Nhà thơ nên đi... xe đạp

14:47 05/01/2009

THANH THẢOLTS: Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã về Huế. Có thể nói đấy là một sự kiện - một sự kiện trang nghiêm lặng lẽ.Là người có căn lành, cuộc trở về của ông dường như mãn vẹn. Ông đã trở về với nơi xuất phát, trở về với “ngôi nhà có ngọn lửa ấm”, trở về với tư cách một công dân thi sĩ.Sông Hương có nhã ý “cập nhật” ông từ đầu nhưng qua dò ướm, biết ông chưa muốn, Sông Hương đành để các báo bạn “post” trước.Mặc dầu “truy cập” sau nhưng Sông Hương với ông, với người Tổng Biên tập đầu tiên - Tổng Biên tập sáng lập hẳn còn nhiều duyên nợ, dài dài...

Có một nhà thơ nổi tiếng, vốn là quan chức cao cấp. Lúc đương chức, mỗi khi ông có dịp về quê “kinh lý”, dĩ nhiên các cánh cổng lớn nhất ở tỉnh ông, từ cổng tỉnh ủy sang cổng ủy ban đều nhất loạt rộng mở, hân hoan chào đón “người anh lớn”. Những lần về quê ấy, hình ảnh “ông quan” đã lấn hình ảnh “ông nhà thơ”, nhưng chẳng ai lấy làm điều. Giả dụ, ông không hề là nhà thơ, thì ông cũng được đón tiếp trọng vọng như vậy. Cái “danh” nhà thơ ở đây, nói theo Xuân Diệu, chỉ còn là vài cọng hành, mấy lá rau thơm điểm tô trên bát phở, có càng... thơm, mà không cũng chưa hẳn đã khiến bát phở đầy thịt thà tú hụ kia giảm phần hoành tráng. Ngày Xuân Diệu còn sống, ông phải thường xuyên thưởng thức “phở mậu dịch” nên chuyện thiếu hành chần hay rau thơm trên bát phở là chuyện thường. Bây giờ thì ai cũng biết, bát phở “đúng chuẩn” hiện đại mà thiếu vài thứ rau nhỏ nhặt ấy thì không thành bát phở, dù chủ quán có nặng tay tăng phần thịt tới đâu, hay nước béo có lềnh loàng tới đâu! Với nhà thơ của chúng ta, ông không bao giờ dám nhận phần quan chức của mình là “thịt”, còn phần thi sĩ của mình là “rau thơm”. Ông những muốn hài hoà cả thịt và rau húng quế với hành chần trong một “bát phở”, nó là sự nghiệp hoạt động chung của mình. Nhưng nhiều quan chức khác cấp thấp hơn ở quê ông lại không nghĩ như ông. Với họ, ông là “sếp lớn”. Và họ chỉ kính trọng ông với một hình ảnh duy nhất đó. Họ kiên quyết gọi phở là phở với công thức thịt+bánh+nước dùng rõ ràng, và không bao giờ gọi hành chần hay rau thơm là phở. Nghĩa rằng, họ không bao giờ giới thiệu ông là “nhà thơ” trong các cuộc đón tiếp chính thức hay bán chính thức.

Dù quê ông là quê nổi tiếng với hai “đặc sản”: quan và... thơ, nhưng hình như lâu nay đặc sản thứ 2 chỉ được sánh ngang với... mè xửng, một loại kẹo quê dành cho trẻ con nhà nghèo. “Tiến lên Kinh thoái về quê” là chuyện xưa nay bình thường. Nhà thơ của chúng ta khi nghỉ hưu đã lập tức về quê khuất mình sau một vườn chuối xanh um những kỷ niệm thời thơ ấu. Và khi rời chức vụ, ông cũng rời luôn những chiếc xe con có biển số đặc hiệu. Ông chuyển sang hành... xe đạp, một loại phương tiện di chuyển vốn đã thành nét đặc sắc của người Việt Nam vài ba mươi năm trước, và đang thành phương tiện xa lạ bị rẻ rúng của người Việt hiện đại. Nhân nói chuyện đi xe đạp, tôi chợt nhớ tới đất nước Hà Lan mà tôi có dịp viếng thăm. Hà Lan là nước cực phát triển, người Hà Lan giàu có gấp trăm gấp nghìn lần người Việt bình thường (không kể các quan tham nhũng). Nhưng người Hà Lan chọn xe đạp là phương tiện di chuyển chính của mình trong những thành phố lớn. Họ đạp xe một cách hăng hái, mạnh mẽ và... tự hào, với độ “vênh mặt” không kém “độ vênh” của các quan chức ở ta ngồi xe Camry hay Mercedes. Và cả thế giới đã coi hình ảnh người đi xe đạp ở Hà Lan là một nét văn hoá đặc sắc, một biểu trưng của sự bảo vệ và thân thiện với môi trường và sức khoẻ cộng đồng. Nhưng ở ta bây giờ thì khác. Nếu anh đã có tuổi, lại đội mũ cối hay mũ nan, lại đi xe đạp tới các cơ quan công quyền, thì đích thị anh đi... kiện hay tán phát đơn tố cáo (!)

Nhà thơ của chúng ta tuổi đã ngoại lục tuần, tóc đã bạc, dĩ nhiên được xếp vào loại U... kiện. Ông lại đi xe đạp, một chiếc xe đạp thường thường. Ông lại đội mũ cát-két, cũng chẳng xa với mũ nan hay mũ cối là mấy. Ông lại vào cổng cơ quan lớn nhất tỉnh mà không cầm sẵn giấy tờ tùy thân trong tay. Vậy ông đã là... đối tượng, chứ không phải là “một người yêu nước mình” như thơ Trần Vàng Sao xác nhận. Bởi “người yêu nước mình” thì phải “mặc áo đi giày ra đứng ngoài đường” chờ... xe, dĩ nhiên không phải xe đạp. Ở ta mà được gọi bằng “đối tượng” là hơi bị mệt, hơi bị khó rồi đó. Vì thế, chuyện cười ra nước mắt đã xảy ra với nhà thơ của chúng ta. Ông bị công an bảo vệ cảnh cáo nghiêm khắc, bị bắt phải dẹp chiếc xe đạp tư nhân còm cõi sang một bên, tránh đường cho “xe công”. Ông bị tra xét giấy tờ, dĩ nhiên. Và bị nhìn với ánh mắt đặc biệt nghi ngờ, cũng dĩ nhiên. Nhà thơ của chúng ta riu ríu làm theo lệnh, càng dĩ nhiên hơn nữa. Không biết, trong một thoáng bùi ngùi, ông có nhớ tới hình ảnh chính mình cách đây chưa lâu, nhớ hình ảnh những chiếc xe hú còi vang dậy, dẹp đường cho xe ông vào chính cái cổng này.

Thôi, buồn mà chi, số phận nhà thơ là vậy! Một khi ông đã trở về với thi phận nhà thơ của mình, thì những chuyện “kỳ kỳ” ấy chỉ là chuyện “nhỏ như con thỏ”. Khi kể tôi nghe chuyện này, ông cười rất vui, và tôi biết, ông đã thấu hiểu. Nhân đây, tôi cũng xin khuyên các nhà thơ, nếu lâu nay đã đi xe đạp thì cứ tiếp tục đi xe đạp, như một cách để khu biệt. Những người mù ở các nước phát triển mỗi khi ra đường thường rung một chiếc chuông nhỏ. Đó là tín hiệu để mọi thứ giao thông trên đường biết mà tránh họ. Nhà thơ ở xứ ta với chiếc xe đạp của mình cũng giống vậy. Nên đi xe đạp cho người ta biết mà... tránh mình (?) Và biết đâu, yêu mến mình! Câu sau này cũng thuộc phần dự đoán thôi, để giải quyết khâu an ủi là chính và tôi, người viết bài này cũng đi... xe đạp.!
T.T

(nguồn: TCSH số 212 - 10 - 2006)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

Xem thêm

Vài kỷ niệm về nhà thơ Thanh Hải

TRẦN PHƯƠNG TRÀĐầu năm 1961, hai mươi bốn sinh viên khóa 3 Khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Hà Nội chuẩn bị thi tốt nghiệp. Bắt đầu từ năm học này, sinh viên khoa ngữ văn phải làm luận án. Mỗi chúng tôi được giao làm một bản khóa luận về một vấn đề văn học, một tác giả hay một trào lưu văn học trong hoặc ngoài nước. Tôi chọn viết về Thanh Hải, Giang Nam, hai nhà thơ quen thuộc của miền Nam hồi ấy.
Cuối cùng, vẫn là bi kịch

NGUYỄN THỤY KHATôi bắt đầu những dòng này về Thanh khó khăn như chính thời gian dằng dặc Thanh đã đi và sống để tìm đến những thời điểm bấm máy "độc nhất vô nhị", nhưng "khoảnh khắc vàng" mà đời người nghệ sĩ nhiếp ảnh không phải ai cũng có cơ may.
Lâm Thị Mỹ Dạ- Trái tim sinh nở

NGÔ MINHTrong đội ngũ các nhà thơ Việt hiện đại thế kỷ 20 đang sống ở Huế, có một nữ nhà thơ nổi tiếng thơ hay từ khi mới tuổi hai mươi, suốt mấy chục năm qua luôn được độc giả thơ cả nước ái mộ.
Người dịch G.G. Marquez ấy là bạn tôi

THANH THẢONgười dịch Marquez ấy chưa một lần gặp Marquez, dù anh đã từng sang tận xứ quê hương văn hào này.
Nguyễn Ái Quốc với quốc tế cộng sản

SƠN TÙNGTôi đến sứ quán Việt Nam ở đợi vé máy bay về Bắc Kinh. Phu nhân đại biện lâm thời Tôn Quang Đẩu là bà Hải Ninh phụ trách lưu học sinh sinh viên Việt Nam tại Liên Xô, tôi là đại biểu sinh viên thuộc sự quản lý của bà khi lưu lại Mátxcơva. Cho nên được bà Hải Ninh giúp đỡ tôi như chị gái săn sóc em vậy.
Ngôi nhà giấu tên

VŨ HUẾGiải phóng đã tới năm 78, ba năm sau miền Nam nói chung và thành thị nói riêng, hàng hóa chẳng còn thứ gì “giá rẻ như bèo” (kể cả là nhà, đất). Huống gì tôi không phải hạng có tiền rủng rỉnh (ngoài lương), thành có muốn cái gì cũng khó.
Giáo sư Lê Khả Kế, người lao động không ngừng nghỉ

PHONG LÊTết Dần năm 1998, vào tuổi 80, bác Kế yếu đi nhiều lắm. Sự thay đổi quá chóng khiến tôi bất ngờ.
Một bông hoa trắng muốt còn tươi nguyên

HOÀNG MINH NHÂNNăm 1992, nhà thơ Lưu Trọng Lư cùng vợ là bà Tôn Lệ Minh vào Đà Nẵng thăm chơi, tôi có gặp. Lúc ấy tôi đang sưu tầm tư liệu về nhà thơ Phạm Hầu. Biết thời còn học ở Quốc Học Huế, nhà thơ Phạm Hầu rất ngưỡng mộ bà Minh, và đã làm nhiều bài thơ tình đặc sắc tặng bà.
Ngày xuân thăm trang trại Minh Ngọc

TRẦN CÔNG TẤNCách nay vừa tròn 47 năm, Lê Minh Ngọc cùng chúng tôi ở chung đơn vị. Sau đó, tôi đi Mặt trận Lào. Minh Ngọc về làm hậu cần rồi đi Bắc Kinh học ngoại ngữ.
Kỷ niệm về một cuộc gặp gỡ cuối năm và về giáo sư Tạ Quang Bửu

PHONG LÊTôi được một "cú phôn" mời dự cuộc gặp mặt của một nhóm anh em nhân ngày 20-11 và nhân 40 năm Ủy ban khoa học nhà nước.
Chơi với người tử tế

TRẦN KIÊM ĐOÀNMùa Hè năm 2007, từ Huế chúng tôi chuẩn bị ra thăm Hà Nội lần đầu. Trên ga Huế, chờ chuyến Tàu Đỏ xuyên Việt buổi chiều, nghe một người bạn chưa bao giờ gặp là anh Văn Thành nói trong điện thoại: “Cậu hên quá! Hà Nội đang nắng gắt bỗng dưng hôm qua lại có gió mùa Đông Bắc. Bây giờ Hà Nội như mùa Thu”.
Picasso và Dora Maar

NGUYỄN HÀO HẢII. Người tình thứ ba của họa sĩ lớn nhất thế kỷVừa qua ở Paris đã tổ chức cuộc triển lãm bán đấu giá toàn bộ bộ sưu tập Picasso của Dora Maar gây ra một sự huyên náo trong đời sống nghệ thuật ở thành phố họa lệ này sau những tháng ngày im lìm buồn tẻ do ảnh hưởng của những cuộc khủng hoảng toàn cầu triền miên. Cuộc triển lãm này đã làm người ta nhớ lại người đàn bà thứ ba của hoạ sĩ lớn nhất thế kỷ.
Phỏng vấn tiến sĩ Thu Trang

Lập thân, lập nghiệp ở Pháp nhưng Tiến sĩ Thu Trang vẫn luôn luôn hướng về Tổ quốc. Hơn 10 năm nay bà dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu tiềm năng du lịch Việt Nam, viết sách về du lịch, tham gia giảng dạy ở nhiều lớp đào tạo cán bộ du lịch và ở khoa du lịch của một số trường đại học trong nước. Là một cộng tác viên thân thiết, tên tuổi bà đã thân thuộc với độc giả Tạp chí Sông Hương, thế nhưng ít người đọc được biết người trí thức Việt kiều yêu nước này từng là Hoa hậu Sài Gòn 1955.
Nhà soạn nhạc Nguyễn Văn Thương...

VÕ MẠNH LẬPÔng Nguyễn Văn Thương xa quê hương làng Vân Thê, Hương Thủy TT.Huế từ hồi còn trẻ. Ông cũng như mọi con người khác, xa quê, thương cha nhớ mẹ. Xa quê là nhớ quê, đậm nét tình bờ dậu, gốc tre làng, hương hoa của đất phảng phất theo suốt chặng đường xa.
Gặp bà Thục Oanh - nhớ thi tài Vũ Hoàng Chương

HOÀNG QUỐC HẢITình cờ và cũng là may mắn nữa, vào Sài Gòn lần này tôi được gặp bà góa phụ Vũ Hoàng Chương, tức bà Thục Oanh ở nhà ông Trần Mai Châu, nơi đường Tự Đức cũ. Nhà ở xế ngôi trường Trần Văn Ơn vài chục mét.
Bác Hồ, thời niên thiếu ở núi Ngự sông Hương

LTS: Nhà văn Nguyễn Đắc Xuân là một trong những người cầm bút từ Trường Sơn về đã lao vào việc nghiên cứu lịch sử văn hoá Huế và đã đạt được một số kết quả. Trong số những gì đã đạt được anh thú vị nhất là Chuyên đề Bác Hồ, thời niên thiếu ở núi Ngự sông Hương.
Ô mai- em đến hay đi

HOÀNG CẦMThư gửi người âm (nhớ thi sĩ Đặng Đình Hưng)
Có một cơn lũ tình người

NGUYỄN KHẮC THẠCHCơn cuồng lũ đã chìm về thủy phủ hơn chục ngày rồi mà những nơi nó đi qua vẫn ngổn ngang, bơ phờ xác họa. Huế vốn là một thành phố sạch đẹp với sương khói mờ nhân ảnh, thế mà giờ đây lại phải thay vào đó bằng rác rưởi, bụi bặm. Khắp phố phường ai nấy đều khẩn trương thu dọn, xử lý nhưng sức người không thể làm kịp cái khối lượng khổng lồ hậu quả thiên tai để lại.
Những thiệt hại vô giá của văn nghệ sĩ Thừa Thiên Huế

HOÀNG PHƯỚCTrận lũ lịch sử đầu tháng 11 vừa qua, Thừa Thiên Huế là tỉnh bị thiệt hại rất nặng cả về người và của cải. Anh em Văn nghệ sĩ may mắn không ai mất mạng, nhưng cũng đã có trên 300 người nhà bị ngập nước, bị sập, bị tốc mái... Một số lớn những kinh sách, thư tịch, sách cổ, tranh ảnh nghệ thuật, hoành phi đối liễn, từ điển các loại, đồ sứ men lam, đàn dương cầm, nhạc cụ dân tộc, phim, máy ảnh, máy ghi hình, bản thảo, tài liệu gốc có giá trị văn hóa lịch sử, hư hỏng ẩm ướt, hoặc bị bùn đất vùi lấp, bị trôi, thiệt hại không thể tính được.
Kỳ ngũ thi nhân Lệ Thủy

HOÀNG MINH TƯỜNGĐi Bình Trị Thiên hè này, tôi có hạnh phúc được hầu chuyện quá nhiều văn nhân nổi tiếng.Nhà văn Nguyễn Quang Hà, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương, ngay khi vừa đi phá Tam Giang tìm bối cảnh cho bộ phim truyền hình nhiều tập, về đến thành phố, đã tìm đến khách sạn, giao cho hai bố con tôi chiếc honda 86 và hai mũ bảo hiểm. Xăng đầy bình rồi. Cứ thế mà đi. Ông cười hiền từ chỉ hướng cho hai bố con lên đàn Nam Giao và khu đền thờ Huyền Trân Công Chúa vừa mới khánh thành.