Vinh danh cây di sản ở Huế

09:31 05/01/2011

THANH TÙNGNgày 18-3-2010, tại Hà Nội, VACNE tổ chức hội thảo Vinh danh Cây di sản Việt Nam. Việc tổ chức công nhận Cây di sản Việt Nam còn có ý nghĩa bảo vệ đa dạng sinh học, hưởng ứng Năm Quốc tế Đa dạng Sinh học 2010.

VACNE gắn bia Cây di sản cho cây thị - Ảnh: Thanh Tùng

Cây di sản được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) xác định là cây gỗ hoặc cây thân gỗ, có một trong những giá trị đặc biệt về thẩm mỹ, cảnh quan, môi trường, văn hoá, lịch sử, khoa học… Theo đó, nếu là cây tự nhiên phải có tuổi thọ 200 năm trở lên; cao trên 40m, chu vi trên 6m đối với cây gỗ đơn thân; cao trên 25m, chu vi trên 15m đối với các cây đa, cây si; có hình dáng đặc sắc; đặc biệt ưu tiên các loài đặc hữu, quý hiếm, có giá trị văn hoá, lịch sử. Nếu là cây trồng phải trên 100 năm tuổi; cao trên 30m, chu vi trên 3,5m đối với cây gỗ đơn thân; cao trên 20m, chu vi trên 10m, đối với cây đa, si; đặc biệt ưu tiên các loài có giá trị cảnh quan, văn hóa, lịch sử (chu vi cây đơn thân đo cách mặt đất 1,3m, chu vi cây có bạnh vè đo trên bạnh vè 20cm, chu vi các loài đa, si đo cả chu vi các rễ phụ). Các loại cây khác không đạt các tiêu chí kể trên nhưng có giá trị đặc biệt về khoa học, hoặc lịch sử, hoặc văn hoá, mỹ quan. Các loại cây cảnh độc đáo cũng được vinh danh cây di sản.

Trong dịp đại lễ ngàn năm Thăng Long - Hà Nội, ngày 5-10-2010, lần đầu tiên VACNE tổ chức lễ công nhận Cây di sản Việt Nam cho 9 cây muỗm 700 tuổi ở Đền Voi Phục. Cây di sản đầu tiên ở Huế được vinh danh là cây thị ở trước sân nhà thờ phái Thân Văn làng Dương Xuân Hạ, phường Thủy Xuân - là cây cổ thụ thứ 10 ở Việt Nam được VACNE gắn bia cây di sản.

Cây thị này có xuất xứ từ làng Nguyệt Biều, phường Thủy Biều, TP Huế. Ngài Thân Văn Thẩm (1671-1758), Thủy Tổ phái Thân Văn làng Dương Xuân Hạ đem về trồng vào năm 1698 để làm mốc địa giới cho hậu duệ; đồng thời đánh dấu mốc thời gian phái họ Thân của ngài định cư và phát triển từ đây.

Cây thị ở nhà thờ họ Thân làng Cư Chánh - Ảnh: Thân Trọng Ninh

Cổ thụ là tài sản quý hiếm, không chỉ làm đẹp cảnh quan thiên nhiên, môi trường mà còn là nét đẹp văn hóa. Nhiều cây cổ thụ gắn liền với những sự kiện lịch sử đã diễn ra trên một vùng đất, một dòng họ, một gia đình như là một chứng nhân. Theo gia phả phái Thân Văn Dương Xuân Hạ, ngài Thân Văn Thẩm đã trồng cây thị này vào năm 27 tuổi, khi còn làm giáo học tại Nguyệt Biều. Cho đến nay cây thị đã trường tồn 312 năm. Cây thị cao 25m; thân cây tại tọa độ cao cách mặt đất 1,3m có chu vi 4,2m, đường kính 1,4m; chu vi bạnh vè hơn 10m. Hiện tại cây vẫn phát triển xanh tốt, tháng 5 ra hoa, mùa hè ra trái toả hương thơm. Lõi của cây thị có một phần nhỏ bị thối rỗng do bị một mảnh bom găm vào hồi Tết Mậu Thân - 1968 làm chồi chính của cây bị hư hại. Sau 30 năm cây dần dần phục hồi, các cành lá xum xuê xanh tốt như ngày nay. Cây thị gắn liền với sự phát triển của dòng họ Thân Văn ở địa phương cho nên được các thế hệ con cháu bảo quản, giữ gìn, tôn vinh. Một bia ký đã được dựng ở gốc cây vào ngày 16/02 Kỷ Sửu (ngày 12-3-2009), nhằm ngày tảo mộ hằng năm của phái Thân Văn. Ngày 5-11-2010, VACNE đã tổ chức lễ vinh danh và gắn bia Cây di sản cho cây thị này. Bia làm bằng đá kim sa đen, khắc chữ chìm in nhũ vàng.

Cây thị ở làng cổ Phước Tích - Ảnh: Lê Quang Minh

Ở Việt Nam cây thị làm đẹp cho hình ảnh đất nước. Cây thị từ ngày xửa ngày xưa đã đi vào cổ tích và bất hủ với truyện Tấm Cám. Cây thị gắn bó với cuộc sống người dân và văn hoá làng ngay từ thuở khai thiên lập địa bởi tính năng, công dụng đặc biệt của nó. Quả thị vừa là giống quả ngọt lành, hương thơm; vừa là vị thuốc dân gian bổ ích. Gỗ thị thuộc loại quý hiếm, được người xưa dùng làm khuôn để khắc in kinh sách, thơ phú. Tôn vinh một cây thị cổ thụ không chỉ có ý nghĩa giáo dục cộng đồng ý thức bảo vệ môi trường sinh thái, thân thiện với thiên nhiên, mà còn bao hàm nhiều giá trị văn hoá và tâm linh. Cây thị có ý nghĩa đặc biệt đối với lịch sử, văn hoá Huế. Là thủ phủ xứ Đàng Trong rồi là kinh đô của hai triều đại nên cây thị được trồng khá nhiều ở trong vườn nhà, trong vườn chùa, sân đình ở Huế. Bên cạnh miếu thờ thần ở làng cổ Phước Tích, huyện Phong Điền, cũng có cây thị hơn 300 năm tuổi. Ở chùa Tây Thiên và ở nhà thờ họ Thân làng Cư Chánh, TP Huế, có cây thị khoảng 100 năm tuổi. Dưới bóng cây thị râm mát bao giờ cũng ẩn chứa những câu chuyện huyền bí và lấp lánh ánh nhân văn. Cây thị góp phần tạo nên một kho tàng mộc bản, lưu giữ một di sản ký ức tinh thần của đất nước Việt Nam và của cả thế giới.

VĂN BIA CÂY THỊ Ở TỪ ĐƯỜNG HỌ THÂN, PHÁI THÂN VĂN DƯƠNG XUÂN HẠ

Cây thị ở nhà thờ phái Thân Văn làng Dương Xuân Hạ - Ảnh: Thân Trọng Ninh

Đầu mùa xuân năm Ất Hợi (1695) niên hiệu Chính Hoà thứ 16, đời vua Lê Hy Tông, Ngài Thủy Tổ phái họ Thân Dương Xuân Hạ, húy là Văn Thẩm (1671-1758) nguyên làm Giáo học tại Nguyệt Biều, tổng Cư Chánh, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Ngài từ thôn băng đồi vượt suối, sưu tầm địa cuộc, tìm nơi lập cư lâu bền cho con cháu. Và Ngài đã chọn được vùng triền bán sơn địa Dương Xuân Hạ có phong thủy hữu tình làm nơi trú xứ.

Ngài trở lại Nguyệt Biều tìm bằng được giống cây Thị quý đem về trồng ngay giữa vườn để làm mốc, đồng thời đánh dấu dòng tộc họ Thân của ngài định cư và phát triển từ đây.

Quả thật đất lành đã không phụ lòng người, cây Thị hợp phong thủy đã nhanh chóng đâm chồi trổ nhánh, nảy lộc sum xuê tươi tốt, đơm hoa kết trái, thơm lành. Thị là loài cây được quý chuộng, thường có thân cao bóng cả, thế cành rộng uy nghi tứ phía, trái chín vàng mộng toả hương ngọt ngào và dịu dàng quyến rũ, khiến nhiều người yêu thích, nâng niu chiêm ngắm.

Đây lại là loài cây biểu trưng cho lớp người có tinh thần sáng đạo, đức thanh cao, là thông điệp truyền thừa cho các tầng lớp hậu duệ noi gương tiên tổ: Hãy luôn giữ gìn mình ăn ở sao cho hiền hoà tốt đẹp được nhiều người quý mến như cây Thị xưa nay, xứng đáng là con cháu dòng dõi họ Thân danh giá lưu truyền. Đó là chủ ý sâu xa của Ngài Thuỷ tổ.

Cây Thị quý hiếm này trải dài hơn 3 thế kỷ “thăng trầm dâu biển”. Song song với sự phát triển của cây Thị, con cháu của Ngài cũng đã cùng nhau đoàn kết xây dựng dòng họ ngày càng vững mạnh, tự mình vươn lên dựng xây cơ nghiệp đến nay đã 11 đời.

Ngôi từ đường họ Thân phái Dương Xuân cũng đã được xây dựng bên cạnh bóng râm của cây đại cổ thụ này từ nhiều đời trước để phụng thờ tiên tổ.

Cây Thị trên 300 tuổi nay vẫn còn phát triển sum xuê toả bóng mát ân đức sâu dày của Ngài Thủy tổ, con cháu đời đời nguyện noi gương tiên tổ.

T.T
(263/01-11)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Ca trù đủ điều kiện chuyển khỏi danh sách cần bảo vệ khẩn cấp

Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”
Liên hoan ca trù 2014: Tập trung giới thiệu lớp nghệ sỹ kế cận

Khác với những kỳ liên hoan trước thường tập trung vinh danh các nghệ nhân lão thành, Liên hoan ca trù toàn quốc 2014 sẽ tập trung giới thiệu đội ngũ nghệ sỹ kế cận của loại hình nghệ thuật này.
Ca trù đã vượt qua thời kì bảo vệ khẩn cấp

Đó là nhận định của TS. Nguyễn Bình Định, Viện trưởng Viện Âm nhạc, về Ca trù – di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp – trước khi Liên hoa Ca trù toàn quốc diễn ra tại Hà Nội vào 26.8 tới.
Bảo tồn nhà sàn truyền thống đồng bào các dân tộc thiểu số

Quảng Ngãi có 6 huyện miền núi, tập trung chủ yếu là người đồng bào các dân tộc Cor, H’rê và Cadong cùng chung sống.
Cây Bồ đề 3 thân được vinh danh Cây di sản Việt Nam

Cây bồ 3 thân độc đáo có tuổi thọ gần 200 năm trong một đền thờ tại tỉnh Phú Yên vừa vinh dự được công nhận là Cây di sản Việt Nam.
Nhìn từ Vịnh Hạ Long: Đấu thầu khai thác di sản văn hóa chuyện mới & không mới

Thông tin hai tập đoàn tư nhân trình đề án được “nhượng quyền” quản lý, khai thác Vịnh Hạ Long làm nóng dư luận suốt hai tuần qua. Bởi Vịnh Hạ Long không phải một danh thắng du lịch bình thường, mà đó còn là một di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận và có thể xem là một di sản nổi tiếng nhất của Việt Nam đối với thế giới.
Hải Dương chi gần 19 tỷ đồng tu bổ di tích Văn Miếu Mao Điền

Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương đã quyết định dành 18,7 tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo Khu di tích Văn Miếu Mao Điền, huyện Cẩm Giàng (Hải Dương).
Khi di sản luôn phải nhường bước

Trả lời phỏng vấn của Tia Sáng, TS Nguyễn Hồng Kiên (Viện Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng, từ trước đến nay, di tích/di sản luôn luôn bị xây dựng/phát triển lấn át, mà trường hợp Hoàng thành Thăng Long bị xâm phạm bởi công trường Nhà Quốc hội là bằng chứng mới nhất.
Nhiều trở ngại trong bảo tồn di sản Hoàng thành Thăng Long

Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) được biết đến là một di sản văn hóa có giá trị đặc biệt quan trọng, mang ý nghĩa tiêu biểu cho dòng chảy lịch sử văn hóa liên tục của trung tâm quyền lực, chính trị, văn hóa cao nhất Việt Nam.
Hợp tác bảo tồn di sản văn hóa - bài học từ châu Âu

Khu nghỉ dưỡng Villa Tolomei Hotel & Resort từng là một tu viện cổ hoang tàn đổ nát, nhưng nay lại là điểm đón khách nghỉ dưỡng sang trọng bậc nhất ở ngoại ô Florence, Italy. Công trình là bằng chứng rõ ràng cho thấy sự hợp tác tốt giữa nhà nước và tư nhân trong việc quản lý di sản văn hóa có thể giúp mang lại trái ngọt.
Vì sao ngựa sắt vẫn ngự ở đền Phù Đổng?

Gần một năm sau khi ngựa sắt đi kèm bộ áo giáp, roi sắt được cung tiến và tự ý đưa vào đền Phù Đổng, đến nay số hiện vật này vẫn ngự tại đền Phù Đổng (Gia Lâm).
Tràng An vượt khó thế nào?

Sau khi UNESCO công nhận di sản thế giới, trang Bluewin của Thụy Sĩ giới thiệu Tràng An là một trong 10 điểm đến mới. Ông Bùi Văn Mạnh, Phó Giám đốc BQL Quần thể danh thắng Tràng An chia sẻ thêm về hành trình thành di sản thế giới, và hứa hẹn điểm đến hấp dẫn trong thời gian tới.
Gần 60 tỷ đồng phát huy giá trị di sản tranh dân gian Đông Hồ

Nhằm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, huyện Thuận Thành, giai đoạn 2014-2020 và định hướng đến 2030” với tổng kinh phí gần 60 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách và các nguồn vốn khác.
Cơ hội để một “báu vật” nữa của vua Thành Thái về Huế là rất lớn

Chiếc long sàng của vua Thành Thái, một “báu vật” cùng với chiếc xe kéo mà nhà vua dành tặng mẹ sau khi phía Việt Nam đấu giá không thành công tại Pháp - hiện có cơ hội trở về Huế rất lớn.
Tìm cách đưa “báu vật hoàng cung” về nước

Ngày 16-6, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã gửi văn bản khẩn đến UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và Bộ VH-TT&DL đề nghị sớm có ý kiến với Chính phủ và Bộ Ngoại giao tìm giải pháp đưa hiện vật của vua Thành Thái vừa mua được về nước.
Bảo tồn và phát huy các giá trị di sản phi vật thể của Huế trong thời kỳ phát triển du lịch

Năm 1945, sau khi nhà Nguyễn cáo chung, một số giá trị văn hóa phi vật thể của Huế không còn giữ được môi trường diễn xướng nguyên thủy, nhưng những gì nó vốn có vẫn là minh chứng độc đáo về sự sáng tạo văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Festival Huế 2014 với di sản đúc đồng Cố đô

NGUYỄN VĂN DẬT

Du khách các nước về tham dự Festival Huế, chắc chắn không thể không tham quan các sản phẩm đúc đồng ở Cố đô Huế và các sản phẩm hiện đang trưng bày tại các gian hàng ở phố chợ, nhất là tại Trung tâm làng nghề ở Phường Đúc - đường Bùi Thị Xuân và các cơ sở đúc đồng quanh Phường Đúc.
Hai bên bờ sông Hương

TAKESHI NAKAGAWA

LTS: Takeshi Nakagawa là GS. TS. Giám đốc Viện Di sản Waseda (Nhật Bản). Bài viết dưới đây, được ông trình bày tại dịp Kỷ niệm 20 năm Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO tôn vinh là Di sản Văn hóa Thế giới. Sông Hương trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Dự án bảo tồn làng cổ Đường Lâm nhận Giải thưởng của UNESCO Khu vực châu Á – TBD

(SHO). Hôm 18.2, Dự án bảo tồn làng cổ Đường Lâm đã chính thức nhận Giải thưởng của UNESCO Khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây là câu chuyện mà các di tích làng cổ của Huế và các nơi khác phải học hỏi. Cả nước hiện có 9.000 làng được nhà nước công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
20 năm bảo tồn di sản văn hóa Huế

(SHO) - Sáng 21/9 tại thành phố Huế đã diễn ra hội nghị “Bảo tồn và phát triển bền vững di sản thế giới ở Việt Nam, nhìn lại chặng đường 20 năm qua và hướng đến tương lai của di sản Huế”.