ĐÔNG HÀ
Người ta mỗi ngày thường hay nhìn tới để đi, nhưng cũng nhiều lúc, chọn cho mình một góc riêng tư, lại thường nhớ về những nỗi nhớ.
Chiều về. Ảnh Đồng Minh Đống
Những lúc như vậy, tôi thường nhớ về những con đường. Chọn một góc quán quen, tôi nhìn sâu vào tâm tưởng để nghe lao xao ngoài hiên hạ, và chờ đợi những ký ức trở về như một người bạn hiền tri kỷ. Khi mà ngoài phố kia, chút nữa thôi, người sẽ vắng, lá sẽ xanh, đèn sẽ vàng, mưa chỉ vừa đổ bụi... Con đường thì miên man miên man... Đường dài đi một mình không bao giờ hết. Hoặc, nếu có ai hào phóng, cho mượn một bàn tay, dắt như một ví dụ qua cầu...
Rồi tôi ngồi mình hình dung, những con đường nghe lá hát xôn xao. Những con phố quen lạ bước chân, quen lạ dấu môi hôn, quen lạ những nụ cười, quen lạ những ánh mắt... Mà đôi khi không cần lạ quen, chỉ cần bước chân là đi dừng chân có chỗ dựa... Là ấm êm vô cùng...
Năm xưa... Một đêm nào đó, cũng trong trời đất này... Rất nhiều chúng ta đã cùng đan nhau đi trong đêm mờ mịt sương khói ấy. Nhắm mắt và hình dung. Bắt đầu từ Chiều. Ừ. Chiều. Chiều thuở ấy còn lãng đãng khói sương của khung cửa cài then tĩnh mịch. Tôi không nhớ bắt đầu từ đâu mà vào đấy. Hình như từ một người bạn quen với chủ nhà. Khi đó chưa thành quán. Một buổi khuya khoắt, đi đâu đó rã rời, thì cả bọn túm tụm lại bước vào. Căn nhà im lặng lọt thỏm giữa thành quách. Nhớ, chỉ một bước chân thôi, là từ ngoài đường lọt hẳn vào giữa nhà. Không phên dậu, không che chắn, mở ơ hờ như một tình nhân ngồi đó đợi. Rồi không biết đâu, một can rượu trắng được bày ra giữa cái bàn gốc cây. Rồi uống lặng lẽ. Thầm thì. Thời đó không ai yêu nhau, chỉ yêu cái thầm thì của nhau trong tình ánh mắt nét cười. Thời đó, hình như chữ yêu nghe tội lỗi đầy mình, và nghe như yêu rồi thì không cách gì mà hàn gắn nhau lại. Nên cái đêm ngập ngừng dưới ngọn đèn bạch lạp, những đứa con gái tóc dài mắt nhung thuở ấy, cũng can trường mà nâng ly ngang mày không ngần ngại. Và cũng khi ngồi đó, dưới màu đèn vàng dìu dặt, tôi lại nhớ những năm tháng mù khơi ra đi tưởng không thể quay về. Những đêm nào trong tâm tưởng giờ lại ồn ào xao động. Không cụ thể một ai, không cụ thể nơi nào... nhưng đẹp. Những sự đẹp trong veo. Những sự đẹp mà sau này bất chợt thoáng gặp đâu đó trên đường đời thường khiến tôi mỉm cười và nghe lòng dâng lên một nỗi dịu dàng ấm áp. Tất nhiên, thời của đèn vàng mù khơi đó, cái buồn cũng mang sự đẹp trong veo.
Rời Chiều lúc nửa đêm. Những bước chân chung chiêng lại kéo nhau qua con đường Phượng bay đầy diễm lệ. Đêm đẹp đến ngợp thở. Hai hàng lá đan nhau. Sương ơi là sương... Mờ mịt rớt xuống tóc, xuống vai... Những bước chân chệch choạng kéo nhau đi. Thi thoảng dụi vào vai nhau cho mỗi bước đi không vững. Bệt xuống một góc thành, ngồi chạm xuống đám rêu mà nghe trăm năm ngàn năm thầm thỉ nỗi oán hờn cung nữ. Khúc này thì nhớ có một lần Vĩnh Thụy thả mình xuống đó, họa thành bức chân dung viết nắn nót phía dưới Nam Phương. Bức đó lâu ngày cất kỹ ở đâu không còn nhớ, nhưng nguyên vẹn trong ký ức của mình. Mà chắc chi người họa thuở ấy giờ còn nhớ làm chi.
Rồi xốc kéo nhau đi. Hào sản bằng tất cả niềm hân hoan của tuổi trẻ. Vác cây guitar trên vai, đôi ba kẻ nghêu ngao Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi... mà không hề biết rằng những cuộc đi thuở ấy là duy nhất. Những cuộc đi sau này là chạy, nhảy, vượt như một hành trình đày đọa chân thân. Hôm ấy, đi, qua cầu sông Hương, ngó xuống mặt sông mà hỏi Hương ơi mày buồn chi mà để xứ này nhân loại thành màu tím? Hỏi thế thôi. Rồi đi. Nước sông Hương uống mềm môi, mà tiếng yêu thì lần khân chưa một lần thưa thốt.
Qua con đường lụa là Áo Trắng. Xưa đó. Mỗi chiều tan học, Tôi cùng rủ Sầu Thái thị đi trên con đường này. Hai chiếc xe đạp thong dong, mình nhớ, Sầu Thái thị mùa hè mặc áo tím nhạt, mùa đông khoác áo màu dạ lan. Cứ đi mà không nói năng chi, không hề nói năng chi... thi thoảng chỉ hát lên vài đôi câu khe khẽ. Nhưng giờ thì đang nói về đêm đó. Đêm mà cả bọn làm ma giang hồ kéo nhau qua đó. Từng tốp lặng lẽ, thầm thỉ đi trong đêm. Vẫn thi thoảng ai đó hát lên đôi ba câu. Có chàng nhạc sĩ cổ cò gân lên từng chặp. Có lũ lít nhít phụ họa... Người đã xa rồi mười hai mươi năm.... Hoa cúc mùa thu vườn ai còn vàng... Ngẫm chuyện tình kia có là bao lăm... Mà trọn một đời cơ hồ lang thang... Chỉ chừng nớ thôi, có là bao lăm, mà kéo nhau đi nghìn trùng lớp lớp...
Điểm cuối là Ga Huế. Một kiến trúc diễm lệ trữ trình dành riêng cho những cuộc chia ly. Đẹp như một nơi nào của châu Âu rớt lại. Những ngọn đèn dầu bập bùng. Đèn vàng đèn trắng hắt ra. Rồi ngồi xuống, lại tiếng guitar bập bùng. Lại những đôi mắt nói nhiều hơn lời. Cứ thế mà ngồi. Và vài giọt rượu làm bộ thành tri kỉ giữ gìn ký ức cho nhau. Để dù dòng đời mải miết trôi xuôi, Huế vẫn còn những địa danh như vậy, mỗi khi trở gió tâm hồn lại tự mình dắt nỗi nhớ qua cầu làm thành một hành tinh bé nhỏ thênh thang.
Đ.H
(SHSDB36/03-2020)
Thông reo hồn chí sĩ
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG - TRẦN VĂN DŨNG
HOÀNG PHỦ NGỌC PHAN
Ở nghĩa trang Gò Dưa, quận Thủ Đức Thành phố Hồ Chí Minh có ngôi mộ của ông Đinh Văn Dõng, bia mộ đề nguyên quán: Nam Trung - Thừa Thiên-Huế. Ông Đinh văn Dõng là thân phụ của họa sĩ Đinh Cường. Té ra Đinh Cường là người Sài Gòn, gốc Huế.
Làng phong Quy Hòa (TP.Quy Nhơn, Bình Định) nằm lẩn khuất sau một con đèo quanh co ở phía nam thành phố. Nơi này, nhà thơ Hàn Mặc Tử đã sống những ngày cuối đời, chống chọi với bệnh tật.
LGT: 10 năm trước, mùa đông, như một linh cảm diệu kỳ về sự giải thoát nỗi trầm luân, nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng (lúc ấy là Trưởng Ban biên tập Tạp chí Sông Hương đã viết nên “câu chuyện thiên đường” đầy ám ảnh: “Mùa đông/ Mưa mịt mùng ướt chiếc áo quan/ Co ro trong chiếc áo quan lạnh giá/ Tôi muốn đội mồ lên ngồi quanh quẩn bên em…”. Anh đã ngủ quên vĩnh viễn sau một đêm đặc dày bóng tối rất đỗi bình thường.
Lịch sử xã hội VN trong khoảng thời gian 1954 - 1975 đã ghi dấu sự hình thành cộng đồng học sinh miền Nam tại miền Bắc với những vai trò và đóng góp nhất định cho đất nước trước và sau năm 1975. Tuy nhiên, có rất ít công trình nghiên cứu về thế hệ học sinh đặc biệt này.
Một lần vào kho đạo cụ của Hãng phim truyện VN, tôi kéo thử chiếc xe kéo tay (thường gọi là xe tay) được phục chế nguyên bản để làm phim. Chỉ một đoạn tôi đã toát mồ hôi vì nó quá nặng, và chợt ngẫm đến thân phận những người phu xe.
Nếu viết về phòng trà Tự Do mà chỉ nói đến Khánh Ly và Lệ Thu thì đúng nhưng chưa đủ, bởi ở đây còn những giọng ca trẻ có khán giả riêng của mình.
“Lò” Việt Nhi của nhạc sĩ Nguyễn Đức đã đào tạo nhiều nữ ca sĩ cho phòng trà Sài Gòn lúc ấy. Đặc biệt, như để tạo dấu ấn, tên của các nữ ca sĩ ấy đều bắt đầu bằng chữ Phương (chỉ trừ nữ ca sĩ Hoàng Oanh).
Tình bạn giữa Nam Cao và Tô Hoài đã gắn bó từ thuở mới bước chân vào làng văn và còn gắn bó lâu dài mãi về sau này.
“Những giờ phút huy hoàng của lịch sử dân tộc đã làm nên giá trị các tác phẩm báo chí và văn chương của tôi,” nhà báo-nhà văn Trần Mai Hạnh đã đúc kết như vậy trong buổi chuyện trò thân tình với phóng viên VietnamPlus ngay trước thềm kỷ niệm 71 năm Quốc khánh (2/9/1945-2/9/2016).
KỶ NIỆM 71 NĂM CÁCH MẠNG THÁNG 8 VÀ QUỐC KHÁNH 2/9
LÂM QUANG MINH
(Về Trường Thanh niên Tiền tuyến Huế trong cách mạng tháng 8/1945 ở Thừa Thiên Huế)
Backe backe Kuchen
Der Bäcker hat gerufen
Wer will backen guten Kuchen…
(đồng dao trẻ con của Đức, có thể mở nghe trong youtube, với tựa đề "Backe, backe Kuchen")
PHI TÂN
Trong một lần đi tác nghiệp ở xã Điền Môn, huyện Phong Điền (tỉnh Thừa Thiên Huế), qua câu chuyện hàn huyên với anh Phạm Do - Chủ tịch UBND xã Điền Môn mới biết anh là cựu lính Hải quân từng ở quần đảo Trường Sa.
LÊ VĂN KINH
Không có gì phải đợi năm hết tết đến mới nói chuyện uống trà, mà riêng tôi từ hàng chục năm qua thì trà là thức uống mỗi sáng.
NHẤT LÂM
Năm 1936, chàng thanh niên Nguyễn Hoàng cùng với người bạn thân đồng hương huyện Triệu Phong tỉnh Quảng Trị chiếm thủ khoa và á khoa tú tài Tây tại Quốc Học Huế.
HOÀNG ANH
Ngày 1 tháng 9 năm 1939 Phát xít Đức tấn công Ba Lan, chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ. Tiếp theo đó chính phủ bình dân Pháp bị đổ, chính phủ phản động lên cầm quyền.
NGUYỄN THỊ THANH XUÂN
(Tìm hiểu một số trước tác của Ni sư Thích Nữ Trí Hải)
NGUYỄN ĐẮC XUÂN
Thời học sinh tôi rất phục “Quái kiệt” Trần Văn Trạch và thuộc những bài ông hát giúp vui trong các cuộc quảng cáo Xổ số kiết thiết quốc gia.
KỶ NIỆM NGÀY BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM 21/6
Ngày 18 tháng 9 năm 2015, được sự nhất trí của lãnh đạo tỉnh, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 70 năm thành lập. Đây là một hoạt động có ý nghĩa lịch sử và cũng vô cùng giàu chất nhân văn, nhằm ôn lại những trang sử vẻ vang của một vùng đất giàu văn hóa - về một trung tâm văn hóa - văn học nghệ thuật tiêu biểu của nước nhà.