Thần thoại hóa hiện thực
LÊ HUỲNH LÂM
"Nghệ thuật không phải là vẽ lại các đồ vật, con người mà họa sĩ thấy. Nghệ thuật phải là sáng tạo nên các đồ vật, con người không thấy được."(Paul Klee)
Con đom đóm
Những thập niên đầu thế kỷ XXI, nghệ thuật tạo hình của người Việt Nam ở nước ngoài đã phần nào tiếp cận được nền hội họa thế giới, không kể đến thế hệ tiên phong vào thế kỷ XX như các họa sĩ Lê Văn Đệ, người Á đông đầu tiên được nhận vào hội nghệ sĩ Quốc gia Pháp; họa sĩ Lê Phổ định cư ở Pháp năm 1937, vào năm 2014 tác phẩm "Nhìn từ đỉnh đồi" được đấu giá lên đến 840.000 đô la; nhà điêu khắc Điềm Phùng Thị được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học, văn học và nghệ thuật châu Âu vào năm 1992, và tên bà được ghi vào danh sách những tài năng lớn của nghệ thuật thế kỷ XX trong từ điển Larousse. Gần đây xuất hiện họa sĩ Nguyễn Đại Giang ở Mỹ, họa sĩ Nguyễn Đình Đăng ở Nhật. Đặc biệt, trường hợp Nguyễn Đình Đăng, ông là một nhà khoa học, tiến sĩ vật lý chuyên ngành hạt nhân, nhưng trong lĩnh vực hội họa ông đã khiến mọi người ngạc nhiên với rất nhiều cuộc triển lãm quốc tế và nhiều giải thưởng danh giá. Sau những chuyến thuyết trình về hội họa do trường Mỹ thuật Hà Nội mời, ông đã góp phần mở ra cho nền hội họa Việt Nam những cái nhìn khác về nghệ thuật và kỹ thuật của màu sắc trong hội họa. Đặc biệt buổi nói chuyện về kỹ thuật sơn dầu, về lý thuyết tương tác giữa các màu sắc, và những cuộc trao đổi về hội họa của ông đã thổi luồng không khí sôi động trong giới họa sĩ trẻ trong nước. Ngoài lý thuyết về hội họa mà ông đã nghiên cứu và thể nghiệm, Nguyễn Đình Đăng đã sáng tác nhiều tác phẩm và nhiều lần triển lãm để lại ấn tượng mạnh nơi người xem.
Sắc màu băng tuyết
Nếu quan sát quá trình sáng tác của họa sĩ này, chúng ta có thể nhận ra màu sắc trong tác phẩm của ông thuộc về vùng trời phía cực bắc, nơi đó từng lớp mỏng của nền trời được ông kéo vào không gian của trí tưởng tượng với nhiều áng mây mỏng thật mềm xếp chồng lên nhau. Màu sắc của diệp lục tố khi đã về chiều gợi cảm giác cô quạnh, sắc xanh nhạt kéo xa ánh nhìn của người xem vào thế giới bất tận, thỉnh thoảng những dát vàng như cứu vớt cho những giấc mơ của con người, như “Những bài thơ của cha”, “Ma trận linh thiêng”.
Không gian, thời gian và sự chuyển động
Yếu tố không gian là điều bất biến trong cuộc sống cũng như trong hội họa, nhưng không gian trong tranh của Nguyễn Đình Đăng dàn trải dẫn đưa trí tưởng người xem đến một chân trời rất xa, như câu thơ trong Truyện Kiều Cỏ non xanh tận chân trời; ngược lại với khoảng cách xa xăm do kỹ thuật hội họa tạo nên và phần nào đã bị giới hạn do cấu trúc của nhãn quan và hệ thần kinh thị giác của người xem là những hình thể rất gần như để lột tả hiện thực của cuộc sống trơ trụi. Điều khác lạ trong khi biểu hiện không gian trong tranh của Nguyễn Đình Đăng là yếu tố thời gian, chính sự chuyển động trong tác phẩm của ông đã làm nên chiều thứ tư bí ẩn trên bề mặt phẳng của chất liệu, như tác phẩm “Lối ra”, “Con đom đóm”. Người xem như dự phần vào không gian đó, nên đã hóa thân thành một hình thể vào trong tác phẩm lúc nào mà không hay.
 |
| Lối ra |
Thần thoại trong hiện thực và những giấc mơ
Một trong những điều gây ám ảnh và ấn tượng mạnh nơi người thưởng ngoạn chính là sự nối ghép giữa các hình thế để tạo ra yếu tố thần thoại đã bị đánh mất trong cuộc sống hiện thực. Như những hình người có đầu của bạch tuộc, hoặc sự biến dạng của chiếc đàn dương cầm, chính là sự tương đối qua lăng kính của mỗi người khi nhìn sự vật ở nhiều góc độ khác nhau.
Cũng như hình tượng nàng tiên cá, hình tượng rồng đã xuất hiện trong dân gian, Nguyễn Đình Đăng đã tạo ra những hình tượng mới cho thần thoại, trong thần thoại luôn có thiện và ác. Chúng ta có thể nhìn thấy trong tác phẩm của Nguyễn Đình Đăng hai cực của tính biểu tượng. Như tác phẩm “Giấc mơ bạch tuộc”, “Ánh trăng”, “Những con chim không đầu”, “Công cua”, đã gợi nhắc đến một xã hội biến thái, hủy hoại môi trường sống của con người và bị môi trường tác động ngược trở lại. Những hình thể lơ lững hoặc những ước lệ tương đối ẩn hiện trong tác phẩm của ông gợi tưởng đến nhà vật lý lừng danh Isaac Newton cũng như con người vĩ đại đẻ ra thuyết tương đối Albert Einstein. Phía đằng sau những biểu tượng đó là cả niềm hưng cảm thần bí về tôn giáo.
 |
| Ánh trăng |
 |
| Giấc mơ bạch tuộc |
Chỉ nhìn tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Đình Đăng qua màn hình computer đã nhận ra được tầm vóc của nhà khoa học thật thụ, nếu có cơ hội đứng trước các tác phẩm của ông có thể cảm xúc của người xem được nhân lên bội phần. Sức mạnh của loại hình nghệ thuật siêu ngôn ngữ này ở trực quan và tùy vào trạng thái tinh thần của người xem. Điều mà thiên nhiên đã ban phát một cách công bằng cho loài người, không phân biệt giai tầng. Cũng như vậy khi nghe một tiếng chuông ngân, tiếng chim hót, con suối róc rách hay lời thì thầm của dòng sông, hoặc nhìn ban mai rung rinh trên phiến lá màu lục non, ngắm nỗi buồn ánh trăng loang trên mặt sông và thả cái nhìn sâu hút vào khoảng chiều tà bát ngát thì mỗi người sẽ cảm nhận theo một thể cách của mình, điều mà mọi người đều biết là tùy theo căn nghiệp; căn nghiệp ở đây chính là bề dày của văn hóa, chiều sâu của tâm linh và sự trong veo của những tâm hồn thơ mộng.
Xem tranh của Nguyễn Đình Đăng, như nghe ông kể về từng giấc mơ của mình, nơi cảnh giới mà Freud dành suốt một đời để ghi danh tính lên đó, bao gồm cả thiện ác. Trong cơn ác mộng của thế giới, Nguyễn Đình Đăng muốn xua tan nó bằng nghệ thuật tạo hình của mình với niềm mong mỏi là khơi dậy thiện căn trong mỗi cá thế qua các thần thoại. Điều đó phải chăng là thông điệp của hội họa Nguyễn Đình Đăng: Thần thoại hóa hiện thực.
Huế, 10/2015
L.H.L
(SDB19/12-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
BẠCH DIỆP
"Có lẽ đau khổ lại tốt cho con người. Nhà nghệ sĩ có thể làm gì nếu anh ta hạnh phúc? Anh ta liệu có muốn làm bất cứ điều gì không? Nghệ thuật, rốt cuộc chính là chống lại sự khắc nghiệt của cuộc đời".
-
ĐINH CƯỜNG
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh -
PHAN THANH BÌNH
Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, từ Âu châu đến Á châu đã ghi nhận nhiều hoàng đế từng cầm bút vẽ, nặn tượng và không ít bảo tàng mỹ thuật ở các quốc gia có lưu giữ những tác phẩm mỹ thuật mà tác giả là những vị vua danh tiếng. -
KHẢ HÂN
Là một trong những họa sĩ chủ soái của trường phái Ấn tượng nổi tiếng với phong cách làm việc ngoài trời một cách nhất quán, Monet đã để lại rất nhiều bức vẽ đầy ấn tượng về băng, tuyết và sương giá.
-
LINH PHƯƠNG
Một lần nữa có thể thấy rằng, mỹ thuật Huế trong dòng chảy của mình, không ồn ào mà lại âm thầm trong việc theo đuổi những tiếng gọi nghệ thuật thuộc nhiều kiểu dạng ngôn ngữ nghệ thuật khác nhau để có được hiệu quả thẩm mỹ tốt nhất.
-
PHƯỢNG LÂM
Họa sĩ Léopold Franckowiak, đến nay ông đã có bảy năm sống ở Việt Nam. Có thể nói, Việt Nam là nơi gợi cảm hứng sáng tác mạnh mẽ nhất với ông trong thời điểm này.
-
TRẦN DUY MINH
Trong hội họa, mùa thu là mùa quyến rũ với các họa sĩ, bởi mùa thu là mùa của thi tính, của cái đẹp và cũng là mùa của nỗi buồn. Mùa thu là mùa của sự úa tàn, của những phôi pha, của những gì kết thúc nhưng đó cũng là thời điểm để khởi đầu cho một hành trình mới của sự vật. -
LÝ HỮU NGUYÊN
Nguyễn Trọng Khôi là họa sĩ song hành cả hiện thực và trừu tượng. -
VŨ LINH
Từ khởi thủy của nghệ thuật tạo hình, động vật đã là một đề tài được lựa chọn. Những hình vẽ sơ khai nhất được tìm thấy trong các hang động, những hình thù khắc trên đá, trên xương động vật, trên các dụng cụ bằng đồng... -
TRẦN DIỄM THY
Trong nghệ thuật tạo hình trên thế giới cũng như ở Việt Nam, hình tượng trẻ con luôn được xem như là một nguồn mạch của sáng tạo nghệ thuật.
-
LÊ TRIỀU HẢI
Nếu như nghệ thuật hiện đại có những cách thức đi ngược chiều với quan niệm nghệ thuật là sự mô phỏng của Plato và Aristotle, thì ngày nay, trào lưu nghệ thuật cực thực lại hướng tới mô phỏng ngoại giới một cách tinh vi, nếu không muốn nói là đẩy tới cực đoan nhất có thể trong việc mô phỏng vật thể. -
NGUYỄN THỊ HÒA
Huế những năm đầu thế kỷ XX, Nhà nước phong kiến triều Nguyễn đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có chính sách văn hóa hướng tới nhiều khía cạnh của đời sống xã hội như văn chương nghệ thuật, giáo dục, giao lưu, tiếp xúc văn hóa, bảo tồn di sản… nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa nghệ thuật của cộng đồng, với sự xuất hiện trào lưu học thuật tân tiến của châu Âu, mỹ thuật được giao lưu biểu hiện qua các hoạt động và sáng tác nghệ thuật. -
ĐẶNG TRIỆU VĂN
Như tên gọi của nó, trào lưu tối giản trong nghệ thuật hướng tới tiết chế mọi yếu tố cấu nên tác phẩm nghệ thuật. -
NGUYỄN HOÀNG VY
Từ khi Phân tâm học của Freud ra đời, người ta mới có thể lý giải được phần nào nguyên do xui khiến người nghệ sĩ lao vào sáng tạo nghệ thuật, có một sức mạnh to lớn từ vô thức khiến người nghệ sĩ mộng mơ, đó là sức mạnh bất khả từ chối. -
VŨ LINH
Với hội họa Việt Nam, sơn mài là chất liệu không xa lạ. Những tên tuổi lớn từng thành công trên chất liệu sơn mài phải kể đến như: Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Đỗ Cung, Phan Kế An, Nguyễn Tư Nghiêm... -
TRÚC LÂM
Trong văn hóa nhân loại, lợn như là một biểu tượng phổ quát. Lợn được xem là tổ phụ sáng lập một trong bốn đẳng cấp trong xã hội Meslanesie. Nữ thần trời và mẹ vĩnh cửu của các tinh tú ở Ai Cập cổ đại lại thường được tạo hình trên các bùa đeo với những họa tiết của lợn nái đang cho đàn con bú. -
VŨ PHƯƠNG
Trong dòng nghệ thuật biểu ý, dựa trên ngôn ngữ biểu hiện ở Huế, thì Trương Thế Linh nổi lên như một hiện tượng tiêu biểu. -
KHẢ HÂN
Francesco Clemente sinh năm 1952, ở Naples, Italy. Ông xuất hiện vào thời điểm khi mà Thế chiến II vẫn còn là một ký ức dai dẳng khắc sâu thành những vết nứt trong tâm thức sáng tạo của cộng đồng nghệ sĩ ở dải đất ven vùng biển Địa Trung Hải này. -
TRẦN PHƯƠNG ĐÔNG
Lê Kinh Tài là một trong những nghệ sĩ đương đại rất thành công ở Việt Nam hiện nay. Sự thành công được minh chứng không chỉ ở số lượng tác phẩm lớn, những tìm tòi nghệ thuật không mệt mỏi mà cả ở giá tranh của ông trên thị trường quốc tế.
.png)
.png)
