Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận & sáng tạo
LÊ VIỄN PHƯƠNG
Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” là công trình Tạp chí Sông Hương phối hợp với Nhà xuất bản Thuận Hóa ấn hành vào tháng 6 năm 2014.
Nhìn trên cấu trúc bề mặt thì đây là một tập sách công phu, với gần 500 trang, bao gồm nhiều bài nghiên cứu về đặc trưng thi pháp của thơ Tân Hình thức nói chung và thực tiễn sáng tạo thơ Tân Hình thức ở Việt Nam nói riêng. Về cấu trúc chiều sâu thì hai mươi ba tiểu luận có trong cuốn sách này là hai mươi ba góc nhìn khác nhau về thơ Tân Hình thức. Mỗi cách tiếp cận sẽ gợi mở những chiều hướng khác nhau, những truy vấn khác nhau về vai trò của thơ Tân Hình thức đối với diện mạo của thi ca thế giới và thi ca Việt Nam đương đại. Trong đó bao gồm các tiểu luận của nhiều nhà nghiên cứu văn học nổi tiếng Việt Nam như Khế Iêm, Bửu Ý, Đỗ Lai Thúy, Đỗ Quyên, Inrasara... và tiểu luận của các nhà nghiên cứu thế giới các nhà thơ Tân Hình thức hàng đầu của Mỹ như William B Noseworthy, Frederck Feirstein, Angela Saunders...
 |
| Đông đảo bạn đọc tới tham dự buổi ra mắt sách “Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” ở Tạp chí Sông Hương vào sáng 15 tháng 8 |
Ngay sau khi phát hành, Tạp chí Sông Hương đã tổ chức giới thiệu ẩn phẩm này đến đông đảo văn nghệ sĩ xứ Huế và các nhà nghiên cứu, các giảng viên, sinh viên Đại học Huế. Buổi ra mắt sách tại Huế đã thu hút được đông đảo những người quan tâm đến thơ Tân Hình thức. Có thể nhận thấy “Thơ Tân Hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” và một cuốn sách có vai trò tiên phong trong việc tổng kết một chặng đường thơ và tiếp tục quảng bá thơ Tân Hình thức ở Việt Nam hiện nay.
 |
| Giáo sư Bửu Ý đã nói tới tầm quan trọng trong việc cổ xúy cho những trào lưu nghệ thuật mới ở Việt Nam tại buổi ra mắt sách ở Huế |
Nhìn thấy vai trò quan trọng của ấn phẩm này đối với nền thi ca Việt Nam đương đại, trong buổi ra mắt sách ở Huế, giáo sư Bửu Ý đã có những kiến giải về sự kiện này. Ông cho rằng việc cổ súy cho những khuynh hướng sáng tạo mới đối với một nền nghệ thuật của một dân tộc là điều vô cùng quan trọng. Đặc biệt, ngày nay, trong môi trường thế giới phẳng thì sự tiếp nhận đối với những khuynh hướng sáng tạo mới là điều đương nhiên của một nền nghệ thuật. Trải lòng với bạn đọc, giáo sư Bửu Ý đã nói về những vấn đề về tự do sáng tạo của một nhà thơ, theo ông, thi sĩ là những kẻ tự do tuyệt đối, tự do theo đuổi không ngừng nghỉ những giấc mơ của mình, tất nhiên, những thi sĩ tiên phong bao giờ cũng là những người cô đơn, những kẻ bị hắt hủi ngay trong thời đại mà mình đang lưu trú, nhưng về sau, tên tuổi của họ sẽ được lưu truyền với những khai phá trước đó của họ...
 |
| Nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc tại buổi ra mắt sách tại TP Hồ Chí Minh ngày 29 tháng 8 |
Theo đánh giá riêng của nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc thì đây là một cuốn sách có thể nói đã mang trong mình sự tâm huyết của những trái tim vì sự phát triển văn học nghệ thuật, sự ưu tư của nhiều sáng tạo, sự đa chiều thẳng thắn của các góc nhìn khoa học thấu triệt... Đây có lẽ là sự hội tụ đông đảo và nghiêm túc nhất cùng bàn luận về thơ Tân Hình thức từ trước đến nay.
Sau buổi giới thiệu sách thành công ở Huế, thì sau đó, vào ngày 29 tháng 8, Tạp chí Sông Hương đã có buổi giới thiệu tập sách này ở Thành phố Hồ Chí Minh. Buổi ra mắt ở đây đã thu hút được gần một trăm người tới tham dự. Trong đó có những nhà văn, nhà nghiên cứu có uy tín như Nhật Chiêu, Inrasara, Nguyễn Tiến Văn...
 |
| Nhà thơ Nhật Chiêu tại buổi ra mắt sách |
Với kiến văn giàu có, nhà nghiên cứu Nhật Chiêu cũng đưa đến những kiến giải mới mẻ về thơ Tân Hình thức theo cái nhìn riêng của mình. Theo ông, bất cứ một trào lưu sáng tạo nào khi mới xuất hiện cũng đứng trước những ý kiến trái chiều từ phía bạn đọc. Đó có thể là sự phản bác, sự hưởng ứng nhưng cái mới bao giờ cũng mang tính chất khai mở và có xu hướng phủ định những trào lưu trước. Qua những kiến giải của Nhật Chiêu tại buổi ra mắt sách, người đọc có thêm được những kiến thức lý thú về thơ Tân Hình thức, có sự đối chiếu giữa thơ Tân Hình thức với những dòng thơ khác và hơn nữa, người đọc có thể nhận thấy lý do để thơ Tân Hình thức tồn tại trong nền thi ca đương đại Việt Nam.
Vì lý do khách quan không thể có mặt được tại buổi giới thiệu sách ở Sài Gòn, nhưng nhà thơ Frederick Turner đã gửi tới buổi ra mắt sách một bức thư. Trong thư ông viết: “Tôi tin rằng Việt Nam có thể là nguồn cội của đổi mới và sức sống cho một phương Tây thường kiệt sức, mất tập trung và thời thượng. Thực tế là, những nhà thơ Việt Nam đã đón nhận những nguyên tắc của Tân Hình thức. Và một nhận thức mới về vai trò cơ bản của âm nhạc và thể luật trong việc làm thơ, đối với tôi, đó là sự gợi nhớ sâu sắc và nguyên do của niềm vui.”
 |
| Các nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn và Inrasara tại buổi ra mắt sách |
Tại buổi giới thiệu sách, nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn đã nhắc tới những nỗ lực dường như không biết mệt mỏi của nhà thơ Khế Iêm trong việc khới xướng và quảng bá thơ Tân Hình thức. Đây là một công lao không thể phủ nhận, qua những bài lý luận về lý thuyết, những bản dịch, những bài thơ của Khế Iêm đã thực sự có một sự tác động lớn, làm dấy lên phong trào thực hành thơ Tân Hình thức ở các nhà thơ Việt Nam nhiều năm qua.
Cũng tại đây nhà nghiên cứu Inrasara đã khẳng định rằng Tạp chí Sông Hương là một Tạp chí tiên phong vào loại bậc nhất ở Việt Nam. Từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu, ông cho rằng những chuyên đề được tổ chức trên Sông Hương trong những năm gần đây đã có sự tác động lớn tới không khí đổi mới văn học trong cả nước. Chuyên đề về Hậu hiện đại, Tân Hình thức, chuyên đề về Cái mới trong văn học đã được Tạp chí Sông Hương tổ chức sớm nhất và có sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhiều nhà văn, nhà thơ có uy tín hiện nay.
Phần sau của công trình này bao gồm những bài thơ Tân Hình thức tiêu biểu, trong đó có 15 bài thơ của ba nhà thơ Tân Hình thức Mỹ, và 57 bài thơ thuộc về năm thế hệ những nhà thơ Tân Hình thức Việt sinh từ những thập niên 1940 tới 1990 mà tiểu biểu là những nhà thơ như Nguyễn Đăng Thường, Chu Thụy Nguyên, Khế Iêm, Hồ Đăng Thanh Ngọc, Lý Đợi, Inrasara, Nguyên Quân, Phạm Thi Anh Nga, Trầm Phục Khắc...
 |
| Nhà thơ Nguyên Quân đến từ Huế |
Cũng tại buổi ra mắt sách ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhà thơ Nguyên Quân, một người làm thơ Tân Hình thức đến từ Huế đã cho bạn đọc biết được những trải nghiệm của anh trong quá trình anh đến với thơ Tân Hình thức. Theo anh, trước khi đến với thơ Tân Hình thức, anh cũng đã có sự trải nghiệm với nhiều thể thơ khác, mỗi thể loại thơ sẽ cho người sáng tạo có được những sự thăm dò khác nhau về nội giới cũng như ngoại giới. Một lần nữa nhà thơ Nguyên Quân khẳng định rằng coi trọng về hình thức là điều thiết yếu của người làm thơ, bởi đơn giản hình thức luôn mang tính quan niệm, hình thức sẽ làm bệ phóng cho tư tưởng bay xa hơn.
 |
| Có gần 100 người tới tham dự Buổi giới thiệu sách tại TP Hồ Chí Minh |
Cũng trong tập tiểu luận này, nhà phê bình Đỗ Lai Thúy cho rằng: “Có thể rồi đây, thơ hậu hiện đại Việt Nam sẽ chọn được cho mình một thể thơ khác phù hợp hơn và, do đó, thành công hơn. Nhưng với tư cách là một thể thơ mang tính hệ hình mở đầu cho trào lưu thơ Hậu hiện đại ở Việt Nam thì Tân Hình thức mãi mãi còn được nhắc đến và biết ơn.”
Thơ Tân Hình thức là một trong những dòng chảy của thi ca đương đại Việt Nam. Nó góp phần làm phong phú cho nền thi ca và với thi pháp đặc trưng, dòng thơ này đã và đang mở ra những hứa hẹn mới cho thơ nói chung và văn học đương đại Việt Nam nói riêng để hướng tới một sự chuyển biến hệ hình trong tương lai.
L.V.P
(SDB14/09-14)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
XUÂN CANGNhờ cuốn hồi ký nhỏ Ngày ấy Trường Sơn (Nxb Hội Nhà văn - Hà Nội - 2000) của Nguyễn Khoa Như Ý- tên khai sinh của Hà Khánh Linh, bạn đọc được biết đây là một nhà văn nữ có khí chất không bình thường. Một người con gái mảnh dẻ, nhưng có chí, mơ mộng, ham hành động, vì nghĩa lớn mà dấn thân vào nơi nguy hiểm.
-
Sau Vị giáo sư và ẩn sĩ đường, Ba lần đến nước Mỹ, trong năm 2002, GS. Hà Minh Đức tiếp tục ra mắt bạn đọc tác phẩm Tản mạn đầu ô. Vậy là trong khoảng 5 năm, bên cạnh một khối lượng lớn những tác phẩm nghiên cứu, lý luận, phê bình, ông đã sáng tác 3 tập thơ và 3 tập bút ký. Đó là những con số mang nhiều ý nghĩa thể hiện sự "đa năng" của một đời văn tưởng đã yên vị với nhiều danh hiệu cao quý và hơn 30 tập sách nghiên cứu, lý luận, phê bình. Tản mạn đầu ô ra đời được dư luận chú ý, quan tâm. Sau đây là cuộc trao đổi giữa PGS. TS Lý Hoài Thu với GS. Hà Minh Đức xung quanh tập sách này.
-
HUỲNH HẠ NGUYÊN (Đọc tập thơ "Khúc đêm" của Châu Thu Hà - Nxb Thuận Hoá - 11/2002)...Thơ Châu Thu Hà mang đậm nữ tính. Khi trái tim biết cười, hay khi giàn giụa nước mắt, ta bỗng thấy quý sao những phút sống chân thành với cuộc đời, với mọi người. Châu Thu Hà không để trái tim mình tuột xuống phía bên kia triền dốc, chị cố bước tới và neo lại, để thấy mình được xẻ chia, được yêu chiều, xoa dịu...
-
LÊ MỸ Ý (L.M.Y): Thưa nhà thơ, là một người có thể tạm gọi là thuộc thế hệ đi trước nhưng lại luôn "gây sốc" bằng những tác phẩm tìm tòi mới, chắc hẳn ông có quan tâm nhiều đến thế hệ thơ trẻ? Có thể có một nhận xét chung về thơ trẻ hiện nay chăng?NHÀ THƠ HOÀNG HƯNG (H.H): Tất nhiên là tôi rất quan tâm. Nhận xét chung của tôi về thơ trẻ bây giờ là đa số vẫn mang tính phong trào. Có thể nói là những người làm thơ trẻ vẫn đi theo một vết mòn của thế hệ trước, chưa thấy rõ những bứt phá, chỉ nổi lên một số tác giả theo cách lẻ tẻ.
-
Tại sao cô chỉ làm thơ tự do?- Trước hết, bởi tôi thích tự do. Tự do ở đây, được hiểu là: nói, làm, dám mơ ước và tham vọng tất cả những gì mình muốn, không bị tác động và chi phối bởi ai, bởi bất cứ điều gì.
-
NGUYỄN THỤY KHA Đã là lạ tên một tác phẩm khí nhạc mang tực đề "Eo lưng" của nữ nhạc sĩ Kim Ngọc. Lại thu thú khi đọc tập thơ "Nằm nghiêng" của nữ thi sĩ Phan Huyền Thư. Một thế kỷ giải phóng của Việt Nam thật đáng kính ngạc.Cái cách giải phóng mình, phái yếu trong đó có mình của Phan Huyền Thư là sự độ lượng với cũ kỹ, là mỉa mai sự nửa vời, là quyết liệt lặng lẽ vươn tới cách tân theo một thế của “Nằm nghiêng”.
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOCòn nhớ mùa Huế mưa 1992, Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đến nhà tôi chơi, mang theo bản thảo đánh máy tập thơ đầu tay của một tác giả mới 20 tuổi có tên là Văn Cầm Hải. Một cái tên lạ mà tôi chưa nghe bao giờ. Những bài thơ của anh cũng chưa hề xuất hiện trên mặt báo. Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đều nói rằng; "Thơ tay này lạ lắm. Ông xem thử".
-
NGUYỄN QUANG HÀNgồi đọc NGÀN NĂM SAU mà như đang ngồi nói chuyện tay đôi với Nguyễn Trọng Bính. Giọng thơ anh cũng cứ chân chất, yêu quê hương và say đời như chính con người anh. Từ thời chiến tranh, chúng tôi đã ở trong rừng với nhau. Cứ ngồi với nhau là bộc bạch hết. Một lá thư riêng, một rung động mới, chúng tôi cũng chia sẻ với nhau.
-
PHAN THÀNH MINHĐó cũng là tựa đề tập thơ rất dễ thương của Trần Tịnh Yên - nhà thơ của đất kinh kỳ thơ mộng thuở nào - thú thật là tôi đã vô cùng hạnh phúc khi nhận được tập thơ này do chính tác giả gởi tặng, dễ thương ở chỗ khổ giấy nhỏ nhắn, trình bày đẹp trang nhã, sách 80 trang với 46 bài thơ cũng mỏng mảnh như thế nhưng nhìn rất thơ, càng thơ hơn nữa khi chính tác giả tự viết lời phi lộ cho mình, tôi rất hợp với anh ở điểm này bởi lẽ chẳng ai có thể thay thế cho mình bằng mình để nói hộ những gì mình muốn nói...:...năm xưa qua ngõ sân đìnhcó người nhặt được mối tình ai rơi
-
NAM NGỌC (Về tập truyện ngắn mới nhất của nhà văn Võ Thị Xuân Hà do Công ty Truyền thông Hà Thế liên kết NXB Phụ nữ xuất bản và phát hành quý I năm 2009)Tập truyện gồm 14 truyện ngắn, với những mô típ khác nhau nhưng cùng chung gam màu thấm đẫm chất liệu hiện thực. Tất cả đã tạo nên một chỉnh thể thống nhất mà ở đó các nhân vật dù xấu dù tốt cũng đều hướng tới cái đẹp, cái nhân bản của con người. Cách viết truyện lạ cùng với những chi tiết, tình tiết được lắp ghép một cách khéo léo, Võ Thị Xuân Hà đã một lần nữa gây ngạc nhiên cho người đọc bằng bút pháp ẩn không gian đa chiều của mình.
-
BÍCH THUHơn một thập niên trước đây, với hai truyện ngắn Hồi ức của một binh nhì và Vết thương lòng, Nguyễn Thế Tường đã đoạt giải cao trong cuộc thi truyện ngắn do Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức năm 1992 - 1994. Tôi còn nhớ một trong số các nhà phê bình đã thành danh của nhà số 4 Lý Nam Đế không kìm được cảm xúc của mình với chùm truyện dự thi của Nguyễn Thế Tường lúc ấy đã thốt lên: “Tôi thích truyện ngắn Nguyễn Thế Tường”. Từ đó đến nay, Nguyễn Thế Tường vẫn miệt mài viết và lặng lẽ ra sách. Người đàn bà không hoá đá là lần ra mắt thứ năm của anh.
-
HOÀNG VŨ THUẬT (Đọc “Trăng đợi trước thềm”, thơ Hải Bằng, NXB Thuận Hoá - 1987)Đổi mới là trách nhiệm vừa là bổn phận đang diễn ra sôi động trong đời sống văn học hôm nay. Nhưng ranh giới giữa cũ và mới không dễ dàng phân định khi đánh giá một tác phẩm văn chương nghệ thuật.
-
ĐINH NAM KHƯƠNG (Nhân đọc “ru em ru tôi” Thơ Trương Vĩnh Tuấn NXB: Hội nhà văn - 2003)Có một nhà thơ nổi danh thi sĩ, làm “quan” khá to ở báo văn nghệ. Nhưng chẳng bao giờ thấy ông vỗ ngực, ngạo mạn nói lời: “ta là quan đây” mà ông luôn dân giã tự gọi mình là hắn, xưng hô với bạn bè là mày tao: “...Hình như hắn là nhà quê Hình như hắn từ quê ra...” (Gốc)
-
NGÔ MINHKhông thể đếm là tập thơ đầu tay của cây bút nữ Nguyễn Thị Thái người Huế, sống ở thành phố Buôn Ma Thuột vừa được NXB Thuận Hóa ấn hành. Tôi đã đọc một mạch hết tập thơ với tâm trạng phấn khích. Tập thơ có nhiều bài thơ hay, có nhiều câu thơ và thi ảnh lạ làm phấn chấn người đọc.
-
MINH KHÔICuối tháng bảy vừa qua, giáo sư ngôn ngữ và văn chương Wayne S.Karlin và nữ phóng viên Valerie, công tác ở một Đài phát thanh thuộc bang Maryland, Mỹ đã đến Huế tìm thăm nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, để chuyển cho chị bản hợp đồng in ấn và phát hành tập thơ Green Rice (Cốm Non) do cơ quan xuất bản gửi từ Mỹ sang.
-
FRED MARCHANTCó những vết thương chẳng thể nào lành lặn và có những nỗi đau chẳng bao giờ mất đi. Kinh nghiệm nhân loại khuyên ta không nên “chấp nhận” hay “bỏ đi” hay “vượt lên” chúng. Với một con người mà tâm hồn thương tổn vì đã làm cho người khác khổ đau hay chứng kiến nhiều nỗi đau khổ thì những câu nói như thế hoàn toàn vô nghĩa.
-
BÍCH THU (Đọc thơ Dòng sông mùa hạ của Hoàng Kim Dung. NXB Hội Nhà văn, 2004)Nhìn vào tác phẩm đã xuất bản của Hoàng Kim Dung, tôi nhận thấy ở người phụ nữ này có sự đan xen giữa công việc nghiên cứu khoa học với sáng tạo thi ca. Ngoài bốn tập thơ và bốn cuốn sách nghiên cứu về nghệ thuật đã in, với tập thơ thứ năm có tựa đề Dòng sông mùa hạ mới ra mắt bạn đọc, đã làm cán cân nghiêng về phía thơ ca.
-
ĐÔNG HÀVăn hoá và văn học bao giờ cũng có một mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Có thể thấy rằng văn học là một bộ phận của văn hoá, nó chịu sự ảnh hưởng của văn hoá. Khi soi vào một thời kì văn học, người đọc có thể thấy được những khía cạnh về phương diện đời sống văn hoá tinh thần của một thời đại, một giai đoạn của xã hội loài người.
-
HÀ KHÁNH LINHViết được một câu thơ hay có khi phải chiêm nghiệm cả một đời người, hoàn thành một tập truyện, một tập thơ là sự chắt chiu miệt mài suốt cả quá trình, sau Đại hội nhà văn Việt Nam lần thứ VII Lê Khánh Mai liên tiếp trình làng tập thơ "Đẹp buồn và trong suốt như gương" (Nhà xuất bản Hội Nhà văn) và "Nết" tập truyện ngắn (Nhà xuất bản Đà Nẵng).
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOCó người làm thơ dễ dàng như suối nguồn tuôn chảy không bao giờ vơi cạn. Có người làm thơ khó khăn như đàn bà vượt cạn trong cơn đau sinh nở. Có người không đầy cảm xúc cũng làm được ra thơ. Có người cảm xúc dâng tràn mà trước thơ ngồi cắn bút. Thơ hay, thơ dở, thơ dở dở ương ương tràn ngập chợ thơ như trên trời dưới đất chỉ có thơ. Thơ nhiều đến ngạt thở chứ thơ chẳng còn tự nhiên như hơi thở mà ta vẫn hoài vọng một thời.
.png)
.png)
