Góc nhìn Việt Nam đầu thế kỷ 20
Những tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) lần đầu công bố tại VN cho thấy nhiều cứ liệu lịch sử theo thời gian đã bị tiêu tan.
Tượng môn thần Dvarapala khi còn ở Phật viện Đồng Dương - Ảnh: Bảo tàng Lịch sử VN cung cấp
Những hình dung cụ thể về quá khứ
Theo Bảo tàng Lịch sử quốc gia, những bức ảnh tư liệu được trưng bày tại triển lãm “Góc nhìn Việt Nam - Việt Nam đầu thế kỷ 20 qua tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp” phần lớn lần đầu công bố tại nước ta. “Nó cho thấy một hình dung cụ thể bằng hình ảnh về VN thời đó. Nhiều bức ảnh là minh chứng cho hiện trạng các di tích kiến trúc trong quá khứ mà hiện nay - do chiến tranh, thời gian - đã bị thay đổi, hủy hoại”, ông Nguyễn Văn Cường, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia nói.
|
||||||||||||||||
Một trong những ví dụ về hình ảnh nay đã không còn như xưa chính là Phật viện Đồng Dương, tỉnh Quảng Nam. Trong cuộc trưng bày nói trên có 2 bức ảnh chụp Phật viện này. Một bức chụp các cụm tháp ở đây. “Phật viện Đồng Dương nay đã bị phá hủy hoàn toàn, gồm 3 cụm tháp liền nhau”, ông Cường cho biết. Bức ảnh còn lại chụp tượng môn thần Dvarapala. Bức tượng thế kỷ 9 - 10 này được nhà nghiên cứu Henri Marchal ghi lại trước năm 1935. Sau đó, năm 1935, tượng được nhập vào Bảo tàng Chăm Tourane Đà Nẵng. Trong ảnh, tượng thần được chụp tại chỗ, trong một hốc cây phủ đầy cây dại ở cửa vào của Phật viện.
Việc thực hiện ghi chép tư liệu khảo cổ học được thực hiện chính xác đến mức nó là cơ sở quan trọng để phục dựng nhóm tháp tại Mỹ Sơn sau này. Một bức ảnh cho thấy ông Mercier, người phụ trách các công trình tại thực địa, đã sắp xếp một nhóm thợ rập khuôn tại Mỹ Sơn. “Nhóm thợ này đã tận dụng giàn giáo tháp A1 để lấy nhiều họa tiết trang trí trên đỉnh mái kiến trúc vốn hầu như không thể tiếp cận được những lúc thông thường. Với sự trợ giúp của giàn giáo, nét vẽ và ký hiệu chính xác của di tích cũng đã được tô nổi và sau đó được dựng lại ở Bảo tàng Louis Finot trong khu vực dành cho điêu khắc và kiến trúc so sánh”, thông tin từ EFEO cho biết.
Hình dung quá khứ cũng thật sáng rõ khi chúng ta nhìn bức ảnh chụp kiến trúc bằng gạch lộ tại ngôi mộ cổ số 8 ở Lạch Trường, tỉnh Thanh Hóa. Tác phẩm do Olov Janse chụp. Theo EFEO, ông đã khai quật một nghĩa địa lớn gồm 30 ngôi mộ được xây bằng gạch, có một phòng lễ tang ở khu trung tâm và một dãy phòng. Một số phòng có đồ dùng cho tang lễ bằng gốm hoặc bằng đồng. “Cũng phải nói thêm, tại Lạch Trường, ông Olov Janse đã tìm thấy cây đèn hình người quỳ. Đây chính là hiện vật được phong tặng Bảo vật quốc gia ngay đợt đầu tiên”, PGS-TS Vũ Quốc Hiền cho biết.
|
|
Thu nhận những cái mà nếu không làm sẽ bị tiêu tan
|
Có được những bức ảnh hiếm hoi đó là bởi ngay từ khi ra đời, Viện Viễn đông bác cổ Pháp đã sở hữu một thư viện và một kho ảnh. Từ 1933 - 1959, EFEO bổ sung nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp Jean Manikus cùng người phụ tá Nguyễn Hữu Thọ. Họ cùng nhau có những đóng góp lớn cho việc hình thành một phòng di sản gồm 50.000 phim âm bản. Khi EFEO rời trụ sở ở Hà Nội, một bộ sao tư liệu ảnh này đã được gửi về Paris nơi trụ sở của viện được thành lập chính thức năm 1961. Hiện kho có 180.000 phim âm bản. Nhà nghiên cứu Auguste Barth nói: “Từ khi thành lập, EFEO thực hiện nhiệm vụ thành lập các bảo tàng nhằm thu nhận những cái mà nếu không làm sẽ bị tiêu tan”.
Chính vì thế, bên cạnh ảnh khảo cổ, các bức ảnh dân tộc học cũng là thế mạnh của cuộc trưng bày này. Một trong những bức ảnh như vậy là về buổi lễ tại nhà bà Trần Thị Thành, 113 phố Trúc Bạch, Hà Nội. Chú thích cho biết, trung tâm của bức ảnh là bà đồng, đã được hồn quan lớn đệ nhị nhập vào, đang sửa soạn dâng lễ vật lấy phúc. “Khi có hồn nhập vào, bà đồng vừa trả lời các câu hỏi vừa nhảy múa. Sau đó, giống như ngài ban tài ban lộc, bà đồng ban phát các lá bùa, trầu, tiền, hoa quả cho những người ngồi hầu mang về nhà”, các ghi chú từ thời 1935 đó cho biết.
Trong một bức ảnh khác, có những cô đồng tại một trong những khóa đồng ở đền Gềnh, làng Phú Viên nay thuộc Hà Nội, thờ Thánh Mẫu Thoải (1953). Cận cảnh là một cô đồng hóa thân thành một thần nữ. Những bức ảnh tư liệu này càng có giá trị hơn khi việc thờ Mẫu giờ đã khác xưa. Tín ngưỡng này cũng từng bị gián đoạn một thời gian.
|
|
Ở nhóm ảnh khác, lễ tế Nam Giao tại Huế được chụp khá kỹ lưỡng. Nhóm ảnh về lễ hội đền Gióng cũng cho thấy hình dung cụ thể hơn về di sản văn hóa phi vật thể này. Cần nhắc lại rằng, nhiều tư liệu của EFEO đã được các nhà nghiên cứu sử dụng khi lập hồ sơ UNESCO cho hội Gióng.
Nguồn: Trinh Nguyễn - TN
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Tối 24/4, Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã tổ chức lễ công bố Quyết định đưa Sử thi Bahnar vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Buổi lễ diễn ra tại Bảo tàng tỉnh (TP Pleiku, Gia Lai).
-
Ngày 28.1, UBND TP.Hội An (Quảng Nam) cho biết đã giao Trung tâm quản lý bảo tồn di sản văn hóa TP triển khai tu bổ, tôn tạo một số giếng cổ tại các phường: Minh An, Cẩm Phô trong năm 2015.
-
Từ lâu có một cuốn Lục Vân Tiên mà các nhà nghiên cứu ở miền Nam đánh giá là bản Nôm cổ nhất nhưng bị thất lạc. Gần đây, trong một lần viếng chùa cổ Long An, tình cờ cụ Nguyễn Quảng Tuân đã phát hiện, mang về hiệu chỉnh và công bố. Cũng với tình yêu vốn quý cổ truyền dân tộc, ông đã lặn lội khắp nơi trong và ngoài nước để sưu tầm, nghiên cứu, công bố nhiều tư liệu giá trị, đặc biệt là hàng loạt bản cổ khác nhau về Truyện Kiều.
-
Sáng 5/1 tại Ninh Bình, UBND tỉnh Ninh Bình chính thức công bố kế hoạch Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới diễn ra ngày 22-24/1 tới.
-
HỒ VĨNH
Sau một thời gian khảo sát thực tế, sáng 3/12/2014 Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế phối hợp với Sở Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế dựng lại bia đá “Đông Gia Kiều” ở phía đầu cầu Đông Ba theo hướng như bia đá đã dựng trước đây. -
Thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (ngày 17/12) cho hay cơ quan này đã có quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia đối với 12 di tích.
-
Phố cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn ở Quảng Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới đến nay đã tròn 15 năm.
-
Ngày 1/12, thành phố Tel Aviv của Israel đã chính thức được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là thành viên mới nhất trong mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO dành cho hạng mục Nghệ thuật Truyền thông.
-
LTS: Ông Pie Pisa (Pierre Pichard) là kiến trúc sư, chuyên gia nghiên cứu trùng tu di tích cổ của Unesco. Ông dã đến Huế 2 lần (lần thứ nhất vào năm 1978, ở lại 3 tuần làm bản tường trình dài về hiện trạng di tích Huế cho Unesco; lần thứ hai vào năm 1985). Bài dưới dây do kiến trúc sư Nguyễn Trọng Huấn lược ghi ý kiến của ông phát biểu trong dịp đến Huế năm 1978. Đầu đề do chúng tôi đặt.
S.H -
Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (gọi tắt là Công ước 2003) đã khai mạc ngày 24/11 tại trụ sở Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tại Paris, Pháp.
-
Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN vừa có Văn bản số 2116/KHXH gửi Thủ tướng Chính phủ về việc báo cáo niên đại, tên gọi, giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di tích tâm linh đặc biệt thời Lý ở lô E.
-
VÕ VINH QUANG
Trong nỗ lực phục dựng các di tích đặc biệt trong quần thể di tích Cố đô Huế, vừa qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô đã đầu tư 24,8 tỷ đồng trùng tu di tích lầu Tàng Thư. Đây là một tín hiệu Cực kỳ đáng quý, có tác dụng không nhỏ đối với việc xiển dương vị thế của vùng đất Cố đô cũng như góp phần giáo dục truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc. -
Cho tới giờ, sau 4 lần UNESCO đề nghị phía VN giải trình về quản lý, bảo tồn, vịnh Hạ Long vẫn nằm trong danh sách bị khuyến cáo. Huế đã thoát án sau nhiều năm cố gắng. Làm sao để không rơi vào, hoặc thoát khỏi danh sách đen?
-
Tồn tại 143 năm (1802-1945), triều Nguyễn đã để lại nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vô giá; trong đó, hệ thống di tích Cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế… đã được công nhận là di sản thế giới. Gần đây nhất, Châu bản triều Nguyễn cũng được ghi danh vào chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
-
Ngày 13.9, quần thể khu di tích nhà Trần ở Đông Triều, Quảng Ninh sẽ nhận quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt. Quần thể này bao gồm 14 cụm di tích: đền An Sinh, lăng Tư Phúc, đền Thái, Thái Lăng, Mục Lăng, Ngải Sơn Lăng, Phụ Sơn Lăng, Nguyên Lăng, Đồng Hỷ Lăng, chùa Ngọc Thanh, chùa Ngọa Vân, chùa Tuyết, chùa Quỳnh Lâm và chùa Hồ Thiên.
-
Hội đồng Di sản quốc gia vừa công nhận 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Quảng Nam gồm: nghề dệt thổ cẩm và vũ điệu tâng tung da dá của đồng bào Cơ Tu; nghệ thuật trang trí trên cây nêu (ngoài sân); bộ gu (trong nhà) của đồng bào Co và lễ hội rước cộ Bà Chợ Được ở xã Bình Triều, H.Thăng Bình.
-
Các địa phương cần thống nhất đầu mối đơn vị quản lý nhà nước về di tích về các phòng di sản văn hóa thuộc các sở văn hóa, thể thao và du lịch. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương chủ trì việc quản lý và phát huy giá trị di tích, phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo ở địa phương.
-
Làng đá mỹ nghệ Non Nước nằm trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng vừa được Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
-
Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”
-
Khác với những kỳ liên hoan trước thường tập trung vinh danh các nghệ nhân lão thành, Liên hoan ca trù toàn quốc 2014 sẽ tập trung giới thiệu đội ngũ nghệ sỹ kế cận của loại hình nghệ thuật này.
.png)
.png)
