Góc khuất của kẻ sĩ

16:03 28/08/2018

Tập truyện ngắn “Đạo sắc màu máu” của tác giả Từ Khôi do NXB Thanh Niên vừa xuất bản gồm 7 truyện viết về 5 nhân vật lịch sử. Mỗi tác phẩm đều có những chi tiết tạo nên dư ba. Những chi tiết này có thể rất ít người biết.

Sắc phong ngày 23 tháng Giêng năm Dương Hòa thứ 6 (1640) nhuận

Tác giả dành hai truyện cho nhân vật Lê Văn Thịnh: Hồ Tây có còn sương mù giăng và Nỗi đau rồng. Sự thật lịch sử và chất hư cấu nghệ thuật đã nêu bật phẩm chất vì dân vì nước của Thái sư Lê Văn Thịnh, cùng nỗi oan khuất ngút trời của ông trong lịch sử Việt Nam.Khúc ngâm viết dưới hầm thờ tổ và Mối tình oan nghiệt của ông già lười viết về hai mối tình chung thủy và đẫm nước mắt của Đặng Trần Côn và Lãn Ông Lê Hữu Trác. Chính mối tình say đắm và có phần tuyệt vọng của Đặng Trần Côn với Đoàn Thị Điểm khiến cho hậu thế được thưởng thức các tuyệt tác “Chinh phụ ngâm” và “Bích Câu kỳ ngộ”. Trong Mối tình oan nghiệt của ông già lười, Lê Hữu Trác vì không hiểu hết, hiểu đúng mối tình của sư cô Đàm Liên nên đã yên tâm đi lấy vợ và lo sự nghiệp y học. Khi gặp lại ở kinh thành, Lê Hữu Trác lại không hiểu được ước muốn cuối cùng của Đàm Liên là được nằm trong chiếc áo quan mà ông sắm cho. Cuối đời, bà chính là người đã thuê khắc “Lãn Ông Tâm lĩnh” lưu truyền cho hậu thế.

Tả thanh thiên và Gió đổi chiều viết về Nguyễn Siêu và Cao Bá Quát - người từng được suy tôn là Thần Siêu, Thánh Quát trong giới tinh hoa của đất nước thời bấy giờ. Ở hai nhân vật này, Từ Khôi không nói nhiều đến công trạng của họ mà chủ yếu qua đó đề cập, phê phán sự thối nát của chế độ phong kiến đương thời: Không biết dùng người tài, ưa kẻ xu nịnh, dồn dân đen vào đường cùng. Đến nỗi Nguyễn Siêu phải lánh quan trường, về dạy học, dựng nên Tháp Bút, Đà Nghiên, đình Trấn Ba… nổi tiếng, còn Cao Bá Quát phải đứng lên khởi nghĩa, cuối cùng rơi đầu trước lưỡi gươm oan nghiệt của triều đình. Đây cũng là những trang viết đẫm nước mắt của tác giả về một thời kỳ bi tráng của dân tộc nói chung và thời kỳ bĩ cực của những kẻ sĩ chân chính.

Không phải ngẫu nhiên Từ Khôi lại dùng tên của truyện ngắn Đạo sắc màu máu để đặt tên cho tập sách. Bởi đây không chỉ nói về cuộc đời bi phẫn của kẻ sĩ Nguyễn Duy Hiểu, mà còn cho thấy sự bi phẫn, day dứt trước số phận của cả dân tộc. Trước nay, người ta chỉ biết Giang Văn Minh đi sứ và bị nhà Minh giết hại, ít biết Nguyễn Duy Hiểu, một chánh sứ, cũng bị nhà Minh sát hại. Cuộc thi tài đối đáp giữa Giang Văn Minh, Nguyễn Duy Hiểu với bọn quan lại nhà Minh đã khiến các ông bị rơi đầu. Việc thất bại trước cuộc đối đáp chỉ là cái cớ, điều khiến triều đình phương Bắc phải giết các ông chính là nỗi nhục “Đằng Giang tự cổ huyết do hồng”, cho dù chém sứ là điều chưa từng xảy ra trong bang giao giữa các nước trong lịch sử nhân loại.

Có thể nói Từ Khôi khá thành công khi mỗi truyện đều đan cài những chi tiết ít người biết, có thể do hư cấu một cách hợp lý. Như Đạo sắc phong năm Dương Hòa thứ 6 (1640) liên quan đến sự hy sinh của Nguyễn Duy Hiểu, tác giả đã “giấu” chi tiết này đến cùng, mặc dù đây là nguyên cớ để anh viết truyện và giải mã sự hy sinh “không làm nhục mệnh Vua” của vị Chánh sứ. Hay trong Nỗi đau rồng, đó là chi tiết Nguyễn Trãi cung tiến pho tượng rồng, chỉ đục lỗ tai bên trái, ngụ ý nhà vua chỉ biết nghe điều trái mà không nghe, không nhìn những lời nói phải, những việc làm phải. Ở truyện Khúc ngâm viết dưới hầm thờ tổ, là 28 chữ Đoàn Thị Điểm xin được sửa khi dịch bản “Chinh phụ ngâm” ra chữ Nôm. Các chữ này rất bình thường, nhưng xếp thành một bài thơ tứ tuyệt thì lại là tuyệt tác, song bị thất truyền. Cũng như vậy trong Tả thanh thiên, một ông già gày gò, hậu duệ đời thứ 4 của Nguyễn Siêu đã đọc một bài thơ tri âm Thánh Quát của Thần Siêu mà rất ít người biết… Những chi tiết này hoặc được lấy trong tư liệu lịch sử, hoặc hư cấu có chủ đích một cách hợp lý, đã làm sáng lên một cuộc đời, tạo nên dư ba của tác phẩm mà không cần nhiều lời.

 Điểm mạnh của Từ Khôi là am hiểu lịch sử, tư liệu lịch sử và từ sự phong phú này mà hư cấu, tưởng tượng. Nhưng thế mạnh này cũng là điểm yếu khi anh không biết tiết chế, khiến cho tư liệu cứ ùa vào trang viết, khiến cho một vài truyện có dáng dấp là truyện danh nhân, truyện lịch sử hơn là truyện ngắn. Nhưng đây chỉ là những nhược điểm nhỏ, cái chính vẫn là tấm lòng với lịch sử, với kẻ sĩ được anh khắc họa sâu sắc.

Cuốn sách tuy nhẹ nhưng trong nó ẩn chứa một sức nặng khác thường. Bởi trong đó chứa đựng thuần danh nhân và chính khách tiêu biểu của nước ta từ gần một nghìn năm đổ lại. Đó là chưa kể hai đại án làm đau lòng cả đương thời và hậu thế. Trong đó, vụ án hồ Dâm Đàm đối với Thái sư Lê Văn Thịnh, một vị Trạng nguyên khai khoa mở đầu cho học giới nước nhà từ thế kỷ XI, nhà văn Từ Khôi đã dày công lý giải bằng nhiều bài viết, bằng sách “Vụ án Thái sư hóa hổ” (xuất bản 2017) và bằng cả phim tài liệu “Thái sư Lê Văn Thịnh” đang chờ phát hành...

Nhà văn Hoàng Quốc Hải

Theo Nv Trần Bảo Hưng - ĐBND
 
 
Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Nhà văn Linda Lê được xem như một trong những hiện tượng sáng chói của văn chương người Việt ở nước ngoài viết bằng tiếng Pháp. Nhiều tác phẩm của bà đã được dịch và xuất bản ở Việt Nam, gần nhất là “Vượt sóng” (Phạm Duy Thiện dịch, Công ty Tao Đàn & NXB Hội Nhà văn, 2018), cuốn tiểu thuyết mà tác giả đã chất chứa rất nhiều những trầm tư sống động của một nhà văn về công việc/hành vi viết, mục đích và ý nghĩa của nó.

  • Nhà văn Linda Lê được xem như một trong những hiện tượng sáng chói của văn chương người Việt ở nước ngoài viết bằng tiếng Pháp. Nhiều tác phẩm của bà đã được dịch và xuất bản ở Việt Nam, gần nhất là “Vượt sóng” (Phạm Duy Thiện dịch, Công ty Tao Đàn & NXB Hội Nhà văn, 2018), cuốn tiểu thuyết mà tác giả đã chất chứa rất nhiều những trầm tư sống động của một nhà văn về công việc/hành vi viết, mục đích và ý nghĩa của nó.

  • “Có hai ông sui gia nhậu với nhau, trên bàn có một dĩa lòng vịt xào với hành nho nhỏ. Ông sui gia tính ham ăn, liền thò đũa lòn nguyên dĩa gắp lên rồi giũ giũ vờ như muốn cho nó rớt xuống. Nhìn thấy vậy, ông sui kia nóng ruột nói: Anh lấy giò đạp xuống thử coi nó xuống không?”.

  • Cuốn sách “Hồi ức chiến tranh Vị Xuyên” của Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy vừa được Tạp chí Môi trường và đô thị phối hợp với NXB Thông tin và truyền thông ra mắt độc giả tại Hà Nội.

  • Trong lịch sử Hà Nội hiện đại, có nhiều hạng người. Có công dân hạng một, hạng hai, hạng ba... cho đến lớp người bần hàn. Họ đi qua lịch sử với nhiều tư thế: "Chân ta bước, lòng ung dung tự hào", "vừa đi vừa cúi đầu ngẫm nghĩ", "sấp mặt xuống để tồn tại", cho đến cả tư thế "bò người ra để mà sống"...

  • “Tôi rất vui, vì bây giờ gia đình và bạn bè ở Việt Nam có thể đọc được tác phẩm của tôi. Giấc mơ của tôi đã trở thành sự thật”. Đó là chia sẻ của tác giả Angie Chau (thuộc thế hệ nhà văn Việt Nam thứ hai tại Hoa Kỳ) khi tập truyện ngắn Những người thầm lặng vừa được NXB Tổng hợp giới thiệu đến độc giả trong nước.

  • Đã thành truyền thống, 5 năm một lần, Bộ Quốc phòng tiến hành xét, trao Giải thưởng văn học nghệ thuật, báo chí về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng. Trong số hàng trăm tác giả tham dự xét giải ở chuyên ngành văn học lần này (từ năm 2014 đến 2019), đáng chú ý là sự xuất hiện của các cây bút thuộc “thế hệ 7x, 8x” - những người được sinh ra và trưởng thành trong thời bình.

  • Chiều 24-2, tại Nhà hát Quân đội phía Nam, Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã tổ chức lễ trao Giải thưởng Văn học nghệ thuật, Báo chí đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng 5 năm (2014 - 2019) của Bộ Quốc phòng khu vực phía Nam.

  • Sáng 21-2, tại Hà Nội, Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam tổ chức Lễ trao Giải thưởng văn học nghệ thuật, báo chí đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng 5 năm (2014-2019) của Bộ Quốc phòng.

  • Khi dòng sách tản văn, tùy bút, tiểu thuyết ngôn tình thiên về yếu tố thị trường đang có xu hướng chững lại thì thời gian gần đây, một số đơn vị xuất bản trong nước đã bắt đầu mở rộng cửa cho những tác giả trẻ đi theo lối viết chính thống, có nhiều thể nghiệm sáng tạo.

  • Nguyễn Thị Kim Hòa (hội viên Hội Nhà văn Việt Nam) không còn là cái tên xa lạ trong làng văn chương nước nhà. Bởi những năm gần đây, Hòa liên tục gây ấn tượng bằng những tác phẩm đậm chất sáng tạo, và là chủ nhân của nhiều giải thưởng văn chương uy tín. Và khi nhắc đến văn chương của Nguyễn Thị Kim Hòa, phải đề cập ngay đến thể loại văn học thiếu nhi.

  • “Nhắc đến Phan Quang, chúng ta vẫn hình dung ông là nhà báo lớn, nhà hoạt động xã hội xuất sắc, quên mất Phan Quang còn là nhà văn...".

  • Sau 2 cuốn sách Sài Gòn dòng sông tuổi thơ và Sài Gòn khâu lại mảnh thời gian, nhà văn Lê Văn Nghĩa ở tuổi 67 tiếp tục ra mắt tạp bút Sài Gòn chuyện xưa mà chưa cũ, do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành đầu xuân Canh Tý. Hơn 400 trang sách là những ký ức vừa rộn ràng vừa xôn xao về đô thị nhộn nhịp nhất phương Nam.

  • “Linh điểu” là tiểu thuyết thứ 10 của Nguyễn Văn Học, vừa được NXB Dân trí và Công ty sách Trí thức Việt phát hành, quý I/2020. 

  • Hay tin nhà văn, nhà báo Trần Thanh Phương vừa trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Nhân dân 115 (TPHCM), rất nhiều văn nghệ sĩ đã bày tỏ sự thương tiếc. Bởi một lẽ, hiếm hoi có một người cần mẫn với chữ nghĩa, với văn chương như ông.

  • Trong phong trào Thơ mới, có nhiều thi sĩ làm thơ với đề tài mùa xuân và để lại những thi phẩm lừng danh.

  • Năm mới Canh Tý 2020, nhà thơ Hoài Vũ đón mùa xuân thứ 85 trong cuộc đời nhiều thăng trầm. Các tuyển tập thơ, truyện ngắn và văn học dịch của Hoài Vũ sẽ lần lượt ra mắt bạn đọc, được chọn lọc từ những tác phẩm đã xuất bản.

  • Sau 1986, nền văn học bước vào thời kì đổi mới, hoà nhịp với công cuộc đổi mới mạnh mẽ và toàn diện trên đất nước ta. Lê Minh Khuê là nhà văn đã trưởng thành từ văn học chống Mĩ. Trước yêu cầu mới, chị đã có nhiều cố gắng, thể hiện những nỗ lực sáng tạo của một cây bút nữ. Trong đó, phải kể đến những đổi mới về bút pháp truyện ngắn.

  • Đây là tập thơ của tác giả Hồ Quang Toản, vừa được NXB Hội Nhà văn ấn hành. “Đời muối” với 72 bài thơ chở nặng những ký ức đẹp về mẹ và quê hương, là khúc tình ca tác giả chọn để thủ thỉ với tình yêu, với những khảo nghiệm đã thành tên in dấu cung đường anh đã đi qua.

  • Sáng 6-1, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết công tác văn học, nghệ thuật năm 2019, triển khai công tác năm 2020 và trao giải thưởng văn học nghệ thuật 2019.