Vào cuối tháng 4-2021, các diễn viên trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam (Nhà hát nghệ thuật Phương Nam) tất bật tập vở mới Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực để kịp công diễn dịp hè. Khi mọi thứ được chuẩn bị sẵn sàng thì đợt dịch Covid-19 ập đến, những diễn viên múa rối nước của đoàn tứ tán khắp nơi. Kẻ về quê, người ở nhà trông con…, mong chờ ngày được hội ngộ khán giả.
Các diễn viên múa rối nước chào khán giả (ảnh chụp trước thời điểm dịch Covid-19 bùng phát)
Xoay xở
Từ đầu năm, lượng khách đến sân khấu múa rối nước của Nhà hát nghệ thuật Phương Nam trong khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (2 Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Đa Kao, quận 1, TPHCM) tụt giảm. Lịch biểu diễn của Đoàn múa rối Rồng Phương Nam ít hơn nên thu nhập của các diễn viên bị giảm sút. Để trụ với nghề, các diễn viên múa rối nước phải làm thêm công việc phụ như dẫn chương trình, làm chú hề tạo hình bong bóng, tham gia gameshow, chương trình truyền hình thực tế…
Hiện Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có 6 diễn viên hưởng lương hợp đồng từ nhà hát. Các diễn viên này chỉ nhận từ 2-4 triệu đồng/tháng và thêm thù lao sau mỗi suất diễn. Dịch Covid-19 ập đến, các sân khấu phải ngưng hoạt động, diễn viên múa rối nước càng khốn đốn hơn. Không đủ chi phí sinh hoạt hàng ngày, một số diễn viên trả nhà trọ để về quê sinh sống.
Câu chuyện của diễn viên Phú Cường là một trường hợp như thế. Kể từ khi sân khấu ngừng hoạt động, anh đành trở về quê nhà Tây Ninh. “Khi nhận lệnh ngưng diễn, tôi về quê sống cùng gia đình. Hàng ngày, tôi đi thu mua, sửa chữa đồ điện tử cũ để kiếm thêm thu nhập”, anh Phú Cường nói.
Hoàn cảnh khó khăn nhất trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có lẽ là diễn viên trẻ Trần Thị Thúy. Sau khi tốt nghiệp lớp Múa rối của Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, Thúy vào đoàn với mức lương khởi điểm 5 triệu đồng/tháng. Chưa ấm chỗ ở đoàn thì xảy ra dịch, Thúy phải sống dựa vào người thân. “Chân ướt, chân ráo vào Nam chưa được bao lâu, mỗi ngày em mong dịch bệnh mau qua để được trở lại sân khấu biểu diễn”.
Anh Thái Ngọc Hải, Trưởng Đoàn múa rối Rồng Phương Nam, cho biết: “Nhìn các diễn viên thất nghiệp, tôi cũng đau xót, nhưng không biết làm sao trước tình cảnh khó khăn chung hiện nay”.
Sống bằng cả đam mê
Rối nước tồn tại và phát triển đến hôm nay là từ lòng yêu nghề của các diễn viên. Theo anh Thái Ngọc Hải, Rồng Phương Nam thường xuyên thiếu diễn viên trẻ bởi một phần ở miền Nam không có trường đào tạo nghề này. Các diễn viên sau khi tốt nghiệp từ Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM đều muốn được đứng trên sân khấu biểu diễn hay đóng phim. Ít ai chịu ngâm mình dưới nước với bộ trang phục chống thấm dày cộm và giấu mặt đằng sau tấm mành che. Để có thế hệ diễn viên trẻ, nhà hát tuyển các bạn ở miền Bắc hay các nghệ sĩ không chuyên. Sau khi vào đoàn, người đi trước truyền nghề lại cho người đi sau.
Tuyển người đã khó, giữ được người còn khó hơn, bởi bên cạnh thu nhập thấp thì để trở thành một diễn viên rối nước lành nghề phải trải qua lắm khổ cực trui rèn. “Thời gian đầu do ngâm tay quá lâu dưới nước khi tập điều khiển con rối, các cơ tay của tôi mỏi vô cùng. Nhưng sau đó, được các anh, chị đi trước hướng dẫn, tôi quen dần và bắt đầu điều khiển được con rối”, anh Thanh Bình, diễn viên múa rối nước, cho hay.
Nếu như kịch nói, diễn viên thay đổi nét mặt tùy theo cảm xúc của nhân vật thì với nghệ thuật múa rối nước, họ phải tập trung cao độ. Có người vừa điều khiển, vừa phải hát theo khi con rối cử động trên mặt nước cho khớp với câu thoại và âm nhạc hỗ trợ. Là người có thâm niên lâu nhất trong đoàn, anh Thái Ngọc Hải nhớ lại: “Tình cờ quen với nghệ nhân múa rối nước, tôi bị thu hút bởi những khúc gỗ có thần, có sắc. Lúc tôi xin vào đoàn rối để học nghề không nhận được đồng lương nào”. Khi đó, sự lựa chọn của anh Ngọc Hải bị gia đình phản ứng, phần vì kinh tế, phần vì không thấy tương lai với nghề “giật dây”, “làm trò”. Thế nhưng, càng dấn thân với nghề, anh càng yêu nghề hơn bao giờ hết. Từ đó, anh nung nấu ý tưởng đào tạo thật nhiều diễn viên rối nước, giữ cho đời sau vẹn nguyên giá trị văn hóa truyền thống độc đáo này.
Không chỉ anh Thái Ngọc Hải, hầu hết diễn viên múa rối nước không chỉ vì mưu sinh mà còn rất yêu rối nước - loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian có từ ngàn xưa của dân tộc. Bởi chỉ có yêu, họ mới cố gắng xoay xở trước khó khăn trong mùa dịch bệnh, để đếm từng ngày sân khấu lại sáng đèn, thủy đình lại vang lên những tiếng trống thúc giục và những con rối lại tiếp tục chìm nổi cùng con nước trong tiếng vỗ tay reo hò của khán giả.
Trước đây, anh Thái Ngọc Hải, Trưởng đoàn múa rối Rồng Phương Nam, ở cạnh các con rối nhiều hơn ở nhà. Giờ đây nhớ nghề, anh chỉ biết lấy những con rối ra sơn phết, khoác cho chúng chiếc áo mới… chờ ngày được lặn ngụp dưới mặt hồ nước trong xanh. |
Theo Minh Toàn - SGGP
Giữa những dòng tin với gam màu xám trên các kênh thông tin hàng ngày, tôi dừng lại ở những dòng chữ ấm áp tình người: một cụ ông ở Kon Tum, năm nay đã 90 tuổi, bán lạc làm từ thiện. Ông là Lưu Bình, ở P.Quyết Thắng, TP.Kon Tum.
Nghiêm Thuần (Yanchun), 52 tuổi, người Vũ Hán. Chị bị nhiễm virus Corona chủng mới (2019-nCoV), giống như vài chục ngàn người khác ở Hồ Bắc. Giữa tâm chấn đại dịch vốn dĩ trở thành cơn bão quét qua nhiều tỉnh thành Trung Quốc, Vũ Hán bị phong tỏa, Nghiêm Thuần không thể tìm ra bất kỳ một bệnh viện nào nhận chữa trị chị, tất cả đều quá tải. Nghiêm Thuần quyết định tự cách ly tại nhà để tìm cách kháng bệnh.
Thực hiện chủ trương xã hội hóa, nhiều nguồn lực đã được đầu tư cho lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Tuy nhiên, do nhận thức của xã hội còn hạn chế, cùng những yếu kém trong cách làm của các đơn vị văn hóa, nghệ thuật, việc thực hiện chủ trương gặp nhiều rào cản.
Trong Tết Nguyên đán 2020, nhiều nhà xuất bản, công ty sách đã cho ra mắt, tái bản nhiều tựa sách Tết đặc sắc, đem đến cho bạn đọc những thông tin, kiến thức quý giá về phong tục, văn hóa Việt gắn với Tết cổ truyền của dân tộc, gắn với những hồi ức, kỷ niệm thời ấu thơ của nhiều thế hệ... Với tính hấp dẫn đó đã giúp sách Tết tạo được sức hút trong lòng bạn đọc.
NGUYỄN THANH TÂM
Báo tết - báo xuân đã trở thành một hoạt động thường niên mỗi dịp tết đến xuân về của những người làm báo Việt Nam. Dịp ấy, người đọc cũng háo hức chờ đón những số báo rực rỡ, tươi tắn, bừng lên như sắc hoa đón chào xuân ấm.
“Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh” thường được nhắc đến như biểu tượng của Tết Việt. Thực tế, Tết ở các vùng miền trên cả nước phong phú, đa dạng hơn, trải qua các thời kỳ lịch sử lại thay đổi nhiều. Tuy nhiên, giá trị căn cốt và thiêng liêng của Tết thì giống nhau, và vẫn đang được lưu giữ, tiếp nối qua thời gian.
Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2019 - 2024 vừa khép lại trong niềm vui vì đã chọn ra được tân Chủ tịch là NSND Thúy Mùi – vị nữ Chủ tịch đầu tiên của hội.
Nhiều năm qua, vì thiếu đội ngũ những người sáng tác - tác giả, soạn giả giỏi nghề nên sân khấu TPHCM ở cả lĩnh vực cải lương lẫn kịch nói cứ ngày một khan hiếm kịch bản chất lượng. Đặc biệt, trong năm 2019, hàng loạt tác phẩm cũ (ra đời cách nay hàng chục năm) lần lượt được tái dựng, càng cho thấy sự khủng hoảng trầm trọng của vấn đề kịch bản sân khấu.
Trong cuộc sống hiện đại, khi âm nhạc điện tử đang phát triển mạnh mẽ thì việc kế thừa và phát triển âm nhạc dân tộc, đặc biệt là nghệ thuật đàn bầu Việt Nam, đang đặt ra nhiều thách thức.
Internet, việc số hóa sách và sự ra đời của những công cụ đọc sách điện tử, chính những cái mới ấy, cùng sự phổ biến chúng trong đời sống một cách rất nhanh chóng, đã buộc người ta phải nêu câu hỏi: Liệu đã sắp đến lúc sách giấy “cáo chung”?
Lần đầu xuất bản năm 1942 tại Nhà in Lê Cường, “Giáo dục nhi đồng” của nữ tác giả Đạm Phương Nữ Sử trình bày những quan điểm sâu sắc về tầm quan trọng của giáo dục gia đình đối với sự trưởng thành của trẻ nhỏ, xa hơn là đối với sự cường thịnh của một dân tộc.
ĐẶNG NGỌC NGUYÊN
Chỉ trong vòng ba mươi năm sau đổi mới đất nước 1986, giao thông Việt Nam đã phát triển vượt bậc. Từ chỗ trên đường cái quan xe đạp nhiều hơn xe máy, giờ chủ yếu lại là ô tô xuôi ngược.
Chúng ta đang sống trong một thế giới mà thiết bị điện tử kết nối internet đã trở thành công cụ tìm kiếm, tra cứu, làm việc, học tập, giải trí... trở nên rất phổ biến. Câu hỏi đặt ra là con người đang kết nối với con người, với thế giới như thế nào? Bộ sách “Chúng vận hành như thế nào?” của NXB Kim Đồng có thể là một gợi ý dành cho các bạn đọc nhỏ tuổi.
NGUYỄN QUANG PHƯỚC
Công cuộc chống tham nhũng do Đảng khởi xướng và thực hiện đang ngày càng quyết liệt, công cuộc “đốt lò” hiện nay đã và đang nhận được sự ủng hộ của cả hệ thống chính trị, của toàn thể đồng bào và sự hợp tác chặt chẽ từ quốc tế. Chống tham nhũng quyết liệt, là cách toàn Đảng thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: không ngừng xây dựng, chỉnh đốn cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Khi được “Lòng Dân” tin tưởng, khi nhân dân ủng hộ và tham gia thì vạn sự tất thành.
Sau 10 năm thực hiện hai tiêu chí văn hóa thuộc Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới, cơ sở vật chất, văn hóa thể thao cũng như đời sống tinh thần của người dân ở nhiều địa phương trong cả nước đã được cải thiện. Tuy nhiên, kết quả hoàn thiện hai tiêu chí này chưa thật sự đồng đều.
Liên hoan Sân khấu thử nghiệm quốc tế diễn ra từ ngày 4 đến 13-10 tại Hà Nội được kỳ vọng sẽ có nhiều đột phá trong thể hiện ngôn ngữ hình thể, cấu trúc, làm giàu thêm ngôn ngữ của nghệ thuật sân khấu.
Trong thời đại công nghệ phát triển, ít nhiều cũng ảnh hưởng đến nhận thức của các bạn trẻ, nhất là đối với học sinh, sinh viên. Để các em hiểu đâu là tốt, đâu là xấu và biết trân trọng những giá trị mà ông cha ta đã gìn giữ từ bao đời, diễn giả văn hóa Hồ Nhựt Quang (học trò GS.TS Trần Văn Khê) tiếp tục thay thầy thực hiện dự án vinh danh văn hóa trong học đường.
Khán giả Bắc Giang hâm mộ chèo đang được sống trong bầu không khí sôi động với tiếng trống, tiếng đàn, tiếng nhị réo rắt bổng trầm cùng những câu hát chèo trong Liên hoan chèo toàn quốc, tổ chức tại Bắc Giang. Những ngày qua, liên hoan thật sự gây chú ý và đọng lại nhiều cảm xúc đối với các nhà quản lý, văn nghệ sĩ cùng đông đảo nhân dân địa phương.
Không ít nơi, trong các bản của đồng bào chỉ còn lác đác vài căn nhà sàn và tương lai không xa các ngôi nhà sàn này sẽ biến mất nhường chỗ cho nhà xây.