Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận & sáng tạo
LÊ VIỄN PHƯƠNG
Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” là công trình Tạp chí Sông Hương phối hợp với Nhà xuất bản Thuận Hóa ấn hành vào tháng 6 năm 2014.
Nhìn trên cấu trúc bề mặt thì đây là một tập sách công phu, với gần 500 trang, bao gồm nhiều bài nghiên cứu về đặc trưng thi pháp của thơ Tân Hình thức nói chung và thực tiễn sáng tạo thơ Tân Hình thức ở Việt Nam nói riêng. Về cấu trúc chiều sâu thì hai mươi ba tiểu luận có trong cuốn sách này là hai mươi ba góc nhìn khác nhau về thơ Tân Hình thức. Mỗi cách tiếp cận sẽ gợi mở những chiều hướng khác nhau, những truy vấn khác nhau về vai trò của thơ Tân Hình thức đối với diện mạo của thi ca thế giới và thi ca Việt Nam đương đại. Trong đó bao gồm các tiểu luận của nhiều nhà nghiên cứu văn học nổi tiếng Việt Nam như Khế Iêm, Bửu Ý, Đỗ Lai Thúy, Đỗ Quyên, Inrasara... và tiểu luận của các nhà nghiên cứu thế giới các nhà thơ Tân Hình thức hàng đầu của Mỹ như William B Noseworthy, Frederck Feirstein, Angela Saunders...
 |
| Đông đảo bạn đọc tới tham dự buổi ra mắt sách “Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” ở Tạp chí Sông Hương vào sáng 15 tháng 8 |
Ngay sau khi phát hành, Tạp chí Sông Hương đã tổ chức giới thiệu ẩn phẩm này đến đông đảo văn nghệ sĩ xứ Huế và các nhà nghiên cứu, các giảng viên, sinh viên Đại học Huế. Buổi ra mắt sách tại Huế đã thu hút được đông đảo những người quan tâm đến thơ Tân Hình thức. Có thể nhận thấy “Thơ Tân Hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” và một cuốn sách có vai trò tiên phong trong việc tổng kết một chặng đường thơ và tiếp tục quảng bá thơ Tân Hình thức ở Việt Nam hiện nay.
 |
| Giáo sư Bửu Ý đã nói tới tầm quan trọng trong việc cổ xúy cho những trào lưu nghệ thuật mới ở Việt Nam tại buổi ra mắt sách ở Huế |
Nhìn thấy vai trò quan trọng của ấn phẩm này đối với nền thi ca Việt Nam đương đại, trong buổi ra mắt sách ở Huế, giáo sư Bửu Ý đã có những kiến giải về sự kiện này. Ông cho rằng việc cổ súy cho những khuynh hướng sáng tạo mới đối với một nền nghệ thuật của một dân tộc là điều vô cùng quan trọng. Đặc biệt, ngày nay, trong môi trường thế giới phẳng thì sự tiếp nhận đối với những khuynh hướng sáng tạo mới là điều đương nhiên của một nền nghệ thuật. Trải lòng với bạn đọc, giáo sư Bửu Ý đã nói về những vấn đề về tự do sáng tạo của một nhà thơ, theo ông, thi sĩ là những kẻ tự do tuyệt đối, tự do theo đuổi không ngừng nghỉ những giấc mơ của mình, tất nhiên, những thi sĩ tiên phong bao giờ cũng là những người cô đơn, những kẻ bị hắt hủi ngay trong thời đại mà mình đang lưu trú, nhưng về sau, tên tuổi của họ sẽ được lưu truyền với những khai phá trước đó của họ...
 |
| Nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc tại buổi ra mắt sách tại TP Hồ Chí Minh ngày 29 tháng 8 |
Theo đánh giá riêng của nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc thì đây là một cuốn sách có thể nói đã mang trong mình sự tâm huyết của những trái tim vì sự phát triển văn học nghệ thuật, sự ưu tư của nhiều sáng tạo, sự đa chiều thẳng thắn của các góc nhìn khoa học thấu triệt... Đây có lẽ là sự hội tụ đông đảo và nghiêm túc nhất cùng bàn luận về thơ Tân Hình thức từ trước đến nay.
Sau buổi giới thiệu sách thành công ở Huế, thì sau đó, vào ngày 29 tháng 8, Tạp chí Sông Hương đã có buổi giới thiệu tập sách này ở Thành phố Hồ Chí Minh. Buổi ra mắt ở đây đã thu hút được gần một trăm người tới tham dự. Trong đó có những nhà văn, nhà nghiên cứu có uy tín như Nhật Chiêu, Inrasara, Nguyễn Tiến Văn...
 |
| Nhà thơ Nhật Chiêu tại buổi ra mắt sách |
Với kiến văn giàu có, nhà nghiên cứu Nhật Chiêu cũng đưa đến những kiến giải mới mẻ về thơ Tân Hình thức theo cái nhìn riêng của mình. Theo ông, bất cứ một trào lưu sáng tạo nào khi mới xuất hiện cũng đứng trước những ý kiến trái chiều từ phía bạn đọc. Đó có thể là sự phản bác, sự hưởng ứng nhưng cái mới bao giờ cũng mang tính chất khai mở và có xu hướng phủ định những trào lưu trước. Qua những kiến giải của Nhật Chiêu tại buổi ra mắt sách, người đọc có thêm được những kiến thức lý thú về thơ Tân Hình thức, có sự đối chiếu giữa thơ Tân Hình thức với những dòng thơ khác và hơn nữa, người đọc có thể nhận thấy lý do để thơ Tân Hình thức tồn tại trong nền thi ca đương đại Việt Nam.
Vì lý do khách quan không thể có mặt được tại buổi giới thiệu sách ở Sài Gòn, nhưng nhà thơ Frederick Turner đã gửi tới buổi ra mắt sách một bức thư. Trong thư ông viết: “Tôi tin rằng Việt Nam có thể là nguồn cội của đổi mới và sức sống cho một phương Tây thường kiệt sức, mất tập trung và thời thượng. Thực tế là, những nhà thơ Việt Nam đã đón nhận những nguyên tắc của Tân Hình thức. Và một nhận thức mới về vai trò cơ bản của âm nhạc và thể luật trong việc làm thơ, đối với tôi, đó là sự gợi nhớ sâu sắc và nguyên do của niềm vui.”
 |
| Các nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn và Inrasara tại buổi ra mắt sách |
Tại buổi giới thiệu sách, nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn đã nhắc tới những nỗ lực dường như không biết mệt mỏi của nhà thơ Khế Iêm trong việc khới xướng và quảng bá thơ Tân Hình thức. Đây là một công lao không thể phủ nhận, qua những bài lý luận về lý thuyết, những bản dịch, những bài thơ của Khế Iêm đã thực sự có một sự tác động lớn, làm dấy lên phong trào thực hành thơ Tân Hình thức ở các nhà thơ Việt Nam nhiều năm qua.
Cũng tại đây nhà nghiên cứu Inrasara đã khẳng định rằng Tạp chí Sông Hương là một Tạp chí tiên phong vào loại bậc nhất ở Việt Nam. Từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu, ông cho rằng những chuyên đề được tổ chức trên Sông Hương trong những năm gần đây đã có sự tác động lớn tới không khí đổi mới văn học trong cả nước. Chuyên đề về Hậu hiện đại, Tân Hình thức, chuyên đề về Cái mới trong văn học đã được Tạp chí Sông Hương tổ chức sớm nhất và có sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhiều nhà văn, nhà thơ có uy tín hiện nay.
Phần sau của công trình này bao gồm những bài thơ Tân Hình thức tiêu biểu, trong đó có 15 bài thơ của ba nhà thơ Tân Hình thức Mỹ, và 57 bài thơ thuộc về năm thế hệ những nhà thơ Tân Hình thức Việt sinh từ những thập niên 1940 tới 1990 mà tiểu biểu là những nhà thơ như Nguyễn Đăng Thường, Chu Thụy Nguyên, Khế Iêm, Hồ Đăng Thanh Ngọc, Lý Đợi, Inrasara, Nguyên Quân, Phạm Thi Anh Nga, Trầm Phục Khắc...
 |
| Nhà thơ Nguyên Quân đến từ Huế |
Cũng tại buổi ra mắt sách ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhà thơ Nguyên Quân, một người làm thơ Tân Hình thức đến từ Huế đã cho bạn đọc biết được những trải nghiệm của anh trong quá trình anh đến với thơ Tân Hình thức. Theo anh, trước khi đến với thơ Tân Hình thức, anh cũng đã có sự trải nghiệm với nhiều thể thơ khác, mỗi thể loại thơ sẽ cho người sáng tạo có được những sự thăm dò khác nhau về nội giới cũng như ngoại giới. Một lần nữa nhà thơ Nguyên Quân khẳng định rằng coi trọng về hình thức là điều thiết yếu của người làm thơ, bởi đơn giản hình thức luôn mang tính quan niệm, hình thức sẽ làm bệ phóng cho tư tưởng bay xa hơn.
 |
| Có gần 100 người tới tham dự Buổi giới thiệu sách tại TP Hồ Chí Minh |
Cũng trong tập tiểu luận này, nhà phê bình Đỗ Lai Thúy cho rằng: “Có thể rồi đây, thơ hậu hiện đại Việt Nam sẽ chọn được cho mình một thể thơ khác phù hợp hơn và, do đó, thành công hơn. Nhưng với tư cách là một thể thơ mang tính hệ hình mở đầu cho trào lưu thơ Hậu hiện đại ở Việt Nam thì Tân Hình thức mãi mãi còn được nhắc đến và biết ơn.”
Thơ Tân Hình thức là một trong những dòng chảy của thi ca đương đại Việt Nam. Nó góp phần làm phong phú cho nền thi ca và với thi pháp đặc trưng, dòng thơ này đã và đang mở ra những hứa hẹn mới cho thơ nói chung và văn học đương đại Việt Nam nói riêng để hướng tới một sự chuyển biến hệ hình trong tương lai.
L.V.P
(SDB14/09-14)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
HỒNG DIỆUNhà thơ Cao Bá Quát (1809-1854) được người đời hơn một thế kỷ nay nể trọng, với cả hai tư cách: con người và văn chương. "Thần Siêu, thánh Quát", khó có lời khen tặng nào cao hơn dành cho ông và bạn thân của ông: Nguyễn Văn Siêu (1799-1872).
-
HÀ VĂN THỊNHI. Có lẽ trong nhiều chục năm gần đây của lịch sử thế giới, chưa có một nhà sử học nào cũng như chưa có một cuốn sách lịch sử nào lại phản ánh những gì vừa xẩy ra một cách mới mẻ và đầy ấn tượng như Bob Woodward (BW). Hơn nữa đó lại là lịch sử của cơ quan quyền lực cao nhất ở một cường quốc lớn nhất mọi thời đại; phản ánh về những sự kiện chấn động nhất, nghiêm trọng nhất đã diễn ra trong ba năm đầu tiên của thiên niên kỷ mới: sự kiện ngày 11/9, cuộc chiến tranh Afganistan và một phần của cuộc chiến tranh Iraq.
-
ĐẶNG TIẾN (Đọc Hồi ức của Đại tướng Võ Nguyên Giáp)Một tờ báo ở ngoài nước đã giới thiệu bốn cuốn hồi ức của Đại tướng Võ Nguyễn Giáp mới xuất bản. Dĩ nhiên là một bài báo không thể tóm lược được khoảng 1700 trang hồi ký viết cô đúc, nhưng cũng lảy ra được những đặc điểm, ý chính và trích dẫn dồi dào, giúp người đọc không có sách cũng gặt hái được vài khái niệm về tác phẩm.
-
NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO (Đọc tập truyện ngắn “Trà thiếu phụ” của nhà văn Hồng Nhu – NXB Hội Nhà văn 2003)Tôi đã được đọc không ít truyện ngắn của nhà văn Hồng Nhu và hầu như mỗi tập truyện đều để lại trong tôi không ít ấn tượng. Trải dài theo những dòng văn mượt mà, viết theo lối tự sự của nhà văn Hồng Nhu là cuộc sống muôn màu với những tình cảm thân thương, nhiều khi là một nhận định đơn thuần trong cách sống. Nhà văn Hồng Nhu đi từ những sự việc, những đổi thay tinh tế quanh mình để tìm ra một lối viết, một phong cách thể hiện riêng biệt.
-
ĐỖ QUYÊN…Đọc thơ Bùi Giáng là thuốc thử về quan niệm thơ, về mỹ học thi ca. Đã và sẽ không ai sai nhiều lắm, cũng không ai đúng là bao, khi bình bàn về thơ họ Bùi. Nhắc về cái tuyệt đỉnh trong thơ Bùi Giáng, độ cao sâu tư tưởng ở trước tác Bùi Giáng nhiều bao nhiêu cũng thấy thiếu; mà chỉ ra những câu thơ dở, những bài thơ tệ, những đoạn văn chán trong chữ nghĩa Bùi Giáng bao nhiêu cũng bằng thừa…
-
LÊ THỊ HƯỜNGTrong căn phòng nhỏ đêm khuya, giai điệu bản sonat của Beethoven làm ta lặng người; một chiều mưa, lời nhạc Trịnh khiến lòng bâng khuâng; trong một quán nhỏ bên đường tình cờ những khúc nhạc một thời của Văn Cao vọng lại làm ta bất ngờ. Và cũng có thể giữa sóng sánh trăng nước Hương Giang, dìu dặt, ngọt ngào một làn điệu ca Huế khiến lòng xao xuyến.
-
NGÔ MINHĐến tập thơ chọn Giếng Tiên (*), nhà thơ - thầy giáo Mai Văn Hoan đã gửi đến bạn yêu thơ 5 tập thơ trữ tình, trong đó có hai tập thơ được tái bản. Đó là tập đầu tay Ảo ảnh, in năm 1988, tái bản 1995 và tập Hồi âm, in năm 1991, tái bản năm 2000. 15 năm xuất bản 7 đầu sách (2 tập tiểu luận) và đang có trong ngăn kéo vài tập bản thảo tiểu luận nữa, chứng tỏ sức sáng tạo sung mãn đáng nể trọng của một thầy giáo vừa dạy học vừa sáng tác văn chương.
-
NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO (Đọc tập thơ ''Độc thoại trước mặt trời'' của Trần Lan Vinh- NXB Văn học Hà Nội- 2003)Trên thi đàn văn học Việt Nam hiện đại, sự thiếu vắng những cây bút nữ đã trở thành một vấn đề cần được chú trọng. Hầu như mỗi khi phụ nữ cầm bút, điều họ quan tâm nhất đó là sự giải bày tâm sự với ngàn ngàn nỗi niềm trắc ẩn. Nếu viết là một cách để sẻ chia tâm sự thì Trần Lan Vinh là một trường hợp như thế.
-
NGUYỄN THANH TÚMùa đông năm ngoái, anh Đoàn Tuấn từ Hà Nội vào Huế giảng dạy lớp đạo diễn điện ảnh. Dù công việc khá bận rộn nhưng anh vẫn dành cho tôi không ít thời gian tâm sự, bởi ngoài tình cảm thân thiết anh còn là cấp trên của tôi ở toà soạn tạp chí Thế Giới Điện Ảnh. Trong những lần trò chuyện ấy, tôi thật sự bất ngờ khi nghe anh kể chuyện về cuốn sách anh sắp in ở Nhà xuất bản Trẻ mà nội dung của nó là câu hỏi hơn 20 năm nay vẫn luôn canh cánh trong tôi. Vốn dĩ Đoàn Tuấn là nhà biên kịch điện ảnh tên tuổi, anh đã có nhiều kịch bản phim nổi tiếng như: Chiếc chìa khoá vàng (1998), Ngõ đàn bà (1992), Đường thư (2003)...
-
MAI VĂN HOANNguyễn Khoa Điềm đến với thơ hơi muộn nhưng đã sớm định hình một phong cách riêng. Qua các tập Đất ngoại ô (1972), Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990), Cõi lặng (2007) ta bắt gặp những suy ngẫm của anh đối với nhân dân, đất nước; những chiêm nghiệm của anh về đời sống xã hội, nhân tình thế thái. Những chiêm nghiệm và suy ngẫm đó được thể hiện bằng một giọng thơ trầm tĩnh, bình dị, sâu lắng và khá hiện đại.
-
NGUYỄN QUANG HÀ (Đọc Nỗi niềm để ngỏ của Lê Lâm Ứng - Nhà xuất bản Văn học 2002)Đọc thơ Lê Lâm Ứng để tìm những câu mượt mà thì hơi khó. Thảng hoặc lắm mới bắt gặp ở anh tâm trạng thư thái này: Biết rằng trong cõi nhớ thương Lạc nhau âu cũng lẽ thường vậy thôi
-
MAI VĂN HOANNguyễn Đắc Xuân không chỉ có chân trong Hội Nhà văn Việt Nam mà anh còn là hội viên Hội Lịch sử Việt Nam, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam... Nhưng dù ở cương vị nào thì điều mà anh tâm huyết nhất vẫn là lịch sử và văn hóa Huế.
-
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG (Nhân đọc sách "Gió về Tùng Môn Trang" của Nguyễn Xuân Dũng)Tác giả cuốn sách này là một võ sư đệ bát đẳng huyền đai thuộc phái không thủ đạo, vừa là một nhà hoạt động thương trường nổi tiếng ở Mỹ. Nhưng cuốn sách này không hề bàn đến chuyện đấm đá hơn kém hoặc là chuyện mua bán lời lỗ mà bàn về cái TÂM. Tác giả tỏ ra hết sức chú trọng vũ đạo; nhất cử nhất động đều phải xuất phát từ cái TÂM, cái TÂM viết hoa.
-
TRẦN THUỲ MAI (Đọc Uẩn khúc, tiểu thuyết của Hoàng Văn Bàng, NXB Thuận Hoá 2002)Câu chuyện xảy ra ở một vùng quê không xa lắm, với một tầm mức tai hại không lớn, gây một ảnh hưởng mới xem qua tưởng chừng không đáng kể. Một ông trưởng phòng ở huyện tham ô vài chục triệu thì đã thấm gì so với những câu chuyện động trời hàng ngày trên các báo, mà thủ phạm mang những chức tước lớn lao hơn, với những số tiền khổng lồ tới hàng nghìn tỉ!
-
MAI VĂN HOAN (Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế)Ngô Minh là một trong những nhà văn Việt Nam ở Huế được Đài truyền hình Cáp Việt Nam chọn giới thiệu tới 45 phút trong chương trình “Người của công chúng”. Tôi cũng được mời nói đôi lời về anh. Với tôi, Ngô Minh là người làm việc “tới số” và chơi cũng... “tới số”!
-
PHẠM XUÂN NGUYÊNCùng một kiếp bên trời lận đận (Bạch Cư Dị - Tỳ bà hành)Nhà văn Bùi Ngọc Tấn vừa cho ra mắt tác phẩm Rừng xưa xanh lá (Mười chân dung văn nghệ sĩ) tại Nhà xuất bản Hải Phòng (1/2003).
-
TÔ VĨNH HÀNhững trang viết sau cùng của một con người luôn luôn là điều thiêng liêng và không bao giờ hết bí ẩn. Vì sao lại dùng từ ấy chứ không phải là chữ kia; đề cập đến cái này chứ không phải là cái khác..? Rất nhiều câu hỏi sẽ đến với người đọc khi trước mắt ta là những ý tưởng hiện hữu sau cùng của một đời người - đặc biệt ở con người vĩ đại như Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh là cái tên mà mỗi người Việt lúc đọc hay nói, không chỉ diễn đạt một quan niệm gần như vô hạn của nhận thức, mà hơn nhiều thế nữa - là âm sắc tuyệt vời của sự kết tụ những tinh hoa quý giá nhất của trái tim mình.
-
NGUYỄN TỐNGQuê hương đất nước và con người luôn có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau trong suốt chiều dày của lịch sử dựng nước và giữ nước. Nó tự nhiên chan hoà đến mức như cá bơi quẫy giữa đại dương, chim tung cánh vô tư giữa bầu trời bát ngát. Đến lúc nào đó, khi con người rơi vào cảnh cá chậu chim lồng, tình cảm, ý thức về đất nước thiêng liêng mới trở nên ám ảnh day dứt.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ (Đọc “Thân Trọng Một – con người huyền thoại” của Nguyễn Quang Hà)Đã từ lâu, tên tuổi anh hùng Thân Trọng Một trở nên thân quen với mọi người, nhất là với quân dân Thừa Thiên Huế; những “sự tích” về ông đã thành truyện “truyền kỳ” trong dân chúng và đã được giới thiệu trên nhiều sách báo. Tuy vậy, với “THÂN TRỌNG MỘT – CON NGƯỜI HUYỀN THOẠI”, lần đầu tiên, chân dung và những chiến công của ông đã được tái hiện một cách đầy đủ và sinh động nhất.
-
Nhà văn Nguyễn Quang Hà tâm sự với tôi rằng anh có hai món nợ rất lớn mà chắc đến khi nhắm mắt xuôi tay cũng không thể nào trả xong. Hai món nợ mà anh đang gánh trên đôi vai của mình là món nợ đối với nhân dân và món nợ đối với đồng đội. Gần bốn mươi năm cầm bút, anh đã viết 9 tập tiểu thuyết; 7 tập truyện ngắn, ký, truyện ký; 2 tập thơ cùng với hàng trăm bài báo cũng chỉ mong sao trả được hai món nợ ấy.
.png)
.png)
