Ứng xử với bảo vật quốc gia
Tính đến đầu năm 2019, qua 7 đợt công nhận theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đang sở hữu 164 hiện vật, nhóm hiện vật được tôn vinh là bảo vật quốc gia. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, vấn đề ứng xử với các bảo vật quốc gia đang tồn tại nhiều số bất cập, nhất là tình trạng can thiệp thô bạo với không ít hiện vật khiến dư luận bất bình.
Bảo vật quốc gia “Vườn xuân Trung Nam Bắc” bị hư hỏng nặng do thiếu hiểu biết trong công tác bảo quản.
Tắc trách hay thiếu hiểu biết?
Theo quy định để được công nhận, bảo vật quốc gia phải là những hiện vật, nhóm hiện vật đảm bảo các tiêu chí là hiện vật gốc độc bản; hiện vật có hình thức độc đáo. Đồng thời hiện vật phải có giá trị đặc biệt liên quan đến một sự kiện trọng đại của đất nước hoặc liên quan đến sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân tiêu biểu, hoặc là tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng về giá trị tư tưởng, nhân văn, giá trị thẩm mỹ tiêu biểu cho một khuynh hướng, một phong cách, một thời đại. Hoặc hiện vật phải là sản phẩm được phát minh, sáng chế tiêu biểu, có giá trị thực tiễn cao, có tác dụng thúc đẩy xã hội phát triển ở một giai đoạn lịch sử nhất định; hoặc là mẫu vật tự nhiên chứng minh cho các giai đoạn hình thành và phát triển của lịch sử trái đất, lịch sử tự nhiên... Có thể thấy, dù hình thức và nội dung tư tưởng có khác nhau thì tựu chung lại mỗi bảo vật đều gìn giữ và truyền tải một hay nhiều thông điệp và đã thực sự đi vào cuộc sống. Thế nhưng, đằng sau việc vinh danh các bảo vật thì cách thức bảo vệ đang bị chính những người trực tiếp quản lý, bảo quản tác động một cách thô bạo.
Năm 2014, bia Sùng Thiện Diên Linh thời Lý được lưu giữ tại chùa Long Đọi Sơn (huyện Duy Tiên, Hà Nam) bị xâm phạm chỉ ngay trước thềm lễ công nhận bảo vật. Nguyên nhân chỉ vì muốn “tân trang” bia “sạch sẽ” trước ngày vinh danh Ban quản lý di tích đã thuê một tốp thợ “làm sạch” bia bằng cách dùng đá mài, giấy ráp, bàn chải sắt... Kết quả là những nét cổ kính rêu phong của tấm bia cổ bị xóa sạch, không thể phục hồi. Hay trước đó ở Thanh Hóa, vạc đồng Cẩm Thủy từ thời Lê Trung Hưng, sau khi được công nhận là bảo vật quốc gia lại bị bỏ lăn lóc ở hành lang Bảo tàng Thanh Hóa khiến dư luận rất bức xúc. Chưa kể câu chuyện hai trong số ba khẩu thần công của triều Nguyễn do ngư dân Hà Tĩnh phát hiện tại một con tàu bị chìm dưới đáy biển, khi giao nộp cho chính quyền địa phương và được công nhận bảo vật quốc gia năm 2013, chỉ có một khẩu đưa trưng bày và bảo quản trong phòng có cửa khóa cẩn thận, còn lại hai khẩu đặt trên đế gỗ tạm bợ, nằm chỏng chơ ngoài hành lang của Bảo tàng Hà Tĩnh…
Đặc biệt, mới đây là vụ việc bảo quản bức tranh “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của cố danh họa Nguyễn Gia Trí tại Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM đã một lần nữa đặt ra một câu hỏi đây là sự tác trách hay thiếu hiểu biết của nhà quản lý? Bởi với một đơn vị có quy mô như Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM thì việc giao bảo quản một bảo vật quốc gia cho một người thợ sửa sơn mài không hiểu biết về nghệ thuật hội họa sơn mài là điều vô cùng khó hiểu. Theo đó, người bảo quản đã dùng nước rửa chén, bột chu, giấy nhám can thiệp quá mức bề mặt tranh. Do bị tác động vào bề mặt, tác phẩm mất đi lớp sơn bề mặt nên sự uyển chuyển, tinh tế liên kết giữa các mảng son, mảng vỏ trứng, mảng dát vàng trong tranh Nguyễn Gia Trí đã không còn giữ được. Về góc độ vật chất, tác phẩm hư hại khoảng 15%, do các mảng vỏ trứng trơ ra, các mảng dát vàng bị mài mòn, mảng hình tiếp giáp nhau bị lộ, mất đi sự uyển chuyển giữa mảng và nét. Được biết, bức tranh này được UBND TPHCM mua với giá khoảng 100.000 USD vào năm 1990 và trao tặng Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM. Tranh được trưng bày và lưu giữ từ đó đến nay tại đây. Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định công nhận tác phẩm của danh họa Nguyễn Gia Trí là bảo vật quốc gia.
Trách nhiệm thuộc về ai?
Trở lại vấn đề ứng xử với bảo vật quốc gia, thì sau một sự việc xảy ra lại là một sự tiếc nuối của các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử và cả người dân. Tuy nhiên, với những bài học “nhãn tiền” đó dường như với nhiều đơn vị, đặc biệt với nhiều địa phương vẫn chưa rút ra được những kinh nghiệm sâu sắc. Hiện tượng “mạnh ai nấy làm”, thậm chí “thích gì làm nấy” đã vô tình đẩy một số bảo vật quốc gia rơi vào tình trạng khóc dở, dở cười như hiện nay. Theo quy định của Luật Di sản những bảo vật quốc gia sau khi được công nhận thì bên cạnh gắn với danh hiệu còn đi liền với chế độ “bảo quản đặc biệt”. Do đó, điều kiện cần và đủ ở nơi được giao trọng trách lưu giữ bảo vật cần phải xác định thái độ trân trọng, bảo vệ đúng cách. Thế nhưng dường như sau niềm vui vinh danh nhiều bảo vật đã bị bỏ quên.
Cùng với đó, có một thực tế là nhiều địa phương đến nay vẫn chưa đáp ứng ngay những yêu cầu cao của việc bảo tồn, gìn giữ những hiện vật vô giá này. Ngoài ra, tình trạng bảo vật được công nhận nhưng quá ít người biết đến. Nguyên do là hầu hết các bảo vật tại các điểm di tích chưa có biển chỉ dẫn hoặc giới thiệu. Người dân và du khách đến di tích chỉ tham quan, lễ Phật… chứ ít biết đến các bảo vật quý có trong di tích để chiêm ngưỡng thật kỹ. Chính bởi thiếu thông tin nên nhiều người đứng trước bảo vật quốc gia mà không hay biết đó là báu vật vô giá.
Xung quanh vấn đề này, TS Phạm Quốc Quân- thành viên Hội đồng Di sản Việt Nam cho rằng: “Với những bất cập ở các địa phương, di tích hay ngay cả các bảo tàng thay vì sử dụng nguồn kinh phí tổ chức những buổi lễ đón nhận hoành tráng, tốn kém chúng ta nên dùng nó để bảo quản và phát huy những bảo vật quốc gia sao cho thật hiệu quả”. TS Phạm Quốc Quân cũng gợi ý chúng ta có thể xây dựng một quỹ tu bổ hoặc một mô hình trưng bày riêng để nhận diện, tôn vinh dành riêng cho bảo vật quốc gia. Nhiều nước đã làm cuốn sách hoành tráng, hấp dẫn về cổ vật của Việt Nam để bán và đều có sức lan tỏa, kinh doanh cũng rất tốt. “Khi được tôn vinh, ghi nhận thì vinh dự phải gắn kèm theo trách nhiệm và phải có đủ điều kiện để giữ gìn bảo vật ấy. Ở nước ngoài, các bảo vật quốc gia hàng năm có kinh phí riêng dành cho bảo quản, có chế độ bảo vệ đặc biệt”- TS Phạm Quốc Quân nói.
Có thể thấy, muốn bảo vệ tài sản vô giá của quốc gia được trường tồn với thời gian cần phải có cơ chế bảo quản, chăm sóc đặc biệt cùng những ứng xử mẫu mực và chuẩn khoa học. Bên cạnh các giải pháp tối ưu để bảo vệ thì công tác tuyên truyền, quảng bá cần được tiến hành thường xuyên và sâu rộng. Ở đó việc xuất bản các ấn phẩm giới thiệu thông tin, hình ảnh liên quan đến bảo vật quốc gia để cộng đồng nhận thức đúng giá trị và có ý thức trách nhiệm chung tay gìn giữ có lẽ là việc không “quá khó” với nhiều địa phương.
Theo Minh Quân - ĐĐK
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Những ngày qua, dư luận một lần nữa lại bất ngờ bởi kế hoạch thực hiện một vòng đại xòe với 5.000 người tham dự, nhằm lập nên kỷ lục Guinness thế giới về số lượng người tham gia vòng xòe lớn nhất.
-
“Chuyện bốn mùa” là sự nối tiếp của chương trình sân khấu truyền hình nổi tiếng “Trong nhà ngoài phố” trên HTV, với những thông tin đậm chất thời sự, nhân sinh, chương trình góp phần giúp khán giả có cái nhìn chuẩn mực về những vấn đề của xã hội.
-
Sự phát triển nhanh và mạnh của công nghệ sản xuất, chiếu phim, lưu trữ trong điện ảnh trên nền tảng công nghệ số vừa mang đến cơ hội, song cũng là thách thức cho mỗi nền điện ảnh. Trong bối cảnh đó, điện ảnh Việt Nam cần tăng cường áp dụng công nghệ hiện đại, đột phá về tư duy làm phim để bắt kịp xu hướng thời đại.
-
Bén duyên nghệ thuật và giáo dục cho thiếu nhi gần 15 năm nay, khi động lực đã đủ, MC Nguyễn Anh Luân (Giám đốc điều hành ALU Academy) thực hiện một trong những ước mơ lớn: Vận hành sân khấu cộng đồng cho trẻ em.
-
NTK Cao Minh Tiến gây “sốc” khi bất ngờ ra mắt MV “Trống cơm” mừng Tết trung thu với vai trò ca sĩ.
-
HOÀNG XUÂN NHU
(Nguyên phụ trách công tác chính trị trường ĐHSP Huế) -
LÊ TIẾN DŨNG
(Khoa Ngữ văn - Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh) -
Tháng 7 âm lịch là thời điểm người dân đốt vàng mã nhiều nhất trong năm. Nhằm thay đổi hành vi lãng phí này, Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) vừa có thêm khuyến cáo tiếp theo không dâng cúng, không đốt vàng mã mùa Vu lan.
-
Tồn tại và phát triển giữa vùng văn hiến Kinh Bắc trong nhiều thế kỷ, tranh dân gian Đông Hồ hội tụ tâm thức ngàn năm của người Việt và thể hiện độc đáo bằng ngôn ngữ mỹ thuật. Nhằm lưu giữ, phát huy giá trị của dòng tranh này, hồ sơ Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ đang được xây dựng để đề nghị UNESCO ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
-
Mùa tuyển sinh đại học, cao đẳng lại đến và các trường thuộc khối văn hóa nghệ thuật (VHNT), thể dục thể thao (TDTT) của Bộ VH-TT-DL lại miệt mài tìm kiếm người học ở các mã ngành học. Thế nhưng, việc tuyển sinh cũng như đào tạo ở các cơ sở này vẫn “khó đủ đường”. Bởi lẽ, ngay từ khâu tuyển sinh đã khó đạt đủ chỉ tiêu. Đào tạo lại chưa có cơ chế đặc thù, chồng chéo trong quản lý...
-
Chiến thắng khó khăn, vượt qua chính mình để cất lên tiếng hát, từ đó lan tỏa thông điệp về tình yêu thương, tôn vinh sự đa dạng và khác biệt, cùng nhau xây dựng một thế giới hòa bình và tươi đẹp. Đó là mục đích chương trình “Những sắc màu tình yêu” hướng tới.
-
Việc xuất hiện hàng loạt các danh hiệu như “Nữ hoàng thương hiệu Việt Nam”, “Nữ hoàng văn hóa tâm linh Việt Nam”, “Nữ hoàng thực phẩm Việt Nam”… theo TS Bùi Hoài Sơn - Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam thì đây không chỉ là minh chứng cho căn bệnh “cuồng” danh hiệu, “loạn” danh hiệu dường như ngày càng tăng nặng mà hơn thế, nếu không có giải pháp “điều trị” triệt để sẽ đem tới nhiều hệ lụy xấu cho xã hội.
-
Ở các quốc gia phát triển, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những dòng người xếp hàng dài. Họ tôn trọng quyền lợi của người khác và điều này hình thành nên một nét đẹp văn hóa trong đời sống xã hội.
-
Văn hóa luôn được coi là giá trị cốt lõi để phát triển sản phẩm du lịch trên khắp các vùng miền Việt Nam. Tuy nhiên, phát triển du lịch sáng tạo sẽ phát huy tối đa những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, cung cấp những hoạt động đa dạng cho khách du lịch, tăng tính độc đáo, hấp dẫn của điểm đến.
-
Thời gian qua, không ít ngôi đình sau khi tu bổ đã bị biến dạng, thêm hoặc thay mới tùy tiện; thậm chí có những ngôi đình được trùng tu một cách khoa học, nhưng sau đó vẫn bị can thiệp làm mất đi yếu tố gốc. Nhiều ý kiến cho rằng, đây là cách làm phản khoa học, hủy hoại các di tích cổ…
-
Nhằm giúp độc giả hiểu được những trăn trở, tâm tư từ nhà báo và nghề báo, ngày 26-6 tại Đường sách TPHCM, NXB Tổng hợp đã tổ chức chương trình giao lưu với chủ đề “Nhà báo và nghề báo”.
-
Từ ngàn xưa, dân gian đã có biết bao quan niệm về thi cử và luôn được thực hành một cách sôi động trong cuộc sống cho đến tận ngày nay. Vậy, những quan niệm thi cử này là mê tín hay niềm tin về mặt tinh thần?
-
Một tín hiệu vui cho mỹ thuật Việt Nam khi mới đây hàng loạt các tác phẩm tranh Việt đã tạo nên những kỷ lục trên các sàn đấu giá quốc tế. Tuy nhiên, đằng sau nhưng niềm vui đó là những nỗi buồn của mỹ thuật Việt Nam ngay chính trên sân nhà.
-
Gắn bó với người Việt hàng nghìn năm nay, giấy dó từ một chất liệu của tri thức đã bước vào lĩnh vực tạo hình, trở thành chất liệu của văn hóa. Tuy nhiên, trong đời sống ngày nay, phải có sự cải tiến để giấy dó phục vụ tốt hơn nhu cầu của con người hiện đại.
-
Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, nhu cầu độc giả ngày càng cao và đa dạng, chức năng của thư viện cũng thay đổi. Không chỉ là kho tri thức liên tục cập nhật những đầu sách mới và hay, thư viện giờ đây còn phải là không gian văn hóa, sáng tạo, gần gũi, thuận tiện cho người đọc có thể tiếp cận bất cứ lúc nào.
.png)
.png)
