Những bảo vật quốc gia độc bản ở Huế - BÀI 1: KIỆT TÁC NGHỆ THUẬT BẰNG ĐỒNG

09:36 25/10/2016

Qua 4 lần xét duyệt, hiện Huế có 8 cổ vật, nhóm cổ vật được công nhận là bảo vật quốc gia gồm: đại hồng chung chùa Thiên Mụ; bộ súng thần công; bộ cửu đỉnh; bộ sưu tập vạc bằng đồng, bệ thờ Vân Trạch Hòa, bia Khiêm Cung ký, ngai vua triều Nguyễn và áo tế giao.

Cận cảnh bảo vật quốc gia - đại hồng chung chùa Thiên Mụ.

Mỗi bảo vật quốc gia ở Huế là một tuyệt tác nghệ thuật mang nhiều giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo, quý hiếm được kết tinh từ trí tuệ và bàn tay tài hoa, điêu luyện...

Tuyệt tác đại hồng chung

Nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 3 km, Thiên Mụ tọa lạc trên một ngọn đồi bên dòng sông Hương thơ mộng. Nếu du khách từng đến ngôi chùa này, chắc chắn sẽ không bỏ qua việc tham quan, tìm hiểu về chuông chùa (đại hồng chung) đặt phía tay trái từ ngoài cổng vào. Chuông cao 2,50m, đường kính miệng 1,40m, nặng gần 2.000 kg; được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2013. Chuông do chúa Nguyễn Phúc Chu cho đúc để cúng dường đức Phật.

Bà Nguyễn Thị Vân Anh- Giám đốc Bảo tàng cổ vật cung đình Huế cho rằng: “Đại hồng chung chùa Thiên Mụ là hiện vật gốc độc bản, có hình thức độc đáo và là tác phẩm mỹ thuật đặc sắc của ngành điêu khắc, đặc biệt có giá trị văn hóa-lịch sử gắn liền với một giai đoạn lịch sử và tư tưởng dưới thời các chúa Nguyễn. Các motif trang trí trên chuông thể hiện tính tổng hợp và dung hòa cả 3 luồng tư tưởng lớn của Á Đông là: Phật giáo, Khổng giáo và Lão giáo, thể hiện triết lý Việt - một triết lý bao dung, không phân biệt, không chấp ngã”. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa (nguyên giám đốc Sở VH & DL TT-Huế), chuông Thiên Mụ rất độc đáo, có niên đại sớm ở Huế, cách trang trí rất đặc biệt. Chuông chùa này là nơi duy nhất của chùa Thiên Mụ được chúa Nguyễn Phúc Chu cho khắc bốn chữ “Thiên Mụ thiền tự”. Trên chuông có những bài kệ (kinh phật), có khắc bài minh của chúa Nguyễn Phúc Chu “chú nguyện mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an”. Trên chuông thể hiện giá trị trên cả bốn mặt: niên đại, kỹ thuật, thẩm mỹ, tư tưởng. Khi được hỏi vì sao nhắc đến chùa Thiên Mụ, dân gian vẫn lưu truyền câu thơ “Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Cương”, ông Hoa giải thích rằng: nguyên văn câu thơ là “Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Khương”. Nhưng khi đến Huế thì có sự biến tướng, khi vào Huế thì người đương thời thấy chùa Thiên Mụ đẹp nên đã đưa hai câu thơ trên để nói về ngôi cổ tự này. Trước chùa Thiên Mụ nhìn qua có đồi Long Thọ, ngọn đồi có tên là Long Thọ Cương, tức là tiếng gà từ bên đồi vọng lại”.

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Sính ở Phường Đúc (TP Huế)- hơn 50 năm gắn bó với nghề đúc đồng cho rằng, chuông chùa Thiên Mụ là một tác phẩm mỹ thuật đặc sắc của ngành điêu khắc, hội họa và kỹ nghệ đúc đồng thời chúa Nguyễn. Chuông được đúc bằng đồng và thiết nên tạo ra một âm chuông sâu lắng, ảnh hưởng Thiền Phật giáo. Hoa văn được trang trí trên chuông là các cảnh vật rất hài hòa, khiêm tốn và chỉ cần nhìn vào thì người thợ đúc đồng lâu năm có thể biết được chuông được đúc tại miền nào. Cũng theo một số nghệ nhân đúc đồng ở Huế, thời điểm chúa Nguyễn Phúc Chu cho đúc chuông trong ngày rằm Phật Đản, đã có hàng trăm quan viên Phật tử đến quy y, thọ giới đã phát tâm thả vào chuông đồng sôi rất nhiều vật quý giá... bằng một niềm tin bất hoại. Chính vì vậy chiếc chuông đã mang trong mình cả những giá trị tâm linh và một hàm lượng hợp kim đặc biệt tạo nên âm thanh ngân nga siêu thoát.

Sức mạnh dân tộc qua súng thần công

Tại 2 cửa Thế Nhơn và Quảng Đức, đường vào kinh thành Huế là nơi trưng bày Bộ cửu vị thần công- nhóm bảo vật quốc gia để du khách có dịp chiêm ngưỡng. Bộ cửu vị thần công gồm 9 khẩu súng thần công. Nếu ở cửa Thế Nhơn có 4 khẩu được đặt tên theo 4 mùa: Xuân - Hạ - Thu–Đông thì tại cửa Quảng Đức gồm 5 khẩu, được đặt tên theo ngũ hành: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Bà Huỳnh Thị Anh Vân- Giám đốc Bảo tàng cổ vật Huế cho biết, cửu vị thần công được đúc vào đầu triều Gia Long (1802 - 1820) bằng nguyên liệu tập trung từ các khí mảnh bằng đồng của triều Tây Sơn, được triều Nguyễn xem như một chiến lợi phẩm của triều đại mình. Cả 9 khẩu đều đúc tại Huế. Mỗi khẩu dài 5,10m, nặng hơn 17.000 cân được đặt trên một giá súng và giá súng đều được chạm trổ cực kỳ công phu, tinh xảo.

Súng thần công tại cửa Quảng Đức, tượng trưng cho uy quyền và sức mạnh của vương triều Nguyễn.

Cũng theo bà Vân, vào năm 1816, vua Gia Long sắc phong cho cả 9 khẩu đại bác này danh hiệu: “Thần Oai Vô địch Thượng tướng quân”. Danh hiệu này và nội dung bài sắc phong đều được khắc trên cả 9 khẩu cửu vị thần công là tên gọi chung 9 khẩu đại pháo được đúc dưới triều đại vua Gia Long, từ năm 1803 đến năm 1804. Tên của mỗi khẩu thần công được khắc ở đuôi súng. Ngoài ra, trên phần đai cuối thân mỗi khẩu súng còn có khắc tước hiệu của từng khẩu súng. Giữa thân của mỗi khẩu thần công có khắc một bài minh bằng chữ Hán theo lối triện, gồm 79 chữ, nội dung bài minh này hoàn toàn giống nhau, chỉ khác nhau ở các chữ đánh số thứ tự mỗi khẩu thần công. Gần quai của mỗi khẩu súng đều có khắc tên những người trong Hội đồng đốc công được giao trách nhiệm đúc thần công. Ngoài ra ở phần trục quay bên phải của súng (theo hướng của người bắn) đều có bảng tròn nhỏ bằng đồng khắc ghi cách sử dụng thuốc súng và đạn. Các khẩu súng đều có cùng hình dáng và kiểu thức trang trí. Miệng súng hơi loe, thân thuôn dài, phình dần về phía đuôi. Giữa thân súng có hai quai đúc nổi, cách điệu hình đầu thú. Trên thân súng có 6 gờ nổi, trong đó có 2 gờ ở 2 đầu quai được đúc rộng bản như 2 vòng đai bao quanh thân súng. Hai bên mỗi đường gờ đều trang trí các dải hoa văn dây lá được chạm nổi với những đường nét mềm mại, sinh động và rất tinh xảo.

Được biết, dưới thời Nguyễn, những khẩu thần công này chưa bao giờ dùng trong chiến tranh mà được nhân cách hóa thành các vị tướng thần, tượng trưng cho uy quyền và sức mạnh của vương triều. Hàng năm, triều đình thường tiến hành các cuộc lễ cúng cho “thần súng” và nghiêm cấm thường dân không được vào nơi đặt súng để tỏ sự tôn nghiêm. Nghệ nhân đúc đồng Nguyễn Văn Đệ khẳng định: Xét về mặt kỹ thuật chế tác, đây là bộ 9 khẩu thần công đồ sộ nhất và đẹp nhất dưới thời Nguyễn, một tuyệt tác của nghệ thuật đúc súng, nghệ thuật trang trí, chạm khắc trên đồng. Mặc dù không phải là những vũ khí thực dụng trong quân sự, nhưng các khẩu thần công này vẫn luôn được coi trọng bởi yếu tố tinh thần. Cửu vị thần công thời Nguyễn là những hiện vật gốc độc bản, có hình thức độc đáo và đặc biệt có giá trị văn hóa-lịch sử gắn liền với giai đoạn đầu mới lập nên triều Nguyễn.

Theo CADN Online

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Tỉnh TT Huế: Thu ngân sách nhà nước sáu tháng đầu năm đạt 2,815 tỷ đồng

Chiều ngày 14/7, tại văn phòng UBND tỉnh đã diễn ra buổi họp báo thường kỳ quý II năm 2016 nhằm báo cáo tình hình kinh tế - xã hội sáu tháng đầu năm 2016 và triển khai nhiệm vụ sáu tháng cuối năm.
Khai mạc Hội nghị Tỉnh ủy lần thứ tư (khóa XV)

Sáng 13/7, Ban Thường vụ Tỉnh ủy khai mạc Hội nghị Tỉnh ủy lần thứ tư (khóa XV) nhằm đánh giá tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2016; thảo luận và cho ý kiến về Đề án đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nước trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016 – 2020; Đề án đổi mới, nâng cao hiệu quả đầu tư và công tác xúc tiến đầu tư, giai đoạn 2016 - 2020.
Khai mạc kỳ họp thứ nhất HĐND tỉnh khóa VII

Sáng 29/6, HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế khai mạc trọng thể kỳ họp thứ nhất của HĐND tỉnh khóa VII, nhiệm kỳ 2016-2021.
Bảo tồn và phát huy giá trị thơ văn trên kiến trúc Cung Đình Huế

Ngày 11/6, UBND tỉnh tổ chức tọa đàm về định hướng bảo tồn và phát huy giá trị thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế.
Lễ công bố Di sản tư liệu Thơ văn trên Kiến trúc cung đình Huế

Sáng 11/6, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Lễ công bố "Di sản tư liệu thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế”.
Bình chọn cho Huế - thành phố Xanh tôi yêu

Năm 2016, thành phố Huế của Việt Nam cùng 127 thành phố đến từ 21 quốc gia khác trên khắp các châu lục được đưa vào chiến dịch mạng xã hội Thành phố Xanh tôi yêu do cộng đồng bình chọn của WWF tổ chức từ 26-4. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có thành phố lọt vào danh sách này.
Khánh thành tượng nhà văn hóa Phạm Quỳnh

Sáng 28-5, hội đồng họ Phạm VN phối hợp cùng gia đình nhạc sĩ Phạm Tuyên tổ chức lễ khánh thành công trình trùng tu mộ phần và dựng tượng cụ Thượng Chi Phạm Quỳnh (1892-1945) tại TP Huế.
Triển lãm áo dài xưa " Màu vàng lồng lộng chảy tràn lá xanh" của Tiến sĩ Thái Kim Lan

Chiều ngày 18/5, tại Bảo tàng Văn hóa Huế đã diễn ra lễ khai mạc triển lãm bộ sưu tâp áo dài xưa mang tên “Màu vàng lồng lộng chảy tràn lá xanh” của Tiến sĩ Thái Kim Lan và nghệ thuật sắp đặt đa phương tiện của Veronika Witte.
Hội thảo khoa học: Thành tựu văn học Việt Nam ba mươi năm đổi mới (1986 – 2016)

Sáng ngày 07 tháng 5, Khoa ngữ văn, Trường đại học khoa học – Đại học Huế đã tổ chức cuộc hội thảo: Thành tựu văn học Việt Nam ba mươi năm đổi mới (1986 – 2016). Hội thảo là sự gặp gỡ của nhiều kiến giải, nhận định từ các nhà nghiên cứu phê bình văn học về những thành tựu của văn học Việt Nam kể từ năm 1986 cho tới nay.
Bế mạc Liên hoan Âm nhạc khu vực Bắc miền Trung

Tối 24/4, tại giảng đường I, Trường đại học Sư phạm Huế đã diễn ra lễ Bế mạc Liên hoan Âm nhạc Bắc miền Trung năm 2016.
Trưng bày “Cổ vật nghìn năm kể chuyện”

Sáng 24/4, Bảo tàng Văn hóa Huế khai mạc trưng bày “Cổ vật nghìn năm kể chuyện”. Đây là hoạt động trong khuôn khổ Festival Huế 2016. Đây là lần đầu tiên những dụng cụ lao động, trang sức có niên đại hơn 2.000 năm, kết hợp cùng đồ gốm cổ triều Nguyễn được trưng bày phục vụ du khách tại Huế.
Khai mạc Liên hoan Âm nhạc khu vực Bắc miền Trung năm 2016.

Sáng ngày 23/4, Hội Nhạc sĩ Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức khai mạc Liên hoan Âm nhạc khu vực Bắc miền Trung năm 2016.
Hơn 300 đầu sách tại Triển lãm Huế - Trăm năm đời sách

Chiều ngày 21/4, tại Nhà trưng bày tác phẩm nghệ thuật Điềm Phùng Thị đã diễn ra Lế khai mạc triển lãm sách với chủ đề “ Huế - Trăm năm đời sách”. Đây là hoạt động nhằm chào mừng Festival Huế 2016 và kỷ niệm ngày sách Việt Nam 21/4.
Chương trình văn nghệ “Hãy yêu nhau đi” – Tưởng nhớ Trịnh Công Sơn

Chiều ngày 1/4, Tạp chí Sông Hương phối hợp với Bảo tàng Văn hóa Huế, những người bạn thân thiết của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, các cựu nữ sinh Huế đã tổ chức Chương trình văn nghệ “Hãy yêu nhau đi”.
Niệm – Cảm xúc từ Trịnh.

Chiều ngày 30/3, Tạp chí Sông Hương phối hợp với nhóm họa sỹ Huế đã tổ chức khai mạc phòng triển lãm tranh "NIỆM" để tưởng nhớ nhạc sỹ Trịnh Công Sơn nhân 15 năm ngày mất của nhạc sỹ (01/4/2001 - 01/4/2016).
Đêm thơ Nguyên tiêu “Xuân về trên quê hương

Hòa trong không khí vui tươi mừng đất nước đổi mới, mừng xuân Bính Thân; hưởng ứng Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 14, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế đã tổ chức Hội Thơ Nguyên Tiêu Bính Thân - 2016 với chủ đề “Xuân về trên quê hương vào tối ngày 21/2”.
Tọa đàm, trao đổi thơ Lê Văn Ngăn - nhân một năm ngày mất của nhà thơ

Đó là chủ đề của buổi Tọa đàm do Liên hiệp các Hội VHNT, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế và Bộ môn Lý luận Văn học, Trường Đại học Khoa học Huế phối hợp tổ chức nhân một năm ngày mất của nhà thơ Lê Văn Ngăn. Buổi tọa đàm diễn ra vào lúc 14 giờ ngày 20/2/2016 tại Phòng Hội thảo, Trường Đại học Khoa học Huế, 77 Nguyễn Huệ, Huế.
Gặp mặt cộng tác viên, tặng thường tác phẩm hay và đồng hành cùng các chương trình Sông Hương năm 2015.

Sáng ngày 28/01, tạp chí Sông Hương đã diễn ra buổi gặp mặt cộng tác viên, tặng thường tác phẩm hay và đồng hành cùng các chương trình Sông Hương năm 2015.
Tọa đàm Đinh Cường-Thi Sĩ Của Hoài Niệm Trong Hội Họa

Chiều ngày 17-01-2015 tại Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán (15A-Lê Lợi, TP.Huế) đã diễn ra buổi tọa đàm Đinh Cường- Thi sĩ của hoài Niệm trong Hội Họa.
Trao tặng thưởng cho 16 tác phẩm, công trình Văn học Nghệ thuật xuất sắc năm 2015

Chiều ngày 13/1, tại 26 Lê Lợi (thành phố Huế), Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế đã tổ chức Lễ trao tặng thưởng tác phẩm, công trình Văn học Nghệ thuật xuất sắc năm 2015 cho 16 tác phẩm, công trình của các tác giả là hội viên các Hội chuyên ngành.