Bạn đọc dửng dưng với thơ - lỗi tại ai

16:48 16/03/2009

ĐẶNG SĨ THIỆNThời bao cấp, ăn còn đói mà thơ lại hay. Sang thời nay ăn thừa thãi thì người ta lại không quan tâm đến thơ, thậm chí quay lưng lại với thơ (lời Bằng Việt).

Một nghịch lý nữa là trước thơ đăng trên báo đạt từ điểm 5, muốn vào sách ít ra phải đạt điểm 7; còn nay thì thơ trên báo vẫn phải từ 5 trở lên nhưng in vào sách điểm mấy cũng được. Tôi cho đó là điều dễ hiểu. Một trong những điều dễ hiểu là do “loạn xuất bản”. Một tập thơ tải được điều gì đó, một thông điệp nào đó, có sự tri âm lại nằm im lặng, lẫn lộn giữa 9 tập thơ phường xã thì độc giả biết đâu mà lần. Thôi thì tìm đọc chi cho mệt, nghe, nhìn cho khoẻ. Lỗi này tại ai? Khoan trách độc giả mà trước hết trách các nhà xuất bản (NXB) đi đã. Thời bao cấp chỉ có vài NXB sách văn học. Tác giả có thiên hướng tài năng được công bố tác phẩm phải theo tuần tự bất thành văn là: in chung với nhiều tác giả, tiến tới in chung cùng tác giả khác. Đến lúc định hình được giọng điệu thơ, các NXB mới duyệt cho in riêng. Bởi thế dù chưa đọc mà thấy có sách mới ra lò là độc giả đều ngầm hiểu cuốn sách thơ này không xoàng đâu. Thơ đã được in chí ít là “đọc được”. NXB chỉ cho xuất bản với một tiêu chí duy nhất là chất lượng tác phẩm, là đã được một hội đồng duyệt gồm các cây đa cây đề thơ. Thơ được in phải lọt từ lỗ sàng xuống lỗ nia, có khi còn từ nia phải lọt qua thêm lỗ vải mành nữa. Còn bây giờ? Điều kiện đầu tiên để thơ mình được in là tiền đâu. Tác giả phải có tiền, NXB phải có lãi.

Tóm lại là, thời bao cấp muốn in thơ phải có tài. Nay, thời thị trường cần in thơ phải có tiền.
Trước đây NXB đã ít, rất ít nhưng cũng chỉ một số trong số NXB được phép xuất bản tác phẩm văn học. Nay thì NXB loạn xì ngầu, đều được phép xuất bản cả. Vẫn biết NXB nào cũng có Ban “chịu trách nhiệm xuất bản”, nhưng hầu như chỉ chú tâm chịu trách nhiệm pháp lý, không vi phạm qui chế Nhà nước. Miễn là tác giả chạy được giấy phép xuất bản, nộp tiền, có lãi là “ô-kê”. Tiêu chí chất lượng dễ dàng được lờ đi. Bởi thế mới có giai thoại bên lề Đại hội Nhà văn lần thứ VI (nhiệm kỳ trước) rằng một dãy phòng ngủ khách sạn nọ, sáng ra các đại biểu mở cửa phòng là thấy sách biếu “gửi” ngoài cửa. Thế vẫn còn đỡ (về chất lượng) bởi dù sao cũng của ai đó đủ tiêu chuẩn đại biểu. Với tôi thuộc loại được ít sách biếu nhưng cũng đã năm bảy lần phải nở nụ cười... buồn nhận những cuốn thơ giám đốc, thơ phường xã. Sau 25 năm biền biệt mới gặp lại ông anh là cán bộ thi đua, từ Lâm Đồng ra Quảng Trị dự lễ trao giải cuộc thi viết về Ngành (BĐ), anh tặng tôi tập thơ; đi tiếp ra Hà Nội công tác lại được thêm cuốn nữa của anh bạn Lịch sử - Truyền thống ở Bộ; trở về lại Huế thì thêm cuốn nữa của Hội đồng hương Hà Tây.

Tâm trạng phải bất đắc dĩ nhận những tập thơ phong trào, thơ quần chúng đã thành “chuyện thường ngày ở huyện”, dễ đến chục năm có dư. Có được hạt lúa chắc thì NXB tung ra 9 hạt lúa lép tộn vào, che lấp nó đi, nhiễu loạn chất lượng. Giữa cái ma trận bùng nhùng như vậy làm sao bạn đọc tìm được thi ca đích thực. Mỗi năm tung ra hàng trăm tập thơ đủ loại như tung ra hoả mù. Vô hình dung các NXB góp phần “giúp” bạn đọc thêm dửng dưng, thờ ơ với “đọc”. Điểm lại các sách “bị biếu” này thấy đều của NXB Văn hoá dân tộc cả, tôi ngộ ra rằng NXB này là nơi dễ cho in văn-thơ nhất. Cũng là sách biếu, tôi thật sự trân trọng, vinh dự nhận từ tay anh Hải Bằng (lúc sinh thời) tập Thơ tình Hải Bằng, Mưa Huế; Gặp gỡ mùa gió chướng, Hoa hồng gió mặn, Trên những nẻo đường chiến tranh của Trần Nhật Thu, Mưa hai mặt của Nguyễn Khắc Thạch. Không được biếu thì tìm mua Bài thơ không năm tháng, Đề tặng một giấc mơ của Lâm Thị Mỹ Dạ để biết một tài năng sinh ra từ những bữa cơm tập đoàn hồi chiến tranh ở vùng sơ tán Phú Vinh; Những mùa trăng mong chờ để biết tài thơ của đứa em gái Lê Thị Mây có tuổi thơ nghịch ngợm cùng nhau ở xã cát Bảo Ninh. Tìm đọc của Nguyễn Trọng Tạo để tri âm thơ anh mà một thời đáng trân trọng anh sống ở Huế. Vẫn còn độc giả tìm đến thơ đấy chứ.

Đưa ra 2 cấp độ thơ như vậy là muốn nhắn gửi đến các nhà thơ chuyên nghiệp, đến Hội Nhà văn một góc nhìn khác nguyên nhân vì sao độc giả lãnh đạm với thơ (chứ quay lưng lại thì chưa hẳn). Mấy trăm nhà thơ hội viên và số trẻ sắp hội viên không những đủ mà còn thừa sức chiếm lĩnh thi đàn nhưng vấp phải con lươn bê tông “loạn xuất bản” ngáng trở trên con đường chinh phục lại bạn đọc. Có thể này được không: Cần một qui chế chặt chẽ, NXB chỉ được in hay xuất bản khi tập thơ đã có ý kiến của Hội đồng thơ (Hội Nhà văn), hoặc đã qua thẩm định của Hội đồng thơ cấp Tỉnh, Thành phố (thay cho thủ tục cấp giấy phép xuất bản). Còn việc công dân có quyền công bố thơ của mình thì Bộ Văn hoá cấp phép cho vài NXB và dán tem “Thơ tự chọn” (đại loại thế). Nghĩa là làm sao đó để sách thơ phát hành ra là bạn đọc hiểu được như thời bao cấp “đã được in thành sách tức tác giả đó đã có tài thơ”.
S.T
(197/07-05)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

Xem thêm

Lão nhà văn Trang Thế Hy: đêm nghe dừa rụng ngày nhìn chuột rơi

THANH THẢO“gió đưa gió đẩy về rẫy ăn còngvề sông ăn cá về đồng ăn cua”
Chuyện “họp” và “làm” của các nhà văn ở Huế

NGUYỄN KHẮC PHÊCó lẽ trong các loại tổ chức hội đoàn, tổ chức các Chi hội nhà văn (thuộc Hội Nhà văn Việt Nam) là ít họp hành nhất; trong đó Chi hội ở Thừa Thiên Huế hẳn được xếp “đầu bảng” về “thành tích” này.
Festival Huế 2006 với ông Hoàng Phủ

NGUYỄN ĐÌNH CHÍNHĐêm hè từ 7 giờ tối tới 7 giờ sáng. 12 giờ liên tục nhận những cái rùng mình trong toa máy lạnh ghế mềm chuyến tầu xuyên Việt. 9 giờ sáng xuống Huế. Cơn mưa rớt bão Chanchu đã tạnh. Nắng Huế nhức đầu. Khách sạn Duy Tân. Nằm đọc Tạp chí sông Hương.
Trò chuyện 700 năm thơ Huế với Hải Trung

Gắn liền với 700 năm Thuận Hoá - Phú Xuân, 700 năm thơ Huế là tập thơ do Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh, Hội Nhà văn TT-Huế phối hợp thực hiện và sẽ ra mắt bạn đọc trong thời gian đến. Đây sẽ là tập thơ có bề dày và cũng là tập thơ đầu tiên khái quát một chiều dài với một diễn trình lịch sử thơ ca của vùng đất TT-Huế.
Nhà thơ không bao giờ lớn tiếng

ĐÀO ĐỨC TUẤNNhà thơ Lê Văn Ngăn sinh năm 1944 ở làng Niêm Phò, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên Huế; hiện sống tại TP Quy Nhơn, Bình Định. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội VHNT Bình Định. Thơ in trong nhiều tuyển tập trong và ngoài nước nhưng chỉ có một tập riêng “Viết dưới bóng quê nhà” (NXB Hội Nhà văn - 2008).
“Văn học trẻ - nhìn lại và phát triển”

NGỰ VIÊNLTS: Văn học trẻ Huế hiện nay như thế nào? Các tác giả trẻ đang ở đâu? Tại sao đã nhiều năm nay, không có một hội viên mới nào của Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế ở độ tuổi thậm chí U40? Đâu rồi, một sân chơi văn học vốn là niềm tự hào một thời của những cây bút trẻ Huế?... Một thực tế đầy bức xúc đã khiến những người có trách nhiệm không thể tiếp tục ngồi yên. Cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” do Tạp chí Sông Hương và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức vào sáng chủ nhật 12/10 vừa qua, nói như nhà văn Tô Nhuận Vỹ, “lẽ ra phải được tổ chức từ lâu”…
Một thời tôi đã sống

BỬU NAM* Để tưởng nhớ Trịnh Công Sơn và Ngô Kha1. Buổi chiều nắng vàng rực trên tàn cây xanh. Hình như có một con chim nhỏ nào đó đang líu lo trong lùm cây trên cao.
Năm gương mặt văn nghệ tuổi Tuất

NGUYỄN THỤY KHA1. BÁC CẢ KHOÁTNhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát sinh năm Canh Tuất 1910 - năm Tuất đầu tiên của thế kỷ XX. Bởi vậy, bác mang bản mệnh Dương Thoa Xuyên Kim (vàng trang sức).
Nhạc sĩ Phạm Duy “Biết ái tình ở dòng sông Hương”

NGUYỄN ĐẮC XUÂN thực hiệnNhạc sĩ Phạm Duy sinh trưởng ở Hà Nội (5.10.1921), một thời gian dài sinh sống ở miền Nam và nước ngoài, tác phẩm của ông gắn bó với nhiều địa phương trong cả nước. Do hoàn cảnh lịch sử, ông đã có những quan hệ đặc biệt với Huế, với vùng núi Ngự sông Hương.
Văn Cầm Hải

NGÔ MINHTrên hành trình văn chương thăm thẳm, mỗi nhà văn đều có một lối khởi hành riêng. Đối với nhà văn trẻ Văn Cầm Hải, con đường đó bắt đầu từ sự lựa chọn đầy nghị lực: Anh không ăn bóng một thời đã đi qua. Câu thơ Hải viết về Apolinaire như một tuyên ngôn của mình! Quen thân Văn Cầm Hải hơn 10 năm nay, tôi thấy chàng trai trẻ này là một mẫu thanh niên hiện đại trong suy nghĩ và sáng tạo nghệ thuật, ham học hỏi, có chí tiến thủ, không bao giờ bỏ phí thời gian vào những say mê vô bổ.
Thương tiếc nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

LGT: Nhà văn, nhà báo Nguyễn Xuân Hoàng sinh ngày 30-8-1966, đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam, nguyên Phó Trưởng phòng chương trình Đài PTTH TT.Huế, ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp VHNT TT.Huế, ủy viên thường trực Hội Nhà văn TT.Huế, Trưởng ban Biên tập TCSH, Thư ký Chi hội Nhà báo TCSH đã đột ngột qua đời ngày 16 -12-2006 tại Huế. Thương tiếc anh và thể theo nguyện vọng của bạn hữu, đồng nghiệp, Sông Hương xin dành số trang đáng kể đăng điếu văn của Hội Liên hiệp VHNT cùng các bài viết viếng, tiễn đưa anh về nơi an nghỉ cuối cùng.Nguyễn Khắc Thạch - Lê Văn Phương - Lê Huỳnh Lâm - Trần Tuấn - Nguyễn Trương Khánh Thi - Hồ Thế Hà - Trần Hạ Tháp - Đào Đức Tuấn - Tỷ Em - Ngô Minh - Lãng Hiển Xuân - Phạm Thị Anh Nga - Hồ Đắc Thiếu Anh - Nguyên Quân - Đinh Thu - Nhất Lâm - Ngô Cang - Ngàn Thương - Lê Ngã Lễ
Nhà viết kịch Ngọc Tranh, “gừng càng già càng cay”

NGÔ MINHDịp sát Tết Đinh Hợi, thoáng thấy tôi trên đường Lê Lợi, anh Ngọc Tranh ra hiệu dừng xe rồi nhanh nhẹn mở tờ báo Tuổi Trẻ ra, nheo nheo con mắt cười hồ hởi: “Mình làm Trò chơi mà được Trời cho, ông thấy ngon không?”. Thì ra, báo Tuổi Trẻ ra ngày 13-2-2007, tức ngày 26 Tết, đưa tin Liên hoan hài kịch Xuân 2007 của Thành phố Hồ Chí Minh vừa kết thúc tại sân khấu nhạc nước Đầm Sen, nhóm Hoàng Sơn được giải nhất với vở hài kịch ngắn Trời cho.
Nhạc sĩ Trần Hữu Pháp 75 mùa xuân

MAI VYNhạc sĩ Trần Hữu Pháp sinh ra và lớn lên trong một gia đình nho giáo nghèo tại huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định. Từ năm 1946, Trần Hữu Pháp thoát ly gia đình phục vụ cách mạng. Trong sáu mươi năm, anh đã gắn bó với nhiều vùng đất của Tổ quốc.
“Bác ơi! tim Bác mênh mông thế!”

TRẦN ĐƯƠNGCuối năm 1973, đầu năm 1974, khi bắt đầu tiến hành tuyển chọn và dịch thơ của Tố Hữu ra tiếng Đức, tôi có gửi tới nhà thơ danh mục những bài cần dịch và xin ông cho ý kiến.
Gặp gỡ nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường những ngày đầu năm tại Huế: “văn chương đòi hỏi cái gì... hơn cả máu!”

Sức sống của Hoàng Phủ Ngọc Tường sau cơn bạo bệnh là một niềm vui cho làng văn học Việt . Trong những ngày tháng điều trị, những trang viết của ông không vì thế “đóng cửa” mà nhiều khi lại thăng hoa vì đây là khoảng thời gian đúc kết của một chuỗi dài “ham chơi”, một thời đã từng lên rừng xuống bể, vào Nam ra Bắc với biết bao “Miền gái đẹp”... Không bao giờ dừng bước - Đó cũng là cốt cách của nhà văn gốc Bích Khê, Quảng Trị này.
Những mối tình nước mắt của tử tù Lê Quang Vịnh

NGÔ MINHLTS: Giáo sư Lê Quang Vịnh, người trí thức Sài Gòn yêu nước bị toà án binh đặc biệt của Chính quyền Sài Gòn kết án tử hình năm 1962 và đày ra Côn Đảo biệt giam trong chuồng cọp, hầm đá, bị khổ sai suốt 14 năm ròng, từ năm 1962 - 1975. Cuộc đời và nhân cách, ý chí kiên cường của người tử tù nổi tiếng này là một pho truyện lạ lùng và hấp dẫn. Nhà thơ Ngô Minh vừa hoàn thành bản thảo tập ký sự “Chuyện tử tù Lê Quang Vịnh”. Chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc chương nói về những mối tình nước mắt của Lê Quang Vịnh trong thời gian hoạt động cách mạng ở Sài Gòn, trước khi bị án tử hình.
Phùng Quán và tôi

HOÀNG VŨ THUẬT
Nhà thơ Thu Nguyệt: “Ta ngồi đo đếm mênh mông”

Sinh ngày 02 tháng 8 năm 1962 tại Cao Lãnh, Đồng ThápTốt nghiệp Trường Viết văn Nguyễn Du (khoá III).Hiện công tác ở Báo Tuổi Trẻ, thành phố Hồ Chí MinhHội viên Hội Nhà văn Việt NamBài “copy” sau đây là cuộc trò chuyện giữa nhà thơ Thu Nguyệt và nhà báo Diễm Chi, đăng trên báo Phụ nữ chủ nhật thành phố Hồ Chí Minh.http://thunguyetvn.com
Nhà văn Sơn Nam nghèo mà sang

NGUYỄN QUANG SÁNG“Cách đây ba năm tôi có viết về nhà văn Sơn , chớ không phải khi nghe tin anh đi xa rồi, tôi mới nghĩ đến anh. Tôi viết về anh lúc anh còn khoẻ mạnh và minh mẫn. Anh đã đọc, gật đầu, cười…”.
Đọc Nhã Ca hồi ký - Bình luận của một người trong cuộc

NGUYỄN ĐẮC XUÂNLTS: Cuộc tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 là một cuộc tập kích chiến lược. Thắng lợi của cuộc tập kích ấy buộc Đế quốc Mỹ giữa lúc có đông quân nhất ở Việt Nam, hy vọng sẽ chiến thắng bằng quân sự phải xuống thang chiến tranh, ngồi vào bàn hoà đàm mở đầu cho thời kỳ thất bại của Mỹ dẫn đến chỗ Mỹ phải rút chạy khỏi miền Nam Việt Nam.