tác phẩm âm thanh ngoạn mục, bản giao hưởng còn đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa động vật, con người và âm nhạc.
VĂN THAO
Trích hồi ký Văn Cao - Đời & nghiệp
Mùa thu năm 1947, từ Lào Cai, Văn Cao trở về Vĩnh Yên. Ông cùng gia đình mở một quán cà phê tại chợ Me Lập Thạch tiếp tục làm báo Độc Lập và phụ trách một cơ sở in báo đóng tại Thản Sơn.
Tiếp theo sự ra đời của nhiều trường phái mới cùng song song tồn tại như Ấn tượng, Biểu hiện, Tân Cổ điển, Nhạc 12 âm v.v. với những cách tân để thay thế cho những quy phạm cũ của nền âm nhạc truyền thống, nửa sau thế kỷ 20 lại chứng kiến một cuộc cách mạng triệt để không kém về triết lý sáng tác, từ đó cho ra đời các tác phẩm thể hiện những tư tưởng cá nhân đầy táo bạo.
Từ anh bộ đội trở thành nhạc sĩ
Tên khai sinh của nhạc sĩ Xuân Giao (ảnh) là Trương Xuân Giao, sinh ngày 2-1-1932, tuy quê hương ở Hưng Yên, nhưng ra đời ở Tiên Lãng, TP Hải Phòng, lớn lên học Trường chuyên khoa Phan Thanh ở tỉnh Thái Bình.