Không ồn ào, lại diễn ra trong giai đoạn xã hội bị ảnh hưởng dai dẳng của đại dịch Covid-19, cuộc thi vẫn chứng minh được sức hấp dẫn riêng với hàng nghìn tác phẩm tham dự.
Nhà văn Đặng Chương Ngạn, Giải nhì cuộc thi ký tặng sách cho bạn đọc. Ảnh: Nhân vật cung cấp
1/Cuộc thi truyện và ký 2018 - 2020 về đề tài “Nông nghiệp, nông thôn và đời sống, sự nghiệp của các doanh nhân” do Quỹ nhà văn Lê Lựu phát động đã tìm ra được những chủ nhân xứng đáng cho một Giải đặc biệt, hai Giải nhì, hai Giải ba và năm Giải tư.
Hằng năm, có đến hàng chục cuộc thi viết được quảng bá rầm rộ, nhưng số lượng sân chơi văn chương để lại ấn tượng như cuộc thi của Quỹ nhà văn Lê Lựu không nhiều. Nhà văn Đặng Chương Ngạn, người vừa giành được Giải nhì cuộc thi đưa ra quan điểm: Thứ nhất, cuộc thi qua các mùa đã tạo được niềm tin cho nhiều cây bút thành danh tham gia như: Vương Trọng, Nguyễn Trí, Bích Ngân, Nguyễn Trọng Tân, Vân Thảo, Phạm Thị Bích Thủy, Lê Ngọc Minh, Du An... Thứ hai, Ban Giám khảo cuộc thi là những nhà văn tên tuổi như: Nguyễn Trí Huân, Nguyễn Khắc Trường, Lê Minh Khuê, Khuất Quang Thụy, Văn Chinh... Và thứ nữa, đề tài nông nghiệp, nông thôn luôn có một sức hút đặc biệt đối với hầu hết mọi cây bút.
2/Trong bài viết này, xin phép bàn sâu hơn về các truyện ngắn đoạt giải, thể loại liên tục áp đảo cả về số lượng lẫn chất lượng qua ba mùa thi. Bảy truyện ngắn được vinh danh là bảy câu chuyện đa dạng về bút pháp, độc đáo về giọng điệu, phong cách. Từ những cây bút trẻ như Lữ Mai, Vũ Thị Huyền Trang cho đến những nhà văn đã định hình được dấu ấn như Bích Ngân, Lê Đức Hân... đều có những nỗ lực, bứt phá đáng ghi nhận.
Nếu “Nước mắt của rừng” (Giải tư) của Trần Hậu Thịnh riết róng gióng lên hồi chuông cảnh báo về nạn chặt phá rừng và những quy luật nhân - quả mà con người phải trả giá, bằng mạch truyện gay cấn, hồi hộp đến ngộp thở thì “Rượu bốn mươi năm” (Giải tư) của Bích Ngân lại khắc khoải mang đến những ưu tư, trăn trở về sự thay đổi trong nếp sống, nhận thức của giới trẻ trước những giá trị văn hóa giản dị của cuộc sống đang dần bị lu mờ, coi rẻ bởi những thú vui ăn chơi xa xỉ khiến nhân vật ông Út, một người thương binh trở về từ chiến tranh, vốn rất can trường, bản lĩnh cũng phải “nước mắt ầng ậc trào ra”, “nức nở không thành tiếng”.
Hai truyện ngắn cùng đoạt Giải tư khác là “Núi cựa” của Lữ Mai và “Chợ tóc” của Vũ Thị Huyền Trang đều gieo vào lòng độc giả những cảm xúc buồn thương theo những cách khác nhau. Bằng văn phong mềm mại, giàu chất thơ và kỹ thuật kể chuyện nhuần nhuyễn phảng phất không khí u hoài pha trộn với hơi thở hiện đại, Lữ Mai khéo léo dẫn dắt độc giả vào mê cung của những giấc mơ chắp nối, những dự cảm đa mang và những cuộc tìm kiếm mỏi mòn, vô định. Nhưng rồi, như một quy luật muôn thuở của đời sống, nếu có duyên, hẳn nhiên còn gặp lại; và nếu đủ thành tâm, sẽ có người thấu cảm. Bởi mọi mất mát hay cách xa, thậm chí là những hiểu nhầm, chính là “phép thử để đo lòng người”.
Không có những phân cảnh bi kịch giằng xé, nhưng “Chợ tóc” vẫn đủ khiến người đọc day dứt và ám ảnh về những người phụ nữ quê nghèo phải cắn răng bán đi mái tóc, thứ “trang sức” quý giá nhất trong cuộc đời của họ để có tiền trang trải cho cuộc sống mưu sinh chật vật. Vũ Thị Huyền Trang là nhà văn có tài miêu tả nội tâm nhân vật. Vài phác gợi thoáng qua cũng đủ vẽ nên chân dung của những người vợ, người mẹ với từng nét lam lũ, tảo tần, khắc khổ. Đến chợ tóc, “phiên chợ của đàn bà, của những chiu chắt và hy sinh. Của đau đáu và hoài niệm. Của dịu dàng và nổi loạn” để thấy cả người mua và người bán tóc đều lặng lẽ kìm nén, âm thầm chịu đựng những nghịch cảnh nghẹn ứ ưu phiền...
3/Ấn tượng hơn cả trong những truyện ngắn đoạt giải là “Mái tranh nghèo của mẹ” (Giải nhì) của nhà văn Đặng Chương Ngạn. Đây là truyện ngắn chỉn chu về câu chữ, sắc sảo về chi tiết và rõ ràng về thông điệp. Đọc truyện ngắn này, nhiều độc giả thầm nghĩ, phải là người am hiểu và có trải nghiệm chân thực về ngành xây dựng lắm mới viết sống động và lôi cuốn đến vậy. Không những thế, với sự mở rộng biên độ thời gian thông qua trường suy tưởng, truyện ngắn này còn gợi ra nhiều hình dung về chiến tranh và thân phận người lính. Có lẽ, xuất thân từ một kỹ sư xây dựng và tâm hồn luôn “nặng trĩu những nỗi buồn khi nhớ đến chiến tranh”, tác giả hoàn thiện tác phẩm này một cách trọn vẹn nhất.
Ngoài ra, các truyện ngắn “Chuyện tình rong biển” của Lê Đức Hân (Giải ba) và “Chăn voi” (Giải tư) của Trần Nguyên cũng là những truyện ngắn khá, công phu và mang đến nhiều suy nghiệm. Tin rằng, trong thời gian tới, đây vẫn tiếp tục là sân chơi chuyên nghiệp, uy tín để các tác giả trên cả nước tin tưởng gửi gắm những đứa con tinh thần của mình.
Phan nhân 1972 ( Hồi ức K15 trường Chuyên Phan Bội Châu Nghệ Tĩnh - NXB Hội Nhà văn, tháng 7/2019 ) có lẽ là một trong những cuốn sách thú vị nhất về tuổi học trò mà tôi từng đọc.
Ngày 6-7, tại Hà Nội, buổi giao lưu ra mắt bút ký chính luận “Một thời Đông Bắc” của tác giả Vũ Mão và ký sự tiểu thuyết “Mãi mãi một thời Thiếu sinh quân” của nhà văn Ma Văn Kháng do NXB Kim Đồng tổ chức đã thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà văn, nhà phê bình văn học, các cựu học viên trường Thiếu sinh quân Việt Nam.
Ra mắt tập thơ đầu tay năm 2003, đến nay, nhà văn Nguyễn Văn Học đã xuất bản 15 tác phẩm bao gồm tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ.
Văn học Nhật Bản đang để lại dấu ấn sâu đậm và mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng. Bên cạnh dòng văn học kinh điển gắn liền với những tác giả có ảnh hưởng trên thế giới, thị trường xuất bản trong nước còn chứng kiến cuộc “đổ bộ” của những tác giả đương đại với số lượng tác phẩm không hề nhỏ.
Tôi vẫn luôn nghĩ rằng, đối với người nghệ sĩ, cô đơn tự xác lập hay cô đơn do ngoại cảnh, đó đều là những đặc ân. Bởi nhờ có cô đơn làm chất xúc tác, cảm thức sáng tạo mới bùng vỡ nơi người nghệ sĩ...” - Nhà văn Đỗ Chu cũng từng bảo: “Nghệ sĩ cô đơn được càng tốt!”.
Từ ba nguồn tư liệu chính sử, dã sử và dân gian, các nhà văn đã có cơ hội bung trổ trí tưởng tượng và khả năng hư cấu để cho ra đời những áng văn chương sinh động, hấp dẫn viết về lịch sử. Hai tiểu thuyết lịch sử mới ra mắt công chúng là “Từ Dụ Thái hậu” của Trần Thùy Mai và “Thiên địa phong trần” của Hà Thủy Nguyên.
Nhân kỉ niệm 62 năm thành lập (17/6/1957 – 17/6/2019), Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt ấn bản mới tập truyện Dưới chân Cầu Mây của nhà văn Nguyên Hồng. Tập truyện gồm ba truyện đặc sắc dành cho thiếu nhi: Đôi chim tan lạc, Dưới chân Cầu Mây vàCháu gái người mãi võ họ Hoa.
NXB Hà Nội và Thư viện Hà Nội tổ chức lễ ra mắt cuốn sách “Thời cuộc và Văn hóa” của nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhà báo Việt Nam
Nhà thơ Hữu Thỉnh đánh giá Huy Cận là người đem tâm nguyện “làm bục nhảy đưa sự sống lên cao”. Nhiều nhà thơ, nhà nghiên cứu có dịp quần tụ nhớ về hồn thơ Huy Cận dịp 100 năm ngày sinh của ông.
“Ba năm tồn tại. Thời gian không dài. Nhưng kỷ niệm một thời niên thiếu tươi đẹp hào hùng trong gian khổ làm sao có thể quên!”. Sau hơn 70 năm, khi những mảnh ký ức bắt đầu mờ nhòa, nhà văn Ma Văn Kháng đã “gạn lấy chút sức lực còn lại”, “rờ rẫm nhớ lại những gì đã trải qua”, để tái hiện chân dung thế hệ “măng non cách mạng” giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp.
Nhà văn Trần Thùy Mai vừa ra mắt bộ tiểu thuyết lịch sử “Từ Dụ thái hậu” sau một thời gian dài im tiếng. Điều thú vị, cuốn sách đề cập đến lịch sử nhưng được tác giả viết bằng văn phong thuần Việt, với ngôn ngữ nhuần nhị để thu hút độc giả trẻ.
Có thể nói, tiểu thuyết gia hiện đại đầu tiên của văn học Việt Nam chính là nhà văn Hồ Biểu Chánh. Với kho tàng đồ sộ 64 cuốn tiểu thuyết, ông được mệnh danh là “người kể chuyện đời” đầy lôi cuốn và có cá tính.
Giữ một vị trí khiêm tốn trong đời sống văn chương, nhưng thể loại phi hư cấu thời gian qua vẫn đều đặn đến với độc giả. Thậm chí, nhiều tác phẩm tạo được tiếng vang lớn, được in hàng chục ngàn bản. Chỉ có điều, trong những bảng vàng văn chương trong nước, hiếm khi những tác phẩm thuộc thể loại phi hư cấu được xướng tên.
Nhân dịp kỷ niệm 65 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2019), NXB Kim Đồng vừa cho ra mắt tập thơ “Điện Biên chiến thắng, Điện Biên thơ” của Đại tá, nhà thơ Ngô Vĩnh Bình tuyển chọn và giới thiệu.
Sau 65 năm, những kinh nghiệm lịch sử, bài học quý giá từ chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn được học giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Không chỉ là góc nhìn riêng của mỗi bên, việc hợp tác để khai thác khối tư liệu, tài liệu lưu trữ - di sản chung của hai dân tộc Pháp - Việt nhằm có thêm sự đối chứng, từ đó làm rõ hơn lịch sử.
“ĐIỆN BIÊN PHỦ: 13/3-07/5/1954” là cuốn sách chuyên khảo của Tiến sĩ, Đại úy người Pháp Ivan Cadeau. Cuốn sách cung cấp các tài liệu lưu trữ của Pháp về sự kiện Điện Biên Phủ và chiến tranh tại Đông Dương, trong đó có nhiều tài liệu chưa từng công bố tại Việt Nam.
Ngày 30/4/1975 mãi là một ký ức tồn tại sâu thẳm trong tâm trí của những người đã trực tiếp chứng kiến. Đặc biệt là nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh, người đã dành gần như cả cuộc đời cầm bút của mình để văn bản hóa lại những ký ức lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước một thời của dân tộc Việt Nam.
Với sự nhân từ, đức độ, Từ Dụ thái hậu được dân gian lưu truyền là người phụ nữ quyền lực có sức ảnh hưởng to lớn dưới triều nhà Nguyễn. Từ cảm hứng ấy, nhà văn xứ Huế Trần Thùy Mai đã viết Từ Dụ thái hậu - một trường thiên tiểu thuyết gồm 69 chương, có thể xem là tiểu thuyết lịch sử dạng “cung đấu” hiếm hoi của văn học đương đại.
Sáng ngày 22/4/2019, tại thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành buổi toạ đàm khoa học, giới thiệu công trình Nghiên cứu, lí luận, phê bình văn học ở Nam Bộ thời kì 1865-1954.
Sách của nhà phê bình khơi gợi tình yêu cuộc sống qua những vẻ đẹp giản dị, nhân văn.