HUYỀN TÔN NỮ HUỆ - TÂM
Đoản văn
Về Huế, tôi và cô bạn ngày xưa sau ba tám năm gặp lại, rủ nhau ăn những món đặc sản Huế. Lần này, y như những bợm nhậu, hai đứa quyết không no nê thì không về!
Gánh cơm hến Huế - Ảnh: Internet
Bọn tôi tha thẩn khắp khung trời mộng mơ đất thần kinh để ăn cho sướng cái miệng sau nhiều năm nhịn thèm vì vạn dặm theo chàng. Cũng phải thôi, thời đi học lang thang khắp hang cùng ngõ hẽm Huế, ăn chè Chùa, bắp nấu Cồn Hến, bánh khoái Lạc Thiện, bánh bèo goẹo Giằng Xay, bún bò Mụ Rớt…Bây chừ chỉ thèm hai món: cơm hến và bánh canh Nam Phổ Huế chính hiệu.
Cơm hến hình như nơi đâu cũng có. Cách chế biến đơn giản vùng miền nào cũng làm được. Nguyên liệu thật dễ tìm: rau sống - gồm rau chuối cây xắt vụn, rau thơm, bạc hà xắt thật nhỏ, búp chuối non…trộn đều bỏ vào đáy tô, rồi múc hai vá cơm, bỏ một muỗng dầu đã phi hành, ruốc, mè, tóp mỡ rang dòn, ba muỗng hến luộc, ớt giã nhỏ, rồi chan nước hến. Ăn cơm hến phải thật cay và cho nhiều ruốc mới ngon. Ngó dễ vậy nhưng chỉ ở Huế, con hến mới thơm thịt và ngọt nước. Nhất là rau thơm Huế trộn lẫn vào rau sống tạo nên mùi vị thơm ngon, hấp dẫn, các vùng khác không có loại rau thơm này nên tô cơm hến kém ngon!
Hồi còn con gái, đi học về, bọn tôi ăn cơm hến ven đường, phải ăn rón rén, dè chừng kẻo mang tiếng ăn tham. Chừ thì tuổi tác hơi dày nên khỏi sợ! Bọn tôi ăn cho khỏi thèm. Mỗi đứa “quất” luôn ba tô. Ớt cay xé miệng, hít hà, hít hà…ăn tiếp. Con gái bạn tôi nhìn hai bà mạ ăn mà khiếp. Tôi hiểu ý cháu, cười dòn:
- Cay lắm hả cháu? Lâu lâu mới có dịp gặp bạn bè, ăn mới vui!
Vừa ăn chuyện trò rôm rả. Chuyện xưa, thật xưa…tưởng chừng quên hết ai dè trở lại trong trí nhớ y như mới hôm qua. Tôi hỏi cô bạn gái phương xa:
- Nì, hôm nớ tui để gói bánh lọc trong hộc bàn mà ai lấy mất?
Cô bạn lém lỉnh:
- Miền chơ ai. Cho đi tìm mỏi mắt!
Tôi thụi cô bạn già một cái đau điếng:
- Đồ tham ăn, rứa mà không chịu nói để ta lục tung ra mà tìm!
Cười vang…
Một thoáng nhớ chiều lang thang qua hoàng thành nghe hương phượng thơm ngát và có ai đó trộm nhìn rồi cười khúc khích…
Hôm sau, bọn tôi đi thăm cô bạn gái Vỹ Dạ học từ hồi ở trường Đồng Khánh lên tới đại học. Sau một hồi thăm hỏi, cô bạn đãi đi ăn bánh canh Nam Phổ. Tôi đắn đo, vì còn nhiều công chuyện sợ trễ giờ, nhưng cô bạn thì ừ cái rụp vì “Tui đói bụng rồi mà nhớ bánh canh Nam Phổ quá. Ngon ơi là ngon!” Nghe bạn khen ngợi, rồi hít hà y như đang xì xụp húp bánh làm tôi nhỏ nước miếng! Chẳng biết sao ngoài danh tiếng vang lừng vì tài đổ bột bánh ngon hạng nhứt Huế, cách nấu bánh khéo, Nam Phổ còn được mọi người biết đến với câu ca:
“ Con gái Nam Phổ ở lỗ trèo cau!”
Chi mà lạ kì rứa! Tôi lẩm bẩm.
Nam Phổ có những hàng cau đẹp cho quả rất sây, cơm dày, chắc, nhai miếng cau “như nhai miếng chả”- đó là lời mệ ngoại tôi bình luận. Hồi nhỏ tôi nghe mạ ru em bài cao dao:
“Ru con con théc cho muồi
Để mạ đi chợ mua vôi ăn trầu
Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu
Mua cau Nam Phổ, mua trầu chợ Dinh…”
Đó, ai lại chẳng khen cau Nam Phổ cơ chứ! Còn con gái răng mà ở lỗ?
Có lần tôi hỏi mệ:
- Không lẽ mấy o gái Nam Phổ không mặc quần mà trèo cau hở mệ?
Mệ tôi nạt:
- Nói tầm bậy không ha! Có mặc quần chơ nhưng là quần cụt hoặc là quần dài mà hai ống vo tròn lên quá gối, cho dễ trèo, khỏi vướng, hai chân có hai cái nài, cho khỏi té và trèo nhanh thoăn thoắt. Trai làng khác trông xa xa, thấy mấy o gái trên cây cao chỉ bày hai ống chân nên chòng ghẹo, nói như rứa đó con à!
Trưa hôm đó, cả bọn trực chỉ tiệm bánh canh Nam Phổ - gần Chợ Cống, ăn no bụng. Hết bánh bèo, bánh lọc, bánh nậm và cuối cùng là tô bánh canh thơm ngát. Sợi bánh canh Nam Phổ làm từ bột gạo, mềm, nhưng chắc và hơi dai. Nước bánh canh nấu từ cua, thịt nạc, có những miếng chả cua rất thơm ngon. Tô bánh canh trắng hồng hồng, trên mặt là thịt nạc băm, chả cua có màu đỏ, hấp dẫn lắm. Rắc rau răm, ngò, tiêu…Nước mắm cay, đậm đà. Ui chao, ngon, cay ghê! Xuýt xoa vì lâu ngày mới được ăn nên chưa quen độ cay xé miệng…Mặt mày ửng hồng do hai hàm răng “lao động”quá nhiệt tình. Bà chủ quán xung phong chụp cho mấy kiếu hình làm kỉ niệm. Vui quá! Nhìn một đống lá và mấy cái tô trống không cả bọn cười lớn:
- Ngày xưa mà ăn kiểu ni chắc không ai dám rước, lủng nhà!
Lại cười…hí hửng!
***
Chiều hôm đó, tôi và cô bạn rời Huế lòng vẫn nhớ bữa bánh canh hôm nọ. Thiệt ngon mà đậm đà tình bạn, tình cố hương.
Biết bao giờ mới có ngày họp mặt đông vui như vậy để cùng nhau đi ăn cơm hến, bánh canh Nam Phổ…mà nghe hương thời gian thơm ngát nước sông Hương!
Huế, 8.1.2011
H.T.N.H-T
NGUYỄN KHẮC VIỆN
Trích hồi ký
- 75 rồi đấy, ông ơi! Viết hồi ký đi. Chuối chín cây rụng lúc nào không biết đấy!
Chiều 15-4-89, 14 giờ. Phòng họp của Hội VHNT Bình Trị Thiên đã chật hết chỗ, nhiều người ngồi lên bậc cửa sổ.
HỒ VĨNH
Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh sinh ngày 15/6/1905 tại Phú Hội, thành phố Huế. Thuở thiếu thời ông là người ngay thẳng, vui tính, thích văn chương nghệ thuật; ông bước vào nghề báo từ năm 1929 và tham gia hoạt động tích cực trong phong trào Mặt trận Dân chủ tại Huế và hoạt động báo chí do Xứ ủy Trung kỳ chỉ đạo.
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong lịch sử xây dựng tổ chức văn nghệ trên đất Cố đô Huế 70 năm qua, nơi ghi dấu nhiều sự kiện, nhiều kỷ niệm nhất hẳn là ngôi nhà 26 Lê Lợi, bên bờ nam sông Hương.
Đó là đánh giá của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong điếu văn linh mục Phạm Bá Trực.
Từ Thượng thư Bộ Hình triều Nguyễn, cụ Bùi Bằng Đoàn đã vượt qua những định kiến của thời cuộc, của chế độ cũ - mới để tham gia chính quyền cách mạng.
HOÀNG VŨ THUẬT
Bút ký
Hồi ấy tôi cũng là ông giáo làng, sáng đi tối về. Chiến tranh như cái máy ủi đã san phẳng bất cứ thứ gì dựng lên trên mặt đất.
Văn Cao là một trong những nhạc sĩ thuộc lớp tiền bối của nền tân nhạc Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông luôn gắn chặt và hoà trộn với dòng chảy lịch sử của dân tộc. Nhiều tác phẩm của ông đã trở thành di sản âm nhạc quý báu của nước nhà. Trong đó, có tác phẩm Tiến quân ca - Quốc ca Việt Nam – mà ông là tác giả.
PHAN QUANG
Hồi ký
Vua Hàm Nghi ghé làng tôi. Vua nghỉ lại ở nhà tôi. Điều đó xảy ra một trăm năm về trước. Và nhà ấy là nhà của ông nội tôi.
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Ngân Giang viết như một dòng sông tuôn chảy điều hòa. Bà là một hiện tượng trên thi đàn Việt Nam: người làm thơ liên tục dài năm nhất (từ 1922 tới khi bà qua đời- 2002), có số lượng thơ thuộc loại nhiều nhất (hơn 5.000 bài) có nhiều bài được truyền tụng (như Trưng nữ vương, Xuân chiến địa...)
KỶ NIỆM 68 NĂM NGÀY THƯƠNG BINH LIỆT SĨ (27/7/1949 - 2015)
PHẠM HỮU THU
Trước khi ông Lê Sáu, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế qua đời, tôi may mắn được ông kể cho nghe nhiều chuyện, phần lớn là những ân tình mà đồng bào, đồng chí đã dành cho cách mạng trong những năm ác liệt của chiến tranh, nhất là những tấm gương lặng lẽ hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
PHAN NAM SINH
Thầy tôi mất trưa hôm 16/1/1959 tại số nhà 73 phố Thuốc Bắc - Hà Nội. Sau khi cùng các anh chị tôi lo xong đám tang cho ông, mẹ tôi thu dọn tất cả số sách báo, sổ tay ghi chép, di cảo... của ông để lại vào trong hai chiếc va li loại lớn được ông mang về từ lần đi Trung Quốc dự lễ tưởng niệm 20 năm ngày mất của Lỗ Tấn.
Nhiều người Huế ngày trước thuờng ngâm nga câu hát: “ Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi/ Cô đi về đâu tan buổi học rồi?/ Cô xuôi Đập Đá hay về Nam Giao/ Cô về Bến Ngự hay về Đông Ba / Cô về Vĩ Dạ hay ngược Kim Luông/… Tôi mơ một bóng khi về đơn côi/ Áo dài dáng đẹp tóc còn buông lơi/ Ghi một kỷ niệm cuộc đời trong tôi”.
BÙI KIM CHI
Vào Thành nội, hai con đường nhỏ hai bên hông trường trung học Hàm Nghi có lá phượng bay, có vòm nhãn che đường làm nền cho ngôi trường uy nghi, bề thế nằm ở giữa. Trước cổng trường có con đường nhỏ chạy ngang qua với hai hàng mù u lấp lánh nắng vàng tươi chụm đầu vào nhau nghe và thủ thỉ chuyện học trò.
THÁI KIM LAN
Từ xa nhận được hung tin Thầy nhập viện trong tình trạng nguy cập, tôi nôn nóng muốn về, hi vọng được gặp lại Thầy.
HƯỚNG ĐẾN KỶ NIỆM 70 NĂM HỘI VHNT THỪA THIÊN HUẾ
LÊ TRỌNG SÂM
90 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM(21/6/1925 - 2015)
THANH NGỌC
Sự hình thành và phát triển của Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Thừa Thiên Huế kể từ khi ra đời đến nay đã gắn bó rất chặt với đời sống báo chí. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi những mầm xanh của VHNT rất cần được gieo trồng trên cánh đồng báo chí. Điều khác nữa, Huế - vùng đất từng là “thủ đô văn hóa” của cả nước, nơi báo chí phát triển cực thịnh mấy chục năm từ trước 1945 đến 1975, các nhà văn hoạt động mạnh mẽ trên lĩnh vực báo chí là lẽ đương nhiên.
Nhân kỷ niệm 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tối 19/5 kênh VTV1 đã trình chiếu bộ phim tài liệu: Hồ Chí Minh - Bài ca Tự do. Có thể khẳng định: đây là một trong những bộ phim tài liệu đặc sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh mà tôi đã từng được xem.
NSND Trà Giang chia sẻ ký ức và cảm xúc về bức ảnh được chụp cùng Bác Hồ năm 1962.