Với mục tiêu năm 2016, hát Xoan được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới thoát khỏi tình trạng cần được bảo vệ khẩn cấp và chính thức trở thành di sản đại diện của nhân loại, tỉnh Phú Thọ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để bảo tồn, phát triển di sản văn hóa hát Xoan.
Tiết mục biểu diễn hát Xoan của thành phố Việt Trì tại Liên hoan Văn nghệ quần chúng, Hát Xoan và Dân ca Phú Thọ. (Ảnh: Quý Trung/TTXVN)
Một trong những giải pháp quan trọng để hoàn thành mục tiêu này là đẩy mạnh việc đưa hát Xoan vào dạy tại các trường học trên địa bàn.
Những giọng hát trong trẻo, những câu Xoan được các học sinh cất lên trong giờ học ngoại khóa tại các trường học ở khắp các huyện, thị, thành trong tỉnh Phú Thọ những năm gần đây đã trở nên quen thuộc. Đưa hát Xoan vào trường học chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ xác định nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp hát Xoan Phú Thọ giai đoạn 2012-2015.
Thực hiện chương trình hành động này, Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ đã xây dựng và hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục và tổ chức dạy học hát Xoan ở các trường học để triển khai tới 100% các đơn vị giáo dục trong tỉnh. Ở mỗi cấp học, bậc học trên địa bàn tỉnh có hình thức, phương pháp riêng để đưa hát Xoan vào trường học một cách hiệu quả nhất.
Từ hoạt động này, các học sinh không chỉ học, hiểu và biết hát Xoan mà còn tích cực tham gia các chương trình hội thi, hội diễn góp phần tuyên truyền, quảng bá và giữ gìn, bảo tồn di sản hát Xoan.
Em Lê Hồng Anh, học sinh lớp 4G, trường Tiểu học Gia Cẩm, phấn khởi chia sẻ em được thầy, cô giáo trong trường dạy hát Xoan đã từ lâu. Em và các bạn đã hát được nhiều bài như: "Mời Vua," "Trồng bông luống đậu," "Hát bỏ bộ," "Bắc cầu," "Xe chỉ vá may"... Em rất muốn được các thầy cô dạy thêm nhiều bài hát nữa.
Cô giáo Nguyễn Thị Hoàng Anh, Tổng phụ trách Đội, giáo viên âm nhạc trường Tiểu học Gia Cẩm, thành phố Việt Trì (Phú Thọ) cho biết hiện nay, trường tiếp tục tổ chức dạy hát Xoan cho tất cả học sinh trong toàn trường. Một tuần, nhà trường dành 2 buổi vào các giờ hoạt động giữa giờ của thứ 3 và thứ 5 để dạy hát Xoan. Đến nay, không chỉ gần 1.600 học sinh học hát xoan mà toàn bộ cán bộ, giáo viên và nhân viên của nhà trường, ai cũng biết hát Xoan, kể cả nhân viên bảo vệ và cấp dưỡng.
Theo cô Hoàng Anh, do đối tượng giảng dạy là học sinh tiểu học nên trong những ngày đầu đưa hát Xoan vào giảng dạy, trường gặp rất nhiều khó khăn. Hơn nữa, giai điệu và ca từ cũng khó để nhớ nhanh nên học sinh tiếp nhận khá chậm. Tuy nhiên, nhờ tích cực tuyên truyền và lựa chọn phương pháp dạy hợp lý bằng cách cho các em xem, nghe các băng đĩa hát xoan, dạy những bài đơn giản, dễ nhớ trước rồi đến các bài khó…
Sau một thời gian, các học sinh đã hát được nhiều bài và tỏ ra rất hứng thú với loại hình nghệ thuật này. Tuy nhiên, để Xoan không bị mai một và giữ được đặc trưng của nó, cần có sự đầu tư hơn nữa để các học sinh dễ tiếp thu, học hỏi. Ngoài ra, cần tạo điều kiện để các em được tới các phường Xoan cổ, xem các nghệ nhân trình diễn Xoan trong không gian nghệ thuật của mình. Điều này giúp hát Xoan giữ đúng được bản sắc, tránh tình trạng truyền dạy một cách khô cứng.
Thạc sỹ Cao Hùng Phương, Trưởng khoa Nghệ thuật, trường Đại học Hùng Vương (Phú Thọ) cho biết từ tháng 1/2010, nhà trường đã thành lập Câu Lạc bộ hát Xoan và Dân ca Phú Thọ và đã được công nhận là Câu lạc bộ cấp tỉnh. Đến nay, toàn trường đã thành lập được 8 câu lạc bộ ở 8 khoa và đã thu hút được hơn 160 thành viên nhiệt tình tham gia. Hằng năm, các thành viên không chỉ tham gia hoạt động trình diễn (khoảng 25-30 buổi) mà còn tích cực tuyên truyền, vận động mọi người cùng hưởng ứng.
Ông Cao Hùng Phương khẳng định kết quả này là căn cứ vững chắc để Đại học Hùng Vương đưa hát Xoan trở thành một trong những môn học chính của nhà trường. Việc làm này không chỉ góp phần giúp các thế hệ trẻ hiểu nguồn gốc và những giá trị độc đáo, nét đẹp và những thông điệp ý nghĩa thông qua các lời ca của hát Xoan, từ đó thế hệ trẻ nêu cao tinh thần trách nhiệm gìn giữ và phát triển di sản văn hóa mà ông cha để lại.
Theo ông Nguyễn Ngọc Ân, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ, thời gian tới, Sở phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo để tiếp tục đưa hát Xoan vào dạy trong trường học. Sở sẽ cung cấp thêm cho các trường học tài liệu hướng dẫn hát Xoan; có chương trình, kế hoạch, văn bản hướng dẫn các câu lạc bộ hát Xoan, các nhà văn hóa địa phương để mở những lớp dạy hát Xoan cho học sinh, đặc biệt là trong dịp nghỉ hè; đồng thời, mời các nghệ nhân tập huấn để đưa hát Xoan thực sự lan tỏa trong cộng đồng, đặc biệt là lớp trẻ.
Các hoạt động tìm hiểu về hát Xoan, học hát Xoan đang diễn ra sôi nổi trong các trường học ở Phú Thọ đã thể hiện tính hiệu quả, đúng đắn của chủ trương đưa hát Xoan vào giảng dạy, góp phần đưa hát Xoan thoát khỏi tình trạng cần được bảo vệ khẩn cấp để trở thành di sản đại diện của nhân loại.
NGUYỄN VŨ MINH - NGUYỄN VĂN MẠNH
PHAN THANH HẢI
Bình phong là một công trình không thể tách rời với các kiến trúc truyền thống ở Huế. Dù xuất hiện ở nhiều nơi như phủ đệ, am miếu, đình làng, nhà ở… nhưng bình phong trong kiến trúc cung đình vẫn đặc sắc, cầu kỳ hơn hẳn.
MAI KHẮC ỨNG
Trong khung cảnh một công viên rất mơ và rất thơ bởi những bàn tay của những con người Việt Nam đầu thế kỷ XIX làm nên hồ, suối, núi, đồi, hoa, trái, lầu, tạ, đình, quán... Và, trong một khoảng không gian có giới hạn được tạo nhập rất tự nhiên vào cõi vô cùng, lăng của hoàng đế Minh Mạng quả là một khoảng trời thơ.
NGUYỄN PHƯỚC QUÝ KHANH
Musée Khải Định (nay là Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế) được thành lập vào năm 1923 dưới thời vua Khải Định với nhiệm vụ “tập hợp các tác phẩm nghệ thuật biểu hiện đời sống xã hội, nghi lễ và chính trị của nước Đại Nam”1.
NGUYỄN KHOA ĐIỀM
Chữ di sản ở đây xin đọc với nghĩa rộng, bao gồm di sản vật thể, phi vật thể, thiên nhiên, tôn giáo tín ngưỡng… Di sản luôn hiện lên với vẻ ngoài dễ xác định, cho dù có bị hư hoại đi nhiều qua thời gian.
PHAN THANH HẢI
THƠM QUANG - NGUYỄN DUYÊN
NGUYỄN THẾ
Bút ký dự thi
Trước năm 1975, tôi học ở Trường Quốc Học Huế. Khi chuyển từ lớp đệ tứ (đệ nhất cấp) lên lớp đệ tam (đệ nhị cấp), tôi đăng ký vào học ban C (phân ban văn chương và ngoại ngữ).
PHẠM XUÂN PHỤNG
Bút ký dự thi
Huyện Phú Vang có tên chính thức từ sau năm 1558, thời điểm Chúa Tiên - Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng vào trấn nhậm Thuận Hóa.
NGUYỄN PHƯỚC HẢI TRUNG
Sống giao thời giữa hai thế kỷ, từ sáng tác thơ ca bằng chữ Hán chuyển sang chữ Quốc ngữ, thi ca của Á Nam Trần Tuấn Khải thuộc một hệ hình thẩm mỹ đặc biệt, có phần “lưu luyến” với trường thẩm mỹ cổ điển, lại có phần bắt nhịp với hơi thở của những không gian thẩm mỹ mới.
VĨNH PHÚC
Hát Ả đào, còn gọi là Ca trù, dùng để chỉ một lối hát cổ truyền của người Việt. Theo các thư tịch thì khái niệm hát Ả đào sớm nhất so với các khái niệm ca trù, nhà trò, cô đầu,...
LÊ VĂN THUYÊN
Trường Quốc Học Huế (QH Huế) là một trong những trường trung học ra đời sớm nhất ở Việt Nam, chỉ sau Collège Chasseloup-Laubat thành lập năm 1877 (nay là trường trung học Lê Quý Đôn, TP HCM) và Collège de My Tho thành lập năm 1879 (nay là trường trung học Nguyễn Đình Chiểu, TP Mỹ Tho).
TRẦN VĂN DŨNG
Trong dòng chảy lịch sử, Ca Huế đã tiếp thu, kế thừa và ảnh hưởng nhiều sắc thái, tinh hoa của nhiều vùng miền để trở thành một loại hình âm nhạc truyền thống độc đáo của Việt Nam.
VŨ HÙNG
Hiện nay, tại nhà thờ tộc Chế làng Vân Thê, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế, lưu giữ một thanh đá dài khoảng 1,2 m, khá vuông, mỗi cạnh khoảng trên 20 cm, trong đó có một cạnh khắc kín chữ còn khá rõ nét.