Với mục tiêu năm 2016, hát Xoan được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới thoát khỏi tình trạng cần được bảo vệ khẩn cấp và chính thức trở thành di sản đại diện của nhân loại, tỉnh Phú Thọ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để bảo tồn, phát triển di sản văn hóa hát Xoan.
Tiết mục biểu diễn hát Xoan của thành phố Việt Trì tại Liên hoan Văn nghệ quần chúng, Hát Xoan và Dân ca Phú Thọ. (Ảnh: Quý Trung/TTXVN)
Một trong những giải pháp quan trọng để hoàn thành mục tiêu này là đẩy mạnh việc đưa hát Xoan vào dạy tại các trường học trên địa bàn.
Những giọng hát trong trẻo, những câu Xoan được các học sinh cất lên trong giờ học ngoại khóa tại các trường học ở khắp các huyện, thị, thành trong tỉnh Phú Thọ những năm gần đây đã trở nên quen thuộc. Đưa hát Xoan vào trường học chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ xác định nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp hát Xoan Phú Thọ giai đoạn 2012-2015.
Thực hiện chương trình hành động này, Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ đã xây dựng và hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục và tổ chức dạy học hát Xoan ở các trường học để triển khai tới 100% các đơn vị giáo dục trong tỉnh. Ở mỗi cấp học, bậc học trên địa bàn tỉnh có hình thức, phương pháp riêng để đưa hát Xoan vào trường học một cách hiệu quả nhất.
Từ hoạt động này, các học sinh không chỉ học, hiểu và biết hát Xoan mà còn tích cực tham gia các chương trình hội thi, hội diễn góp phần tuyên truyền, quảng bá và giữ gìn, bảo tồn di sản hát Xoan.
Em Lê Hồng Anh, học sinh lớp 4G, trường Tiểu học Gia Cẩm, phấn khởi chia sẻ em được thầy, cô giáo trong trường dạy hát Xoan đã từ lâu. Em và các bạn đã hát được nhiều bài như: "Mời Vua," "Trồng bông luống đậu," "Hát bỏ bộ," "Bắc cầu," "Xe chỉ vá may"... Em rất muốn được các thầy cô dạy thêm nhiều bài hát nữa.
Cô giáo Nguyễn Thị Hoàng Anh, Tổng phụ trách Đội, giáo viên âm nhạc trường Tiểu học Gia Cẩm, thành phố Việt Trì (Phú Thọ) cho biết hiện nay, trường tiếp tục tổ chức dạy hát Xoan cho tất cả học sinh trong toàn trường. Một tuần, nhà trường dành 2 buổi vào các giờ hoạt động giữa giờ của thứ 3 và thứ 5 để dạy hát Xoan. Đến nay, không chỉ gần 1.600 học sinh học hát xoan mà toàn bộ cán bộ, giáo viên và nhân viên của nhà trường, ai cũng biết hát Xoan, kể cả nhân viên bảo vệ và cấp dưỡng.
Theo cô Hoàng Anh, do đối tượng giảng dạy là học sinh tiểu học nên trong những ngày đầu đưa hát Xoan vào giảng dạy, trường gặp rất nhiều khó khăn. Hơn nữa, giai điệu và ca từ cũng khó để nhớ nhanh nên học sinh tiếp nhận khá chậm. Tuy nhiên, nhờ tích cực tuyên truyền và lựa chọn phương pháp dạy hợp lý bằng cách cho các em xem, nghe các băng đĩa hát xoan, dạy những bài đơn giản, dễ nhớ trước rồi đến các bài khó…
Sau một thời gian, các học sinh đã hát được nhiều bài và tỏ ra rất hứng thú với loại hình nghệ thuật này. Tuy nhiên, để Xoan không bị mai một và giữ được đặc trưng của nó, cần có sự đầu tư hơn nữa để các học sinh dễ tiếp thu, học hỏi. Ngoài ra, cần tạo điều kiện để các em được tới các phường Xoan cổ, xem các nghệ nhân trình diễn Xoan trong không gian nghệ thuật của mình. Điều này giúp hát Xoan giữ đúng được bản sắc, tránh tình trạng truyền dạy một cách khô cứng.
Thạc sỹ Cao Hùng Phương, Trưởng khoa Nghệ thuật, trường Đại học Hùng Vương (Phú Thọ) cho biết từ tháng 1/2010, nhà trường đã thành lập Câu Lạc bộ hát Xoan và Dân ca Phú Thọ và đã được công nhận là Câu lạc bộ cấp tỉnh. Đến nay, toàn trường đã thành lập được 8 câu lạc bộ ở 8 khoa và đã thu hút được hơn 160 thành viên nhiệt tình tham gia. Hằng năm, các thành viên không chỉ tham gia hoạt động trình diễn (khoảng 25-30 buổi) mà còn tích cực tuyên truyền, vận động mọi người cùng hưởng ứng.
Ông Cao Hùng Phương khẳng định kết quả này là căn cứ vững chắc để Đại học Hùng Vương đưa hát Xoan trở thành một trong những môn học chính của nhà trường. Việc làm này không chỉ góp phần giúp các thế hệ trẻ hiểu nguồn gốc và những giá trị độc đáo, nét đẹp và những thông điệp ý nghĩa thông qua các lời ca của hát Xoan, từ đó thế hệ trẻ nêu cao tinh thần trách nhiệm gìn giữ và phát triển di sản văn hóa mà ông cha để lại.
Theo ông Nguyễn Ngọc Ân, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ, thời gian tới, Sở phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo để tiếp tục đưa hát Xoan vào dạy trong trường học. Sở sẽ cung cấp thêm cho các trường học tài liệu hướng dẫn hát Xoan; có chương trình, kế hoạch, văn bản hướng dẫn các câu lạc bộ hát Xoan, các nhà văn hóa địa phương để mở những lớp dạy hát Xoan cho học sinh, đặc biệt là trong dịp nghỉ hè; đồng thời, mời các nghệ nhân tập huấn để đưa hát Xoan thực sự lan tỏa trong cộng đồng, đặc biệt là lớp trẻ.
Các hoạt động tìm hiểu về hát Xoan, học hát Xoan đang diễn ra sôi nổi trong các trường học ở Phú Thọ đã thể hiện tính hiệu quả, đúng đắn của chủ trương đưa hát Xoan vào giảng dạy, góp phần đưa hát Xoan thoát khỏi tình trạng cần được bảo vệ khẩn cấp để trở thành di sản đại diện của nhân loại.
Tối 24/4, Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã tổ chức lễ công bố Quyết định đưa Sử thi Bahnar vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Buổi lễ diễn ra tại Bảo tàng tỉnh (TP Pleiku, Gia Lai).
Ngày 28.1, UBND TP.Hội An (Quảng Nam) cho biết đã giao Trung tâm quản lý bảo tồn di sản văn hóa TP triển khai tu bổ, tôn tạo một số giếng cổ tại các phường: Minh An, Cẩm Phô trong năm 2015.
Từ lâu có một cuốn Lục Vân Tiên mà các nhà nghiên cứu ở miền Nam đánh giá là bản Nôm cổ nhất nhưng bị thất lạc. Gần đây, trong một lần viếng chùa cổ Long An, tình cờ cụ Nguyễn Quảng Tuân đã phát hiện, mang về hiệu chỉnh và công bố. Cũng với tình yêu vốn quý cổ truyền dân tộc, ông đã lặn lội khắp nơi trong và ngoài nước để sưu tầm, nghiên cứu, công bố nhiều tư liệu giá trị, đặc biệt là hàng loạt bản cổ khác nhau về Truyện Kiều.
Sáng 5/1 tại Ninh Bình, UBND tỉnh Ninh Bình chính thức công bố kế hoạch Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới diễn ra ngày 22-24/1 tới.
HỒ VĨNH
Sau một thời gian khảo sát thực tế, sáng 3/12/2014 Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế phối hợp với Sở Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế dựng lại bia đá “Đông Gia Kiều” ở phía đầu cầu Đông Ba theo hướng như bia đá đã dựng trước đây.
Thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (ngày 17/12) cho hay cơ quan này đã có quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia đối với 12 di tích.
Phố cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn ở Quảng Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới đến nay đã tròn 15 năm.
Những tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) lần đầu công bố tại VN cho thấy nhiều cứ liệu lịch sử theo thời gian đã bị tiêu tan.
Ngày 1/12, thành phố Tel Aviv của Israel đã chính thức được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là thành viên mới nhất trong mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO dành cho hạng mục Nghệ thuật Truyền thông.
LTS: Ông Pie Pisa (Pierre Pichard) là kiến trúc sư, chuyên gia nghiên cứu trùng tu di tích cổ của Unesco. Ông dã đến Huế 2 lần (lần thứ nhất vào năm 1978, ở lại 3 tuần làm bản tường trình dài về hiện trạng di tích Huế cho Unesco; lần thứ hai vào năm 1985). Bài dưới dây do kiến trúc sư Nguyễn Trọng Huấn lược ghi ý kiến của ông phát biểu trong dịp đến Huế năm 1978. Đầu đề do chúng tôi đặt.
S.H
Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (gọi tắt là Công ước 2003) đã khai mạc ngày 24/11 tại trụ sở Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tại Paris, Pháp.
Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN vừa có Văn bản số 2116/KHXH gửi Thủ tướng Chính phủ về việc báo cáo niên đại, tên gọi, giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di tích tâm linh đặc biệt thời Lý ở lô E.
VÕ VINH QUANG
Trong nỗ lực phục dựng các di tích đặc biệt trong quần thể di tích Cố đô Huế, vừa qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô đã đầu tư 24,8 tỷ đồng trùng tu di tích lầu Tàng Thư. Đây là một tín hiệu Cực kỳ đáng quý, có tác dụng không nhỏ đối với việc xiển dương vị thế của vùng đất Cố đô cũng như góp phần giáo dục truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc.
Cho tới giờ, sau 4 lần UNESCO đề nghị phía VN giải trình về quản lý, bảo tồn, vịnh Hạ Long vẫn nằm trong danh sách bị khuyến cáo. Huế đã thoát án sau nhiều năm cố gắng. Làm sao để không rơi vào, hoặc thoát khỏi danh sách đen?
Tồn tại 143 năm (1802-1945), triều Nguyễn đã để lại nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vô giá; trong đó, hệ thống di tích Cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế… đã được công nhận là di sản thế giới. Gần đây nhất, Châu bản triều Nguyễn cũng được ghi danh vào chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
Ngày 13.9, quần thể khu di tích nhà Trần ở Đông Triều, Quảng Ninh sẽ nhận quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt. Quần thể này bao gồm 14 cụm di tích: đền An Sinh, lăng Tư Phúc, đền Thái, Thái Lăng, Mục Lăng, Ngải Sơn Lăng, Phụ Sơn Lăng, Nguyên Lăng, Đồng Hỷ Lăng, chùa Ngọc Thanh, chùa Ngọa Vân, chùa Tuyết, chùa Quỳnh Lâm và chùa Hồ Thiên.
Hội đồng Di sản quốc gia vừa công nhận 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Quảng Nam gồm: nghề dệt thổ cẩm và vũ điệu tâng tung da dá của đồng bào Cơ Tu; nghệ thuật trang trí trên cây nêu (ngoài sân); bộ gu (trong nhà) của đồng bào Co và lễ hội rước cộ Bà Chợ Được ở xã Bình Triều, H.Thăng Bình.
Các địa phương cần thống nhất đầu mối đơn vị quản lý nhà nước về di tích về các phòng di sản văn hóa thuộc các sở văn hóa, thể thao và du lịch. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương chủ trì việc quản lý và phát huy giá trị di tích, phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo ở địa phương.
Làng đá mỹ nghệ Non Nước nằm trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng vừa được Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”