Bạn đọc dửng dưng với thơ - lỗi tại ai

16:48 16/03/2009

ĐẶNG SĨ THIỆNThời bao cấp, ăn còn đói mà thơ lại hay. Sang thời nay ăn thừa thãi thì người ta lại không quan tâm đến thơ, thậm chí quay lưng lại với thơ (lời Bằng Việt).

Một nghịch lý nữa là trước thơ đăng trên báo đạt từ điểm 5, muốn vào sách ít ra phải đạt điểm 7; còn nay thì thơ trên báo vẫn phải từ 5 trở lên nhưng in vào sách điểm mấy cũng được. Tôi cho đó là điều dễ hiểu. Một trong những điều dễ hiểu là do “loạn xuất bản”. Một tập thơ tải được điều gì đó, một thông điệp nào đó, có sự tri âm lại nằm im lặng, lẫn lộn giữa 9 tập thơ phường xã thì độc giả biết đâu mà lần. Thôi thì tìm đọc chi cho mệt, nghe, nhìn cho khoẻ. Lỗi này tại ai? Khoan trách độc giả mà trước hết trách các nhà xuất bản (NXB) đi đã. Thời bao cấp chỉ có vài NXB sách văn học. Tác giả có thiên hướng tài năng được công bố tác phẩm phải theo tuần tự bất thành văn là: in chung với nhiều tác giả, tiến tới in chung cùng tác giả khác. Đến lúc định hình được giọng điệu thơ, các NXB mới duyệt cho in riêng. Bởi thế dù chưa đọc mà thấy có sách mới ra lò là độc giả đều ngầm hiểu cuốn sách thơ này không xoàng đâu. Thơ đã được in chí ít là “đọc được”. NXB chỉ cho xuất bản với một tiêu chí duy nhất là chất lượng tác phẩm, là đã được một hội đồng duyệt gồm các cây đa cây đề thơ. Thơ được in phải lọt từ lỗ sàng xuống lỗ nia, có khi còn từ nia phải lọt qua thêm lỗ vải mành nữa. Còn bây giờ? Điều kiện đầu tiên để thơ mình được in là tiền đâu. Tác giả phải có tiền, NXB phải có lãi.

Tóm lại là, thời bao cấp muốn in thơ phải có tài. Nay, thời thị trường cần in thơ phải có tiền.
Trước đây NXB đã ít, rất ít nhưng cũng chỉ một số trong số NXB được phép xuất bản tác phẩm văn học. Nay thì NXB loạn xì ngầu, đều được phép xuất bản cả. Vẫn biết NXB nào cũng có Ban “chịu trách nhiệm xuất bản”, nhưng hầu như chỉ chú tâm chịu trách nhiệm pháp lý, không vi phạm qui chế Nhà nước. Miễn là tác giả chạy được giấy phép xuất bản, nộp tiền, có lãi là “ô-kê”. Tiêu chí chất lượng dễ dàng được lờ đi. Bởi thế mới có giai thoại bên lề Đại hội Nhà văn lần thứ VI (nhiệm kỳ trước) rằng một dãy phòng ngủ khách sạn nọ, sáng ra các đại biểu mở cửa phòng là thấy sách biếu “gửi” ngoài cửa. Thế vẫn còn đỡ (về chất lượng) bởi dù sao cũng của ai đó đủ tiêu chuẩn đại biểu. Với tôi thuộc loại được ít sách biếu nhưng cũng đã năm bảy lần phải nở nụ cười... buồn nhận những cuốn thơ giám đốc, thơ phường xã. Sau 25 năm biền biệt mới gặp lại ông anh là cán bộ thi đua, từ Lâm Đồng ra Quảng Trị dự lễ trao giải cuộc thi viết về Ngành (BĐ), anh tặng tôi tập thơ; đi tiếp ra Hà Nội công tác lại được thêm cuốn nữa của anh bạn Lịch sử - Truyền thống ở Bộ; trở về lại Huế thì thêm cuốn nữa của Hội đồng hương Hà Tây.

Tâm trạng phải bất đắc dĩ nhận những tập thơ phong trào, thơ quần chúng đã thành “chuyện thường ngày ở huyện”, dễ đến chục năm có dư. Có được hạt lúa chắc thì NXB tung ra 9 hạt lúa lép tộn vào, che lấp nó đi, nhiễu loạn chất lượng. Giữa cái ma trận bùng nhùng như vậy làm sao bạn đọc tìm được thi ca đích thực. Mỗi năm tung ra hàng trăm tập thơ đủ loại như tung ra hoả mù. Vô hình dung các NXB góp phần “giúp” bạn đọc thêm dửng dưng, thờ ơ với “đọc”. Điểm lại các sách “bị biếu” này thấy đều của NXB Văn hoá dân tộc cả, tôi ngộ ra rằng NXB này là nơi dễ cho in văn-thơ nhất. Cũng là sách biếu, tôi thật sự trân trọng, vinh dự nhận từ tay anh Hải Bằng (lúc sinh thời) tập Thơ tình Hải Bằng, Mưa Huế; Gặp gỡ mùa gió chướng, Hoa hồng gió mặn, Trên những nẻo đường chiến tranh của Trần Nhật Thu, Mưa hai mặt của Nguyễn Khắc Thạch. Không được biếu thì tìm mua Bài thơ không năm tháng, Đề tặng một giấc mơ của Lâm Thị Mỹ Dạ để biết một tài năng sinh ra từ những bữa cơm tập đoàn hồi chiến tranh ở vùng sơ tán Phú Vinh; Những mùa trăng mong chờ để biết tài thơ của đứa em gái Lê Thị Mây có tuổi thơ nghịch ngợm cùng nhau ở xã cát Bảo Ninh. Tìm đọc của Nguyễn Trọng Tạo để tri âm thơ anh mà một thời đáng trân trọng anh sống ở Huế. Vẫn còn độc giả tìm đến thơ đấy chứ.

Đưa ra 2 cấp độ thơ như vậy là muốn nhắn gửi đến các nhà thơ chuyên nghiệp, đến Hội Nhà văn một góc nhìn khác nguyên nhân vì sao độc giả lãnh đạm với thơ (chứ quay lưng lại thì chưa hẳn). Mấy trăm nhà thơ hội viên và số trẻ sắp hội viên không những đủ mà còn thừa sức chiếm lĩnh thi đàn nhưng vấp phải con lươn bê tông “loạn xuất bản” ngáng trở trên con đường chinh phục lại bạn đọc. Có thể này được không: Cần một qui chế chặt chẽ, NXB chỉ được in hay xuất bản khi tập thơ đã có ý kiến của Hội đồng thơ (Hội Nhà văn), hoặc đã qua thẩm định của Hội đồng thơ cấp Tỉnh, Thành phố (thay cho thủ tục cấp giấy phép xuất bản). Còn việc công dân có quyền công bố thơ của mình thì Bộ Văn hoá cấp phép cho vài NXB và dán tem “Thơ tự chọn” (đại loại thế). Nghĩa là làm sao đó để sách thơ phát hành ra là bạn đọc hiểu được như thời bao cấp “đã được in thành sách tức tác giả đó đã có tài thơ”.
S.T
(197/07-05)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

Xem thêm

Trần Đình Hiến giản dị trong những đóng góp lớn

TRẦN THỊ TRƯỜNGBước chân vào cái ngõ 45 Phan Bội Châu gặp mùi bánh trứng nướng thơm phức bao trùm, ngỡ ngàng: “Ông Trần Đình Hiến còn là một chủ lò bánh?”. Nhưng: - Không phải đâu. Khu nhà này hầu hết là mấy anh em ruột chúng tôi sinh sống. Lò bánh này của một chú, còn các người khác mỗi người một nghề. Các em tôi đều chịu khó. Vâng, bây giờ ai chẳng lấy chịu khó làm đầu...
Thời khắc con người trở nên người nhất

Chính Bùi Hiển dẫn lời bạn ông nói rằng văn ông đi từ hướng ngoại đến hướng nội, hàm ý chín dần, mỗi ngày mỗi gần hơn với cốt lõi văn chương. Tôi không thấy như vậy.
Vui buồn đại hội nhà văn VII

NGÔ MINHSau hai cuộc hành trình vất vả hơn 2600 cây số đi về Đại hội Nhà văn khu vực miền Trung ở Nha Trang giữa tháng 3, rồi Đại hội Nhà Văn Việt Nam VII, bắt đầu từ 22/4 đến 10 giờ rưỡi đêm 27/4 tôi mới về tới nhà mình ở Huế, ngồi trước máy vi tính viết những dòng buồn vui lẫn lộn.
Những lần gặp Tế Hanh: trò chuyện với dòng sông

THANH THẢO 6 năm nay, kể từ cái đêm thơ nhạc kỷ niệm 40 năm đường 559 do nhà thơ Phạm Tiến Duật dẫn chương trình, trong đêm ấy Tế Hanh vì quá xúc động khi nhớ lại chuyến đi qua Trường Sơn của mình đầu năm 1974, ông đã bị xuất huyết não. 6 năm ấy, không thể có một cuộc phỏng vấn hay “gặp gỡ” nào được thực hiện với Tế Hanh, đơn giản vì ông không nói được. Tôi nghĩ, 6 năm nay, Tế Hanh chỉ còn trò chuyện với dòng sông của mình, dòng sông của đời mình, trong im lặng. Vì thế, những cuộc trò chuyện tôi kể sau đây đều thuộc về thời gian trước khi Tế Hanh lâm trọng bệnh.
Văn Cầm Hải: “Tôi là một đứa trẻ nội tâm lang thang”

LTS: Kể từ khi xuất hiện với bạn đọc qua bài bút ký đầu tiên có tên là Gọi nắng và chùm thơ Đời chị trên tạp chí Sông Hương lúc tuổi đời mới hai mươi, gần 10 năm qua, Văn Cầm Hải là một “hiện tượng văn học” của nhiều cuộc tranh luận vì phong cách lập ngôn mới lạ của mình. Bước vào mùa xuân mới, đúng vào ngày sinh nhật 20/1/2005 của mình, Văn Cầm Hải đã chính thức trở thành một trong những nhà văn trẻ nhất của Hội Nhà văn Việt Nam. Vốn là người kín tiếng đến mức “lập dị” nhưng nhân dịp xuân vui này, nhà văn Văn Cầm Hải đã “bật mí” nhiều điều, từ A đến Z trong cuộc sống của anh với Sông Hương.
Tưởng niệm nhà thơ Huy Cận

Sáng ngày 24-2-2005 tại trụ sở 26 Lê Lợi - Huế, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức lễ tưởng niệm nhà thơ Huy Cận. Nhiều cơ quan, ban ngành tỉnh, thành phố Huế và anh chị em văn nghệ sĩ đã tới dự. Sông Hương trân trọng giới thiệu “điếu văn” do nhà thơ Võ Quê đọc trong lễ tưởng niệm.
Mời anh về lại Huế thơ

NGUYỄN KHẮC PHÊ(Tưởng nhớ nhà thơ Lương An)Năm 1984, sau khi cùng anh chị em văn nghệ đón di hài nhà thơ Vĩnh Mai về Huế, nhà thơ Lương An - người đồng hương, người bạn thơ gần gũi với Vĩnh Mai đã viết bài "Đón anh về lại Huế thơ": Anh về lại Huế hôm nay / Huế đang mưa bỗng tạnh ngày nắng xuân...
Mừng nhà văn Ba Kim đại thọ 100 tuổi

HỒ SĨ HIỆPBa Kim, tên thật là Lý Nghiêu Đường, tự Thị Cam, sinh năm 1904, người Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên. Ông viết văn rất sớm, nổi tiếng trên văn đàn từ thời "ngũ tứ vận động" (1919) và hoạt động văn học sôi nổi từ những năm 30, 40 của thế kỷ trước, tên tuổi ngang hàng với các nhà văn Mao Thuẫn, Tào Ngu và Lão Xá.
Bản trường ca “Huyệt lửa chôn chung” và “món nợ” không chỉ riêng của nhà văn Phùng Quán

TRUNG SƠN(Nhân kỷ niệm 10 năm ngày mất nhà thơ Phùng Quán)I. Hơn mười năm trước - mùa hè 1992, một cuộc “khai quật” ở Huế đã làm chấn động dư luận. Trong lúc đào hố móng xây dựng một căn nhà tại trụ sở Uỷ ban Khoa học Kỹ thuật Thừa Thiên Huế, người ta đã phát hiện một ngôi mộ tập thể gồm 17 bộ hài cốt, một số vũ khí, đạn và 3 kỷ vật còn ghi rõ tên hiệu, đơn vị Vệ quốc đoàn hồi năm 1946.
Giai thoại: Buồn vui Phùng Quán

XUÂN TÙNG Chòi trống im lìm, khách ngẩn ngơ Bình khô, rượu cạn, điếu chăng tơ Bao giờ điếu lại reo êm ái Nhà rộn tiếng cười, ấm giọng thơ...
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh cha tôi: nhà văn Trần Thanh Mại

TRẦN THỊ LINH CHIXuất thân gia đình quan lại, học giỏi nhưng lại không chịu theo đuổi đến nơi đến chốn để khoa bảng đề tên, tiến bước công danh hầu nối nghiệp nhà, cha tôi bỏ dở chương trình tú tài sau khi đậu thành chung, làm một công chức kiếm sống qua ngày, dành hết cuộc đời cho văn học. Năng khiếu phê bình của ông đã biểu hiện ngay từ thời còn đi học.
Những mùa thơ đã xa

PHAN TRUNG THÀNHTháng giêng năm 2003, Hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đêm thơ Nguyên Tiêu lần thứ I, theo sáng kiến thành lập “Ngày thơ Việt Nam” của Hội Nhà văn Việt Nam.
Ngâm thơ và đệm sáo cho thơ

BẢO CƯỜNGLTS: Trên 40 năm ngâm thơ và đệm sáo cho thơ từ ra Bắc, từ trong nước ra nước ngoài, Bảo Cường hiện là một nghệ sỹ lão luyện trong nghề. Bài viết dưới đây, như chính tác giả nói: “Với lòng thiết tha mong mỏi bộ môn ngâm thơ và đệm sáo cho thơ ngày một phát triển, để mọi người và nhất là giới trẻ yêu thơ có cơ hội tìm hiểu đào sâu về hai bộ môn này.”
Quên và nhớ với thơ

TRẦN NINH HỒLTS: Trần Ninh Hồ tên thật là Trần Hữu Hỷ. Lính Đông Bộ 1971 - 1976, 1977 - Trưởng ban Văn thơ báo Văn Nghệ. Nguyên chủ nhiệm Bảo tàng Văn học Việt …Bình quân cứ độ dăm năm, nhà thơ Trần Ninh Hồ lại có một "đợt" xuất bản thơ. Anh là cây bút sung sức trong suốt mấy thập niên vừa qua của nền thơ hiện đại Việt Nam, từ cuộc chiến tranh chống Mỹ cho suốt đến những ngày hôm nay...Nhà văn Võ Thị Xuân Hà đã có cuộc trao đổi với nhà thơ Trần Ninh Hồ trong một cách nhìn riêng biệt.
Nhà văn và tính chuyên nghiệp trong sáng tạo văn học

INRASARACác hội thảo bàn về nâng cao tính chuyên nghiệp trong sáng tạo văn học đã lôi kéo không ít nhà văn tham gia bàn cãi sôi nổi. Là tín hiệu đáng mừng: văn học Việt đang tự ý thức, tự phản tỉnh (self consciousness).
Tính nhân văn trong phê bình văn học hôm nay

TRẦN ĐÌNH SỬThực tế nghèo nàn về thành tựu khoa học xã hội và nhân văn của chúng ta có thể tìm thấy nguyên nhân trong lối tư duy độc tôn một thời ở lĩnh vực học thuật. Cội nguồn sâu xa của lối tư duy ấy đang nằm trong di chứng của thời kì chiến tranh kéo dài ba mươi năm và cuộc đấu tranh ý thức hệ tàn khốc.
Một nhà thơ làm báo bằng văn

NGUYỄN THANH MỪNGKhái niệm nhà văn làm báo chắc không phải là chuyện lạ, nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay. Cánh cửa mở ra cho nhà văn tung hoành trên “sân cỏ” báo chí không đơn thuần là chuyện “cơm áo không đùa...” mà vì nơi đây, nhà văn thể hiện mình ở nhiều góc độ khác nhau, hiểu từ hai phía, nhu cầu biểu lộ tâm trạng của họ và nhu cầu của đời sống đất nước và nhân dân đòi hỏi ở họ.
Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

TRƯỜNG NHÂNLTS: Cũng như cuộc đời, văn nghệ có biết bao buồn vui. Nhà văn cũng là người, cho nên có lúc cũng dở khóc dở cười bởi những chuyện ngoài văn chương. “Vạch túi cho người xem... bia” là câu chuyện hậu kì để bạn đọc chia sẻ với chuyện bếp núc làng văn.
Người thơ Phùng Quán bây giờ

NGUYÊN ANMột nhà văn đồng hương cao niên hỏi tôi:- Sao bây giờ ta mới quen nhau nhỉ?Tôi chưa kịp trả lời, ông đã nói tiếp:- Thôi, từ nay nhé!
Nhà thơ nên đi... xe đạp

THANH THẢOLTS: Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã về Huế. Có thể nói đấy là một sự kiện - một sự kiện trang nghiêm lặng lẽ.Là người có căn lành, cuộc trở về của ông dường như mãn vẹn. Ông đã trở về với nơi xuất phát, trở về với “ngôi nhà có ngọn lửa ấm”, trở về với tư cách một công dân thi sĩ.Sông Hương có nhã ý “cập nhật” ông từ đầu nhưng qua dò ướm, biết ông chưa muốn, Sông Hương đành để các báo bạn “post” trước.Mặc dầu “truy cập” sau nhưng Sông Hương với ông, với người Tổng Biên tập đầu tiên - Tổng Biên tập sáng lập hẳn còn nhiều duyên nợ, dài dài...