Cân bằng bảo tồn và biến đổi
Tiếp bước sự sáng tạo với sơn mài của các bậc thầy thời kỳ hội họa Đông Dương, ngày nay nghệ thuật sơn mài đương đại vẫn kế thừa và phát triển với nhiều lối biểu hiện và tìm tòi mới. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả nghệ thuật, nhiều sáng tạo cũng gây tranh luận.
Nghệ thuật hội họa sơn mài Việt Nam đã có nhiều biến đổi - Ảnh: Ng. Phương
Đổi mới ngôn ngữ biểu hiện
Sơn ta truyền thống, vốn chỉ sử dụng trong trang trí, đã trở thành một chất liệu hội họa có khả năng diễn tả phong phú nhờ đóng góp của nhiều họa sĩ tên tuổi thời kỳ đầu Trường Mỹ thuật Đông Dương, và được tiếp nối qua các giai đoạn cho đến nay. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, nghệ thuật sơn mài đã có những bước cải tiến quan trọng.
Theo ý kiến nhiều họa sĩ, nhà phê bình mỹ thuật, hiện nay, bên cạnh những nghệ sĩ kiên trì theo lỗi vẽ truyền thống, kế thừa những thành tựu nghệ thuật từ kỹ thuật đến bảng màu và chủ đề; một số họa sĩ loay hoay tìm kiếm cái mới, cách tân cho sơn mài, mong muốn sáng tạo ra không gian và diện mạo mới cho chất liệu truyền thống này. Từ một số màu hạn hẹp, sơn mài giờ đây đã có dải màu đa sắc hơn, từ gam nóng đến gam lạnh. Gần đây, nhiều họa sĩ đã mạnh dạn thể nghiệm trên chất liệu sơn mài bằng cái nhìn thị giác theo quan niệm riêng, có tiếp thu ảnh hưởng của xu hướng tả thực, đồng thời có sự ảnh hưởng đa chiều của ngôn ngữ quốc tế như: Hiện thực biểu hiện, hiện thực ấn tượng, siêu thực. Sự đổi mới về xu hướng sáng tác cũng được xem như sự đổi mới về ngôn ngữ nghệ thuật với chất liệu sơn mài. Nhiều họa sĩ tìm cách thay đổi cách trình bày tạo ra bút pháp và quan niệm thẩm mỹ có sự tác động bởi đời sống đương đại...
Những đổi mới, tìm tòi trên cho thấy, chất liệu sơn mài truyền thống có thể trở thành chất liệu hoàn toàn phù hợp với xu hướng sáng tác hiện nay. TS. Trần Thị Biển - Viện Mỹ thuật, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam cho rằng, tranh sơn mài Việt Nam mở ra nhiều hướng khám phá, sáng tạo, là thứ chất liệu cuốn hút nhiều thế hệ họa sĩ. Tuy nhiên, việc phá cách trong kỹ thuật sử dụng màu sắc mới cho chất liệu sơn mài cũng tạo ra nhiều tranh luận, có người cho rằng điều đó ít nhiều làm mất đi vẻ đẹp nguyên bản của chất liệu độc đáo tiêu biểu cho hội họa Việt Nam.
Thay đổi kỹ thuật, chất liệu
|
“Gầy đây, xuất hiện những gương mặt nghệ sĩ trẻ sáng tác sơn mài kết hợp với các loại hình nghệ thuật mới như video art, sắp đặt. Việc ứng dụng chất liệu này trong nghệ thuật sắp đặt đã gợi ra hướng đi mới, đặc tính tổng hợp của sắp đặt khiến sơn mài có thể kết hợp với hình thức tạo hình độc đáo, công nghệ trình chiếu, ánh sáng... Những kết hợp này đã thổi làn gió mới vào sơn mài cổ truyền, làm mất đi tính kinh viện, nghiêm trang và trở nên gần gũi và hấp dẫn với nhiều thế hệ khán giả”. PGS.TS. Bùi Thị Thanh Mai, Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam |
Không chỉ thay đổi về màu sắc và chủ đề thể hiện, một trong những đổi mới có thể dễ nhận thấy là sự thay đổi vật liệu trong quá trình sáng tác tranh sơn mài đương đại. Theo TS. Đặng Thị Phong Lan, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, cùng với xu thế hội nhập thế giới, quan niệm về nghệ thuật mở rộng, bên cạnh tranh sơn mài truyền thống bắt đầu hình thành những dạng tranh sơn mài mới. Có xu hướng muốn thay thế những nguyên vật liệu truyền thống bằng những vật liệu có màu sắc, tính chất gần giống nhưng giá thành rẻ hơn, như dùng cách vẽ bột màu phủ PU, dùng thiếc thay bạc, nhũ giả thay vàng... Xu hướng thứ hai là thử nghiệm nhiều kỹ thuật khác mà không cần đến kỹ thuật mài, hoặc mài từng phần hay chỉ mài sơ. Chiều sâu bức tranh có được là do hiệu quả sử dụng những quy tắc diễn tả không gian chứ không phải độ sâu thẳm của các lớp màu do chất liệu mang lại, cách vẽ vẫn là sơn chứ không phải mài.
Với nhiều họa sĩ, đặc biệt là họa sĩ trẻ, thao tác, kỹ thuật thể hiện một tác phẩm mỹ thuật trên chất liệu sơn mài hiện nay không còn là quy định quá khắt khe. Một số họa sĩ cũng dùng vóc vẽ trên cốt mặt phẳng composite, dùng các kỹ thuật gắn, đắp, phun sơn trên bề mặt với nhiều thay đổi kỹ thuật, có chỗ tạo độ bóng, có chỗ không gắn, có chỗ gắn chất liệu khác...
Tuy vậy, những thay đổi này đã gây ra nhiều tranh luận. Nhiều người không phản đối việc dùng các chất liệu sơn khác nhau trong tranh sơn mài, kể cả việc không mài. Họ quan tâm đến sự sáng tạo và hiệu quả nghệ thuật, thậm chí còn cho rằng đó là cách đưa nghệ thuật hiện đại vào nghệ thuật truyền thống, là sự sáng tạo của nghệ sĩ, hứa hẹn sự khởi sắc cho nghệ thuật sơn mài. Nhưng có những ý kiến cho rằng làm sơn mài phải tuân thủ truyền thống, chỉ dùng sơn ta chứ không dùng sơn công nghiệp, nếu không thì không được gọi là sơn ta, sơn mài.
Trong khi sơn mài truyền thống phải mất hàng tháng, thậm chí hàng năm mới xong một tác phẩm, nhưng nay chỉ trong vòng 2 - 3 năm sáng tác, nhiều họa sĩ có thể cho ra vài chục bức... Bên cạnh sơn mài truyền thống vẫn có thể loại nghệ thuật tranh sơn hoặc hội họa chất liệu tổng hợp đáp ứng nhu cầu sáng tạo của nghệ sĩ. Trước những thay đổi đã diễn ra như một xu hướng tất yếu, TS. Đặng Thị Phong Lan cho rằng, biến đổi về chất liệu, kỹ thuật, thể loại cần có sự phù hợp của tên gọi. Khi đặc trưng và hình thức của tranh đã vượt quá giới hạn hội họa sơn mài thì cần thiết phải tìm cho nó thuật ngữ mới, phù hợp.
Đó cũng là cách các nghệ sĩ tôn trọng, cân bằng giữa bảo tồn sơn mài truyền thống, nhưng vẫn cởi mở đón nhận cái mới để khai thác hết khả năng, bí ẩn kỳ diệu của chất liệu độc đáo này.
Theo Ngọc Phương - ĐBND
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Một mùa tri ân, tôn vinh nghề dạy học nữa lại về, cả xã hội đang hướng đến những người “chèo đò” trên dòng sông tri thức bằng những suy nghĩ, bằng cả việc làm theo cách nghĩ.
-
Báo cáo của Văn phòng thường trực phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn gửi Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết trong đợt lũ vừa qua, không có nhiều thủy điện xả lũ và mức xả không lớn. Thế nhưng phản ánh từ các địa phương cho thấy bản báo cáo này hoàn toàn khác xa với thực tế.
-
Cách đây vừa tròn 96 năm, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng Bônsêvích Nga và Lênin, giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nga đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Mười vĩ đại.
-
Câu chuyện "mất bò mới lo làm chuồng" trong quản lý di tích vẫn lặp lại khi thời gian qua, các vụ việc xâm nghiêm trọng di tích liên tục xảy ra (như vụ xâm hại thành cổ Luy Lâu Bắc Ninh), chùa Trăm Gian (Chương Mỹ, Hà Nội), Chùa Một Cột bị xuống cấp nghiêm trọng...). Thế nhưng, đến khi dư luận bức xúc, báo chí lên tiếng thì các cơ quan chức năng mới "biết" để vào cuộc xử lý.
-
Tại Đà Nẵng, được sự uỷ quyền của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Trung tâm Công nghệ Thông tin vừa tổ chức hội thảo khoa học “Quản lý chất lượng sản phẩm văn hóa qua công tác xây dựng tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật”.
-
Đón Đại tướng về đất mẹ Quảng Bình, niềm thương đau của người dân hiện diện trên từng gương mặt trong cả biển người đứng bên đường hơn 60km từ sân bay Đồng Hới ra tới vũng Chùa, từ lúc chiếc máy bay chở linh cữu Đại tướng hạ cánh cho đến lúc nắng tắt trên núi Thọ.
-
Ông Vũ Trọng Kim, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đề nghị phát động học tập, noi theo tấm gương cao quý và mẫu mực vị Đại tướng anh minh của dân tộc Việt Nam anh hùng. Tất cả những kiến nghị này, theo ông Kim là xuất phát từ tâm nguyện của nhân dân.
-
Di chuyển chậm rãi giữa biển nguời lưu luyến, sau gần 3 tiếng đồng hồ, đoàn xe tiêu binh chở linh cữu Đại tướng vừa về đến khu vực Vũng Chùa. Nguời đưa tiễn đang đếm những bước chân cuối cùng trên hành trình đưa Đại tướng về nơi an nghỉ...
-
Người dân Quảng Bình đón linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp với một tâm thế vô cùng đặc biệt. Đại tướng là vị tướng của nhân dân, nhưng cũng là một người đồng hương.
-
Chuyên cơ chở linh cữu linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cất cánh từ Sân bay Nội Bài hướng về đất mẹ Quảng Bình.
-
ầu Giấy, Xuân Thủy, Phạm Văn Đồng rồi tới cầu Thăng Long... lùi dần sau cỗ linh xa đưa Đại tướng rời Hà Nội. Người dân thủ đô đều bật khóc khi nói lời tiễn biệt... Chuyên cơ chở linh cữu Đại tướng đã cất cánh hướng về Quảng Bình.
-
Dồn dập các tin báo vỡ đập, xả lũ khẩn cấp khiến phố phường, làng mạc chìm sâu dưới biển nước đục ngầu, dân chúng phải bỏ của chạy lấy người hoặc mất mạng trong dòng xoáy. Công luận đặt câu hỏi: Vì sao hồ đập thủy lợi, thủy điện được xây dựng vì lợi ích cộng đồng, lại trở nên nguy hiểm đến như vậy?
-
Dù chưa phải là tang lễ chính thức nhưng ngay từ chiều nay (6/10), nhiều người dân đã tập trung tại số 30 phố Hoàng Diệu để vào viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
-
Đại tướng Võ Nguyên Giáp vừa qua đời tại Bệnh viện Trung Ương Quân Đội 108 vào lúc 18 giờ chiều ngày 4 tháng 10 năm 2013 hưởng thọ 103 tuổi.
-
Du lịch làng nghề truyền thống ngày càng hấp dẫn du khách và đang là một hướng phát triển du lịch ở nhiều quốc gia trên thế giới. Bên cạnh những lợi ích về kinh tế, xã hội, hình thức du lịch này còn góp phần bảo tồn và phát huy những bản sắc văn hoá độc đáo của từng vùng miền, địa phương.
-
Vài năm trước đây, Việt Nam hân hoan rùm beng với việc 10 hồ sơ xin UNESCO chứng nhận là di sản thế giới, đã mang lại kết quả mỹ mãn. Nào Hạ Long, nào Huế, Hội An… đến nhã nhạc cung đình, ca trù, quan họ…
-
Trong những ngày mùa thu lịch sử năm Ất Dậu (tháng 8-1945), dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta nhất tề nổi dậy, tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa đập tan gông xiềng nô lệ, ách áp bức thực dân hơn 80 năm và chế độ phong kiến đã tồn tại hàng ngàn năm, dựng nên một nhà nước mới - Nhà nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
-
Theo Bộ Công thương, ngoài hàng loạt các dự án mới bị đề nghị loại bỏ, đến nay vẫn có 340 dự án thủy điện vừa và nhỏ đã đi vào vận hành hoặc đang trong quá trình đầu tư xây dựng.
-
Trên nóc một tòa nhà cao tầng ở thành phố T., người ta gắn lên đấy dòng chữ ngất nghểu, rõ to, gò bằng thép không rỉ, cách mấy cây số cũng nhìn thấy: Phân bón hữu nghị. Từ xưa đến nay chỉ nghe nói phân dùng để bón lúa, phân bón khoai sắn, và phân bón các loài cây khác… chưa nghe nói phân bón hữu nghị bao giờ. Chắc bón loại phân này, tình hữu nghị giữa các dân tộc tăng trưởng nhanh chăng? Loại phân bón hữu nghị có lẽ ngành ngoại giao đặt hàng?!
-
(SH) - Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, nghề làm báo nhiều khi ăn nhau ở ý tưởng. Một sự kiện đã được hàng chục báo đưa đến nhàm, nhưng người viết sau vẫn có chỗ đứng nếu như có ý tưởng mới.
.png)
.png)
