NGUYỄN NGỌC LỢI
Cả tuần nay mới thực sự đông. Tinh mơ tốc chăn, mở cổng ra đường, cái rét buôn buốt phả vào nhưng nhức tê tê nơi da mặt.
Ảnh: internet
Rét này gọi là giá, giá buốt. Tiết giá thường có sương muối, sương giá. Nhưng rét này không có sương, nếu có sương kèm theo rét càng thêm buốt. Sáng dần, vòm trời quang khô, thấp thoáng dọc đường những mảnh vườn, những ngôi nhà cao thấp. Mấy gốc đào trụi lá do mùa hay chủ nhà đã vặt trước để thúc hoa. Lóe lên đâu đó một vài bông nở sớm. Màu hồng của hoa đánh thức cả mùa xuân.
Ôi mùa xuân! Chẳng thể nói hết vẻ diệu kỳ của mùa xuân, chẳng thể diễn tả hết cái náo nức mà mùa xuân mang đến cho con người mỗi độ tết đến xuân về. Sự náo nức như có cả nơi cành đào mà mỗi độ xuân sang nhà nhà đều có.
Mai Nam đào Bắc, đó là phong vị tết của mỗi miền quê. Khí hậu thời tiết cho mỗi vùng sự khác biệt thật dễ thương nơi màu hoa sắc lá. Nếu đất phương Nam mai rực vàng màu nắng tiết xuân sang thì trời Bắc đỏ hồng màu hoa đào khắp mọi nơi khi tết đến. Từ biển lên rừng, từ đồng bãi đến núi đồi, đến đâu ta cũng gặp đào. Đào trong vườn đào ngoài ngõ, đào trên dốc, đào dưới thung, đào dọc lối đi. Có cả những vườn đào bao phủ cả quả đồi, có cảm giác màu hoa tràn ngập hồn người.
Cũng như miền Nam chơi mai, tết đến hầu như dân Bắc nhà nào cũng chơi đào. Nhà cửa sửa sang dọn dẹp, đồ đạc lau chùi. Bàn thờ bày biện hương hoa bánh trái, và kèm theo cành/gốc đào, không gian đã ngập tràn không khí tết.
Nhiều năm nay, hễ ngoài 20 tháng chạp ngõ phố quê tôi đã rục rịch chợ đào. Mờ sáng mở cổng bước ra, bóng người bóng xe với những gốc, những cành đào nhấp nhô ẩn hiện trong sương sớm. Đời sống cao dần, thú chơi ngày càng tao nhã. Biết vậy, dân quê nhiều vùng chuyển đổi, đổi khoai sắn, trồng đào và có thêm những người buôn đào “chuyên nghiệp”. Trước tết cả tháng, người buôn đào dạo về các vùng trồng đào khảo sát, rồi thỏa thuận, rồi đặt tiền. Trước tết mấy phiên cho xe đến cắt cả loạt mang về. Cũng lại có người buôn lại, chặn đầu các lối vào chợ, chọn lấy những gốc, những cành đào độc ghìm lại chờ bán cho các đại gia. Số này thường hốt lớn, có năm kiếm vài chục triệu ngon ơ.
Chợ đào rậm rịch ồn ào suốt mấy ngày trước tết. Ô tô, xe máy kéo theo rơ moóc chở đào liên tiếp đổ về. Dòng người lũ lượt dạo đi, nhìn ngó ngắm nghía, đàn ông đàn bà gặp gỡ chào hỏi thật nhàn tản, thật vui tươi giữa ồn ào cười nói xen trong tiếng còi xe xin đường, ồn ào chật chội, thế mà tuyệt nhiên không một lời gắt gỏng nạt nộ phiền lòng.
Đào bày bán thành rừng, đào cắt nhánh đào bứng nguyên gốc, cành to cành nhỏ, gốc lớn gốc bé, có cả gốc đào có thể chiếm trọn một phòng lớn, giá bán nhiều chục triệu đồng. Đào phai đào thắm, đào sum sê đào khẳng khiu rêu phong cổ kính. Còn có cả đào được mang về từ miền núi xa thật xa, mãi tận biên giới Việt - Lào. Thỏa mãn mọi nhu cầu thú chơi, gu chơi và cả túi tiền.
Dạo đi trong rừng hoa như thế có khi lóa mắt, khó chọn. Nếu thế bạn có thể thả lỏng hồn mình mà phóng xe ra ngoại ô. Quê tôi, vùng nào cũng trồng nhiều đào. Đào trong vườn đào ngoài đồi, tha hồ nhàn tản ngắm nghía, biết đâu sẽ gặp cành ưng ý.
Trong tiết trời se lạnh của buổi sáng có sương giăng như tấm voan mỏng quanh các vùng đồi, đôi ba cánh én nhào lộn trên cánh đồng xuân sớm, áo quần đủ ấm nổ máy xe từ từ phóng đi. Hết quốc lộ sang đường làng, hết đường nhựa sang đường bê tông.
Vùng đồi nhà cửa cổng ngõ vườn tược nhấp nhô đủ mọi sắc màu. Bức tranh “nông thôn mới” hiện ra sinh động quá chừng. Như thế là ta đã dạo đi giữa không gian tết rồi, không gian có mùi hương trầm ngào ngạt, ta được ngắm nhìn mọi sắc màu của cuộc sống yên ấm đủ đầy. Người phương xa về quê ăn tết, váy áo thướt tha, túi xách vali, con cái vợ chồng ông bà ríu rít. Ấy là bạn đã được hưởng thêm không khí tết. Và biết đâu, sau khúc cua ngoặt kia, ở nơi cuối dốc mờ ảo kia bất ngờ hiện ra điều ta tìm kiếm. Một cành đào lộng lẫy sây cành dày nụ, một cành đào phù hợp với không gian sẵn có của nhà mình. Và thế, tết sẽ ấm áp hồng hào thêm nữa. Và cả những tiếng cười vui kèm theo lời tấm tắc. Ngày xuân tiếc gì lời nói làm đẹp lòng nhau.
Hoa đào mùa xuân Kỷ Dậu 1789, Hoàng đế Quang Trung kéo quân ra Bắc đánh dẹp giặc Thanh. Tại kinh thành Thăng Long khi chiến bào còn ám màu lửa khói, ngài không khỏi cầm lòng khi ngắm những cánh đào Nhật Tân rực hồng trong gió lạnh mà sai người lính phóng ngựa mang cành đào về tặng công chúa Ngọc Hân mãi tận kinh đô Phú Xuân xa xôi.
Người xưa yêu đào đến vậy, người nay yêu đào đâu có kém. Hãy nhìn xem, đào hoa ngập phố ngập làng. Hòa trong dòng người len lỏi giữa chợ hoa đào, bạn có thấy hồn ngập tràn ngây ngất, bạn đã hưởng sớm một mùa xuân?
Dạo về những vùng quê hay chen giữa chợ đào rồi cuối cùng bạn cũng sẽ chọn được cành ưng ý. Ấy là bạn đã chọn được mùa xuân, mùa xuân cho riêng mình.
N.N.L
(TCSH408/02-2023)
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Nhìn trên bản đồ, vùng bờ biển của Huế là một dải đất hẹp, mỏng như lưỡi liềm.
LÊ HÙNG VỌNG
Bút ký
Buổi chiều sau giờ làm việc, hai chúng tôi thường tha thẩn đạp xe qua những đường phố cũ.
“Ký ức về nội” của Tâm Định Lê Văn Đại là một tạp ghi những câu chuyện mộc mạc ở một làng quê Cố đô Huế dưới dạng nguyên thô.
Tòa soạn trân trọng tính chân thật của người kể chuyện nên xin được trích đăng nguyên văn một số đoạn trong tập hồi ký nhỏ này, với mong muốn gìn giữ nếp nhà, nét văn hóa làng xã ngày xưa trước sức ép ngày một lớn của sự hiện đại hóa đời sống xã hội. Đây có thể là những đường viền rất nhỏ để bảo vệ sự thuần khiết, tính vĩnh cửu của đời sống văn hóa chúng ta.
VĨNH NGUYÊN
Cung đờn - nghĩa nôm này ở vùng này là tiếng gió. Mùa hè nóng bức, về phá Tam Giang, ngồi lên sàn nhà chồ của dân chài cắm giữa phá, ta mới thấy thắm thía tiếng gió ấy.
NGUYỄN KHẮC THẠCH
Lỡ chuyến đò có thể chờ chuyến đò sau. Lỡ mất cung có thể chuộc lại cung từ người nhặt được. Lỡ mất cái không biết tìm ở đâu đâu?
NGÔ ĐÌNH HẢI
Trên núi, có cây cỏ, chim muông. Có ngôi chùa nhỏ. Trong chùa có tượng Phật, có sư. Tất cũng có mõ chuông, tụng niệm.
NGUYÊN HƯƠNG
Nhớ có lần An Ni nói, nước một khi chảy sâu, sẽ không phát ra tiếng. Tình cảm con người một khi sâu sắc, cũng sẽ tỏ ra đạm bạc. Chính là sự giản đơn, cần kiệm. Ký ức cũng vậy. Nó không cầu xin sự chải chuốt kỳ cọ. Nó cần nguyên vẹn là mình.
TRU SA
Mùi khói, có khói. Ai đấy đốt lửa.
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Bút ký
Chưa cần đến âm nhạc, Huế từ trong tâm hồn nó đã mang sẵn một mêlôđy của riêng mình.
LÊ HƯNG TIẾN
NGUYỄN QUANG HÀ
Bút ký
Một cuộc hành trình chỉ có thời gian xê dịch. Còn con người thì cứ ở nguyên một chỗ, không đi đâu cả. Vẫn mảnh sân ấy, vẫn ngôi nhà ấy, vẫn khuôn vườn ấy.
BÙI KIM CHI
Ngoài trời bao la xinh tươi bao cô gái đẹp cười trông xinh như hoa. Lập lòe tà áo xanh xanh che bông tím vàng đẹp hơn tiên nga…
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Bút ký
Tiếng hát năm xưa bay vào không trung, se lại những mùa hoa vàng mấy độ. Trong màu xuân dát cả đất trời, người mở cửa bước ra, diễu chân qua từng ngõ từng nhà, lên đồi xuống phố, băng đồng sang sông…
NGUYỄN TRƯƠNG KHÁNH THI
Có một ngày nọ tôi nhẹ nhàng đến bên người và hỏi: Đã có bao giờ người đi lạc hay chưa?
LÊ BÁ ĐẢNG
Bài viết do Phạm Thị Anh Nga chuyển ngữ theo đề nghị của Đạo diễn Đặng Nhật Minh và bà Lê Cẩm Tế, nguyên Giám đốc Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng, nhằm bổ sung cho cuốn phim tài liệu đang hoàn thiện về Lê Bá Đảng.
DƯƠNG THỦY
Tùy bút
Có năm hoa bằng lăng ở Huế nở hết mình. Khắp các ngả đường, cả vùng ven thôn quê, cây bằng lăng đơm hoa tím thẳm một màu. Chưa bao giờ bằng lăng xứ thần kinh nở dồn dập và tưng bừng đến thế.
TRẦN BẢO ĐỊNH
Một
Sông Bảo Định có nhiều chi lưu, một trong những chi lưu đó là rạch Bà Tàu. Thủy lộ con rạch lớn ròng tùy thuộc con nước rong kém và nó chảy cũng chẳng thẳng thớm gì cho lắm, có đoạn ngoằn ngoèo cong xoắn.
NGUYỄN ĐÌNH MINH KHUÊ
Tạp bút
NGUYÊN SỸ
Bút ký
Sẽ không mấy người tin những ngọn đồi xanh thẳm, những triền đê dài với dòng kênh miên man hoa nắng mỗi chiều và những khoảnh ruộng đứt quãng nối cùng bãi cỏ thênh thang, mỗi chiều đàn trâu vẫn thong dong gặm cỏ dưới trong vắt mây trời, trước kia là một góc chiến trường ngút lửa và nay di chứng vẫn còn nằm dưới lòng đất sâu.
HOÀNG LONG
Tùy bút
Nhắc đến Nhật Bản là người ta nhớ ngay đến một đất nước vô cùng độc đáo về văn hóa và sáng tạo, dung hòa được những điều mâu thuẫn cùng cực và tư phản nhau.