Vũ Hạnh, ngòi bút nhiệt thành và một nhân cách lớn
Giữa lúc tình hình dịch Covid-19 tại TP Hồ Chí Minh căng thẳng, nhà văn Vũ Hạnh (trong ảnh) bị tai biến, phải nhập viện. 6 giờ sáng 15/8 ông qua đời, hưởng thọ 96 tuổi (1926 - 2021). Biết ông từ lâu, và mươi năm gần đây được gần gũi ông, hiểu ông, càng thêm yêu quý ông về tài năng và nhân cách. Thương tiếc vĩnh biệt một nhà văn lớn, đa tài, đầy nhiệt huyết với lý tưởng sống và lý tưởng nghệ thuật của mình!
Ảnh: NGUYỄN ÐÌNH TOÁN
Vũ Hạnh tên thật là Nguyễn Ðức Dũng, sinh ngày 15/7/1926 tại Thăng Bình, Quảng Nam trong một gia đình Nho giáo. Ông là cháu ngoại ông Nghè Phan Quang, một trong "ngũ phụng tề phi" xứ Quảng đầu thế kỷ 20. Cha ông là một nhà nho, có ảnh hưởng nhiều của tây học. Sớm giác ngộ cách mạng, Vũ Hạnh tham gia Việt Minh ngay từ tuổi thanh niên và hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, giáo dục tại quê nhà. Năm 1955, ông bị địch bắt vì tham gia đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Geneva, thống nhất đất nước. Ra tù ông phải chuyển vùng vào hoạt động tại Sài Gòn. Bút danh Vũ Hạnh là tên một người bạn tù giàu nghĩa khí, kiên cường và ân nghĩa với ông những ngày gian khó.
Từ đây cuộc đời hoạt động cách mạng và văn chương của Vũ Hạnh sang một trang mới đầy hào hứng và sôi nổi, kết hợp ngọn lửa của lý tưởng và tài năng văn nghệ trong tâm hồn ông. Miền nam sau Hiệp định Geneva là thời kỳ đen tối của cách mạng, không chỉ về chính trị mà cả trong lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật. Không ít kẻ vì đớn hèn, vì danh lợi cam tâm bán mình cho quỷ dữ trở thành bồi bút. Trên văn đàn không thể công khai ca ngợi hòa bình, đấu tranh thống nhất đất nước, các tác giả phải giấu mình sau những biểu tượng để thể hiện ý tưởng. Bút máu (12/1958), Chất ngọc (1/1960) của Vũ Hạnh ra đời trong hoàn cảnh như vậy, đó là "tuyên ngôn với chính mình đồng thời cũng là cách phản ứng, đấu tranh với những bọn bồi bút đông đảo thời ấy". Sau đó, ông còn mở rộng phạm vi phản ánh và đề cập những vấn đề xã hội rộng lớn hơn. Lửa rừng là một thí dụ. Theo tác giả cho biết, ý tưởng tác phẩm là một dự cảm về một phong trào nổi dậy của quần chúng, đồng thời cũng là bày tỏ tình cảm trước sự ra đời của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam. Các tác phẩm tiếp theo như Con chó hào hùng, Ngôi trường đi xuống, Vượt thác, Cô gái Xà-niêng, Người chồng thời đại… cũng nằm trong trường thẩm mỹ như vậy của người viết.
Trường hợp ra đời tác phẩm Người Việt cao quý lại mang ý nghĩa đặc biệt. Ðó là thời điểm năm 1965, chiến tranh ở miền nam mở rộng, quân Mỹ trực tiếp tham chiến với những cuộc càn quét, tàn sát khốc liệt. Cùng với đó là lối sống sa đọa đồi trụy và nhiều hệ luỵ khác được du nhập vào các đô thị. Vũ Hạnh nhận ra, chỉ có những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc mới có thể ngăn cản được làn sóng ấy, và ông quyết định viết "một cái gì đề cao tinh thần dân tộc để mà gián tiếp đánh Mỹ". Ðể dễ bề vượt qua kiểm duyệt, ông mượn tên một người Ý là A. Pazzi làm tác giả. Trong một tuần, cuốn sách hoàn thành và đã được công chúng nhiệt thành đón nhận, được in tới lần 50, không chỉ đáp ứng nhiệm vụ trước mắt thời kỳ đó mà cho đến nay vẫn còn giá trị.
Những tác phẩm Tìm hiểu văn nghệ, Ðọc lại Truyện Kiều cũng ra đời trong những hoàn cảnh khá đặc biệt như vậy. Ðó là kết quả của những suy nghĩ kết hợp giữa nhiệm vụ chính trị và trách nhiệm xã hội của nhà văn. Từ thực tiễn cuộc sống, sự nhạy cảm nghệ sĩ, Vũ Hạnh đưa ra suy nghĩ của mình về văn nghệ. Mặc dù bị kìm kẹp và khống chế gắt gao, nhưng những luận điểm và kiến giải trong các tác phẩm trên vẫn mang nhiều tính cách mạng, rất gần với quan điểm của Ðảng về văn học nghệ thuật thời kỳ đó. Là cơ sở mật của cách mạng, hoạt động đơn tuyến trong nội thành, một môi trường khắc nghiệt và phức tạp, ông không chỉ phải kiên cường đối phó với "bàn tay sắt" của địch, mà còn phải ứng phó khôn khéo với "bàn tay nhung" thâm độc mà kẻ địch giăng khắp nơi. Năm lần bị địch bắt, bị tù đày, ông vẫn giữ tròn khí tiết cách mạng với nhiều đóng góp quý, cụ thể và thiết thực, nhất là trong Phong trào bảo vệ văn hóa dân tộc do ông là Tổng Thư ký, và kẻ thù cũng không thể thủ tiêu được ông.
Vũ Hạnh là con người văn hóa. Cách ứng xử lịch thiệp khiến người đối diện quý trọng, vị nể. Ông dễ hòa đồng, sẵn lòng chia sẻ khi cần thiết. Ðặc biệt trong sáng tạo và bàn luận khoa học, ông là người luôn cẩn trọng, lịch duyệt. Những năm gần đây, tuổi tác đã cao, ông không còn năng nổ như trước, nhưng vẫn nhất quán một con đường thủy chung với lý tưởng. Là người trong cuộc nhiều trải nghiệm, trên các diễn đàn, ông luôn luôn trân trọng nhấn mạnh giá trị và hy sinh của dân tộc trong lịch sử, cách mạng và kháng chiến, từ đó cần hết sức gìn giữ, phát triển những giá trị ấy trong điều kiện mới.
Với tài năng và tâm huyết, Vũ Hạnh đã cống hiến cho đất nước những đóng góp to lớn trong công cuộc chiến đấu của nhân dân, đặc biệt là tại các đô thị bị tạm chiếm ở miền nam trước năm 1975. Ông thật sự là một tấm gương sáng trong đội ngũ những người hoạt động văn học ở miền nam và cả nước. Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật mà Ðảng và Nhà nước trao tặng nhà văn Vũ Hạnh năm 2007 chính là một phần của ghi nhận ấy.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Thông tin từ Nhà xuất bản (NXB) Phụ nữ Việt Nam cho biết, kỷ niệm 100 ngày mất nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, NXB phát hành hai cuốn sách mới, trong đó có một cuốn được coi như tiểu hồi ký của nhà văn và một cuốn do các nhà văn bạn bè viết về ông.
-
“Bay qua những khoảng trời ước mơ” (NXB Lao động) của Quyên Gavoye, tập sách gần 30 tản văn, đầy đặn cảm xúc, dày dặn trải nghiệm và nhiều lắm những tiếng lòng của một người con bôn ba xa xứ.
-
Truyện ngắn "Người bán than ở Chí Linh" giúp người đọc hiểu hơn về một gia đoạn lịch sử hào hùng của đất nước, hiểu hơn về một vị danh tướng lẫy lừng thời nhà Trần – Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư.
-
Hung tin Đại tá nhà văn Nguyễn Quốc Trung từ trần do Covid 19 làm tôi bàng hoàng. Mới đây, Nguyễn Quốc Trung còn nhắn tin hỏi thăm tôi. “Bác ở đâu? Giữ gìn sức khỏe nhé, con Covid ghê gớm quá”. Trung không quên dặn tôi: “Ráng tập trung hoàn thành trường ca về Mẹ nhé".
-
Cuốn sách “Sân khấu - Nghệ sĩ và một góc nhìn cuộc sống” (NXB Sân khấu, 2021) của NSND, họa sĩ, nhà thơ Lê Huy Quang chứa nhiều cảm nhận, cảm xúc qua nhiều năm tháng làm nghệ thuật của tác giả. Qua ba phần - Sân khấu, Nghệ sĩ và Góc nhìn cuộc sống, thêm phần Phụ lục, tác giả, người đọc nhận ra cách mà nhiều nghệ sĩ đã cống hiến cho nghệ thuật nước nhà.
-
Nhà văn, nhà thơ Trần Hữu Lục, tác giả “Tượng đài Sông Hương”, “Đưa đò’, “Vạn Xuân”, “Sông Hương ngoài biên giới”…đã qua đời tại TP.HCM do nhiễm COVID-19.
-
Những tác phẩm văn học có giá trị lịch sử, nhân văn sâu sắc đã khắc hoạ rõ nét cuộc đời, sự nghiệp của vị tướng huyền thoại của dân tộc Việt Nam - Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
-
“Hai phía chân dung” (NXB Nghệ An, 2021) là một tập “ngẫu văn”. Bằng giọng thủ thỉ tâm tình, tác giả đưa ta đến với nhiều địa danh.
-
Nhà xuất bản Kim Đồng vừa cho ra mắt bộ sách Bạn Văn Bạn Mình, tập hợp những cuốn sách chân dung văn học đặc sắc nhất của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng viết về những người bạn, cũng là những văn nghệ sĩ tài ba, qua đó, giúp độc giả cảm nhận gần gũi hơn về tác phẩm, tác giả và cung cấp những tư liệu dồi dào, chân thực về lịch sử văn chương...
-
Lẽ ra, nếu không có sự bủa vây của đại dịch Covid-19, nhiều hoạt động để tưởng nhớ 100 năm Ngày sinh nhà thơ Tế Hanh (20/6/1921 – 20/6/2021) đã được tổ chức trong tháng 6 vừa qua.
-
Được sự đồng ý cho phép của gia đình nhà văn Hữu Mai, Nhà xuất bản Tổng hợp TP Hồ Chí Minh vừa tái bản cuốc sách “Người lữ hành lặng lẽ” của nhà văn Hữu Mai. Đây là một là một trong số ít tiểu thuyết ký sự thành công lớn và được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cũng như nhận được nhiều tình cảm của người đọc.
-
Tin nhà văn Sơn Tùng từ trần đến với tôi trong một đêm tháng 7. Trời mưa rả rích, mùi hương trầm tri ân các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc như đang dâng tràn trong không gian man mác. Hình ảnh ông ngồi trước trang viết với bàn tay bị thương co quắp cầm chặt chiếc bút, hiện rõ trước mặt tôi. Dáng đi của ông với một bên chân chới với, một bên chân đã từng bị liệt đang cố nhích từng bước xa dần vào hư ảo…
-
Những cuốn sách chân dung văn học đặc sắc nhất của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng viết về những người bạn, cũng là những văn nghệ sĩ tài ba, qua đó, giúp độc giả cảm nhận gần gũi hơn về tác phẩm, tác giả và cung cấp tư liệu dồi dào, chân thực về lịch sử văn chương...
-
Là một trong bốn tác phẩm của Đỗ Bích Thúy vừa ra mắt trong bộ sách có tên chung Vị, tiểu thuyết Người yêu ơi đã đem đến cho người đọc nhiều cảm xúc thật đẹp.
-
Trong thời gian gần 60 năm nghiên cứu, bằng “đôi mắt xanh” của mình, GS Phong Lê đã dày công khắc họa 90 chân dung văn hóa - văn chương Việt Nam.
-
Ngày 4.7, Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Liên Việt phối hợp với NXB Dân trí và Gallery 39 tổ chức lễ ra mắt cuốn sách trực tuyến “Về Nguyễn Huy Thiệp”.
-
Thời xa vắng và Sóng ở đáy sông đều là những tác phẩm nổi bật trên văn đàn, được cho là đã mạnh dạn đi trước thời đại, mạnh dạn nhìn vào những ấu trĩ, bê bối, giáo điều của thời xã hội chuyển giao với những tàn dư dai dẳng trong tư tưởng và tâm hồn con người trong xã hội Việt Nam ở cả nông thôn và thành thị. Hai tiểu thuyết gắn với tên tuổi của nhà văn Lê Lựu vừa được "gặp mặt" bạn đọc thế hệ hôm nay với một diện mạo mới.
-
Cùng với Thời xa vắng, Sóng ở đáy sông là tiểu thuyết làm nên tên tuổi của nhà văn Lê Lựu. Nếu như Thời xa vắng ngay khi mới xuất bản đã gây tiếng vang, thu hút sự chú ý của bạn đọc trong nước, thì Sóng ở đáy sông chỉ được dư luận chú ý đến sau thành công vang dội của phim truyền hình cùng tên.
-
Trong số những nhà văn nữ trưởng thành trong bão táp của cách mạng và hai cuộc kháng chiến, nhà văn Lê Minh là người mở đầu, và là con chim đầu đàn viết về đề tài công nhân, công nghiệp và chân dung của các chiến sĩ cách mạng từ Bác Tôn, chị Minh Khai, chị Tư Già đến Kim Ðồng…
-
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh qua đời ở tuổi 89, một lần nữa dư âm “Chuyện ngõ nghèo” của ông được công chúng nhắc tới bằng sự ngưỡng mộ đầy trân trọng.
.png)
.png)
