Tiếng sáo hồn quê

10:03 21/02/2013

BẢO CƯỜNG 

Tiếng sáo làm bạn với con người ngay từ tuổi ấu thơ. Tiếng sáo gợi hồn quê hương dân tộc. Chỉ với một ống trúc giản dị, mục đồng đã chế tạo thành một ống sáo để thổi. Những ngày lùa trâu ra đồng các em ngồi vắt vẻo trên lưng trâu thổi sáo nghe réo rắt, vang xa đến tận cuối làng.

Nghệ sĩ Bảo Cường thổi sáo - Ảnh: internet

Ngày xưa thần thoại Hy Lạp có câu chuyện tiếng sáo thần Pan chăn dê, chuyện chiếc sáo thần đã đi vào nhạc kịch của Mozart. Ở Trung Quốc có chuyện vua Thuấn thổi khúc tiêu thiều khiến chim phượng hoàng bay về múa trước sân. Tiểu sử dùng tiếng tiêu làm lay động và cảm được lòng nàng Lộng Ngọc, sau hai vợ chồng cùng cưỡi hạc bay lên trời. Thời Hán - Sở tranh hùng, có Trương Lương đã dùng tiếng tiêu làm tan rã tinh thần hàng vạn quân sở, giúp quân Hán thắng lợi, và thời gian gần đây cũng có chuyện tiếng sáo Ly Quê dìu dặt nhịp với bước chân Hồng Quân trên đường vạn lý trường chinh. Tiếng sáo đã đi vào văn học. Lý Bạch thi sĩ đời Đường có bài “Đêm khuya ở thành Lạc Dương nghe thổi sáo”.

Nhà ai sáo ngọc vẳng đêm thanh
Theo gió xuân bay khắp Lạc Thành
Đêm ấy vẳng nghe bài chiết liễu
Làng quê ai chẳng vấn vương tình


“Chinh phụ ngâm” có câu:

Lửa thành thoi thóp bên cồn
Nghe thôi ngọc địch véo von trên lầu


Thế Lữ có bài “Tiếng trúc tuyệt vời”:

Tiếng địch thổi đâu đây
Nghe sao mà réo rắt
Lơ lửng cao đưa tận lưng trời xanh ngắt
Mây bay… gió quyến mây bay
Tiếng vi vút như khuyến vang như dìu dặt
Như hắt hiu cùng hơi gió heo may.


Sáo thường làm bằng ống trúc khoét lỗ, nên tiếng sáo cũng được gọi là tiếng trúc. Sáo kết hợp với đàn dây gọi là “tơ trúc” thành danh từ chung chỉ âm nhạc. Nói tóm lại, làm một ống sáo thì rất đơn giản, ai cũng có thể làm được. Nhưng làm một ống sáo cho đúng hợp âm của nó rất là công phu, nghiên cứu lâu dài. Cũng như làm ra ống sáo đúng hợp âm, thổi sáo cho hay là cả một quá trình tập luyện. Người nghệ sĩ thổi sáo phải gởi lòng mình qua hơi thở từng lỗ sáo để tiếng sáo vang lên âm thanh làm say đắm lòng người.

Từ kinh nghiệm bản thân, một người làm thơ và qua quá trình diễn ngâm và đệm sáo cho thơ trên 40 năm với nghề, tôi đã học hỏi rất nhiều và có thể kết luận: Muốn đi vào nghệ thuật thổi sáo, người nghệ sĩ phải có hai yếu tố rất quan trọng, không thể thiếu được, đó là phải có năng khiếu phải thật đam mê. Thiếu một trong hai thì khó thành công.

Tiếng sáo mang tâm sự cả một cuộc đời mình gởi thác cho nó, và tiếng sáo lòng sẽ vang vọng mãi theo bước đường lưu lạc vui buồn có nhau:

Và tiếng lòng của tôi cũng đong đưa theo nhịp sáo ngân dài…

Sáo ngân ngân mãi bên đời
Tiếng rơi cung oán tiếng vời cung thương
Tiếng nào theo gió ngàn phương
Gởi người tri kỷ dặm trường mờ xa
Người đi cách biệt quê nhà
Duyên thơ sáo vẫn đậm đà tình quê
Gởi hồn theo ngọn gió về
Hương Giang khúc hát hồn quê sáo diều.


Tôi sinh ra và lớn lên ở Huế nên ít nhiều tiếng sáo và thơ của tôi cũng mang âm hưởng, hơi hướm của các làng điệu Huế. Tôi gắn bó với lời ru giọng hò man mác sông Hương, nghe tiếng sáo diều vi vu trong nắng gió, quên đi bao ưu phiền lo lắng trong cuộc sống xô bồ ồn ào. Nghe tiếng sáo sẽ quên hết mọi bận rộn, để tâm hồn đùa vui với những tầng mây trên khoảng trời xanh ngắt, sống lại với quá khứ của tuổi ấu thơ và tương lai chợt đến đâu đây, cùng những cánh diều đầy màu sắc, khiến lòng lâng lâng trong niềm hạnh phúc.

Tiếng sáo hòa quyện với điệu hò mái nhì dàn trải, chậm rãi, khoan thai, êm ái buông lơi, miên man như sóng vỗ nhẹ mạn thuyền, như mái chèo nhịp nhàng khua nước…

B.C  
(SH288/02-13)











 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • CHÍ CÔNGNghe xã ấy chuẩn bị gặt chiêm, làm được nghĩa vụ lương thực, thuế nông nghiệp và hè thu 1983 sớm hơn các nơi khác, tôi cùng hai cán bộ cơ quan đi về đấy rút kinh nghiệm để có kế hoạch tuyên truyền sát thực tế.

  • VĨNH QUYỀNXe vượt qua một khúc quanh, màu lúa xanh rờn đột ngột hiện ra phía trước. Chúng tôi vừa để lại đằng sau thành phố Huế cổ kính. Hai ngày qua, chúng tôi đã đi thăm và làm việc ở đấy.

  • ĐẶNG THỊ HẠNH                 Tùy bútVề cái thị xã cỏn con mà chúng tôi đến vào cuối đông năm ấy, ký ức tôi giữ lại còn bị giới hạn hơn nữa, do bao giờ không gian về một nơi nào đó ta giữ lại từ ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, cuối cùng cứ hẹp dần lại để chỉ còn rút lại ở không gian ta quen thuộc nhất.

  • PHAN THỊ THU QUỲCách đây trên 80 năm, trên con đường làng ấy, đến tết, dưới hai bụi tre Là Ngà mát mẻ người ta thường đánh bài chòi. Một công tử họ Phan ở làng Đốc Sơ làm trong triều nội với chức Hàn lâm viện Biên tu, và một thiếu nữ họ Bùi con nhà giàu làng Đốc Bưu, ngồi bên chòi thành hai phe. Hễ công tử đi một con bài thì thiếu nữ trúng và ngược lại.

  • HÀ THÀNHChúng tôi chuẩn bị hành trang theo đoàn công tác đặc biệt của tỉnh Thừa Thiên Huế, sang làm việc với tỉnh Xa-ra-van nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. Để chuẩn bị đón nhận các hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh ở chiến trường Lào về nước.

  • ĐỖ NGỌC YÊN(Kỷ niệm ngày thành lập Hội Liên Hiệp VHNT Thừa Thiên Huế)Vào một sáng đầu thu, tôi tìm đến khu tập thể Trung Tự, Hà Nội, nơi nhà văn Bùi Hiển đang sống cùng con cháu. Ông là một trong số những người đầu tiên tham gia thành lập Phân hội Văn nghệ Thừa Thiên tháng 10 năm 1950, tổ chức tiền thân của Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế hiện nay.

  • NGUYỄN QUANG HÀ                          Hồi ký(Kỷ niệm ngày thành lập Hội Liên Hiệp VHNT Thừa Thiên Huế)

  • VŨ ĐÌNH HÒE       Trích đoạn trong cuốn Hồi ký "Pháp quyền - Nhân nghĩa Hồ Chí Minh".

  • THÁI KIM LAN       Viết tặng Lisa Eder

  • PHẠM NGỌC CẢNH                        Bút ký Sau này tôi mới biết cụ Đỗ Tất Lợi. Dành dụm mãi tiền sinh hoạt phí của một anh lính, tôi ra cửa hàng sách quốc văn. Mua một cuốn Nam dược... về đặt đầu giường như cái gối. Gối lên những kỷ niệm về cây, về lá để nhớ thương bà. Những trang viết về cây ngải cứu, cây thạch xương bồ, cây bồ công anh hay như những bài thơ. Những trang viết về củ nghệ, củ gừng, quả mướp đắng, trái me chua phúc dày như kinh Phật.

  • NGUYỄN TRỌNG TẠOKim Mai thân nhớ,Ngày giáp Tết, tôi về miền thơ ấu. Cây đa cổ thụ, ngôi miếu rêu phong vẫn đứng giữa đồng quê như đợi như chờ từ vạn kỷ.

  • NGUYỄN THẾ TƯỜNG                               Bút ký Dải đất Việt khi chạy dài vào tới miền Trung thì xép lại trong một khúc eo. Một bên là dãy Trường Sơn hùng vĩ che chắn. Một bên là biển rộng sóng vỗ bờ.

  • NINH GIANG THU CÚC                         Ghi chép Thuở còn bé tí tẹo tôi thường được người lớn kể cho nghe chuyện một anh chồng Cọp đi rước Cô mụ (nữ hộ sinh) cho chị vợ đang đau bụng đẻ.

  • TRÍ NHÂN       Truyện kýNăm 1954, đa số cán bộ, đảng viên ở chiến trường miền đều tập kết ra Bắc theo Hiệp định Giơ-ne-vơ. Chỉ có một số ít cán bộ, đảng viên cốt cán được bố trí ở lại trong vùng tạm chiếm để xây dựng cơ sở cách mạng, tổ chức lực lượng đề phòng địch phá hoại Hiệp định đình chiến.

  • NHẤT LÂM         Bút ký Năm 1948, từ đồng bằng huyện Triệu Phong, chúng tôi vượt quốc lộ 1A lên một xã miền núi, xã Phong An. Hồi ấy rừng bạt ngàn vô tận, xã Phong An chỉ cách thị xã Quảng Trị chừng mười cây số, do núi rừng ngút ngàn, mà trở nên xa vời như xứ sở lạ lùng ngàn dặm. Chúng tôi bảo nhau: đề phòng cọp từ bụi rậm vồ tươi như đùa. Nhìn núi cao và cây rừng trùng điệp, con người trở nên hồi hộp, lo sợ mơ hồ; lại đi ban đêm, đi lần đầu giữa rừng, sợ là tất nhiên.

  • HƯƠNG GIANG(Hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”)

  • HOÀI NGUYÊNTiếng tiêu trầm của nỗi cô đơn...

  • TRUNG SƠNTrong số những con vật gần gũi với con người, con mèo không đứng vị trí thứ nhất thì cũng nhì. Chỉ riêng việc chú mèo có đặc quyền thỉnh thoảng "chung chăn" với con người lúc trời mưa rét cũng đủ để xếp chú đứng ở thứ bậc cao trong mối quan hệ với con người. Cũng vì vậy, trong thành ngữ và tục ngữ có nhiều câu nói đến con mèo ngẫm ra khá thú vị.

  • ĐOÀN MINH TUẤN                     Tùy bútĐã từ lâu lắm, nhiều mùa xuân đã qua, nhà văn Đoàn Giỏi có cho tôi mượn cuốn sách rất hay viết về "chó và mèo trên thế giới" của hai tác giả người Pháp Marlyse et Frange.

  • NGUYỄN QUANG HÀHầu như mỗi chúng ta chỉ biết Mai Xuân Hòa là nhạc sĩ. Anh đã ra mắt hai tập nhạc viết cho người lớn: "Nỗi đợi chờ", "Khát vọng",và hai tập cho thiếu nhi: " Những điều em thích", " Những ngôi sao đẹp".