Băn khoăn dị bản

14:08 10/04/2017

Gần 1 tháng, sau khi Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) có công văn yêu cầu tạm dừng lưu hành 5 ca khúc sáng tác trước năm 1975, công chúng yêu nhạc vẫn chưa hết băn khoăn. Mới đây, việc tìm thấy bản gốc ca khúc “Con đường xưa em đi” lại càng khiến dư luận băn khoăn hơn: Mất bao lâu để nhà quản lý hoàn tất việc đối chiếu giữa bản gốc và dị bản của ca khúc? Sau sự việc này, việc xác minh dị bản ca khúc nói chung sẽ được thực hiện ra sao?

Ảnh bìa đĩa nhạc Con đường xưa em đi

1. Trước khi có công văn tạm dừng, 5 ca khúc trước 1975 là: “Cánh thiệp đầu xuân”, “Rừng xưa”, “Chuyện buồn ngày xuân”, “Con đường xưa em đi”; “Đừng gọi anh bằng chú” đã được cấp phép lưu hành. Cục NTBD cho biết qua xem xét nội dung ca từ một số bài hát do Sở VHTT TP HCM cung cấp, hội đồng nghệ thuật thuộc Cục NTBD đã tổ chức thẩm định lại và thống nhất tạm thời dừng việc lưu hành một số bài hát đã cấp phép phổ biến để xem xét, xác minh, thẩm định trên cơ sở đối chiếu với bản nhạc gốc; Tạm thời dừng việc lưu hành 5 ca khúc đã cấp phép phổ biến trước đây do vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan. Ca khúc “Đừng gọi anh bằng chú” bị sai tên tác giả còn 4 ca khúc kia bị thay đổi ca từ.

Mới đây Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) cho hay bản gốc ca khúc “Con đường xưa em đi” do nhạc sĩ Châu Kỳ sáng tác (thơ Hồ Đình Phương) hiện đang được VCPMC lưu giữ. Cụ thể, ca khúc này được cấp phép phổ biến từ ngày 1-9-1969 theo giấy phép số 3577 BTT/NBC/PHNT. Điều đáng nói là theo bản gốc ca khúc “Con đường xưa em đi” đã được cơ quan quản lý văn hóa cấp phép lưu hành trong nước vào năm 1969 mà hiện VCPMC đang lưu giữ, lời ca khúc chưa hề bị chỉnh sửa lại như “dị bản” bị Cục NTBD cấm lưu hành vô thời hạn trong thời gian gần đây. Trong đó có lời: “Chiến trường anh bước đi…” chưa bị đổi thành “Lối mòn anh bước đi…”, và lời  “Nơi đây phiên gác canh dài…” chưa bị đổi thành “Nơi đây thao thức canh dài…” như dị bản. 

Sau khi công văn cấm dị bản của Cục NTBD có hiệu lực, công chúng đã không thể nghe 5 ca khúc nói trên ở một số website nghe nhạc trực tuyến, nhất là ca khúc “Con đường xưa em đi”.  Loại trừ những bài hát dị bản thuộc đối tượng tạm cấm phổ biến/lưu hành, thiết nghĩ những bài hát nguyên gốc sẽ không bị ảnh hưởng gì. Nhưng trên thực tế, cả nguyên gốc và dị bản đều nằm trong diện cấm - có lẽ để nhà quản lý đối chiếu.  

Chia sẻ với báo giới, bà Kha Thị Đàng – vợ của nhạc sĩ Châu Kỳ cũng xác nhận mặc dù chồng bà khi còn sống từng có ý định chỉnh sửa lại lời ca khúc này, tuy nhiên sau đó vợ chồng ông bà chưa hề đề xuất việc chỉnh sửa với cơ quan có thẩm quyền. Điều này cũng có nghĩa, bản gốc của ca khúc “Con đường xưa em đi” vẫn còn giá trị về mặt pháp lý.

Có ý kiến cho rằng việc xuất hiện dị bản ca khúc “Con đường xưa em đi” có thể do đơn vị tổ chức chương trình tự chỉnh sửa lại để thuận tiện hơn cho việc xin cấp phép biểu diễn chương trình, hoặc nghệ sĩ tự điều chỉnh lại khi hát trên sân khấu cho phù hợp với hoàn cảnh. Nếu như vậy thì rõ ràng lỗi để xuất hiện và lưu hành “dị bản” nhạc phẩm trên không thể thuộc về nhạc sĩ Châu Kỳ hay những người đại diện cho ông về quyền sở hữu tác phẩm.

2. Xung quanh 5 ca khúc sáng tác trước năm 1975 bị Cục NTBD tạm dừng lưu hành vô thời hạn, nhạc sĩ Diên An đã lên tiếng, ông không phải là tác giả của ca khúc “Đừng gọi anh là chú”. Ông Nguyễn Đăng Chương – Cục trưởng Cục NTBD, cũng cho biết, lý do tạm dừng phổ biến/lưu hành là để xác minh tác quyền. Còn đại diện VPCMC cũng xác nhận rằng nhạc sĩ Diên An có ủy quyền cho VCPMC bảo vệ tác quyền cho các sáng tác của ông, và trong số những bài hát ấy không có ca khúc “Đừng gọi anh là chú”. Hiện việc xác minh tác giả ca khúc này vẫn đang được cơ quan quản lý tiến hành.

Trước băn khoăn từ dư luận về số phận của 5 bài hát sáng tác trước 1975  nói trên, ông Nguyễn Đăng Chương – Cục trưởng Cục NTBD khẳng định: Cục chỉ quyết định tạm dừng lưu hành 5 ca khúc này để thẩm định lại về ca từ và tên tác giả. Còn việc cấm vĩnh viễn thực chất là cấm đối với những ca khúc có tên như 5 bài hát trên nhưng phần lời bị sai lệch, bị sửa lại không đúng với bản gốc và vi phạm quyền tác giả. 

Đại diện Cục NTBD cũng một lần nữa khẳng định 5 ca khúc sáng tác trước năm 1975 đang bị tạm dừng lưu hành không gặp vấn đề vướng mắc gì về mặt tư tưởng nội dung. Đến thời điểm này chưa có đơn vị nào nộp đơn xin cấp phép lưu hành trở lại 5 ca khúc này nên Cục chưa xem xét. Bởi theo qui định của pháp luật, khi có đơn vị xin cấp phép thì cơ quan quản lý văn hóa mới xem xét việc có cấp phép với các sáng tác mới, hoặc cấp trở lại đối với các sáng tác đang tạm dừng lưu hành.   

Dẫu thế, một câu hỏi cũng đang được đặt ra: Với những ca khúc đã chứng minh được còn nguyên bản gốc và đã được cơ quan quản lý cấp phép như với trường hợp bài “Con đường xưa em đi” thì thời gian xác minh sẽ kéo dài trong bao lâu? Chủ sở hữu có phải xin cấp phép thêm lần nữa hay không? Trên thực tế tình trạng di bản ca khúc Việt không phải chuyện hiếm, vậy cơ chế rà soát, đối chiếu với ca khúc sau đây sẽ được nhà quản lý tiến hành ra sao?

Theo công chúng yêu nhạc, giờ đây trong thế giới phẳng, có nhiều kênh và nhiều cách để họ khai thác các ca khúc mình yêu thích. Tuy nhiên nhà quản lý cần thận trọng trước mỗi quyết định liên quan tới các ca khúc đã để lại dấu ấn, đi vào lòng người nghe.

Theo Hạ Huyền - ĐĐK

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Có lần tôi hỏi một nhóm các nhà soạn nhạc trẻ mà tôi đang giảng dạy xem liệu có thứ âm nhạc hiện đại nào khiến họ không ưa chăng. Hơn một nửa số người đã nhắc đến Pierre Boulez.

  • Joseph Haydn là một nhà soạn nhạc đáng kinh ngạc và hài hước là một phần trong nghệ thuật tuyệt vời của ông.

  • Nhạc: NGUYỄN VIỆT HOÀNG
    Thơ:   NGUYỄN THÀNH PHONG

  • George Harrison của ban nhạc The Beatles gọi ông là “bố già” của dòng World Music. Yehudi Menuhin, Philip Glass, André Previn, Zubin Mehta và David Murphy từng hợp tác ra album hoặc chỉ huy tác phẩm của ông. Nhiều nghệ sĩ độc tấu, trong đó có nghệ sĩ flute Jean-Pierre Rampal hay nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich, đều từng mời ông biểu diễn cùng. Ông là nghệ sĩ đàn sitar, nhà soạn nhạc cổ truyền Ấn Độ Ravi Shankar.

  • LÊ ĐÌNH BÍCH

    Sau lần dự buổi giảng dạy về văn hóa và âm nhạc của chúng tôi cho sinh viên Đại học SIT - Hoa Kỳ theo kế hoạch thường niên hợp tác giữa Đại học Cần Thơ và Đại học SIT, nghiên cứu sinh tiến sĩ âm nhạc Alexander M. Cannon, thuộc bộ môn âm nhạc học Đại học Michigan quyết định về Cần Thơ nghiên cứu âm nhạc Tài Tử Nam Bộ - một phần trong luận án tiến sĩ của anh.

  • Nền Âm nhạc Việt Nam vừa phải đau đớn tiễn biệt những vị nhạc sĩ tài hoa liên tiếp chỉ trong một thời gian ngắn, từ Trần Văn Khê, Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân cho tới An Thuyên. Trong số này, nhạc sĩ An Thuyên được coi là gương mặt tiêu biểu của dòng âm nhạc dân gian đương đại.

  • Đa số giao hưởng của Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) được viết ở giọng trưởng, chỉ có hai bản giao hưởng số 25 và số 40 đều được viết ở giọng thứ (Sol thứ).

  • Mặc dù tên tuổi của Cristofori ít được phổ biến rộng rãi, nhưng cây đàn piano do ông tạo ra đã trở thành nhạc cụ có tầm ảnh hướng rất lớn đến nền âm nhạc và xã hội loài người.

  • Âm nhạc cổ điển vốn có tiếng là quý phái song cũng đầy rẫy những cuộc luận chiến và những vụ bê bối. Clemency Burton-Hill chọn ra một vài sự vụ đình đám nhất trong số đó.

  • Huế và chùa, hai mảnh ghép trong vô tận mảnh ghép cuộc đời họ Trịnh, chỉ duy, chúng hình như gần trái tim của người nhất, hay nói cách khác, Trịnh đã hít thở từ khi còn nằm nôi...

  • NGUYỄN VIỆT

    Tuyển tập Rừng hát do Nxb. Văn học ấn hành, vừa ra mắt bạn đọc tháng 1/2015, là một công trình xuất bản văn học nghệ thuật công phu, chất lượng và rất đáng trân trọng về những tác phẩm và công trình nghiên cứu của nhạc sĩ, nhà văn, nhà biên kịch, nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian Minh Phương.

  • Sau hơn một năm điều trị bệnh, dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, nhạc sĩ Hồ Bông đã trút hơn thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 15 ngày 23-4, tại Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM.

  • Martin Jarvis, giáo sư âm nhạc người Wales hiện đang giảng dạy tại ĐH Charles Darwin, Úc, vừa đưa ra một số bằng chứng cho rằng người vợ thứ hai của Bach, Anna Magdalena, mới chính là tác giả thực sự của một số tác phẩm lớn của ông, bao gồm cả bộ tác phẩm Cello Suites kinh điển.

  • “19 tháng 8”, “Giải phóng Điện Biên”, “Tiến về Hà Nội”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Như có Bác trong ngày đại thắng”…là những khúc tráng ca đầy hào hùng và xúc động ngợi ca chiến thắng của quân và dân ta, gắn liền với những mốc son của lịch sử dân tộc.

  • Các dòng nhạc ít nhiều đều góp phần nuôi dưỡng lẫn nhau. Ta có thể nói các bài hát của Adele có cấu trúc giống các ca khúc nghệ thuật của Schubert và việc vay mượn giai điệu có thể đã không tồn tại nếu không có Dvorák.

  • Trong cảnh phong trần của lịch sử dân tộc, mỗi con người đều mang chút thân phận éo le, không cứ gì các bậc tài danh. Nhưng tài danh thì nhiều người biết đến, và trở thành tiêu biểu, như  nhạc sĩ  Đoàn Chuẩn (1924-2001) đã ra đi ngày 15 tháng 11, 2001 tại Hà Nội, mà những ngày se lạnh  đang nhắc lại những khúc ca mùa thu tuyệt diệu mà ông là tác giả.

  • Nhà soạn nhạc người Anh Richard Blackford vừa cho ra đời một tác phẩm giao hưởng chưa từng có: “The Great Animal Orchestra” (Dàn nhạc Động vật Vĩ đại), lồng ghép những âm thanh của các loài vật hoang dã vào chất liệu của một dàn nhạc giao hưởng hoàn chỉnh. Không chỉ là một tác phẩm âm thanh ngoạn mục, bản giao hưởng còn đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa động vật, con người và âm nhạc.

  • VĂN THAO 
    Trích hồi ký Văn Cao - Đời & nghiệp

    Mùa thu năm 1947, từ Lào Cai, Văn Cao trở về Vĩnh Yên. Ông cùng gia đình mở một quán cà phê tại chợ Me Lập Thạch tiếp tục làm báo Độc Lập và phụ trách một cơ sở in báo đóng tại Thản Sơn.

  • Tiếp theo sự ra đời của nhiều trường phái mới cùng song song tồn tại như Ấn tượng, Biểu hiện, Tân Cổ điển, Nhạc 12 âm v.v. với những cách tân để thay thế cho những quy phạm cũ của nền âm nhạc truyền thống, nửa sau thế kỷ 20 lại chứng kiến một cuộc cách mạng triệt để không kém về triết lý sáng tác, từ đó cho ra đời các tác phẩm thể hiện những tư tưởng cá nhân đầy táo bạo.

  • Từ anh bộ đội trở thành nhạc sĩ

    Tên khai sinh của nhạc sĩ Xuân Giao (ảnh) là Trương Xuân Giao, sinh ngày 2-1-1932, tuy quê hương ở Hưng Yên, nhưng ra đời ở Tiên Lãng, TP Hải Phòng, lớn lên học Trường chuyên khoa Phan Thanh ở tỉnh Thái Bình.