Lễ hội được tổ chức từ xa xưa tới nay, không chỉ là pho sử ngàn đời được mở ra mỗi năm một lần để trao truyền cho các thế hệ, cố kết cộng đồng... mà còn là dịp bán sản phẩm nhà nông, trao đổi sản vật địa phương... Nhiều tiềm năng, giá trị của lễ hội đã được chú ý khai thác, đặc biệt là gắn lễ hội với phát triển du lịch, nhưng hiệu quả chưa cao.
Nguồn lực phát triển
Thực tế, đã có nhiều địa phương thu hút khách du lịch đến lễ hội, biến lễ hội gắn với các di tích trở thành nguồn lực quan trọng phát triển kinh tế. TS. Trần Hữu Sơn - nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai cho biết, Lào Cai đã có đề án xây dựng các di tích trở thành điểm du lịch chứ không chỉ phục vụ nhu cầu tín ngưỡng, trong đó lễ hội là dịp thu hút đông đảo du khách. Ví dụ, đền Bảo Hà (huyện Bảo Yên) sau khi xây dựng theo mô hình ấy, một năm công đức thu hơn 20 tỷ đồng, riêng dịp lễ hội đền Bảo Hà thu hút tới 3 vạn người, trong 3 ngày, công đức lên đến 4 tỷ đồng, trong khi cả huyện thu được 44 tỷ đồng/năm. Hoặc đền Thượng (TP Lào Cai), 1 năm thu 10 tỷ đồng từ tiền công đức... Gắn lễ hội tại các di tích, danh thắng với du lịch, sẽ mang lại những lợi ích kinh tế, từ đó có thể trùng tu, tôn tạo di tích, đóng góp cho các hoạt động xã hội tại địa phương. Thậm chí, lễ hội Gầu tào của người Mông ở Lào Cai, dù không thu từ tiền công đức, nhưng hệ thống dịch vụ từ nhân dân, như chủ nhà trọ, xe ôm, người bán đồ đặc sản địa phương... đều được hưởng lợi.
Không chỉ tại Lào Cai, nhiều lễ hội đã và đang được nhiều tỉnh, thành phố chú ý khai thác. Không chỉ lễ hội cổ truyền, mà cả những lễ hội dựa trên di sản văn hóa được tổ chức quy mô, uy tín, cũng tác động lớn tới thu hút khách du lịch. Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thừa Thiên - Huế Phan Tiến Dũng cho biết: Festival Huế được tổ chức định kỳ vào các năm chẵn từ năm 2000, đến nay đã tạo sức hút khách du lịch tới tỉnh, và cùng với các địa phương như Đà Nẵng, Quảng Nam đã hình thành sản phẩm chủ lực của du lịch miền Trung. Nhiều đường bay trong nước và quốc tế đã được nối kết, đồng thời nguồn lực cơ sở hạ tầng tại Huế được đầu tư nhiều hơn. Hiện nay, khách quốc tế tới Thừa Thiên - Huế chiếm hơn 40%...
Nghiên cứu nghiêm túc
“Để phát huy giá trị văn hóa, đặc biệt là lễ hội, các địa phương phải ưu tiên đầu tư bảo tồn. Đây là điều kiện cần thiết để bảo vệ các giá trị chân xác, đồng thời quảng bá du lịch và khắc phục một số điểm yếu như lễ hội lớn diễn ra giống nhau, chất văn hóa trong lễ hội không cao. Bên cạnh đó, nên đưa một số lễ hội tiêu biểu của các địa phương vào nội dung quảng bá quốc gia, vừa nâng cao vị thế văn hóa, tạo ra sự hấp dẫn cho khách du lịch”. Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao Thừa Thiên - Huế Phan Tiến Dũng |
Tuy nhiên, việc gắn lễ hội với du lịch cũng nảy sinh nhiều bất cập. PGS.TS. Lương Hồng Quang, Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam nhận định: Một số lễ hội truyền thống đã có sự thay đổi về mục đích tổ chức cũng như chủ thể. Một sự kiện làng xã trở thành sự kiện vùng, quốc gia, thậm chí mang tính quốc tế. Trong bối cảnh mới, lễ hội đang gặp thách thức: Xử lý không gian trước các sức ép về số lượng người tham dự gồm địa điểm cúng tế, nghi thức và trình diễn văn hóa nghệ thuật, thể thao; địa điểm như gửi xe, nơi ăn uống, nghỉ ngơi... chưa được tổ chức tốt, trong khi đa phần người xem hội còn là người tiêu dùng sản phẩm hay dịch vụ.
Không phải cứ có lễ hội là có thể làm du lịch tốt. GS.TS. Lê Hồng Lý, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa cho rằng: Để lễ hội mang lại lợi ích kinh tế phải dựa trên bản thân lễ hội đó có những gì có thể thu lợi. Thứ nhất, qua lễ hội có thể bán sản phẩm địa phương, đồ lưu niệm. Chẳng hạn, Ban quản lý Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Phú Thọ) đang có đề tài nghiên cứu các sản phẩm du lịch liên quan đến Hùng Vương, nếu có sẽ là sản phẩm văn hóa rất tốt... Thứ hai là tổ chức bán hàng, dịch vụ cho người đến lễ hội một cách văn minh, đàng hoàng, không chặt chém. Có thể biến di sản phi vật thể thành nguồn lợi kinh tế, nhưng phải bằng cách làm văn hóa, không phải cứ khai thác quá đà, “thương mại hóa” lễ hội tùy tiện như nhiều nơi hiện nay.
Còn theo TS. Trần Hữu Sơn, lễ hội chỉ có thể làm kinh tế du lịch khi đáp ứng được nhu cầu của du khách. “Khách mong muốn được sống trong không khí của lễ hội, với màu sắc văn hóa đặc trưng của mỗi di tích, mỗi địa phương, vùng miền. Nhưng nếu các lễ hội được tổ chức na ná nhau, sẽ mất đi sức hấp dẫn. Muốn giữ được nét riêng ấy, người dân phải là chủ thể của lễ hội, cộng đồng phải được hưởng lợi từ đó. Trong du lịch có 4 thành tố: Chính quyền - cơ quan quản lý nhà nước; người dân - chủ thể, doanh nghiệp và du khách. 4 thành tố này phải đan xen nhau, và vai trò của người dân cực kỳ quan trọng trong tổ chức, thực hành nghi lễ và trình diễn”. Tuy nhiên, quản lý nhà nước cần thể hiện rõ đối với phần dịch vụ tại lễ hội, vốn đang có nhiều lộn xộn, bát nháo, được nhắc đến vào mỗi mùa lễ hội. GS.TS. Lê Hồng Lý nhấn mạnh: “Lễ hội muốn ra tiền phải qua bàn tay của những người biết làm về di sản, biết tổ chức du lịch, dựa trên những nghiên cứu khoa học nghiêm túc”.
Nguồn: Thảo Nguyên - ĐBND
LÊ QUANG THÁI
Lễ cầu mưa hoặc cầu tạnh đều được gọi chung là lễ đảo vũ. Trong lịch sử có những năm hết cảnh nắng hạn đến mưa sa kéo dài.
TÔN THẤT BÌNH
Trong các loại dân ca nghi lễ ở Huế (hò đưa linh, hát bả trạo, hát sắc bùa v.v...) hát hầu văn chiếm một vị trí riêng trong đời sống tâm linh của những người theo Thiên Tiên Thánh Giáo.
LÊ TRUNG VŨ
NGUYỄN PHƯỚC HẢI TRUNG
HÀ SÂM
TRẦN LÂM BIỀN
Một thực tế không thể phủ nhận là: Trong quá khứ và cả hiện tại việc thờ Mẫu trên đất Việt đã có một địa bàn khá rộng lớn.
LÊ AN PHƯƠNG
Ngay từ thời sơ khai, con người ý thức về sự tồn tại vật chất - bản - thân - mình: có hai con người - linh hồn và thể xác. Con người thể xác có thể chết, nhưng con người linh hồn sẽ sống mãi!
PHAN NỮ
Lý Sơn là huyện đảo duy nhất của tỉnh Quảng Ngãi nằm cách đất liền 15 hải lý, về phía Đông Bắc, gồm 1 đảo lớn (Cù Lao Ré), 1 đảo bé (Cù Lao Bờ Bãi), và hòn Mù Cu, vốn là bãi đá nhô cao nằm ở phía Đông đảo lớn. Huyện Lý Sơn hiện có 3 xã là An Hải, An Vĩnh và An Bình với tổng diện tích tự nhiên là 9,97 km2, dân số 18.924 người (năm 2015).
NGUYỄN VĂN UÔNG
Đổ xăm hường là thú chơi tao nhã xuất phát từ nội cung triều Nguyễn. Trò chơi này lan truyền dần ra các gia đình quan lại, quí tộc và người khá giả chốn kinh kỳ.
HOÀNG HUYỀN THANH - LÊ CHÍ QUỐC MINH
Lễ hội truyền thống là hình thức sinh hoạt cộng đồng xuất hiện và gắn liền với quá trình phát triển của cộng đồng người, là một loại hình sinh hoạt văn hóa truyền thống tổng hợp, vừa độc đáo vừa phong phú.
Làng Đông Hồ (xã Song Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh) vốn nổi danh với nghề làm tranh dân gian, nhưng nay do nhu cầu đời sống mà hầu hết người dân chuyển sang làm vàng mã.
Rẽ thân rơm rạ, vờn trên mặt cỏ rồi lấy đà phóng mình vút lên… Những con diều từng phút, từng giây thay đổi, đan cải, biến ảo với muôn hình hài và sắc màu, rồi chậm rãi rót xuống mặt đất thanh âm trầm bổng. Ấy là thức quà của đồng nội, cũng là hào quang ước mơ của đời nông dân chân lấm, tay bùn.
Trong những ngày tháng ba này, hàng triệu con dân nước Việt không kể gần xa lại cùng nhau hướng về đất Phong Châu - Phú Thọ, thành kính, tưởng nhớ, tri ân tiên tổ.
Dù chưa tới ngày chính lễ (6-4) nhưng lượng du khách đổ về Lễ hội Đền Hùng 2017 tăng đột biến. Trước tình trạng này, BTC Lễ hội Đền Hùng đã đưa ra các khuyến cáo dành cho du khách về tham dự lễ hội năm 2017.
Ngày 3/4 (tức mùng 7/3 âm lịch), tại sân khấu hồ Công viên Văn Lang, thành phố Việt Trì, Ban tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng 2017 đã tổ chức Hội Sách đất Tổ năm 2017.
Nằm trong khuôn khổ Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội Đền Hùng 2017, tối 1/4 (tức 5/3 âm lịch), Lễ hội dân gian đường phố Việt Trì năm 2017 do Ủy ban Nhân dân thành phố Việt Trì (tỉnh Phú Thọ) tổ chức đã diễn ra tưng bừng tại quảng trường công viên Văn Lang và các tuyến đường của thành phố.
Năm nay, Lễ hội diễn ra trong 6 ngày (từ 1-6/4/2017 tức từ ngày 5-10/3 năm Đinh Dậu) với phần Lễ có nghi thức trang trọng, gồm Lễ giỗ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân (bắt đầu từ 6h30 ngày 6/3 âm lịch) và Lễ dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ sẽ diễn ra buổi sáng cùng ngày.
Năm Đinh Dậu - 2017, giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng diễn ra trong 06 ngày, từ ngày 01 - 06/4/2017 (tức từ ngày 05 - 10/3 âm lịch) do UBND tỉnh Phú Thọ chủ trì và có sự tham gia góp giỗ của 4 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Thái Bình, Bình Phước và Bến Tre. Các hoạt động đều có quy mô lớn hơn, nội dung phong phú, đa dạng và có nhiều nét mới.
Ngày 21/3, tại xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên đã diễn ra Lễ hội Thành Bản Phủ năm 2017 gắn với Ngày hội Văn hóa - Thể thao - Du lịch các dân tộc huyện Điện Biên lần thứ VI.
Theo TS Nguyễn Ngọc Mai, ngày nay, các nghi lễ trong hệ thống thờ Mẫu Tam phủ đã hội họp cả nghi lễ trong hệ thống Tam phủ thờ ba vị nam thần: Thiên Thần – Địa Thần – Thủy Thần và hệ thống thần linh các vùng miền khác.