Dấu ấn Lê Huy Miến qua 2 bức tranh 100 năm tuổi

14:33 01/08/2014

Cho đến tận bây giờ, những tác phẩm của Lê Huy Miến - vị họa sĩ Tây học đầu tiên, người được coi là mở đầu cho nền mỹ thuật VN hiện đại, vẫn còn chứa đựng những điều bí ẩn với các nhà nghiên cứu mỹ thuật Việt Nam.

2 bức tranh vẽ ông bà Nguyễn Khoa Luận được lưu giữ tại chùa Ba La Mật (Huế) - Ảnh do họa sĩ Lê Huy Tiếp cung cấp

Hai bức tranh 100 năm tuổi

Những ngày tháng sáu vừa qua, một nhóm chuyên gia của Viện Mỹ thuật và Bảo tàng Mỹ thuật VN đã tìm đến chùa Ba La Mật (Huế) để khảo cứu hai bức chân dung ông bà Nguyễn Khoa Luận của họa sĩ Lê Huy Miến đang được lưu giữ tại đây. Trước đó, nhiều người từng được nghe tới hai bức tranh này, nhưng không phải ai cũng đã nhìn thấy tận mắt.

Hai bức chân dung có kích thước nhỏ (chỉ khoảng 40 x 60 cm) nhưng từng nét vẽ vô cùng tinh xảo. Người ta thậm chí còn đọc được chữ viết trên cuốn sách mà cụ ông cầm, hay từng chiếc lông quạt trên tay cụ bà. Điểm nhấn của hai bức chân dung là cách họa sĩ thể hiện thần thái của ông bà Nguyễn Khoa Luận qua ánh mắt sáng rỡ và sinh động. Hai bức tranh cho thấy rõ khuynh hướng hội họa ảnh hưởng châu Âu cổ điển đối với Lê Huy Miến.

Nhiều tài liệu ghi họa sĩ đã sử dụng chất liệu phấn màu, nhưng thực ra ông đã dùng màu nước. Ngay cả niên đại của hai bức tranh được cho là năm 1895 cũng phải xem xét lại. Theo họa sĩ Lê Huy Tiếp (người cháu gọi Lê Huy Miến là ông trẻ), thời gian Lê Huy Miến vẽ hai bức tranh vào khoảng từ năm 1913 -1924. Suy luận này được dựa theo thời gian họa sĩ Lê Huy Miến làm rể họ Nguyễn Khoa (ông kết hôn với cả hai người con gái của dòng họ Nguyễn Khoa). 

 

Dấu ấn Lê Huy Miến qua 2 bức tranh 100 năm tuổi 2 
Chữ viết trên cuốn sách mà cụ ông cầm

Tranh quý tại TP.HCM ?

Chính việc tìm lại hai bức chân dung của ông bà Nguyễn Khoa Luận đã tình cờ đưa đoàn khảo cứu đến cuộc hành trình khác. Một thành viên trong đoàn ngờ ngợ liên tưởng phong cách vẽ trong hai bức chân dung trên đến những bức tranh mà chị có lần phục chế. Ngay lập tức đoàn khảo cứu quyết định đến TP.HCM, tìm tới ngôi nhà nhỏ bên sông Sài Gòn, nơi lưu giữ những bức tranh này. Nhiều chi tiết cho thấy sự trùng hợp: đây cũng là hai bức chân dung được vẽ bằng màu nước, sự tỉ mỉ, sắc nét và thần thái trong tranh không khác với hai bức chân dung của ông bà Nguyễn Khoa Luận tại Huế là mấy.

“Người lưu giữ không nhớ chính xác tên họa sĩ. Ông này chỉ nhớ được mẹ kể lại là hai bức tranh do một họa sĩ đi học ở Tây về vẽ. Họa sĩ vẽ theo trí nhớ của mình, chỉ đến nhà uống rượu vài ba buổi mà đã vẽ được”, họa sĩ Lê Huy Tiếp kể. Thêm một chi tiết trùng hợp khác, người được vẽ trong tranh sống cùng làng với người chị ruột của cụ Lê Huy Miến. Rất có thể cụ Miến trong lần đến nhà chị chơi đã vẽ hai bức chân dung này tặng cho người hàng xóm. Mặc dù vậy, đây vẫn chỉ là những phỏng đoán. Để khẳng định chắc chắn có phải là hai bức tranh do họa sĩ Lê Huy Miến vẽ không thì cần phải có thêm thời gian phân tích kỹ càng.

Số lượng các tác phẩm của họa sĩ Lê Huy Miến nhiều, nhưng rất khó tìm thấy dấu tích. Những bức tranh của ông được tìm thấy trong nước cho đến nay có thể kể tới bức Bình văn và Chân dung cụ Tú Mền đang được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật VN, bên cạnh đó là bức chân dung cụ Lê Hy, ông bà Nguyễn Khoa Luận tại Nghệ An và Huế. Nhiều bức tranh của ông đã bị thất lạc, đến giờ không rõ ở đâu, còn hay mất. Trong số đó có thể kể tới bức tranh vua Thành Thái được Lê Huy Miến vẽ khi ông giữ chức Hành tẩu Bộ Công tại Huế. 

 

Họa sĩ Lê Huy Miến (1874 - 1943) (nhiều tài liệu và mộ phần của ông ghi tên Lê Văn Miến) sinh ra trong gia đình khoa bảng tại làng Ông La, xã Kim Khê (nay là xã Nghi Long), H.Nghi Lộc, Nghệ An. Cha ông là Lê Năng Nghiêm, người giữ nhiều chức quan dưới triều Nguyễn, trong đó có chức Án sát Hải Dương. Bản thân Lê Huy Miến là người học rộng tài cao, có tư tưởng chống Pháp nên e ngại chốn quan trường. Năm 1892, Lê Huy Miến tới Paris học tại Trường Thuộc địa (École Coloniale) theo diện tuyển chọn con cái quan lại triều đình. Sau khi tốt nghiệp, có lẽ vì không muốn về làm quan, bên cạnh đó là lòng đam mê nghệ thuật sẵn có, Lê Huy Miến ở lại tiếp tục theo học tại Trường Mỹ thuật Paris (École des Beaux - Arts de Paris) và trở thành học trò xuất sắc của Jean Léon Gérôme. Lê Huy Miến là họa sĩ Tây học đầu tiên ở VN với kỹ thuật vẽ sơn dầu. Sau khi trở về nước, cuộc đời ông gắn bó nhiều với công việc dạy học. Ông đã dạy tại Trường Quốc học Huế, Trường École des Mandarins. Năm 1923, ông giữ chức Tế tửu (hiệu trưởng) Quốc Tử Giám. Trong thời gian dạy học ông đã truyền tinh thần yêu nước cho rất nhiều học trò, trong đó có Nguyễn Sinh Cung (Chủ tịch Hồ Chí Minh), Lê Thước...

Nguồn: Minh Ngọc - TNO

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • BẠCH DIỆP

    "Có lẽ đau khổ lại tốt cho con người. Nhà nghệ sĩ có thể làm gì nếu anh ta hạnh phúc? Anh ta liệu có muốn làm bất cứ điều gì không? Nghệ thuật, rốt cuộc chính là chống lại sự khắc nghiệt của cuộc đời".

  • ĐINH CƯỜNG

    Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh

     

  • PHAN THANH BÌNH

    Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, từ Âu châu đến Á châu đã ghi nhận nhiều hoàng đế từng cầm bút vẽ, nặn tượng và không ít bảo tàng mỹ thuật ở các quốc gia có lưu giữ những tác phẩm mỹ thuật mà tác giả là những vị vua danh tiếng.

  • KHẢ HÂN

    Là một trong những họa sĩ chủ soái của trường phái Ấn tượng nổi tiếng với phong cách làm việc ngoài trời một cách nhất quán, Monet đã để lại rất nhiều bức vẽ đầy ấn tượng về băng, tuyết và sương giá.

  • LINH PHƯƠNG

    Một lần nữa có thể thấy rằng, mỹ thuật Huế trong dòng chảy của mình, không ồn ào mà lại âm thầm trong việc theo đuổi những tiếng gọi nghệ thuật thuộc nhiều kiểu dạng ngôn ngữ nghệ thuật khác nhau để có được hiệu quả thẩm mỹ tốt nhất.

  • PHƯỢNG LÂM

    Họa sĩ Léopold Franckowiak, đến nay ông đã có bảy năm sống ở Việt Nam. Có thể nói, Việt Nam là nơi gợi cảm hứng sáng tác mạnh mẽ nhất với ông trong thời điểm này.

  • TRẦN DUY MINH

    Trong hội họa, mùa thu là mùa quyến rũ với các họa sĩ, bởi mùa thu là mùa của thi tính, của cái đẹp và cũng là mùa của nỗi buồn. Mùa thu là mùa của sự úa tàn, của những phôi pha, của những gì kết thúc nhưng đó cũng là thời điểm để khởi đầu cho một hành trình mới của sự vật.

  • LÝ HỮU NGUYÊN

    Nguyễn Trọng Khôi là họa sĩ song hành cả hiện thực và trừu tượng.

  • VŨ LINH

    Từ khởi thủy của nghệ thuật tạo hình, động vật đã là một đề tài được lựa chọn. Những hình vẽ sơ khai nhất được tìm thấy trong các hang động, những hình thù khắc trên đá, trên xương động vật, trên các dụng cụ bằng đồng...

  • TRẦN DIỄM THY

    Trong nghệ thuật tạo hình trên thế giới cũng như ở Việt Nam, hình tượng trẻ con luôn được xem như là một nguồn mạch của sáng tạo nghệ thuật.

  • LÊ TRIỀU HẢI

    Nếu như nghệ thuật hiện đại có những cách thức đi ngược chiều với quan niệm nghệ thuật là sự mô phỏng của Plato và Aristotle, thì ngày nay, trào lưu nghệ thuật cực thực lại hướng tới mô phỏng ngoại giới một cách tinh vi, nếu không muốn nói là đẩy tới cực đoan nhất có thể trong việc mô phỏng vật thể.

  • NGUYỄN THỊ HÒA

    Huế những năm đầu thế kỷ XX, Nhà nước phong kiến triều Nguyễn đã ban hành nhiều chính sách, trong đó có chính sách văn hóa hướng tới nhiều khía cạnh của đời sống xã hội như văn chương nghệ thuật, giáo dục, giao lưu, tiếp xúc văn hóa, bảo tồn di sản… nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa nghệ thuật của cộng đồng, với sự xuất hiện trào lưu học thuật tân tiến của châu Âu, mỹ thuật được giao lưu biểu hiện qua các hoạt động và sáng tác nghệ thuật.

  • ĐẶNG TRIỆU VĂN

    Như tên gọi của nó, trào lưu tối giản trong nghệ thuật hướng tới tiết chế mọi yếu tố cấu nên tác phẩm nghệ thuật.

  • NGUYỄN HOÀNG VY

    Từ khi Phân tâm học của Freud ra đời, người ta mới có thể lý giải được phần nào nguyên do xui khiến người nghệ sĩ lao vào sáng tạo nghệ thuật, có một sức mạnh to lớn từ vô thức khiến người nghệ sĩ mộng mơ, đó là sức mạnh bất khả từ chối.

  • VŨ LINH

    Với hội họa Việt Nam, sơn mài là chất liệu không xa lạ. Những tên tuổi lớn từng thành công trên chất liệu sơn mài phải kể đến như: Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Đỗ Cung, Phan Kế An, Nguyễn Tư Nghiêm...

  • TRÚC LÂM

    Trong văn hóa nhân loại, lợn như là một biểu tượng phổ quát. Lợn được xem là tổ phụ sáng lập một trong bốn đẳng cấp trong xã hội Meslanesie. Nữ thần trời và mẹ vĩnh cửu của các tinh tú ở Ai Cập cổ đại lại thường được tạo hình trên các bùa đeo với những họa tiết của lợn nái đang cho đàn con bú.

  • VŨ PHƯƠNG

    Trong dòng nghệ thuật biểu ý, dựa trên ngôn ngữ biểu hiện ở Huế, thì Trương Thế Linh nổi lên như một hiện tượng tiêu biểu.

  • KHẢ HÂN

    Francesco Clemente sinh năm 1952, ở Naples, Italy. Ông xuất hiện vào thời điểm khi mà Thế chiến II vẫn còn là một ký ức dai dẳng khắc sâu thành những vết nứt trong tâm thức sáng tạo của cộng đồng nghệ sĩ ở dải đất ven vùng biển Địa Trung Hải này.

  • TRẦN PHƯƠNG ĐÔNG

    Lê Kinh Tài là một trong những nghệ sĩ đương đại rất thành công ở Việt Nam hiện nay. Sự thành công được minh chứng không chỉ ở số lượng tác phẩm lớn, những tìm tòi nghệ thuật không mệt mỏi mà cả ở giá tranh của ông trên thị trường quốc tế.