Hiện thực của nghệ thuật điêu khắc
Một ngày nọ, khi vẽ một thiếu nữ, tôi chợt nhận ra điểm duy nhất sống động ấy là ánh nhìn như bất động của nàng. Những thứ còn lại có ý nghĩa không hơn gì cái sọ người. Người ta luôn muốn tạc nên một con người sống, nhưng điều khiến pho tượng ấy có sự sống chỉ có thể là ánh nhìn của người đó.
Alberto Giacometti, "Người rơi", 1950, chất liệu đồng.
Những tượng hình đầu người do thổ dân New Hebrides tạc rất chân thực, thậm chí hơn cả chân thực, bởi ở những pho tượng ấy toát lên ánh nhìn. Đó không phải là sự mô phỏng đôi mắt, mà thực sự, đích xác là ánh nhìn. Mọi thứ khác chỉ là khung của ánh nhìn ấy. Nếu ánh nhìn ấy, cũng có nghĩa là đời sống, là bộ phân chính, thì phần đầu người mới trở thành bộ phận chính,... phần còn lại của cơ thể chỉ mang chức năng phụ, góp phần làm đời sống con người khả hữu - một đời sống trú ngụ trong sọ người. Rồi đến một lúc nào đó, tôi bắt đầu nhìn thấy những con người trên phố cứ như thể bản chất sống của họ bị thu lại đến độ nhỏ xíu. Tôi nhìn thấy những hiện hữu sống chỉ qua mắt họ mà thôi. [1951]
| Alberto Giacometti (1901-1966), con trai một họa sĩ nổi tiếng người Thụy Sĩ, đã định cư tại Paris từ năm 1922, nơi ông bắt đầu tìm hiểu lĩnh vực điêu khắc cùng với Antoine Bourdelle, một học trò của Rodin. Đến cuối những năm 1920, ông tiến hành thử nghiệm những hình thức nghệ thuật được khởi nguồn từ chủ trương tạo ra sự kết hợp tự do mà các nghệ sĩ trong phong trào siêu thực đề xuất - những người mà ông vẫn còn gắn bó cho đến giữa thập niên 1930. Sau đó, ông dấn thân vào một cuộc kiếm tìm đầy khó nhọc những phương tiện tái trình hiện hình ảnh con người trong tình huống thực của mình trong không gian - không gian mà ông ngày càng cố gắng diễn dịch trong cả tranh vẽ và tượng như một thành tố chủ động ảnh hưởng đến những cơ thể bên trong nó. Những ý niệm của ông về chủ thể - được phát triển vào cuối những năm 1930 - gần như cùng hướng với tư tưởng của các nhà hiện tượng học ở Pháp, đặc biệt là Maurice Merleau Ponty và Jean Paul Sartre, hai triết gia xây dựng những lý thuyết mới về tri nhận ảnh hưởng đến nhiều nghệ sĩ sau Thế chiến II. |
Nếu người ta nỗ lực nắm bắt những gì mình nhìn thấy, càng nhiều càng tốt, thì quá trình này, dù trong khoa học hay nghệ thuật, đều giống nhau. Học giả trong bất cứ lĩnh vực nào cũng sẽ nhận thấy càng thêm những điều họ biết, càng nhiều hơn nữa những thứ họ cần phải học, và nắm bắt tri thức trọn vẹn là một điều bất khả. Hơn nữa, tri thức trọn vẹn chính là sự chết. Nghệ thuật và khoa học đều là nỗ lực để thấu hiểu mà thành công hay thất bại chỉ là thứ yếu. Cuộc phiêu lưu này mới chỉ khởi sự từ niên đại gần đây - từ khoảng thế kỉ thứ XVIII với danh họa Chardin, khi con người bắt đầu quan tâm đến nhãn quan riêng của người nghệ sĩ hơn là mục đích phục vụ nhà thờ hay đem lại khoái cảm cho vua chúa. Cuối cùng, con người được trao về cho chính mình! Người ta không thể nào diễn tả bằng ngôn ngữ cái họ cảm nhận bằng bàn tay và đôi mắt. Ngôn từ xuyên tạc ý nghĩ, sự viết bóp méo ngôn từ - rồi người ta sẽ không nhận ra chính mình nữa. Tôi không tin không gian là cái khó biểu đạt; không gian được tạo nên chỉ bằng các vật thể; một vật thể chuyển động mà không có mối tương quan với bất kì vật thể nào khác sẽ không tạo nên được những ấn tượng về không gian. Chỉ chủ đề là thứ cần xác định rõ. Không gian, hình khối, toan vẽ, thạch cao, hay đồng thiếc… có quá nhiều phương tiện cho nghệ sĩ. Điều quan trọng duy nhất là sáng tạo nên một vật thể mới truyền ấn tượng gần nhất có thể với ấn tượng được nhận về khi ta ngắm nhìn chủ thể... Điêu khắc lắng lại trong khoảng trống. Nghệ sĩ làm rỗng không gian để kiến tạo vật thể, và vật thể, theo cách hiểu thông thường, tạo nên không gian, không gian là thứ tồn tại giữa chủ đề và điêu khắc gia. [1962] Có thể người ta vẫn nghĩ chủ nghĩa hiện thực thể hiện ở sự sao chép một chiếc cốc yên vị trên mặt bàn. Thực tế, một con người không bao giờ sao chép được bất cứ cái gì ngoại trừ cái nhìn về nó đọng lại tại mỗi khoảnh khắc, cái hình ảnh sẽ trở thành ý thức. Anh không thể nào sao chép được chiếc cốc trên mặt bàn, anh chỉ sao chép được phần đọng lại của một cái nhìn... Mỗi khi tôi nhìn vào chiếc cốc, nó lại như đang tự tái tạo chính nó, nghĩa là, tính chất hiện thực của nó trở nên bất định, vì hình ảnh phóng chiếu của nó vào đầu óc tôi cũng bất định hoặc không hoàn chỉnh. Ta nhìn chiếc cốc ấy như thể nó đang biến mất, rồi lại hiện ra trong tầm mắt, rồi lại biến mất, và lại hiện ra... – nghĩa là thực sự bao giờ nó cũng nằm giữa tồn tại và không tồn tại. Đó mới chính là thứ mà ta muốn sao chép. [1963-1964]
Alberto Giacometti
Nguồn: Hoa-Giang - Tia Sáng
(Theo Twentieth – Century Artists on Arts, ed.by Dore Ashton, NY:Pantheon Books, 1985, trang 56-57)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
BẠCH DIỆP
"Có lẽ đau khổ lại tốt cho con người. Nhà nghệ sĩ có thể làm gì nếu anh ta hạnh phúc? Anh ta liệu có muốn làm bất cứ điều gì không? Nghệ thuật, rốt cuộc chính là chống lại sự khắc nghiệt của cuộc đời".
-
ĐINH CƯỜNG
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh -
PHAN THANH BÌNH
Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, từ Âu châu đến Á châu đã ghi nhận nhiều hoàng đế từng cầm bút vẽ, nặn tượng và không ít bảo tàng mỹ thuật ở các quốc gia có lưu giữ những tác phẩm mỹ thuật mà tác giả là những vị vua danh tiếng. -
KHẢ HÂN
Là một trong những họa sĩ chủ soái của trường phái Ấn tượng nổi tiếng với phong cách làm việc ngoài trời một cách nhất quán, Monet đã để lại rất nhiều bức vẽ đầy ấn tượng về băng, tuyết và sương giá.
-
LINH PHƯƠNG
Một lần nữa có thể thấy rằng, mỹ thuật Huế trong dòng chảy của mình, không ồn ào mà lại âm thầm trong việc theo đuổi những tiếng gọi nghệ thuật thuộc nhiều kiểu dạng ngôn ngữ nghệ thuật khác nhau để có được hiệu quả thẩm mỹ tốt nhất.
-
PHƯỢNG LÂM
Họa sĩ Léopold Franckowiak, đến nay ông đã có bảy năm sống ở Việt Nam. Có thể nói, Việt Nam là nơi gợi cảm hứng sáng tác mạnh mẽ nhất với ông trong thời điểm này.
-
TRẦN DUY MINH
Trong hội họa, mùa thu là mùa quyến rũ với các họa sĩ, bởi mùa thu là mùa của thi tính, của cái đẹp và cũng là mùa của nỗi buồn. Mùa thu là mùa của sự úa tàn, của những phôi pha, của những gì kết thúc nhưng đó cũng là thời điểm để khởi đầu cho một hành trình mới của sự vật. -
LÝ HỮU NGUYÊN
Nguyễn Trọng Khôi là họa sĩ song hành cả hiện thực và trừu tượng. -
VŨ LINH
Từ khởi thủy của nghệ thuật tạo hình, động vật đã là một đề tài được lựa chọn. Những hình vẽ sơ khai nhất được tìm thấy trong các hang động, những hình thù khắc trên đá, trên xương động vật, trên các dụng cụ bằng đồng... -
TRẦN DIỄM THY
Trong nghệ thuật tạo hình trên thế giới cũng như ở Việt Nam, hình tượng trẻ con luôn được xem như là một nguồn mạch của sáng tạo nghệ thuật.
-
LÊ TRIỀU HẢI
Nếu như nghệ thuật hiện đại có những cách thức đi ngược chiều với quan niệm nghệ thuật là sự mô phỏng của Plato và Aristotle, thì ngày nay, trào lưu nghệ thuật cực thực lại hướng tới mô phỏng ngoại giới một cách tinh vi, nếu không muốn nói là đẩy tới cực đoan nhất có thể trong việc mô phỏng vật thể. -
NGUYỄN THỊ HÒA
Huế những năm đầu thế kỷ XX, Nhà nước phong kiến triều Nguyễn đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có chính sách văn hóa hướng tới nhiều khía cạnh của đời sống xã hội như văn chương nghệ thuật, giáo dục, giao lưu, tiếp xúc văn hóa, bảo tồn di sản… nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa nghệ thuật của cộng đồng, với sự xuất hiện trào lưu học thuật tân tiến của châu Âu, mỹ thuật được giao lưu biểu hiện qua các hoạt động và sáng tác nghệ thuật. -
ĐẶNG TRIỆU VĂN
Như tên gọi của nó, trào lưu tối giản trong nghệ thuật hướng tới tiết chế mọi yếu tố cấu nên tác phẩm nghệ thuật. -
NGUYỄN HOÀNG VY
Từ khi Phân tâm học của Freud ra đời, người ta mới có thể lý giải được phần nào nguyên do xui khiến người nghệ sĩ lao vào sáng tạo nghệ thuật, có một sức mạnh to lớn từ vô thức khiến người nghệ sĩ mộng mơ, đó là sức mạnh bất khả từ chối. -
VŨ LINH
Với hội họa Việt Nam, sơn mài là chất liệu không xa lạ. Những tên tuổi lớn từng thành công trên chất liệu sơn mài phải kể đến như: Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Đỗ Cung, Phan Kế An, Nguyễn Tư Nghiêm... -
TRÚC LÂM
Trong văn hóa nhân loại, lợn như là một biểu tượng phổ quát. Lợn được xem là tổ phụ sáng lập một trong bốn đẳng cấp trong xã hội Meslanesie. Nữ thần trời và mẹ vĩnh cửu của các tinh tú ở Ai Cập cổ đại lại thường được tạo hình trên các bùa đeo với những họa tiết của lợn nái đang cho đàn con bú. -
VŨ PHƯƠNG
Trong dòng nghệ thuật biểu ý, dựa trên ngôn ngữ biểu hiện ở Huế, thì Trương Thế Linh nổi lên như một hiện tượng tiêu biểu. -
KHẢ HÂN
Francesco Clemente sinh năm 1952, ở Naples, Italy. Ông xuất hiện vào thời điểm khi mà Thế chiến II vẫn còn là một ký ức dai dẳng khắc sâu thành những vết nứt trong tâm thức sáng tạo của cộng đồng nghệ sĩ ở dải đất ven vùng biển Địa Trung Hải này. -
TRẦN PHƯƠNG ĐÔNG
Lê Kinh Tài là một trong những nghệ sĩ đương đại rất thành công ở Việt Nam hiện nay. Sự thành công được minh chứng không chỉ ở số lượng tác phẩm lớn, những tìm tòi nghệ thuật không mệt mỏi mà cả ở giá tranh của ông trên thị trường quốc tế.
.png)
.png)
