Trong thời gian gần 60 năm nghiên cứu, bằng “đôi mắt xanh” của mình, GS Phong Lê đã dày công khắc họa 90 chân dung văn hóa - văn chương Việt Nam.
GS Phong Lê. Ảnh: IT.
90 chân dung nhân vật nổi tiếng được sắp xếp theo thứ tự năm sinh và thời đại, từ những tên tuổi lớn như Chu Văn An, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát... đến những gương mặt văn hóa, văn chương nổi bật của thế kỷ 20.
Hành trình văn hóa trong 800 trang sách
GS Phong Lê (nguyên Viện trưởng Viện Văn học) là một tên tuổi lớn, tác giả của 15 cuốn sách in riêng và chủ biên trên 20 công trình tập thể về chuyên ngành văn học Việt Nam hiện đại. Ông được phong hàm giáo sư năm 1991, từng giữ chức Tổng Biên tập tạp chí Văn học. Ngoài ra, ông còn là một nhà nghiên cứu, phê bình văn học xuất sắc, từng vinh dự được trao Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ năm 2005.
Ở vào tuổi xưa nay hiếm, nhưng GS Phong Lê vẫn lao động miệt mài với niềm đam mê văn chương theo cách mãnh liệt. Ông cũng vừa cho ra mắt tuyển tập “90 chân dung văn hóa, văn chương Việt”. Cuốn sách có dung lượng lớn với hơn 800 trang viết, do Nhà xuất bản Trẻ phát hành.
Tác giả sắp xếp các chân dung với những tên tuổi làm nên bước chuyển lớn trong văn học trung đại và hiện đại như Chu Văn An, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Cao Bá Quát... Mỗi nhân vật được khắc họa không chỉ cho thấy phong cách riêng, đóng góp của mỗi cá nhân, mà còn tạo nên cái nhìn tổng thể về hành trình văn hóa dân tộc.
90 chân dung qua “đôi mắt xanh” của GS Phong Lê không đơn giản như lược tả, cũng không hoàn toàn là “tổng kết” lại cuộc đời họ bằng những tư liệu suông. Với kinh nghiệm qua gần 60 năm làm nghiên cứu, GS Phong Lê được ví như bậc trưởng thượng trong làng văn nhân.
Với lối viết như kể, mỗi chân dung hiện ra đầy kỳ thú. Do vậy, cho dù đã có nhiều người viết về Chu Văn An, nhưng qua ngòi bút của GS Phong Lê, người đọc thấy nổi bật ở khí phách và nhân cách của một nhà Nho điển hình. Qua nhân cách và khí phách ấy, chân dung một người thầy giản dị và vĩ đại hiện ra.
Thế nào là giản dị và vì sao lại trở nên vĩ đại? Đó là câu hỏi không dễ trả lời, nhất là với mỗi nhân vật. Nhưng sự giản dị - giống như một chân lý, trở thành nền tảng của sự vĩ đại, khi một con người bình thường bằng da bằng thịt biết đặt bản thân cùng nỗi thống khổ của người khác.
Hay như về Nguyễn Du, đến nay đã quá nhiều bài viết nhưng Phong Lê vẫn dành hẳn hai bài và cho rằng vậy là vừa đủ. “Nguyễn Du và kiệt tác Truyện Kiều” cùng “Một định vị về Nguyễn Du cho hôm nay và mãi mãi” chính là hai phương diện “chốt lại” giá trị của đại thi hào trong lòng lịch sử dân tộc.
Bìa sách vừa ra mắt về 90 chân dung văn hóa, văn chương Việt.
90 chân dung - mỗi người một vẻ
Các nhân vật, tác phẩm văn chương mà GS Phong Lê theo đuổi trong suốt hành trình nghiên cứu như Nam Cao, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Quang Dũng, Đoàn Phú Tứ… Ở đó, mỗi nhà văn được nhìn nhận thấu đáo, công tâm cho người đọc thấy tài năng, tầm vóc của các nhà văn lớn.
Đặc biệt, trên tinh thần “đem cái riêng của mình trình hiện nơi cái chung”, có thể còn những chỗ chưa đồng thuận, nhưng cứ xem những nhân vật mà tác giả đã chọn: Trương Vĩnh Ký – Cuốn sổ bình sanh công với tội, Nguyễn Văn Vĩnh trong buổi đầu nền văn chương quốc ngữ, Tản Đà với nhu cầu canh tân văn học, kịch tác gia và ông chủ xuất bản Vũ Đình Long, Nhất Linh Nguyễn Tường Tam - người sáng lập và chủ soái Tự Lực văn đoàn, Nguyễn Tuân - người đến được cái đẹp và cái thật, Trần Dần trước và sau bài thơ Nhất Định Thắng... có thể thấy những gì tác giả trình bày có sức hấp dẫn kỳ lạ và chưa từng thấy ở đâu khác.
Với những hiện tượng văn chương nổi bật trên văn đàn hiện đại, GS Phong Lê luôn đưa ra những nhận xét kịp thời, đúng và rất trúng. Khi nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ra mắt bộ ba tác phẩm lịch sử, GS Phong Lê viết: “Ý kiến đánh giá có khác nhau, đối lập nhau gay gắt thế nào, chê và khen ở mức cực đoan, điều đó không phủ nhận, thậm chí càng khẳng định “hiện tượng” Nguyễn Huy Thiệp… Phá cái thế im lặng, trầm trệ, lủi thủi”.
Về nhà văn Bảo Ninh, GS Phong Lê đề cập “cái mà chỉ những giá trị văn chương đích thực mới có thể tạo được. Chính cái đó, giá trị thanh lọc và tẩy rửa mới là cái làm cho “Nỗi buồn chiến tranh” tìm được lẽ tồn tại và sự sống đích thực trong lòng người, ở bất cứ nơi đâu và bất cứ thời nào”.
Ông nhận xét về văn chương của tác giả Nguyễn Nhật Ánh là giữa cái ác, cái giả đang bủa vây hôm nay, ta vẫn có lòng tin. Cái thiện, cái tốt, cái đẹp vẫn có trong cuộc đời, và trong quan hệ giữa con người, khơi dậy lòng khao khát sống tử tế, sống vì người khác.
Viết về Hồ Dzếnh, GS Phong Lê tỉ mẩn rằng: “Ông lại nhắc nhở ta biết sống chăm chút hơn, nhân hậu hơn với những gì thân thiết, và cả những gì còn xa lạ hoặc ngang trái trong vận hành đầy vất vả của cuộc đời, cả trong sự tự quên mình đi”.
Tuyển tập “90 chân dung văn hóa, văn chương Việt” là 90 tài nhân, dù “mỗi người một vẻ”, nhưng tất cả đều tỏ rõ khí cốt tài hoa, phong cách, tâm huyết. Qua 90 chân dung văn hóa, người ta thấy chân dung thứ 91 ẩn mình dưới những trang viết tinh tế - chân dung GS Phong Lê.
Theo Trần Hòa - GD&TĐ
Thông tin từ Nhà xuất bản (NXB) Phụ nữ Việt Nam cho biết, kỷ niệm 100 ngày mất nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, NXB phát hành hai cuốn sách mới, trong đó có một cuốn được coi như tiểu hồi ký của nhà văn và một cuốn do các nhà văn bạn bè viết về ông.
“Bay qua những khoảng trời ước mơ” (NXB Lao động) của Quyên Gavoye, tập sách gần 30 tản văn, đầy đặn cảm xúc, dày dặn trải nghiệm và nhiều lắm những tiếng lòng của một người con bôn ba xa xứ.
Truyện ngắn "Người bán than ở Chí Linh" giúp người đọc hiểu hơn về một gia đoạn lịch sử hào hùng của đất nước, hiểu hơn về một vị danh tướng lẫy lừng thời nhà Trần – Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư.
Hung tin Đại tá nhà văn Nguyễn Quốc Trung từ trần do Covid 19 làm tôi bàng hoàng. Mới đây, Nguyễn Quốc Trung còn nhắn tin hỏi thăm tôi. “Bác ở đâu? Giữ gìn sức khỏe nhé, con Covid ghê gớm quá”. Trung không quên dặn tôi: “Ráng tập trung hoàn thành trường ca về Mẹ nhé".
Cuốn sách “Sân khấu - Nghệ sĩ và một góc nhìn cuộc sống” (NXB Sân khấu, 2021) của NSND, họa sĩ, nhà thơ Lê Huy Quang chứa nhiều cảm nhận, cảm xúc qua nhiều năm tháng làm nghệ thuật của tác giả. Qua ba phần - Sân khấu, Nghệ sĩ và Góc nhìn cuộc sống, thêm phần Phụ lục, tác giả, người đọc nhận ra cách mà nhiều nghệ sĩ đã cống hiến cho nghệ thuật nước nhà.
Nhà văn, nhà thơ Trần Hữu Lục, tác giả “Tượng đài Sông Hương”, “Đưa đò’, “Vạn Xuân”, “Sông Hương ngoài biên giới”…đã qua đời tại TP.HCM do nhiễm COVID-19.
Những tác phẩm văn học có giá trị lịch sử, nhân văn sâu sắc đã khắc hoạ rõ nét cuộc đời, sự nghiệp của vị tướng huyền thoại của dân tộc Việt Nam - Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
“Hai phía chân dung” (NXB Nghệ An, 2021) là một tập “ngẫu văn”. Bằng giọng thủ thỉ tâm tình, tác giả đưa ta đến với nhiều địa danh.
Giữa lúc tình hình dịch Covid-19 tại TP Hồ Chí Minh căng thẳng, nhà văn Vũ Hạnh (trong ảnh) bị tai biến, phải nhập viện. 6 giờ sáng 15/8 ông qua đời, hưởng thọ 96 tuổi (1926 - 2021). Biết ông từ lâu, và mươi năm gần đây được gần gũi ông, hiểu ông, càng thêm yêu quý ông về tài năng và nhân cách. Thương tiếc vĩnh biệt một nhà văn lớn, đa tài, đầy nhiệt huyết với lý tưởng sống và lý tưởng nghệ thuật của mình!
Nhà xuất bản Kim Đồng vừa cho ra mắt bộ sách Bạn Văn Bạn Mình, tập hợp những cuốn sách chân dung văn học đặc sắc nhất của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng viết về những người bạn, cũng là những văn nghệ sĩ tài ba, qua đó, giúp độc giả cảm nhận gần gũi hơn về tác phẩm, tác giả và cung cấp những tư liệu dồi dào, chân thực về lịch sử văn chương...
Lẽ ra, nếu không có sự bủa vây của đại dịch Covid-19, nhiều hoạt động để tưởng nhớ 100 năm Ngày sinh nhà thơ Tế Hanh (20/6/1921 – 20/6/2021) đã được tổ chức trong tháng 6 vừa qua.
Được sự đồng ý cho phép của gia đình nhà văn Hữu Mai, Nhà xuất bản Tổng hợp TP Hồ Chí Minh vừa tái bản cuốc sách “Người lữ hành lặng lẽ” của nhà văn Hữu Mai. Đây là một là một trong số ít tiểu thuyết ký sự thành công lớn và được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cũng như nhận được nhiều tình cảm của người đọc.
Tin nhà văn Sơn Tùng từ trần đến với tôi trong một đêm tháng 7. Trời mưa rả rích, mùi hương trầm tri ân các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc như đang dâng tràn trong không gian man mác. Hình ảnh ông ngồi trước trang viết với bàn tay bị thương co quắp cầm chặt chiếc bút, hiện rõ trước mặt tôi. Dáng đi của ông với một bên chân chới với, một bên chân đã từng bị liệt đang cố nhích từng bước xa dần vào hư ảo…
Những cuốn sách chân dung văn học đặc sắc nhất của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng viết về những người bạn, cũng là những văn nghệ sĩ tài ba, qua đó, giúp độc giả cảm nhận gần gũi hơn về tác phẩm, tác giả và cung cấp tư liệu dồi dào, chân thực về lịch sử văn chương...
Là một trong bốn tác phẩm của Đỗ Bích Thúy vừa ra mắt trong bộ sách có tên chung Vị, tiểu thuyết Người yêu ơi đã đem đến cho người đọc nhiều cảm xúc thật đẹp.
Ngày 4.7, Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Liên Việt phối hợp với NXB Dân trí và Gallery 39 tổ chức lễ ra mắt cuốn sách trực tuyến “Về Nguyễn Huy Thiệp”.
Thời xa vắng và Sóng ở đáy sông đều là những tác phẩm nổi bật trên văn đàn, được cho là đã mạnh dạn đi trước thời đại, mạnh dạn nhìn vào những ấu trĩ, bê bối, giáo điều của thời xã hội chuyển giao với những tàn dư dai dẳng trong tư tưởng và tâm hồn con người trong xã hội Việt Nam ở cả nông thôn và thành thị. Hai tiểu thuyết gắn với tên tuổi của nhà văn Lê Lựu vừa được "gặp mặt" bạn đọc thế hệ hôm nay với một diện mạo mới.
Cùng với Thời xa vắng, Sóng ở đáy sông là tiểu thuyết làm nên tên tuổi của nhà văn Lê Lựu. Nếu như Thời xa vắng ngay khi mới xuất bản đã gây tiếng vang, thu hút sự chú ý của bạn đọc trong nước, thì Sóng ở đáy sông chỉ được dư luận chú ý đến sau thành công vang dội của phim truyền hình cùng tên.
Trong số những nhà văn nữ trưởng thành trong bão táp của cách mạng và hai cuộc kháng chiến, nhà văn Lê Minh là người mở đầu, và là con chim đầu đàn viết về đề tài công nhân, công nghiệp và chân dung của các chiến sĩ cách mạng từ Bác Tôn, chị Minh Khai, chị Tư Già đến Kim Ðồng…
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh qua đời ở tuổi 89, một lần nữa dư âm “Chuyện ngõ nghèo” của ông được công chúng nhắc tới bằng sự ngưỡng mộ đầy trân trọng.