Nhìn từ Vịnh Hạ Long: Đấu thầu khai thác di sản văn hóa chuyện mới & không mới
Thông tin hai tập đoàn tư nhân trình đề án được “nhượng quyền” quản lý, khai thác Vịnh Hạ Long làm nóng dư luận suốt hai tuần qua. Bởi Vịnh Hạ Long không phải một danh thắng du lịch bình thường, mà đó còn là một di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận và có thể xem là một di sản nổi tiếng nhất của Việt Nam đối với thế giới.
Trong dự án xin nhượng quyền quản lý, khai thác vịnh Hạ Long, Tập đoàn Bitexco dự kiến nguồn thu từ vịnh Hạ Long đạt khoảng 4.700 tỉ đồng trong vòng 10 năm tới
Bên cạnh ý kiến ủng hộ đề xuất này thay thế cho kiểu quản lý nhà nước bất lâu nay chưa hiệu quả, nhiều chuyên gia cũng tỏ ra lo lắng trước nguy cơ di sản thế giới có thể bị biến thành “mỏ dầu” hoặc bị tận thu kiểu “mì ăn liền”…
Tư nhân quản lý di sản: Chuyện không mới
Việc giao cho tư nhân quản lý và khai thác di sản văn hóa/thiên nhiên không phải là câu chuyện mới, kể cả ở Tây lẫn ở ta. Như TT&VH Cuối tuần từng đề cập, ở nước láng giềng Campuchia, di sản thế giới - quần thể Angkor Wat đã được giao cho Tập đoàn Sokimex Invesment Co. với ông chủ người gốc Việt, khai thác từ nhiều năm nay. Để được quyền khai thác di sản nổi tiếng thế giới, tập đoàn này đã áp dụng chính sách miễn phí cho khách trong nước, đồng thời đầu tư hạ tầng cơ sở, đường sá thuận tiện nhưng không xâm hại cảnh quan môi trường. Kết quả là, tình trạng cổ vật bị đánh cắp, di sản bị mất kiểm soát trong nhiều năm đã chấm dứt. Trong khi đó, với giá vé tham quan 20 USD, mỗi năm, di sản này đã mang về cho doanh nghiệp nhiều triệu USD.
Xa hơn, cung điện Blenheim, 1 trong 5 di sản văn hóa đầu tiên của nước Anh được UNESCO công nhận năm 1997, cũng do tư nhân quản lý và là điểm du lịch nổi tiếng vì nó gắn liền với lịch sử của Hoàng gia Anh và vì phong cảnh tuyệt vời của nơi này. Còn ở nước Pháp, tháp Eiffel được hai công ty Mark Inch và Robert Waterland cùng nắm quyền kinh doanh khai thác từ hơn 10 năm trước.
Tại Việt Nam, mô hình tư nhân quản lý di sản cũng đã được tỉnh Quảng Bình áp dụng từ khoảng năm 2010. Động Thiên Đường, một phần của di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, được giao cho Tập đoàn Trường Thịnh quản lý, khai thác. Tập đoàn này đã đưa vào khai thác tour khép kín: Sun Spa Resort - động Thiên Đường - hang Tám Cô được tỉnh đánh giá là khá hiệu quả, “đánh thức” tiềm năng du lịch của di sản được UNESCO công nhận.
Trở lại câu chuyện của vịnh Hạ Long, sau gần 20 năm vịnh này chính thức được UNESCO công nhận Di sản thiên nhiên thế giới (1994 - 2014), UBND tỉnh Quảng Ninh nhận định: Dịch vụ, hạ tầng du lịch trên vịnh Hạ Long hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu của du khách và chưa xứng tầm với một di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới. Trong khi đó, nguồn thu từ di sản này mới chỉ chiếm 2% GDP của toàn tỉnh. Vì thế, ngay từ năm 2013, tỉnh đã có chủ trương kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp có đủ năng lực tham gia tổ chức, khai thác dịch vụ, quản lý thu phí vịnh Hạ Long. Ban Quản lý vịnh Hạ Long (được thành lập từ năm 1995) sẽ là cơ quan độc lập trong việc giám sát khai thác, bảo tồn…
Ngày 22 và 23/7 vừa qua, lần lượt hai doanh nghiệp tư nhân là Tập đoàn Bitexco và Tập đoàn Tuần Châu đã trình bày đề án cũng như gửi công văn tới UBND tỉnh Quảng Ninh đề xuất được nhượng quyền thu phí, quản lý du lịch vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long trong vòng 50 năm. Trong đó, Bitexco đặt ra mục tiêu phát triển Hạ Long thành điểm đến hàng đầu trong khu vực Đông Á và tạo thương hiệu du lịch đẳng cấp quốc tế cho vịnh Hạ Long; hướng tới khai thác, quản lý tổng thể, đồng bộ, chuyên nghiệp.
Giải bài toán bảo tồn và phát triển: Nhiều ý kiến
Ông Phan Đình Tân, Chánh văn phòng, người phát ngôn Bộ VH,TT&DL, cho biết, hiện tại, Bộ chưa chính thức nhận được thông tin về việc tỉnh Quảng Ninh có chủ trương giao cho tư nhân khai thác, thu phí vịnh Hạ Long. Tuy nhiên ông Tân cũng nêu quan điểm về vấn đề này: “Hiện nay, trên thế giới không hiếm các mô hình di sản được quản lý bởi các doanh nghiệp, nhưng không phải nơi nào cũng thành công cả. Tôi cho rằng, để tư nhân vào cuộc hiệu quả, cơ quan quản lý phải để mắt thường xuyên, phải thắt chặt quản lý, không thể khoán trắng và cũng không phải cái gì cũng áp công thức “xã hội hóa”. Có làm bất cứ việc gì với vịnh Hạ Long cũng phải cần đặc biệt thận trọng và cân nhắc. Với một di sản, không phải nhiều tiền là có thể làm được mọi việc. Trước mắt, tôi cho rằng, chỉ nên thử nghiệm ở một khâu nào đó, trong một thời hạn nhất định chứ 50 năm là quá dài”.
PGS-TS Đặng Văn Bài, nguyên Cục trưởng Cục Di sản, thì cho rằng, từ trước tới nay, chúng ta vẫn chỉ thiên về bảo vệ di sản văn hóa, nhưng quên mục tiêu bảo vệ di sản văn hóa phải gắn với phục vụ phát triển cộng đồng và phát triển con người. “Di sản văn hóa phải mang lại lợi ích cả về văn hóa lẫn kinh tế. Nhưng với vịnh Hạ Long - một di sản thế giới thì chúng ta phải cực kỳ thận trọng” - ông Bài nhấn mạnh.
Trong khi đó, nhiều chuyên gia kinh tế lên tiếng ủng hộ để doanh nghiệp “vào cuộc” khai thác, thu phí vịnh Hạ Long. Một chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho rằng, việc giao quyền khai thác vịnh Hạ Long cho doanh nghiệp tư nhân, thậm chí doanh nghiệp nước ngoài, là chuyện hợp với xu thế phát triển của thế giới. Tư nhân sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm xây dựng cơ sở hạ tầng, các dịch vụ công ích…; đồng thời chia sẻ nguồn lợi nhuận. Về nguyên tắc, các công đoạn này tách khỏi đơn vị quản lý nhà nước sẽ hạn chế tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”...
Tuy nhiên, vị đại diện này cũng cảnh báo, dù đã giao cho tư nhân khai thác nhưng Nhà nước cũng không thể buông lỏng quản lý, giám sát…, nhất là với di sản thế giới như vịnh Hạ Long thì càng phải cẩn trọng. Việc UNESCO yêu cầu Chính phủ Ireland nộp báo cáo khi cho phép quay phim Star Wars trên hòn đảo Skellig Michael, nơi có một tu viện Cơ-đốc giáo đã được công nhận là di sản thế giới, cũng là bài học đắt giá mà chúng ta phải lưu ý.
|
Bài học từ Vương quốc Anh |
Theo Hoàng Lê - TT&VH
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Tối 24/4, Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã tổ chức lễ công bố Quyết định đưa Sử thi Bahnar vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Buổi lễ diễn ra tại Bảo tàng tỉnh (TP Pleiku, Gia Lai).
-
Ngày 28.1, UBND TP.Hội An (Quảng Nam) cho biết đã giao Trung tâm quản lý bảo tồn di sản văn hóa TP triển khai tu bổ, tôn tạo một số giếng cổ tại các phường: Minh An, Cẩm Phô trong năm 2015.
-
Từ lâu có một cuốn Lục Vân Tiên mà các nhà nghiên cứu ở miền Nam đánh giá là bản Nôm cổ nhất nhưng bị thất lạc. Gần đây, trong một lần viếng chùa cổ Long An, tình cờ cụ Nguyễn Quảng Tuân đã phát hiện, mang về hiệu chỉnh và công bố. Cũng với tình yêu vốn quý cổ truyền dân tộc, ông đã lặn lội khắp nơi trong và ngoài nước để sưu tầm, nghiên cứu, công bố nhiều tư liệu giá trị, đặc biệt là hàng loạt bản cổ khác nhau về Truyện Kiều.
-
Sáng 5/1 tại Ninh Bình, UBND tỉnh Ninh Bình chính thức công bố kế hoạch Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới diễn ra ngày 22-24/1 tới.
-
HỒ VĨNH
Sau một thời gian khảo sát thực tế, sáng 3/12/2014 Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế phối hợp với Sở Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế dựng lại bia đá “Đông Gia Kiều” ở phía đầu cầu Đông Ba theo hướng như bia đá đã dựng trước đây. -
Thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (ngày 17/12) cho hay cơ quan này đã có quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia đối với 12 di tích.
-
Phố cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn ở Quảng Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới đến nay đã tròn 15 năm.
-
Những tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) lần đầu công bố tại VN cho thấy nhiều cứ liệu lịch sử theo thời gian đã bị tiêu tan.
-
Ngày 1/12, thành phố Tel Aviv của Israel đã chính thức được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là thành viên mới nhất trong mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO dành cho hạng mục Nghệ thuật Truyền thông.
-
LTS: Ông Pie Pisa (Pierre Pichard) là kiến trúc sư, chuyên gia nghiên cứu trùng tu di tích cổ của Unesco. Ông dã đến Huế 2 lần (lần thứ nhất vào năm 1978, ở lại 3 tuần làm bản tường trình dài về hiện trạng di tích Huế cho Unesco; lần thứ hai vào năm 1985). Bài dưới dây do kiến trúc sư Nguyễn Trọng Huấn lược ghi ý kiến của ông phát biểu trong dịp đến Huế năm 1978. Đầu đề do chúng tôi đặt.
S.H -
Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (gọi tắt là Công ước 2003) đã khai mạc ngày 24/11 tại trụ sở Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tại Paris, Pháp.
-
Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN vừa có Văn bản số 2116/KHXH gửi Thủ tướng Chính phủ về việc báo cáo niên đại, tên gọi, giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di tích tâm linh đặc biệt thời Lý ở lô E.
-
VÕ VINH QUANG
Trong nỗ lực phục dựng các di tích đặc biệt trong quần thể di tích Cố đô Huế, vừa qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô đã đầu tư 24,8 tỷ đồng trùng tu di tích lầu Tàng Thư. Đây là một tín hiệu Cực kỳ đáng quý, có tác dụng không nhỏ đối với việc xiển dương vị thế của vùng đất Cố đô cũng như góp phần giáo dục truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc. -
Cho tới giờ, sau 4 lần UNESCO đề nghị phía VN giải trình về quản lý, bảo tồn, vịnh Hạ Long vẫn nằm trong danh sách bị khuyến cáo. Huế đã thoát án sau nhiều năm cố gắng. Làm sao để không rơi vào, hoặc thoát khỏi danh sách đen?
-
Tồn tại 143 năm (1802-1945), triều Nguyễn đã để lại nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vô giá; trong đó, hệ thống di tích Cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế… đã được công nhận là di sản thế giới. Gần đây nhất, Châu bản triều Nguyễn cũng được ghi danh vào chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
-
Ngày 13.9, quần thể khu di tích nhà Trần ở Đông Triều, Quảng Ninh sẽ nhận quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt. Quần thể này bao gồm 14 cụm di tích: đền An Sinh, lăng Tư Phúc, đền Thái, Thái Lăng, Mục Lăng, Ngải Sơn Lăng, Phụ Sơn Lăng, Nguyên Lăng, Đồng Hỷ Lăng, chùa Ngọc Thanh, chùa Ngọa Vân, chùa Tuyết, chùa Quỳnh Lâm và chùa Hồ Thiên.
-
Hội đồng Di sản quốc gia vừa công nhận 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Quảng Nam gồm: nghề dệt thổ cẩm và vũ điệu tâng tung da dá của đồng bào Cơ Tu; nghệ thuật trang trí trên cây nêu (ngoài sân); bộ gu (trong nhà) của đồng bào Co và lễ hội rước cộ Bà Chợ Được ở xã Bình Triều, H.Thăng Bình.
-
Các địa phương cần thống nhất đầu mối đơn vị quản lý nhà nước về di tích về các phòng di sản văn hóa thuộc các sở văn hóa, thể thao và du lịch. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương chủ trì việc quản lý và phát huy giá trị di tích, phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo ở địa phương.
-
Làng đá mỹ nghệ Non Nước nằm trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng vừa được Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
-
Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”
.png)
.png)
