Cột đá thiêng và truyền thuyết bên sông Ưng Hoong

09:27 09/06/2016

LÊ TẤN QUỲNH

Lên thuyền cùng với những người bạn ở xã Hồng Hạ, huyện A Lưới, chúng tôi men theo dòng nước xanh thẳm bắt đầu từ chân cầu Tà Lương bằng đò máy để đi theo cái ngút ngàn của gió, của cây rừng và cái mơn man của những cơn sóng nhẹ để đến với Cột đá thiêng của đồng bào Ka tu bên sông Ưng Hoong, thuộc thôn Pa Ring, xã Hồng Hạ, cách trung tâm thị trấn A Lưới 22 km.

Cột đá thiêng A Zoi

Càng đi vào sâu, con sông càng có những đoạn uốn quanh mềm mại, cộng với làn gió mát rượi thổi vi vu suốt thân thuyền, chúng cứ ngỡ đang lạc vào nơi nào đó thẳm sâu của trí nhớ, của những huyền thoại đang dần hé mở về một không gian mù xanh và bí mật. Con sông như một nỗi si mê chất ngất uốn theo từng cái nhìn óng ánh biếc lên của rừng, của những triền dốc thoai thoải bình yên đến lạ kỳ. Cột đá thiêng rồi cũng hiện ra trên một mỏm đất cao nhô ra mé sông.

Cột đá thiêng A Zoi là một một khối đá hình trụ màu rêu cao khoảng chừng 2 mét được đẽo gọt công phu. Chung quanh cột được chạm khắc các đường chỉ và hoa văn tinh xảo. Theo thời gian, một số hoa văn đã bị bào mòn nhưng vẫn thể hiện được sự khéo tay của người xưa. Tương truyền, thời xa xưa, có một thanh niên miền ngược tên là Zoi, sống một mình không người thân thích. Anh sống bằng nghề câu cá và hay ra ở mỏm đất đầu sông này ngồi gọt, giũa và mài, khắc hòn đá đó theo nhiều hình hoa văn khác nhau rất đẹp. Ngã tư sông là nơi có địa hình hiểm trở và cũng là con đường giao thương buôn bán, nhưng thuyền của người miền xuôi lên không hiểu sao thường hay bị mắc kẹt ở các tảng đá giữa dòng sông. Một hôm, khi những chiếc thuyền của mình bị mắc kẹt, nhóm người miền xuôi phát hiện thấy Zoi đang ngồi đẽo gọt đá trên mỏm sông, bèn nhờ Zoi chỉ giúp đường thoát khỏi nguy hiểm. Trước khi anh giúp, họ sửa soạn ba mâm cơm, rượu, thịt như anh yêu cầu. Sau đó, nhờ phép lạ của Zoi, con nước dâng lên và những con thuyền thoát khỏi nguy hiểm.

Sau khi Zoi chết đi, có một số người dân thương anh đã chôn anh ở nơi mà ngày ngày anh vẫn ngồi gọt đá. Ngay tại mộ Zoi người ta dựng hòn đá mà anh đã gọt, đã mài được gọi là Cột đá thiêng A Zoi, hay theo cách gọi của người dân bản địa là Timozoi. Sau này mỗi lần lên khu vực đó đánh bắt cá hay đi làm gỗ, hoặc tới ngày giỗ của Zoi người ta vẫn thường thắp hương và cúng vái tại đó. Tương truyền, những ai đặt bàn tay mình lên Cột đá thiêng A Zoi và nguyện cầu, sẽ gặp được nhiều may mắn, an lành, hạnh phúc.

Anh Hồ Viết Lương, Chủ tịch xã Hồng Hạ cho chúng tôi biết: xung quanh Cột đá thiêng này cũng có nhiều truyền thuyết khác nhau nhưng trong quá trình tìm hiểu từ các cụ cao niên nhất ở các làng thì nói chung nội dung tương đối giống nhau. Đó là câu chuyện về một anh chàng miền ngược tên là Zoi, thân hình cao to vạm vỡ, người đóng khố, trên lưng luôn đeo gùi và một hòn đá to mà một người bình thường không thể nào nhấc nổi; tay luôn cầm cần câu, sống chỉ một mình ven suối ở khu vực A-Nụ. Mỗi lần buông câu, chàng lại ngồi chạm khắc hòn đá theo nhiều hình hoa văn khác nhau. Một hôm có nhóm người ở dưới đồng bằng lên rừng hái mây. Khi họ lùa mây theo dòng suối để cho chúng trôi theo dòng nước về dưới xuôi, thì những bó mây đó bị mắc kẹt ở các tảng đá giữa dòng suối không thể nào gỡ chúng ra được. Vừa lúc đó họ nhìn sang bờ suối thì thấy Zoi đang ngồi cắm câu và ngỏ ý muốn được chàng giúp gỡ chỗ mây bị kẹt kia. Theo yêu cầu của Zoi, những người miền xuôi chuẩn bị ba mâm cơm, thịt, rượu. Sau khi làm lễ cúng, chàng ăn sạch tất cả khiến cho những người kia kinh ngạc. Hôm sau, khi mọi người tập trung đông đủ, Zoi làm động tác chổng mông đánh rắm, một tiếng nổ to vang trời. Các tảng đá ở giữa dòng sông nổ bùm, dòng nước đã được thông, những bó mây của những người đồng bằng nhanh chóng trôi theo dòng sông. Zoi chết đi, có một số người dân đã chôn chàng ở nơi mà ngày ngày chàng vẫn ngồi gọt đá. Ngay tại mộ chàng người ta dựng hòn đá chàng đã gọt, đã mài được gọi là Cột đá thiêng A Zoi… Trước đây, phía hai bên của Cột đá thiêng còn có 2 cái niêu đồng to để chứa gạo và muối. Có một người dân lấy trộm đem 2 cái niêu về dùng ngay lập tức người trong nhà bị ốm đau liên tục. Bên ngoài làng đêm đêm lại có một con cọp về nhìn chằm chằm vào hướng nhà họ, mắt sáng rực. Họ sợ quá nên phải đem trả lại. Hiện nay, 2 cái niêu vẫn chưa được tìm thấy. Cột đá thiêng được bà con dân chài ở thị xã Hương Trà trong khi đánh cá trên sông tình cờ vớt được. Và khi dựng lại cột đá như vị trí hiện nay, xã cũng đã làm một lễ cúng theo đúng phong tục của đồng bào miền núi trước sự chứng kiến của các cụ cao niên trong làng, xin linh hồn A Zoi cho mọi người từ nay hằng năm được đến thăm và thắp hương. Đồng bào cũng coi đó là một vật linh thiêng che chở cho mình.

Câu chuyện về Zoi thực ra còn rất dài. Chẳng hạn như chuyện Zoi được Đức vua mời về cung như thế nào, chuyện thách đấu giữa Đức vua và Zoi ra sao hay chuyện về cái chết của Zoi. Các cụ cao niên còn bảo phía trên đỉnh ngọn đồi ngày xưa còn có một giếng nước nằm giữa các tảng đá và gọi đó là giếng thần bởi vì nước trong giếng tuy không cao nhưng quanh năm trong vắt và mát rượi. Xã cũng đã cho người đi khảo sát nhưng vẫn chưa phát hiện ra. Chúng tôi phát hiện ở Cột đá thiêng một số hoa văn có sự tương đồng đến kỳ lạ với những hoa văn trên một số cổ vật mà người ta đã phát hiện được của người Chăm. Phải chăng từ nhiều đời trước đồng bào miền ngược A Lưới tại ngã tư sông giao thương này đã có sự giao lưu với người Chăm?

Chúng tôi trở về khi trời đã quá trưa. Nắng của một ngày tháng tư rất gắt nhưng cũng không làm vơi đi được cái bãng lãng đầy mộng mơ. Ở nơi đây, nơi đầu nguồn sông Bồ, chúng tôi như đã được sống trong những vẻ đẹp của núi rừng, vẻ đẹp của một nền văn hóa bản địa, rất nguyên sơ mà cũng đầy lung linh huyền thoại.

L.T.Q
(TCSH327/05-2016)


 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode
Bình luận (0)
Bạn đọc nhiều
Xem thêm
Bạn đọc nhiều