Quốc ca Việt Nam và những miền ký ức
HÀ KHÁNH LINH
Những ngày nửa đầu tháng 12/2021 dư luận rộ lên sự cố Quốc Ca Việt Nam bị tắt tối 6/12/2021 khi chuẩn bị khai trận bóng đá tuyển Việt Nam với tuyển Lào vòng bảng AFF Cup 2020 - vì vấn đề… bản quyền (!)…
Giữa sóng dư luận - trong và ngoài nước - riêng tôi vẫn câm lặng. Cho đến một hôm, có độc giả hỏi tôi:
- Nhà văn Hà Khánh Linh ghĩ thế nào về “vấn đề Quốc Ca” này?
Như vỡ òa cảm xúc, tôi thốt lên:
- Ngăn chặn phổ biến Quốc Ca là một tội ác!...
(…) Các bạn biết không, tôi thuộc lớp người sinh ra và lớn lên tại nửa nước phía Nam bị chia cắt từ sau Hiệp định Genève 1954. Như nhiều bà con cô bác khác ở đây, chúng tôi thường lén mở Radio nghe Đài Tiếng Nói Việt Nam và nghe Quốc Ca VIỆT NAM: “… Đoàn quân Việt Nam đi…”. Những lúc bị người của chính quyền Sài gòn bắt gặp, chúng tôi thường bị trừng phạt bằng: Nhắc nhở gay gắt, dọa nạt và tịch thu máy! Lúc bấy giờ chưa có truyền hình, ai cũng dành dụm mãi mới mua được một chiếc radio loại National của Nhật là sang lắm rồi! Nó không chỉ là “gia tài” mà còn là nguồn sống, là niềm vui, niềm hạnh phúc, niềm tin… “Đoàn quân Việt Nam đi, chung lòng cứu quốc…”. Nghe rung cảm lắm, xúc động lắm!... Khi thoát ly gia đình tham gia cách mạng chống Mỹ cứu nước - ở chiến trường tôi bị sốt rét dai dẳng một thời gian dài, nên được trên đưa ra miền Bắc để điều trị năm 1971. Tại Hà Nội tôi tranh thủ đến Nhà xuất bản Văn Học - 49 Trần Hưng Đạo - Hà Nội để thăm dò về bản thảo tiểu thuyết của tôi gửi ra theo đường giao liên từ 1966… Nhà xuất bản bảo bản thảo của tôi đang ở chỗ Tiểu Ban Văn Nghệ Miền Nam - Thuộc Hội Liên hiệp Văn Học Nghệ Thuật Việt Nam. Tại sảnh đường trụ sở Hội Liên hiệp Văn Học Nghệ Thuật Việt Nam - 51 Trần Hưng Đạo - tôi bất ngờ gặp nhạc sĩ Văn Cao - tác giả Quốc Ca Việt Nam. Tôi chân thành bày tỏ niềm hân hoan xúc động và chia sẻ với anh về việc nhân dân nửa nước phía Nam - trong đó có tôi - đã lén nghe Quốc Ca Việt Nam như thế nào… Nhạc sĩ Văn Cao xúc động không kìm được nước mắt. Từ đó tôi thỉnh thoảng đến thăm anh tại nhà riêng trên phố Nguyễn Thượng Hiền - Hà Nội - Tôi nói với anh rằng tại miền Nam Việt Nam tôi đã đọc được một số bài thơ và truyện ngắn của anh. Chỉ riêng những tác phẩm mỹ thuật hội họa - lúc này đến nhà anh tôi mới được thưởng thức. Trong số những thơ văn của Văn Cao tôi đọc được trước đây tại Huế và tại Sài Gòn có bài thơ Chiếc Xe Xác Qua Phường Dạ Lạc viết về nạn chết đói năm 1945 - bài thơ cứ ám ảnh tôi không chỉ tứ thơ, mà nhiều hơn thế, là ngữ điệu… Anh đã kể cho tôi nghe rằng chính những ngày tang thương chết chóc vì đói khổ ấy anh đã viết TIẾN QUÂN CA về sau trở thành QUỐC CA VIỆT NAM. Tôi đã đem những điều nghe được từ nhạc sĩ Văn Cao chia sẻ với những đồng đội đồng chí của mình cũng từ chiến trường miền Nam ra đang nằm điều trị bệnh cùng tôi tại bệnh viện E - Ai cũng xúc động nghẹn ngào. Chuẩn bị trở lại chiến trường niềm Nam, tôi đến thăm Văn Cao, chào tạm biệt và xin bứt của anh một sợi tóc bạc…
Năm 1987, Văn Cao đến Huế. Anh đã viết bài thơ Huế Xưa:
Về Huế xưa
Đường nối mưa dài
Về phố xưa
Nhìn phố mưa buồn
(…)
Lòng phố lòng người
Giọt người chia ly
Giọt người yêu thương
Giọt nào không vương
Giọt người bơ vơ
Giọt người theo mưa về phố
(…)
Tháng 6/1988 bài thơ này được đưa vào tập thơ LÁ (Nhà xuất bản Tác phẩm Mới) anh gởi về Huế tặng tôi. Điều làm tôi bất ngờ là lần đầu tiên trong đời Văn Cao mới in riêng được một tập thơ (!) với lời đề tặng:
Ôi Hà Khánh Linh
Gửi lại em tập thơ đầu tay
Một trái cây muộn.
14.6.1988
Văn Cao
 |
| Bìa tập thơ Lá và bút tích nhạc sĩ Văn Cao tặng nhà văn Hà Khánh Linh |
Lúc bấy giờ tôi đang làm ở Tạp chí Sông Hương. Năm 1992 tôi đích thân ra Hà Nội đề nghị anh viết những gì đã kể cho tôi nghe dạo trước - bối cảnh về sự ra đời của Quốc Ca Việt Nam - Nhạc sĩ Văn Cao vui vẻ nhận lời. Và Tạp chí Sông Hương số tháng 9/1992 đã trân trọng đăng bài Tại Sao Tôi Viết Tiến Quân Ca của Văn Cao.
Sau đây xin trích vài đoạn trong bài viết này của thi sĩ - họa sĩ - nhạc sĩ Văn Cao:
“Sau triển lãm Duy Nhất 1944 (Salon Unique), tôi về một căn gác hẹp đầu phố Nguyễn Thượng Hiền. Ba bức tranh sơn dầu của tôi, tuy được trưng bày vào chỗ tốt nhất của phòng tranh - Nhà Khai Trí Tiến Đức - và được các báo khen ngợi nhưng cũng không bán nổi (…) Tôi chưa bao giờ nhận được tiền nhuận bút về các bản nhạc viết hồi đó, dù đã trình diễn nhiều lần từ Bắc tới Nam, tôi cũng không nhận được tiền nhuận bút về thơ và truyện ngắn (…) Tôi đã gặp lại đồng chí Vũ Quý. Anh là người vẫn theo dõi những hoạt động nghệ thuật của tôi từ mấy năm qua, và thường khuyến khích tôi sáng tác những bài hát yêu nước (…).
- Văn có thể thoát ly hoạt động được chưa?
- Được.
- Ngày mai bắt đầu nhận công tác, và nhận phụ cấp hàng tháng (…) Hiện nay trên chiến khu thiếu bài hát, phải dùng những điệu hướng đạo. Khóa quân chính kháng Nhật sắp mở, anh hãy soạn một bài hát cho quân đội cách mạng chúng ta!
Phải làm như thế nào đây? Chiều hôm ấy tôi đi dọc theo đường phố ga, đường Hàng Bông, đường Bờ Hồ, theo thói quen, tôi cố tìm một cái gì để nói. Tìm một âm thanh đầu tiên.
(…) Bài hát đã làm trong thời gian không biết bao nhiêu ngày, tại căn gác hẹp số 45 Nguyễn Thượng Hiền (…) Ở đây thường vọng lên những tiếng xe bò chở xác người chết đói đi về phía Khâm Thiên. Ở đây hàng đêm mất ngủ vì gió mùa luồn vào tung khe cửa, vì tiếng đánh chửi nhau của một gia đình viên chức nghèo khổ, thiếu ăn (…)
Tin từ Nam Định lên cho biết mẹ tôi và các em đã về quê đang đói. Họ đang phải tìm mọi cách để sống qua ngày, như mọi người đang chờ đợi một cái chết thật chậm, tự ăn mình như ngọn nến. Tiếng kêu cứu của mẹ tôi, các em, các cháu tôi vọng cả căn gác, cả giấc ngủ chiều hôm. Tất cả đang chờ đợi tôi tìm cách giúp đỡ. Tôi chưa được cầm một khẩu súng, chưa được gia nhập đội vũ trang nào. Tôi chỉ đang làm một bài hát (…)
Đoàn quân Việt Nam đi
Chung lòng cứu quốc
Bước chân dồn vang trên đường gập ghềnh xa…
Và ngọn cờ đỏ sao vàng bay giữa màu xanh núi rừng. Nhịp điệu ngân dài của bài hát mở đầu cho một tiếng cồng vang vọng:
Đoàn quân Việt Nam đi
Sao vàng phấp phới
Dắt giống nòi quê hương qua nơi lầm than…
(…) Ngày 17.8.1945 tôi đến dự cuộc mít tinh của công chức Hà Nội. Ngọn cờ đỏ sao vàng được thả từ bao lơn Nhà Hát lớn xuống. Bài TIẾN QUÂN CA đã nổ như một trái bom. Nước mắt tôi trào ra. Chung quanh tôi hàng ngàn giọng hát cất lên, vang theo những đoạn sôi nổi. Những cánh tay áo mọi người, những băng cờ đỏ sao vàng (…).
Ngày 19.8.1945 một cuộc mít tinh lớn họp tại Quảng trường Nhà Hát lớn. Dàn đồng ca của Thiếu niên Tiền phong hát TIẾN QUÂN CA, chào lá cờ đỏ sao vàng (…) Giọng hát của các bạn lẫn với giọng hát của tôi, vô cùng xúc động chào lá cờ cách mạng. Hàng chục ngàn giọng hát cất lên, thét lên, tiếng thét căm thù bọn đế quốc, với sự hào hứng chiến thắng của cách mạng.
Bài TIẾN QUÂN CA đã là của dân tộc Việt Nam độc lập kể từ hôm đó.
VĂN CAO”.
Tác giả Văn Cao đã khẳng định chủ quyền của TIẾN QUÂN CA là dân tộc Việt Nam độc lập - Vậy có ai còn gì để nói nữa không?
Huế 18/1/2022
H.K.L
(TCSH44SDB/03-2022)
>> Tại sao tôi viết Tiến quân ca - VĂN CAO
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Chiều 15-4-89, 14 giờ. Phòng họp của Hội VHNT Bình Trị Thiên đã chật hết chỗ, nhiều người ngồi lên bậc cửa sổ.
-
HỒ VĨNH
Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh sinh ngày 15/6/1905 tại Phú Hội, thành phố Huế. Thuở thiếu thời ông là người ngay thẳng, vui tính, thích văn chương nghệ thuật; ông bước vào nghề báo từ năm 1929 và tham gia hoạt động tích cực trong phong trào Mặt trận Dân chủ tại Huế và hoạt động báo chí do Xứ ủy Trung kỳ chỉ đạo. -
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong lịch sử xây dựng tổ chức văn nghệ trên đất Cố đô Huế 70 năm qua, nơi ghi dấu nhiều sự kiện, nhiều kỷ niệm nhất hẳn là ngôi nhà 26 Lê Lợi, bên bờ nam sông Hương. -
Đó là đánh giá của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong điếu văn linh mục Phạm Bá Trực.
-
Từ Thượng thư Bộ Hình triều Nguyễn, cụ Bùi Bằng Đoàn đã vượt qua những định kiến của thời cuộc, của chế độ cũ - mới để tham gia chính quyền cách mạng.
-
HOÀNG VŨ THUẬT
Bút ký
Hồi ấy tôi cũng là ông giáo làng, sáng đi tối về. Chiến tranh như cái máy ủi đã san phẳng bất cứ thứ gì dựng lên trên mặt đất. -
Văn Cao là một trong những nhạc sĩ thuộc lớp tiền bối của nền tân nhạc Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông luôn gắn chặt và hoà trộn với dòng chảy lịch sử của dân tộc. Nhiều tác phẩm của ông đã trở thành di sản âm nhạc quý báu của nước nhà. Trong đó, có tác phẩm Tiến quân ca - Quốc ca Việt Nam – mà ông là tác giả.
-
PHAN QUANG
Hồi ký
Vua Hàm Nghi ghé làng tôi. Vua nghỉ lại ở nhà tôi. Điều đó xảy ra một trăm năm về trước. Và nhà ấy là nhà của ông nội tôi. -
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Ngân Giang viết như một dòng sông tuôn chảy điều hòa. Bà là một hiện tượng trên thi đàn Việt Nam: người làm thơ liên tục dài năm nhất (từ 1922 tới khi bà qua đời- 2002), có số lượng thơ thuộc loại nhiều nhất (hơn 5.000 bài) có nhiều bài được truyền tụng (như Trưng nữ vương, Xuân chiến địa...)
-
KỶ NIỆM 68 NĂM NGÀY THƯƠNG BINH LIỆT SĨ (27/7/1949 - 2015)
PHẠM HỮU THU
Trước khi ông Lê Sáu, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế qua đời, tôi may mắn được ông kể cho nghe nhiều chuyện, phần lớn là những ân tình mà đồng bào, đồng chí đã dành cho cách mạng trong những năm ác liệt của chiến tranh, nhất là những tấm gương lặng lẽ hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
-
PHAN NAM SINH
Thầy tôi mất trưa hôm 16/1/1959 tại số nhà 73 phố Thuốc Bắc - Hà Nội. Sau khi cùng các anh chị tôi lo xong đám tang cho ông, mẹ tôi thu dọn tất cả số sách báo, sổ tay ghi chép, di cảo... của ông để lại vào trong hai chiếc va li loại lớn được ông mang về từ lần đi Trung Quốc dự lễ tưởng niệm 20 năm ngày mất của Lỗ Tấn. -
Nhiều người Huế ngày trước thuờng ngâm nga câu hát: “ Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi/ Cô đi về đâu tan buổi học rồi?/ Cô xuôi Đập Đá hay về Nam Giao/ Cô về Bến Ngự hay về Đông Ba / Cô về Vĩ Dạ hay ngược Kim Luông/… Tôi mơ một bóng khi về đơn côi/ Áo dài dáng đẹp tóc còn buông lơi/ Ghi một kỷ niệm cuộc đời trong tôi”.
-
BÙI KIM CHI
Vào Thành nội, hai con đường nhỏ hai bên hông trường trung học Hàm Nghi có lá phượng bay, có vòm nhãn che đường làm nền cho ngôi trường uy nghi, bề thế nằm ở giữa. Trước cổng trường có con đường nhỏ chạy ngang qua với hai hàng mù u lấp lánh nắng vàng tươi chụm đầu vào nhau nghe và thủ thỉ chuyện học trò. -
THÁI KIM LAN
Từ xa nhận được hung tin Thầy nhập viện trong tình trạng nguy cập, tôi nôn nóng muốn về, hi vọng được gặp lại Thầy. -
HƯỚNG ĐẾN KỶ NIỆM 70 NĂM HỘI VHNT THỪA THIÊN HUẾ
LÊ TRỌNG SÂM -
90 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM(21/6/1925 - 2015)
THANH NGỌC
Sự hình thành và phát triển của Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Thừa Thiên Huế kể từ khi ra đời đến nay đã gắn bó rất chặt với đời sống báo chí. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi những mầm xanh của VHNT rất cần được gieo trồng trên cánh đồng báo chí. Điều khác nữa, Huế - vùng đất từng là “thủ đô văn hóa” của cả nước, nơi báo chí phát triển cực thịnh mấy chục năm từ trước 1945 đến 1975, các nhà văn hoạt động mạnh mẽ trên lĩnh vực báo chí là lẽ đương nhiên.
-
-
Nhân kỷ niệm 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tối 19/5 kênh VTV1 đã trình chiếu bộ phim tài liệu: Hồ Chí Minh - Bài ca Tự do. Có thể khẳng định: đây là một trong những bộ phim tài liệu đặc sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh mà tôi đã từng được xem.
-
NSND Trà Giang chia sẻ ký ức và cảm xúc về bức ảnh được chụp cùng Bác Hồ năm 1962.
-
Tháng 3-4/1975 Phó Cục trưởng Cục Quân nhu Từ Giấy và con trai Từ Đễ cùng hướng tới Sài Gòn bằng con đường khác nhau: người cha đi theo đường mòn Hồ Chí Minh, người con đi bằng máy bay.
.png)
.png)
