Không ồn ào, lại diễn ra trong giai đoạn xã hội bị ảnh hưởng dai dẳng của đại dịch Covid-19, cuộc thi vẫn chứng minh được sức hấp dẫn riêng với hàng nghìn tác phẩm tham dự.
Nhà văn Đặng Chương Ngạn, Giải nhì cuộc thi ký tặng sách cho bạn đọc. Ảnh: Nhân vật cung cấp
1/Cuộc thi truyện và ký 2018 - 2020 về đề tài “Nông nghiệp, nông thôn và đời sống, sự nghiệp của các doanh nhân” do Quỹ nhà văn Lê Lựu phát động đã tìm ra được những chủ nhân xứng đáng cho một Giải đặc biệt, hai Giải nhì, hai Giải ba và năm Giải tư.
Hằng năm, có đến hàng chục cuộc thi viết được quảng bá rầm rộ, nhưng số lượng sân chơi văn chương để lại ấn tượng như cuộc thi của Quỹ nhà văn Lê Lựu không nhiều. Nhà văn Đặng Chương Ngạn, người vừa giành được Giải nhì cuộc thi đưa ra quan điểm: Thứ nhất, cuộc thi qua các mùa đã tạo được niềm tin cho nhiều cây bút thành danh tham gia như: Vương Trọng, Nguyễn Trí, Bích Ngân, Nguyễn Trọng Tân, Vân Thảo, Phạm Thị Bích Thủy, Lê Ngọc Minh, Du An... Thứ hai, Ban Giám khảo cuộc thi là những nhà văn tên tuổi như: Nguyễn Trí Huân, Nguyễn Khắc Trường, Lê Minh Khuê, Khuất Quang Thụy, Văn Chinh... Và thứ nữa, đề tài nông nghiệp, nông thôn luôn có một sức hút đặc biệt đối với hầu hết mọi cây bút.
2/Trong bài viết này, xin phép bàn sâu hơn về các truyện ngắn đoạt giải, thể loại liên tục áp đảo cả về số lượng lẫn chất lượng qua ba mùa thi. Bảy truyện ngắn được vinh danh là bảy câu chuyện đa dạng về bút pháp, độc đáo về giọng điệu, phong cách. Từ những cây bút trẻ như Lữ Mai, Vũ Thị Huyền Trang cho đến những nhà văn đã định hình được dấu ấn như Bích Ngân, Lê Đức Hân... đều có những nỗ lực, bứt phá đáng ghi nhận.
Nếu “Nước mắt của rừng” (Giải tư) của Trần Hậu Thịnh riết róng gióng lên hồi chuông cảnh báo về nạn chặt phá rừng và những quy luật nhân - quả mà con người phải trả giá, bằng mạch truyện gay cấn, hồi hộp đến ngộp thở thì “Rượu bốn mươi năm” (Giải tư) của Bích Ngân lại khắc khoải mang đến những ưu tư, trăn trở về sự thay đổi trong nếp sống, nhận thức của giới trẻ trước những giá trị văn hóa giản dị của cuộc sống đang dần bị lu mờ, coi rẻ bởi những thú vui ăn chơi xa xỉ khiến nhân vật ông Út, một người thương binh trở về từ chiến tranh, vốn rất can trường, bản lĩnh cũng phải “nước mắt ầng ậc trào ra”, “nức nở không thành tiếng”.
Hai truyện ngắn cùng đoạt Giải tư khác là “Núi cựa” của Lữ Mai và “Chợ tóc” của Vũ Thị Huyền Trang đều gieo vào lòng độc giả những cảm xúc buồn thương theo những cách khác nhau. Bằng văn phong mềm mại, giàu chất thơ và kỹ thuật kể chuyện nhuần nhuyễn phảng phất không khí u hoài pha trộn với hơi thở hiện đại, Lữ Mai khéo léo dẫn dắt độc giả vào mê cung của những giấc mơ chắp nối, những dự cảm đa mang và những cuộc tìm kiếm mỏi mòn, vô định. Nhưng rồi, như một quy luật muôn thuở của đời sống, nếu có duyên, hẳn nhiên còn gặp lại; và nếu đủ thành tâm, sẽ có người thấu cảm. Bởi mọi mất mát hay cách xa, thậm chí là những hiểu nhầm, chính là “phép thử để đo lòng người”.
Không có những phân cảnh bi kịch giằng xé, nhưng “Chợ tóc” vẫn đủ khiến người đọc day dứt và ám ảnh về những người phụ nữ quê nghèo phải cắn răng bán đi mái tóc, thứ “trang sức” quý giá nhất trong cuộc đời của họ để có tiền trang trải cho cuộc sống mưu sinh chật vật. Vũ Thị Huyền Trang là nhà văn có tài miêu tả nội tâm nhân vật. Vài phác gợi thoáng qua cũng đủ vẽ nên chân dung của những người vợ, người mẹ với từng nét lam lũ, tảo tần, khắc khổ. Đến chợ tóc, “phiên chợ của đàn bà, của những chiu chắt và hy sinh. Của đau đáu và hoài niệm. Của dịu dàng và nổi loạn” để thấy cả người mua và người bán tóc đều lặng lẽ kìm nén, âm thầm chịu đựng những nghịch cảnh nghẹn ứ ưu phiền...
3/Ấn tượng hơn cả trong những truyện ngắn đoạt giải là “Mái tranh nghèo của mẹ” (Giải nhì) của nhà văn Đặng Chương Ngạn. Đây là truyện ngắn chỉn chu về câu chữ, sắc sảo về chi tiết và rõ ràng về thông điệp. Đọc truyện ngắn này, nhiều độc giả thầm nghĩ, phải là người am hiểu và có trải nghiệm chân thực về ngành xây dựng lắm mới viết sống động và lôi cuốn đến vậy. Không những thế, với sự mở rộng biên độ thời gian thông qua trường suy tưởng, truyện ngắn này còn gợi ra nhiều hình dung về chiến tranh và thân phận người lính. Có lẽ, xuất thân từ một kỹ sư xây dựng và tâm hồn luôn “nặng trĩu những nỗi buồn khi nhớ đến chiến tranh”, tác giả hoàn thiện tác phẩm này một cách trọn vẹn nhất.
Ngoài ra, các truyện ngắn “Chuyện tình rong biển” của Lê Đức Hân (Giải ba) và “Chăn voi” (Giải tư) của Trần Nguyên cũng là những truyện ngắn khá, công phu và mang đến nhiều suy nghiệm. Tin rằng, trong thời gian tới, đây vẫn tiếp tục là sân chơi chuyên nghiệp, uy tín để các tác giả trên cả nước tin tưởng gửi gắm những đứa con tinh thần của mình.
Trong dịp kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà thơ Tố Hữu (4-10-1920 - 4-10-2020), NXB Hội Nhà văn cho ra mắt bạn đọc tập sách dày dặn, công phu và nghĩa tình Tố Hữu - Một đường thơ, một đường đời.
Nhà thơ Vũ Quần Phương cho rằng, người cuối cùng của phong trào Thơ mới vừa từ giã bạn đọc ở tuổi 100 – thi sĩ Nguyễn Xuân Sanh - là người “không để thơ… ngủ quên trên thành công của dòng lãng mạn trước đó”.
Đoàn Ngọc Thu nói rằng chị thích thơ của mình ngày xưa hơn. Những xúc cảm ấy vẫn như còn váng vất trong những vần thơ trong tập “Sau bão” (NXB Hội Nhà văn, 2020).
Ra đời cách đây 25 năm, bộ truyện “Kính Vạn Hoa” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có ý nghĩa đặc biệt, khơi luồng gió mới cho văn học thiếu nhi Việt Nam thời kỳ đổi mới, mang đến món ăn tinh thần lý thú bổ ích. Tuy nhiên, quá trình thực hiện bộ sách cũng thử thách những người chọn lựa bước trên con đường dài sáng tạo không ngừng nghỉ.
Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh sinh năm 1920 tại Ðà Lạt, nguyên quán Quảng Bình, lúc nhỏ theo học ở Trường Quốc học Quy Nhơn (cũ), sau đó chuyển ra Hà Nội.
Sáng 22/11/2020, Nhà thơ Trần Đăng Khoa đã thông báo chia sẻ tin buồn cho các nhà thơ và những người yêu thơ đó là nhà thơ tiền bối nổi tiếng Nguyễn Xuân Sanh vừa qua đời.
NXB Văn học giới thiệu “Nghề vương bụi phấn”, tác phẩm thứ ba của tác giả Nguyễn Huy Du, gồm những câu chuyện về tình thầy trò với văn phong mộc mạc, giản dị nhưng lôi cuốn, nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11.
Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh sinh ngày 16 tháng 11 năm 1920, quê gốc thuộc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Ông cũng là một trong những hội viên tiền phong tham gia xây dựng Hội Nhà văn Việt Nam. Năm nay ông tròn 100 tuổi. Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức chúc thọ nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh tại trụ sở số 9, Nguyễn Đình Chiểu hôm 9/11/2020 với sự tham gia của lãnh đạo Hội, các nhà văn nhà thơ và đại diện gia đình của ông.
“Nẻo vào văn xuôi đương đại Việt Nam” là tập tiểu luận - phê bình của TS Bùi Như Hải, do NXB Văn học ấn hành tháng 9-2020.
Sáng 5-11, Viện Văn học Việt Nam đã tổ chức toạ đàm nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh PGS – nhà nghiên cứu văn học Vũ Đức Phúc. Đây là một dịp để các thế hệ Viện Văn học ngồi lại cùng ôn cố và “soi chiếu cho tương lai” – như lời PGS,TS Nguyễn Đăng Điệp, Viện trưởng Viện Văn học nhận định.
Bằng sự lao động miệt mài và nghiêm túc, nhà văn Lê Văn Nghĩa thường gửi đến độc giả những đầu sách độc đáo, nhiều cuốn trong số đó có giá trị như một “bảo tàng ký ức” của không chỉ riêng tác giả.
Thạch Lam (1910 - 1942) là đại biểu xuất sắc của văn xuôi lãng mạn Việt Nam thời kì 1930 - 1945. Văn Thạch Lam đọng nhiều suy nghiệm, nó là cái kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và từng trải về sự đời (Nguyễn Tuân).
Sáng ngày 20/10/2020, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức kỉ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Tố Hữu (4/10/1920 – 4/10/2020).
Đã có nhiều nhà văn viết về Hà Nội - Thủ đô yêu dấu - như Thạch Lam, Vũ Bằng, Tô Hoài, Nguyễn Khải… Nhưng tập truyện ký “Hà Nội và tôi” (NXB Hội Nhà văn) gần 300 trang với hơn 20 tác phẩm của nhà văn Vũ Ngọc Tiến, một người Hà Nội gốc, đã cho ta biết thêm một phần chân dung về những con người của đất Tràng An thanh lịch.
Tháng 10, nhân kỷ niệm 66 năm ngày Giải phóng Thủ đô, Nhã Nam giới thiệu tới bạn đọc một tác phẩm mới của nhà văn Nguyễn Trương Quý, cây viết vốn quen thuộc với những tản văn về các góc nhỏ của Hà Nội: “”Hà Nội bảo thế là thường”.
Rất lâu rồi, không có luận văn, luận án nào về thơ Tố Hữu. Cũng lâu lắm rồi, sau Hà Minh Đức, Trần Đình Sử… rất ít người viết về thơ ông. Tôi cũng chưa bao giờ viết về thơ Tố Hữu khi ông còn sống. Nhưng với chúng tôi, thơ Tố Hữu là nguồn suối tươi mát, mạch ngầm sống động trong đời sống tinh thần. "Chúng tôi" ở đây là thế hệ những người ở lứa tuổi 70. Trong quãng thời gian 70 năm của một đời người thì ít nhất có 30 năm (1954 - 1975) chúng tôi đã được sống với thơ Tố Hữu.
Bằng kiến thức của một chuyên gia đầu ngành và sự trân trọng quá khứ một đi không trở lại, ông đã chỉ ra giá trị của cuốn sách và ý nghĩa của việc làm sống lại những kí ức Hà Nội rất đặc biệt thông qua cuốn sách này...
Có một bộ phim tôi không thực nhớ nội dung, một bộ phim của Woody Allen mang tên "Đóa hồng tím ở Cairo", câu chuyện mang máng mà tôi còn nhớ, đó là một người phụ nữ thất bại trong tất cả mọi khía cạnh cuộc đời, rồi cô vào một rạp chiếu bóng, xem một bộ phim, và trong giây phút ấy, cô quên béng mất cuộc đời mình, cô òa khóc, không phải vì mình, mà vì những nhân vật trong phim.
Năm 1941, với việc xuất bản Dế mèn phiêu lưu ký ở tuổi 20 (bản in đầu tiên có nhan đề Con dế mèn), Tô Hoài có được hai vinh dự lớn trong nghề cầm bút: Trở thành người mở đầu thể loại truyện đồng thoại; Tác phẩm mở đầu lại là đỉnh cao của thể loại, đồng thời là một trong những áng văn học thiếu nhi nổi tiếng thế giới nhất của Việt Nam.
1. Quan sát tiểu thuyết Việt Nam đương đại, chúng ta sẽ nhận thấy có một số triều đại, nhân vật được các nhà văn tập trung khai khác với mật độ khá dày như nhà Trần với Trần Khánh Dư, Trần Hưng Đạo (xuất hiện trong Sương mù tháng giêng của Uông Triều, Trần Khánh Dư của Lưu Sơn Minh, Chim ưng và chàng đan sọt của Bùi Việt Sĩ, Đức Thánh Trần của Trần Thanh Cảnh…), nhà Lê với Nguyễn Trãi (xuất hiện trong Hội thề của Nguyễn Quang Thân, Nguyễn Trãi của Bùi Anh Tấn…), nhà Tây Sơn với Nguyễn Huệ (xuất hiện trong Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác, Tây Sơn bi hùng truyện của Lê Đình Danh…).