Góc khuất của kẻ sĩ

16:03 28/08/2018

Tập truyện ngắn “Đạo sắc màu máu” của tác giả Từ Khôi do NXB Thanh Niên vừa xuất bản gồm 7 truyện viết về 5 nhân vật lịch sử. Mỗi tác phẩm đều có những chi tiết tạo nên dư ba. Những chi tiết này có thể rất ít người biết.

Sắc phong ngày 23 tháng Giêng năm Dương Hòa thứ 6 (1640) nhuận

Tác giả dành hai truyện cho nhân vật Lê Văn Thịnh: Hồ Tây có còn sương mù giăng và Nỗi đau rồng. Sự thật lịch sử và chất hư cấu nghệ thuật đã nêu bật phẩm chất vì dân vì nước của Thái sư Lê Văn Thịnh, cùng nỗi oan khuất ngút trời của ông trong lịch sử Việt Nam.Khúc ngâm viết dưới hầm thờ tổ và Mối tình oan nghiệt của ông già lười viết về hai mối tình chung thủy và đẫm nước mắt của Đặng Trần Côn và Lãn Ông Lê Hữu Trác. Chính mối tình say đắm và có phần tuyệt vọng của Đặng Trần Côn với Đoàn Thị Điểm khiến cho hậu thế được thưởng thức các tuyệt tác “Chinh phụ ngâm” và “Bích Câu kỳ ngộ”. Trong Mối tình oan nghiệt của ông già lười, Lê Hữu Trác vì không hiểu hết, hiểu đúng mối tình của sư cô Đàm Liên nên đã yên tâm đi lấy vợ và lo sự nghiệp y học. Khi gặp lại ở kinh thành, Lê Hữu Trác lại không hiểu được ước muốn cuối cùng của Đàm Liên là được nằm trong chiếc áo quan mà ông sắm cho. Cuối đời, bà chính là người đã thuê khắc “Lãn Ông Tâm lĩnh” lưu truyền cho hậu thế.

Tả thanh thiên và Gió đổi chiều viết về Nguyễn Siêu và Cao Bá Quát - người từng được suy tôn là Thần Siêu, Thánh Quát trong giới tinh hoa của đất nước thời bấy giờ. Ở hai nhân vật này, Từ Khôi không nói nhiều đến công trạng của họ mà chủ yếu qua đó đề cập, phê phán sự thối nát của chế độ phong kiến đương thời: Không biết dùng người tài, ưa kẻ xu nịnh, dồn dân đen vào đường cùng. Đến nỗi Nguyễn Siêu phải lánh quan trường, về dạy học, dựng nên Tháp Bút, Đà Nghiên, đình Trấn Ba… nổi tiếng, còn Cao Bá Quát phải đứng lên khởi nghĩa, cuối cùng rơi đầu trước lưỡi gươm oan nghiệt của triều đình. Đây cũng là những trang viết đẫm nước mắt của tác giả về một thời kỳ bi tráng của dân tộc nói chung và thời kỳ bĩ cực của những kẻ sĩ chân chính.

Không phải ngẫu nhiên Từ Khôi lại dùng tên của truyện ngắn Đạo sắc màu máu để đặt tên cho tập sách. Bởi đây không chỉ nói về cuộc đời bi phẫn của kẻ sĩ Nguyễn Duy Hiểu, mà còn cho thấy sự bi phẫn, day dứt trước số phận của cả dân tộc. Trước nay, người ta chỉ biết Giang Văn Minh đi sứ và bị nhà Minh giết hại, ít biết Nguyễn Duy Hiểu, một chánh sứ, cũng bị nhà Minh sát hại. Cuộc thi tài đối đáp giữa Giang Văn Minh, Nguyễn Duy Hiểu với bọn quan lại nhà Minh đã khiến các ông bị rơi đầu. Việc thất bại trước cuộc đối đáp chỉ là cái cớ, điều khiến triều đình phương Bắc phải giết các ông chính là nỗi nhục “Đằng Giang tự cổ huyết do hồng”, cho dù chém sứ là điều chưa từng xảy ra trong bang giao giữa các nước trong lịch sử nhân loại.

Có thể nói Từ Khôi khá thành công khi mỗi truyện đều đan cài những chi tiết ít người biết, có thể do hư cấu một cách hợp lý. Như Đạo sắc phong năm Dương Hòa thứ 6 (1640) liên quan đến sự hy sinh của Nguyễn Duy Hiểu, tác giả đã “giấu” chi tiết này đến cùng, mặc dù đây là nguyên cớ để anh viết truyện và giải mã sự hy sinh “không làm nhục mệnh Vua” của vị Chánh sứ. Hay trong Nỗi đau rồng, đó là chi tiết Nguyễn Trãi cung tiến pho tượng rồng, chỉ đục lỗ tai bên trái, ngụ ý nhà vua chỉ biết nghe điều trái mà không nghe, không nhìn những lời nói phải, những việc làm phải. Ở truyện Khúc ngâm viết dưới hầm thờ tổ, là 28 chữ Đoàn Thị Điểm xin được sửa khi dịch bản “Chinh phụ ngâm” ra chữ Nôm. Các chữ này rất bình thường, nhưng xếp thành một bài thơ tứ tuyệt thì lại là tuyệt tác, song bị thất truyền. Cũng như vậy trong Tả thanh thiên, một ông già gày gò, hậu duệ đời thứ 4 của Nguyễn Siêu đã đọc một bài thơ tri âm Thánh Quát của Thần Siêu mà rất ít người biết… Những chi tiết này hoặc được lấy trong tư liệu lịch sử, hoặc hư cấu có chủ đích một cách hợp lý, đã làm sáng lên một cuộc đời, tạo nên dư ba của tác phẩm mà không cần nhiều lời.

 Điểm mạnh của Từ Khôi là am hiểu lịch sử, tư liệu lịch sử và từ sự phong phú này mà hư cấu, tưởng tượng. Nhưng thế mạnh này cũng là điểm yếu khi anh không biết tiết chế, khiến cho tư liệu cứ ùa vào trang viết, khiến cho một vài truyện có dáng dấp là truyện danh nhân, truyện lịch sử hơn là truyện ngắn. Nhưng đây chỉ là những nhược điểm nhỏ, cái chính vẫn là tấm lòng với lịch sử, với kẻ sĩ được anh khắc họa sâu sắc.

Cuốn sách tuy nhẹ nhưng trong nó ẩn chứa một sức nặng khác thường. Bởi trong đó chứa đựng thuần danh nhân và chính khách tiêu biểu của nước ta từ gần một nghìn năm đổ lại. Đó là chưa kể hai đại án làm đau lòng cả đương thời và hậu thế. Trong đó, vụ án hồ Dâm Đàm đối với Thái sư Lê Văn Thịnh, một vị Trạng nguyên khai khoa mở đầu cho học giới nước nhà từ thế kỷ XI, nhà văn Từ Khôi đã dày công lý giải bằng nhiều bài viết, bằng sách “Vụ án Thái sư hóa hổ” (xuất bản 2017) và bằng cả phim tài liệu “Thái sư Lê Văn Thịnh” đang chờ phát hành...

Nhà văn Hoàng Quốc Hải

Theo Nv Trần Bảo Hưng - ĐBND
 
 
Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Ngày 26-12, chương trình giới thiệu các ấn phẩm đạt Giải thưởng Văn học Nghệ thuật (VHNT) TPHCM 5 năm lần II (2012 - 2017) đã diễn ra tại TPHCM, nhiều tác phẩm có giá trị đã được xướng tên, có điều, với việc được dán nhãn “sách không bán”, chưa biết tác phẩm sẽ đến với độc giả như thế nào?

  • Nhà xuất bản Văn học và bạn bè, người thân, những người yêu mến tác giả Nguyễn Trọng Tạo - người nghệ sĩ tài hoa này vừa hoàn thành và ra mắt Nguyễn Trọng Tạo - tuyển tập. Bộ sách được giới thiệu tới công chúng trước ngày giỗ đầu của ông được xem như một ném tâm hương thành kính dành để tri ân tới người nghệ sĩ tác giả “Khúc hát sông quê”.

  • Mới đây, Ban chấp hành Hội Nhà văn TPHCM vừa công bố Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM năm 2019. Theo đó, có 4 tác phẩm được nhận giải thưởng và tặng thưởng trong năm nay.

  • Chiều ngày 17/12, tọa đàm ra mắt tiểu thuyết Cô độc của nhà văn Uông Triều diễn ra tại tạp chí Văn nghệ Quân đội, số 4 Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm, Hà Nội. Tọa đàm với chủ đề Cuộc hành hương của chữ, đã thu hút đông đảo các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, phê bình văn học đến dự và phát biểu ý kiến.

  • Tập thơ “Phút rành rang sống chậm” (NXB Hội Nhà văn, 2019) của nhà thơ, TS Nguyễn Trọng Hoàn (Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ Giáo dục và Đào đạo) có 184 bài thì hai phần ba số ấy nói đến hành vi đi và hình ảnh con đường. Ngay tại lời đề từ và bài Đề dẫn đặt đầu sách, tác giả đã viết: Ý nghĩ ăn phải bùa thiên di/ Anh đi mãi đến giờ không kịp nghĩ.

  • Sáng 12/12/2019, tại 58 Quán Sứ, Hà Nội, Ban Văn hoc - Nghệ thuật (V0V6) Đài Tiếng nói Việt Nam đã tổ chức buổi toạ đàm giới thiệu tiểu thuyết lịch sửĐường về Thăng Long của nhà văn Nguyễn Thế Quang.

  • Hãy cùng trở lại quá khứ, nghe câu chuyện có thật mà như cổ tích, để cảm nhận về một tình bạn đầy xúc động. Tình bạn giữa đôi voi Xung và Cung. Tình bạn giữa hai dân tộc Việt Nam - Liên Xô ngày ấy, Việt Nam - Liên bang Nga bây giờ.

  • Trong hội thảo do Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Bùi Hiển, cùng với những đánh giá và đề xuất nhận định thêm, rõ hơn về người cầm bút cần mẫn, bám sát đời sống người dân lao động, còn có những chia sẻ thân thiết về một bạn văn đáng kính của nhiều nhà văn.

  • Khoa Viết văn - Báo chí (tiền thân là Trường Viết văn Nguyễn Du) Trường Đại học Văn hóa Hà Nội vừa tổ chức kỷ niệm 40 năm thành lập. 

  • Nhằm đúng ngày sinh nhật của nhà thơ Thanh Tùng, đông đảo văn nghệ sĩ đã tề tựu tại Hội Nhà văn Việt Nam để cùng trò chuyện về tài thơ cũng như cuộc đời ông, trong khuôn khổ hội thảo “Thanh Tùng – còn đây một thời hoa đỏ”. 

  • Sáng 13-11, Hội nghị viết văn trẻ Hà Nội lần thứ III được tổ chức tại Ninh Bình. Nhiều nỗi trăn trở của người viết trẻ được nêu ra, song vẫn thiếu những giải pháp thiết thực được kiến nghị, đưa ra bàn thảo. Hơn lúc nào hết, người viết trẻ rất cần sự chung tay để phát triển tài năng, sáng tạo, vì sự phát triển văn hóa Thủ đô.

  • Kỉ niệm 84 năm ngày sinh nhà thơ Thanh Tùng (7/11/1935 - 12/9/2017), sáng ngày 7/11/2019, tại 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Hội Liên hiệp VHNT Hải Phòng tổ chức Hội thảo “Thơ Thanh Tùng - còn đây một thời hoa đỏ”.

     

  • Nhìn lại gần 100 năm qua, kể từ khi Thơ mới có những manh nha trên báo chí đến thời điểm hiện tại, có thể liệt hàng nghìn bài viết, công trình tập trung vào mọi khía cạnh của Thơ mới.

  • Tôi đọc nhiều bài thơ trong tập thơ “Biên bản thặng dư” (NXB Hội Nhà Văn 9/2019) đầy ấn tượng của nhà thơ Phùng Hiệu. Chủ lưu trong mạch trữ tình của anh là ánh nhìn tinh khôi về tình yêu, tình đời.

  • Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước CH Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery, vừa trao tặng Huân chương Hiệp sĩ Văn học và Nghệ thuật cho nhà văn Ngô Tự Lập. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Diễn đàn quốc tế “ Franconomics” được tổ chức tại L’Espace.

  • Ba mươi năm làm vợ làm mẹ, ba mươi năm làm báo viết văn đã đem lại cho nhà văn Y Ban nhiều trải nghiệm.

  • “Văn Nguyễn Minh Châu cho thấy nhiều hành trình, nhưng hành trình khiến tôi nhớ nhất là từ “Dấu chân người lính” (1972) đến “Lửa từ những ngôi nhà” (1977), vắt ngang thời điểm 1975, từ chiến tranh về hòa bình, từ chiến trường về hậu phương, nhưng là một hậu phương vẫn tiếp tục là chiến trường trong đời thường không khói súng. Có thể nói chất đời tràn trề, thấm đẫm trong văn Nguyễn Minh Châu” - GS. Phong Lê chia sẻ tại hội thảo “Nguyễn Minh Châu và tiến trình đổi mới văn học” nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của nhà văn.

  • “Châu - Chút tạ tình tri âm” của tác giả Thanh Thủy là cuốn bút ký viết về cuộc đời và sự nghiệp của người nghệ sĩ tài danh - NSƯT Mỹ Châu.

  • Bước ra từ chiến trường với 10 năm làm lính đặc công đã góp phần tạo nên tên tuổi của nhà văn viết về chiến tranh Việt Nam - Chu Lai. Hàng chục tác phẩm ra đời đã được đông đảo độc giả đón nhận nhưng chưa khi nào ông ngừng suy ngẫm và trăn trở. “Khi nào tôi còn neo vào hơi thở cần lao, còn hết lòng yêu thương con người, tôi còn tạo cho nhịp điệu trái tim mình”.

  • Không hoa lệ như trong những dòng văn của Thạch Lam, cũng không lãng mạn tình tứ như câu hát “sương giăng Hồ Tây trắng”... Hà Nội nói riêng và miền Bắc nói chung vào thập kỷ 70 của thế kỷ trước, hiện ra trong ký ức của tác giả Trung Sỹ rất khác.