Dòng chảy văn hóa Hà Nội
Dù có thể không sinh ra trên mảnh đất này nhưng đã là người Việt Nam ai cũng cảm nhận được một Hà Nội của chúng ta từ sông Hồng đỏ nặng phù sa đến Hồ Gươm lung linh truyền thuyết, Văn miếu - Quốc Tử Giám thâm nghiêm... Và cũng xao xuyến nhận ra một cái gì đó rất Hà Nội, của Hà Nội, từ mùa thu se sẽ lâng lâng đến đêm nồng nàn hoa sữa, cơn mưa tìm về phố cổ với màn sương lan nhẹ mặt Hồ Gươm...
Cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn. Ảnh: John Ramsden
Hà Nội cảm hứng bất tận của thi ca
Các nhà văn, nhà thơ đã gắn bó cùng Hà Nội, luôn tìm thấy ở mảnh đất ngàn năm văn vật này vô vàn thân thương qua những chi tiết của cuộc sống đời thường, trong những thăng trầm suốt chiều dài lịch sử, của bao thế hệ đã gắn bó với Thăng Long - Hà Nội. Với nhà thơ Vũ Quần Phương, người đã có nhiều tác phẩm viết về Hà Nội, thì Hà Nội luôn là những rung cảm mạnh mẽ để ông viết lên những câu thơ sâu nghĩa nặng tình. Ông chia sẻ: Ở nước nào, thủ đô cũng luôn là cảm hứng lớn cho người sáng tác văn thơ, vì tính trữ tình lịch sử và tính trữ tình trí tuệ. Hà Nội đã trở thành một mảng đề tài quan trọng gắn với tên tuổi của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng từ những thứ bình dị nhất, quen thuộc nhất từ món ăn đến nét đẹp văn hóa mang giá trị hồn cốt của đất kinh kỳ, có thể kể đến các tên tuổi như Thạch Lam, Băng Sơn, Nguyễn Tuân, Tô Hoài… mà không cần đến một thứ hộ khẩu nào xét nét họ có phải là người Hà Nội gốc không, đã bao đời được sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Tác phẩm văn chương là thứ giấy chứng nhận, vượt qua mọi rào cản để họ được vinh danh và gắn với mảnh đất Hà Nội.
Đi trên mảnh đất Hà Nội, đâu đâu cũng nghe âm vang những câu chuyện từ các triều Lý, Lê vọng về trong từng ký ức. Những câu chuyện lịch sử của Hà Nội cũng chính là nền tảng, để nhà văn Hoàng Quốc Hải xây dựng nên bộ tiểu thuyết lịch sử Huyền Trân công chúa, Tám triều vua Lý và Vương triều sụp đổ, tái hiện không khí lịch sử, sự phát triển đỉnh cao cũng như những biến cố của đất nước Việt Nam thời phong kiến. Sự thật lịch sử là cái nền, là chất liệu để nhà văn sáng tác, làm sống lại không khí của Thăng Long xưa. Niềm đam mê và hiểu biết về lịch sử cùng với sự sáng tạo nhằm giải mã lịch sử, chứ không phải viết lại lịch sử, đã làm nên sức hấp dẫn trong các trang viết của ông. Chia sẻ với khán giả, nhà văn Hoàng Quốc Hải xúc động: “Hà Nội trong tôi vẫn là một biểu tượng văn hóa vô cùng đẹp. Giá trị của Hà Nội là biểu tượng văn hóa của cả dân tộc được hun đúc qua nhiều đời mới trở nên danh tiếng như thế này. Hà Nội có bề dày lịch sử mà hiếm có thủ đô nào trên thế giới có được. Chỉ có điều, chúng ta chưa biết nâng niu, giữ gìn nó”. Theo nhạc sĩ Văn Ký, mảnh đất này góp phần tạo thăng hoa trong sáng tác âm nhạc của ông và tình yêu với Hà Nội là một thứ tình cảm không thể thay đổi trong ông. Với nhạc sĩ Văn Ký thì Hà Nội cũng là quê hương thứ hai của ông. Chính tại nơi này đã chắp bút cho ông những ca khúc lãng mạn, trữ tình như Trời Hà Nội xanh, Hà Nội mùa xuân, Sông Hồng có nhớ… và cả những bài hát góp phần tạo nên tên tuổi của Văn Ký: Bài ca hy vọng, Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi, Tiến lên thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh… Thu hanh hao vàng, Hà Nội đẹp đến mơ màng, nồng nàn hương hoa sữa, bỗng bước chân dùng dằng nhớ “cốm sữa vỉa hè”… người yêu nhạc bất chợt ngân nga câu hát của Trịnh Công Sơn hay khúc thu quyến rũ của Đoàn Chuẩn, hoặc câu hát của nhạc sĩ Phú Quang, ai đi đâu cũng nhớ về Hồ Gươm.
Nhiều công dân ngoại quốc khi đến với Hà Nội, được tìm hiểu khám phá cuộc sống nơi đầy đều nên duyên với mảnh đất này như nhạc trưởng Honna Tetsuji, tiến sĩ Nishimura Masanari, nhà khảo cổ người Nhật... Và John Ramsden, một nhà ngoại giao người Anh làm việc ở Việt Nam 1980 - 1983, cũng đã phải lòng Hà Nội như thế. Ông tâm sự: Đến Hà Nội bốn tháng sau khi nhận quyết định Phó đại sứ tại Việt Nam, với vỏn vẹn vài câu tiếng Việt giao tiếp và trong suy nghĩ chung của phương Tây về một thành phố khép kín sau chiến tranh, tôi đã rất ngạc nhiên và thú vị, khi Hà Nội vẫn chưa hết vết hằn cuộc chiến, nhưng là thành phố có một nhịp tim vẫn đang âm thầm đập - một thành phố có tâm hồn. Trở lại Hà Nội sau 30 năm với kho tư liệu 1.700 bức ảnh về cuộc sống, con người ở đây, John Ramsden vô cùng xúc động. Ông chia sẻ: Hà Nội không còn yên ả như xưa mà dần trở thành thành phố quốc tế, song bản sắc Hà Nội vẫn vẹn nguyên trong từng ngôi nhà, góc phố nhờ những chút tình đằm thắm tiềm ẩn ngàn đời.
Hương xưa phố cũ
Theo nhà thơ Bằng Việt Hà Nội là thủ đô ngàn năm, là mảnh đất “trăm hương đổ về”, luôn tập hợp tinh hoa văn hóa từ những vùng đất khác để gạn đục khơi trong, giữ những nét hay và đào thải những gì không phù hợp với mình. Cùng chung quan điểm ấy, nhà thơ Vũ Quần Phương cũng cho rằng mọi vật chỉ khi chúng được đặt vào đúng chỗ thì mới trở nên yên ổn và có lẽ Hà Nội là một nơi thích hợp hơn cả để tạo nên những sắp xếp ấy. Như món phở gia truyền Nam Định chẳng hạn, khi lên tới Hà Nội, hương vị của phở đã đổi thay, mềm mại, tinh tế hơn và cũng chính cái hương vị này đã lan tỏa khắp mọi miền của đất nước, thậm chí khi vượt qua khỏi biên giới quốc gia, hương vị ấy vẫn luôn được gìn giữ như một hoài niệm đẹp. Có lẽ cũng vì thế mà mặc cho những con phố xô bồ, mặc cho bao tòa nhà cứ chồng lên ngày một cao hơn, hoành tráng hơn, thì ở giữa lòng Hà Nội, những góc hồn phố như cà phê Lâm (phố Nguyễn Hữu Huân), cà phê Giảng... vẫn tiếp tục dòng chảy âm thầm, trầm mặc. Ngồi bên những con phố, bạn có thể nhìn ngắm Hà Nội cả bốn mùa. Bâng khuâng thả hồn, đi tản bộ và đắm chìm trong không gian rất Hà Nội, gọi cho mình một ly cà phê để thưởng thức vị “chậm” của thời gian.
Còn với nhà văn, họa sĩ Đỗ Phấn, người luôn cho rằng cả đời chỉ viết một cuốn sách, đó là cuốn sách về Hà Nội thì “trục” Hà Nội luôn là cái ông đã nhìn ngắm và suy nghiệm. Ông không quá tha thiết hay rên rỉ tiếc nuối khi mất đi những mái phố thâm nâu, những dãy phố cổ nhà ống mà ai ở trong đó cũng đều kêu khó, kêu khổ… Điều ông ấn tượng nhất cũng không phải là xã hội thị dân Hà Nội đang sống bây giờ, mà chính là Hà Nội ở cái thời mà ông và nhiều người đã được may mắn sống. Ở đó, sự giao tiếp đã làm nên cốt cách của con người. Ở đó, sự văn minh công cộng làm người ta tử tế hơn…
Lâu nay chúng ta nói khá nhiều về văn hóa Hà Nội và sự suy thoái của nó nào là Hà Nội với quán hàng nhếch nhác, với những bún “mắng”, cháo “chửi”... song như nhạc sĩ Phú Quang thì đó chỉ là vẻ bên ngoài xù xì, xấu xí vì thế nếu chỉ lướt qua thành phố này thì sẽ không cảm nhận được vẻ đẹp ẩn giấu kín đáo của mảnh đất này.
Nguyễn Việt Hà, nhà văn của Con trai phố cổ, cũng đồng tình với quan điểm ấy. Theo anh, cái tinh hoa, thanh lịch của người Hà Nội luôn tồn tại và là một dòng chảy xuyên suốt. Nó vẫn còn ở trong mỗi bữa cỗ của người dân hàng phố, trong mỗi góc phố, mỗi gánh hàng rong, trong nếp sống của mỗi gia đình Hà Nội. Có thể ở lúc này, ở thời điểm này cái “chất” ấy bị chìm khuất, bị mờ đi trong cuộc sống xô bồ của đô thị, nhưng những điều làm nên hồn cốt của Hà Nội vĩnh viễn không bao giờ biến mất.
Nguồn: Mai An - SGGP
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
TRẦN CHINH VŨChỉ mấy ngày nữa là hết năm, vậy mà tôi vẫn chưa rời khỏi đất Tây Nguyên. Cái vùng đất đến lạ, tới được đã khó, đến lúc về lại cứ lần lữa, hết hẹn này qua hẹn khác.
-
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG Bút kýMỗi dân tộc đều có một quan niệm về sắc đẹp riêng, ví dụ tranh Tố Nữ là quan niệm về sắc đẹp của người Việt một thời nào. Tôi đi Tuyên Quang trong một tour du lịch mà tôi gọi là tour Lương Tâm, nghĩa là đến những nơi mà bất cứ ai là người Việt đều không thể không đến.
-
HỒ VĨNH(Thấp thoáng cố đô)
-
NGUYỄN VĂN DŨNG Bút kýMùa hè năm 1965, tôi nhận sứ vụ lệnh về dạy học ở trường Trần Quốc Tuấn - Quảng Ngãi. Biết tôi thích ngao du sơn thuỷ, đám đệ tử thân thiết khao thầy một chầu du ngoạn Lý Sơn.
-
NGUYỄN THỊ SỬU1. Thời gian là thước đo sự tồn tại của vạn vật trong vũ trụ bao la. Vạn vật luôn chuyển động và biến đổi không ngừng theo thời gian. Với người Ta Ôi, thời gian được tri nhận rõ nhất qua sự chuyển động và biến đổi của con trăng.
-
ĐẶNG VIỆT BÍCHGần đây các nhà khảo cổ học nước ta đã phát hiện ra nhiều di tích quan trọng của một nền văn hóa chịu ảnh hưởng sâu sắc của Ấn Độ giáo tại Cát Tiên, ở cả Bắc Cát Tiên lẫn Nam Cát Tiên trên vùng Đồng Nai Thượng.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ Ghi chépChúng tôi rời thị xã Điện Biên đã nhiều ngày và những hoạt động sôi nổi kỷ niệm 45 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã qua, nhưng những ấn tượng trong thời gian ở Điện Biên thì mãi còn đậm nét trong tôi.
-
VĂN HÁCHĐã bốn thập kỷ qua, nhiều thế hệ học sinh, nhiều thế hệ người Việt ta và cũng nhiều người trên thế giới đã từng quen, từng biết câu thơ:Mường Thanh, Hồng Cúm Him LamHoa mơ lại trắng vườn cam lại vàng…
-
NGUYỄN HỮU NHÀNTương truyền đức Thánh Mẫu (mẹ Thánh Tản Viên) là người làng Yên Sơn. Chồng bà là người vùng biển. Họ dựng nhà, sống ở ngay dưới chân núi Thụ Tinh ngày nay gọi chệch là núi Thu Tinh. Một lần bà đi qua đồng Móng làng Tất Thắng ướm chân vào hòn đá to rồi về thụ thai ba năm mới sinh nở. Vì thế khi đang bụng mang dạ chửa bà đã bị dân làng đồn đại tiếng xấu về sự chửa hoang. Chồng bà nghi ngờ rồi bỏ vợ, về quê ở miền biển sinh sống.
-
DƯƠNG PHƯỚC THUChỉ hai ngày sau khi nước rút, tôi lại chạy về huyện Phú Vang. Nắng vàng sau lụt, vào tiết lập Đông oi nồng như đổ lửa. Con đường nhựa từ Huế về biển Thuận An bị bùn, đất, cát phủ dầy hàng gang tấc có đoạn lên cao cả thước, xe chạy người chạy vội vã cuốn bụi tung mù trời, hai bên lề đường ngấm nước lũ được đánh dấu bằng rác rều cỏ cây đeo bám vật vờ cao qúa đầu người. Mùi bùn non, rong rêu, xác chết gia súc gia cầm tấp vào, mùi ủng mục của lúa gạo ngấm nước bạc bốc lên tanh hôi khó chịu.
-
YÊN CHÂUQuảng Điền là một trong những huyện bị lũ lụt nặng nhất Thừa Thiên.Có thể kể ra đây mấy con số: 42 người chết, 13.000 tấn lúa bị thối, 3078 con trâu bò bị chết, 34 cây số đê bị vỡ.
-
NGUYỄN THỊ SỬU Cư trú trên dãy núi Trường Sơn kéo dài từ Thừa Thiên Huế đến Quảng Trị của lãnh thổ nước ta, dân số Ta-Ôi chỉ 34.960 người (theo Tổng điều tra dân số 1/4/1999) và ít được biết đến. Nhưng khi đi sâu vào đời sống văn hóa, chúng ta mới thấy sự kỳ thú, kỳ vĩ của dân tộc này. Với tư cách là một thành viên bản địa của cộng đồng tộc người Ta-Ôi và sau một chuyến khảo sát điền dã khắp 21 xã, thị trấn của huyện A Lưới, Thừa Thiên Huế, chúng tôi phát hiện ra một nét văn hóa đặc sắc có tính truyền thống của dân tộc Ta-Ôi. Đó là Trách nhiệm cộng đồng.
-
HOÀNG CÁTVới riêng tôi, thì những cái địa danh bình thường, thuộc nông thôn vùng sâu, vùng xa của tỉnh Thừa Thiên Huế như: Triều Dương, Cao Xá, Quảng Thái, Phong Chương, Phù Lai, An Lỗ, Đồng Lâm, Phong Sơn, xóm Khoai, xóm Mắc vv… từ lâu đã trở thành một phần máu thịt của tâm hồn mình, của ký ức mình; chưa bao giờ - và sẽ không bao giờ - tôi nguôi quên cho được.
-
NGÔ MINH Ghi chép
-
NGUYỄN THANH TÚ Bút ký Bến phà Xuân Sơn nằm trên dòng sông Son thơ mộng ở đoạn thượng nguồn. Từ đây đi bằng thuyền máy khoảng nửa giờ đồng hồ ngược lên phía tây sẽ đến động Phong Nha. Anh Lê Chiêu Nguyên cán bộ hướng dẫn của Trung tâm du lịch văn hóa sinh thái Phong Nha - Kẻ Bàng đã nói như vậy khi đoàn chúng tôi chuẩn bị lên thuyền làm cuộc hành trình tới hang động mà UNESCO vừa công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
-
NGUYỄN THẾTừ Huế, muốn đến khu nước khoáng nóng Thanh Tân, ta cứ theo Quốc lộ I ra phía Bắc, đi khoảng 20 km, tới cầu An Lỗ; qua cầu, rẽ trái theo tỉnh lộ 11, đi khoảng 12 km là đến. Còn nếu đi từ hướng Quảng Trị vào, đến km 26, rẽ phải vào cổng làng Đông Lâm thẳng theo con đường trải nhựa khoảng 7 km, gặp tỉnh lộ 11, rồi rẽ trái 1km.
-
NGUYỄN QUANG HÀ Ghi chépNói đến Vĩnh Linh, không ai không nhớ hai câu thơ đầy hãnh diện của Bác Hồ tặng cho mảnh đất này: “Đánh cho giặc Mỹ tan tành Năm châu khen ngợi Vĩnh Linh anh hùng”
-
…Chưa bao giờ các văn nghệ sĩ Huế lại tranh thủ “đi” như ở Trại viết này. Không chỉ “săn” cảnh đẹp, người đẹp, các anh còn chú trọng hơn những nét đẹp trong lao động sản xuất của người dân Bà Rịa-Vũng Tàu…
-
NGUYỄN XUÂN HOÀNG Bút ký...Bảy trăm năm trở về với Đại Việt, lịch sử đèo Hải Vân đã dày lên cùng với lịch sử nước Việt. Đó là những trang sách được viết bằng mồ hôi, máu và số phận của cả một dân tộc. Ngày Huyền Trân đi qua cửa Tư Dung (Tư Hiền ngày nay), nàng đã nhìn thấy gì nếu không phải là con ngựa trắng tung bờm lao ra biển đông, và đèo Hải Vân cao mịt mùng đã lặng lẽ đưa một Chiêu Quân vì nước non ngàn dặm ra đi. Cuộc vu qui nhiều nước mắt ấy theo tôi là trang sử đầu tiên của đèo Hải Vân. Để sau đó nơi hiểm trở này đã tiễn chân Cao Bá Quát, cái ngày ông đi giang hồ rèn chí, con chim hồng quì chân uống nước sông Trà mà vọng về phương Bắc lòng tha thiết nhớ quê...
-
NGUYỄN VĂN VINH Bút kýAi về cầu ngói Thanh ToànCho em về với một đoàn cho vui
.png)
.png)
