Nhà văn viết báo

09:12 16/09/2019

Nhìn từ phía viết văn, nghề báo giúp người làm văn chương có cảm quan hiện thực bén nhạy, tinh tế, sự dấn thân mạnh mẽ, vốn liếng ngôn từ sống động, cập nhật. Nhìn từ phía nghề báo, năng lực văn chương giúp người làm báo kỷ luật ngôn ngữ cao độ, khả năng liên tưởng dồi dào, lối viết biến hóa và linh hoạt, và nhất là khát vọng sáng tạo những tác phẩm có sức sống lâu bền.

Hỗ trợ, tôn vinh và “làm giàu” cho nhau

Thực tế, trong nền báo chí Việt Nam, đội ngũ những người làm báo, hầu hết đồng thời cũng là nhà văn hoặc nhà văn hóa. Kể từ thời học giả Trương Vĩnh Ký, rồi đến Nguyễn Văn Vĩnh, sau đó là những tên tuổi lớn trong làng báo Việt Nam như Vũ Đình Chí, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Vũ Bằng và rất nhiều người khác, đều cùng lúc vừa làm báo, vừa viết văn và cả hai lĩnh vực đều nổi tiếng. Vũ Trọng Phụng trở thành “ông vua phóng sự đất Bắc”, Vũ Bằng là “một nhà báo kiệt hiệt” (Tô Hoài); Ngô Tất Tố một cây bỉnh bút (biên tập viên) xuất thân Nho học mà không thua kém bất cứ nhà báo Tây học nào…

Nhân ra mắt cuốn “Chuyện đời, chuyện nghề” của nhà văn, nhà báo Võ Đăng Danh, các nhà văn đồng tình, báo chí và văn chương có mối quan hệ khăng khít, đôi khi là bất phân định. Bao nhiêu tên tuổi lớn trong nước và thế giới đã chứng minh điều này. Họ đều là những nhà báo lớn, đồng thời là những nhà văn xuất sắc. Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Hội Nhà văn Nguyễn Quang Thiều khẳng định, ngay trong đời sống báo chí, văn chương hôm nay, cũng dễ dàng tìm ra không ít trường hợp người viết trên cả hai lĩnh vực này rất thành công. “Nhà văn, nhà báo chỉ khi viết về cuộc đời mình, gia đình mình, về những nỗi phiền muộn, bất hạnh, bất công trong đời sống xã hội mà cũng đầy tính thời sự. Những áng văn đẹp, xúc động ấy làm thức dậy những gì đẹp đẽ nhất, giấu kín nhất trong suy nghĩ của nhiều người đọc, trong đó có những vấn đề mà báo chí quan tâm”.

Nhìn từ phía viết văn, nghề báo giúp cho người làm văn chương có cảm quan hiện thực bén nhạy, tinh tế, sự dấn thân mạnh mẽ, vốn liếng ngôn từ sống động, cập nhật, hiện đại; một tinh thần trẻ và năng động. Nhìn từ phía nghề báo, năng lực văn chương giúp người làm báo kỷ luật ngôn ngữ cao độ, khả năng liên tưởng dồi dào, lối viết biến hóa và linh hoạt, ý thức về cái tôi phong cách của người cầm bút thường trực; và nhất là khát vọng sáng tạo những tác phẩm có sức sống lâu bền với cuộc đời. Nhà phê bình Ngô Văn Giá nhận xét, các nhà văn cảm nhận toàn bộ cuộc sống thông qua số phận, biến cố của gia đình, quê hương, dân tộc. Đọc văn của họ có thể thấy được lịch sử qua các câu chuyện, số phận, chứ không phải ở số liệu chung chung; bên cạnh đó là văn hóa vùng miền, hơi thở đời sống, không gian thiên nhiên, phong tục tập quán… giống công việc của người làm báo vậy.

Báo chí và văn chương không loại trừ mà hỗ trợ lẫn nhau, tôn vinh và “làm giàu” cho nhau. Sinh thời, nhà văn Tô Hoài kể, để viết được tiểu thuyết “Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ”, ông phải đi điền dã thực tế 8 tháng. Khi về ông viết gần chục bài báo trước, sau mới ngồi viết tiểu thuyết. Ông bảo, không nên có sự phân biệt giữa ký báo chí và ký văn học. Vẫn chất liệu ấy, khi cần thì viết báo, lúc khác lại viết văn, miễn là hiểu được đặc trưng mỗi loại hình; tránh viết báo ra văn và viết văn ra báo.

Thấm tình đời, tình nghề

Theo nhà văn Nguyễn Quang Thiều, các nhà báo hôm nay đã dấn thân vào đời sống xã hội, đi tìm tận cùng sự thật, thấy được những gì đang diễn ra. “Ngoài sự quả cảm đó, tôi nghĩ rằng những gì làm nên tên tuổi các nhà báo lâu nay theo phong cách nhà báo Việt Nam, đó là do một cây bút văn viết ra các vấn đề xã hội, được bày tỏ một cách trung thực nhất, công bằng nhất. Hay có thể nói, sứ mệnh, trách nhiệm, lương tâm nhà báo được thể hiện rất rõ trong tư cách một nhà văn”.

Từng là phóng viên báo Minh Hải, Người Lao Động, Sài Gòn tiếp thị, Pháp luật TP Hồ Chí Minh, nhà văn Võ Đắc Danh cũng là cây bút nổi tiếng với thể loại bút ký, với giải Nhất bút ký Báo Văn nghệ, Hội Nhà văn Việt Nam 2008. Ông cho biết, trong các tác phẩm của mình, ông chọn cách viết dân dã để nói lên nỗi niềm trắc ẩn, đau đáu về những thân phận người dân, cảnh ngộ quanh mình và trăn trở về xã hội, về đất nước. Những số phận rất riêng ấy tạo được sự quan tâm chung, chạm vào cảm xúc và nhận được sự đồng cảm của người đọc.

Thường thì nhân vật của nhà văn làm báo dù trong hồi ký hay những bài bút ký, bài báo của mình là những vấn đề nhức nhối trong cuộc sống; về những thân phận con người oan khuất, cùng khổ, những sự bất công, phi lý đôi khi đến uất nghẹn. Các tác phẩm “Đồng cỏ chát”, “Nỗi niềm U Minh Hạ”, “Nhức nhối một vùng quê”… và đặc biệt là “Chuyện đời, chuyện nghề” của Võ Đắc Danh đã nói lên điều đó, khiến người đọc khó có thể không động lòng.

Nhà văn Võ Đắc Danh chia sẻ, ngay những lúc cuộc sống riêng đầy khó khăn, thiếu thốn, ông vẫn chọn đứng cùng phía với những người dân oan khuất để cất lên tiếng nói cho họ. Với lựa chọn này, có lúc ông phải đối mặt với nguy cơ tù tội, mất việc làm. Khi cuộc sống đã sung túc hơn, Võ Đắc Danh tiếp tục đến với người nghèo không phải chỉ bằng những bài viết mà bằng những đóng góp và vận động xây hàng chục cây cầu nông thôn. Đó là tình đời, tình nghề đã thấm vào các trang văn của một người làm báo.

Nhà văn Sương Nguyệt Minh cho rằng, qua sản phẩm của các nhà văn viết báo, cụ thể qua “Chuyện đời, chuyện nghề”, thấy được những câu chuyện về cuộc đời. Đó không chỉ là chuyện cuộc đời nhà văn, nhà báo Võ Đắc Danh, mà cả bối cảnh xã hội vùng đồng bằng sông Cửu Long. Nhiều câu chuyện như những lát cắt thô ráp, trần trụi, đau xót, phẫn nộ về xã hội. Ở đó không chỉ kể về số phận một con người mà còn làm hiện lên số phận cả vùng đất.

Theo Hồng Hà - ĐBND
 
 
Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • 1. Quan sát tiểu thuyết Việt Nam đương đại, chúng ta sẽ nhận thấy có một số triều đại, nhân vật được các nhà văn tập trung khai khác với mật độ khá dày như nhà Trần với Trần Khánh Dư, Trần Hưng Đạo (xuất hiện trong Sương mù tháng giêng của Uông Triều, Trần Khánh Dư của Lưu Sơn Minh, Chim ưng và chàng đan sọt của Bùi Việt Sĩ, Đức Thánh Trần của Trần Thanh Cảnh…), nhà Lê với Nguyễn Trãi (xuất hiện trong Hội thề của Nguyễn Quang Thân, Nguyễn Trãi của Bùi Anh Tấn…), nhà Tây Sơn với Nguyễn Huệ (xuất hiện trong Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác, Tây Sơn bi hùng truyện của Lê Đình Danh…).

  • Có thể coi “Dế mèn phiêu lưu ký” là một trong những tác phẩm đặc biệt nhất của văn học Việt Nam, khi tính đến nay đã có rất nhiều ấn bản đặc biệt của bộ sách này ra đời. Mới đây, độc giả yêu mến “dế mèn” lại một lần nữa được thưởng thức cuộc phiêu lưu của chú dế lừng danh qua ấn phẩm mới với những bức tranh minh họa hoàn toàn khác biệt của nữ họa sĩ trẻ Đậu Đũa.

  • Ở vào tuổi 99, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn tỏ ra minh mẫn và tinh anh khi giao lưu cùng bạn đọc nhân dịp tái bản bộ tiểu thuyết lịch sử Loạn 12 sứ quân do NXB Văn hóa - Văn nghệ tổ chức vào sáng ngày 20-9, tại Đường sách TPHCM.

  • Khi nghe tin nhà văn Vũ Tú Nam đã trút hơi thở cuối cùng, lòng tôi dâng lên một nỗi buồn. Nhưng trong nỗi buồn ấy là những ký ức đẹp và ấm áp về ông. Hình ảnh ông hiện lên và ngự trị trên hình ảnh ấy là ánh mắt và nụ cười hiền hậu.

  • "Túc tắc sống/ Ngày nối ngày/ Túc tắc say từng phút giây/ Tới khi nào buông tay bút/ Trời xanh ngút túc tắc bay..." - là những dòng thơ của con trai nhà văn Vũ Tú Nam mới đăng để tiễn biệt cha về cõi vĩnh hằng.

  • Sớm thứ hai ngày 7-9, Trung tướng Triệu Xuân Hòa (Ba Hòa), nguyên Tư lệnh Quân khu 7, gọi cho tôi: “Anh nghe tin buồn chưa, bác Văn Lê đi đêm qua rồi”. Tôi không tin vào tai mình, hỏi lại: “Văn Lê nào, có phải nhà thơ Văn Lê?”. Giọng Ba Hòa buồn rười rượi: “Mới sớm qua, bác ấy còn đi qua ngõ nhà chúng tôi. Bác ấy vẫn cười vui mà?”.

  • “Mở mắt ngày đã trôi” là tập truyện mới của tác giả Hoàng Thanh Hương nằm trong đề án Bảo tồn, phát huy giá trị tác phẩm văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam thực hiện năm 2020.

  • Kỷ niệm 75 năm Quốc khánh 2.9, NXB Kim Đồng giới thiệu những cuốn sách về quê hương đất nước, lịch sử cách mạng, về Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, nhằm góp phần bồi đắp trong thế hệ trẻ lòng yêu nước thương nòi, tinh thần tự hào, hiểu sâu sắc hơn vị trí, uy tín của Việt Nam trong thế giới hiện đại là khởi nguồn từ ngày 2.9.1945.

  • Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh năm 1950, là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam đương đại, với những sáng tác truyện ngắn đặc sắc, mang hơi hướng huyền thoại, cổ tích, hoặc lịch sử. Với Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp (Đông A và NXB Văn học), bạn đọc sẽ được gặp lại một cuốn sách vừa quen vừa lạ.

  • Được xem là tác phẩm đỉnh cao trong cuộc đời sáng tác ngắn ngủi của “Ông vua phóng sự đất Bắc” Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết Số đỏ đã từng quen thuộc với nhiều thế hệ độc giả Việt Nam. Mới đây, tác phẩm vừa được trở lại với một diện mạo hoàn toàn mới do Công ty Sách Đông A và NXB Văn học ấn hành.

  • Nhà nghiên cứu Phan Ngọc khi nghiên cứu bản sắc văn hoá của người Việt Nam đã nêu ra bốn yếu tố: Tổ quốc, gia đình, thân phận và diện mạo. Theo tôi trong bốn yếu tố ấy thì quan trọng nhất, khi hai yếu tố kia đã có rồi, là thân phận và diện mạo, vì hai yếu tố này mới xác nhận vị thế một con người trong xã hội.

  • Tôi xúc động rưng rưng khi đọc những trang đầu cuốn sách mới của nhà văn Ngô Thảo với đầu đề “Nghiêng trong bóng chiều” (Nxb. Quân đội nhân dân, 2020), mừng ông tròn tuổi 80. Ông mở đầu: Khi trò chuyện với người già, lớp trẻ sợ nhất là các vị ôn nghèo, kể khổ về thời bao cấp.

  • Trở về với miền Nam để trả món nợ ân tình, đó chính là khát vọng để Nguyễn Thi sáng tạo nên những tác phẩm cố gắng khái quát bức tranh rộng lớn của một thời cả dân tộc lên đường đánh Mĩ.

  • Bao năm qua, những sáng tác về Hà Nội đều đặn ra mắt công chúng. Không phải ngẫu nhiên nhiều tác giả luôn ưu ái dành một góc văn chương của mình để viết về Hà Nội, bởi tình yêu, sự mến thương và cảm giác gắn bó với mảnh đất Thăng Long xưa.

  • Tiểu thuyết “Những ngày cách ly”, tác giả Bùi Quang Thắng, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh dài 160 trang được viết trong 12 ngày, đề tài liên quan đến dịch Covid-19. Đọc xong, điều đầu tiên, cũng đáng nể người viết, người biên tập, đây hẳn là cuộc chạy đua để cuốn sách đến được với bạn đọc trong thời gian nhanh nhất có thể.

  • Bộ sách đồ sộ với độ dày gần 5000 trang tập hợp 30 nhật ký của những người lính trong chiến tranh. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều gọi đây là bộ hồ sơ văn hóa Việt Nam. Còn Trung tướng, Anh hùng LLVTND Đoàn Sinh Hưởng thì coi bộ sách là dấu ấn tâm hồn của các anh hùng liệt sĩ.

  • 5 năm sau khi nữ tác giả Svetlane Alexievich nhận giải Nobel văn học cho những cuốn sách thuộc thể loại phi hư cấu, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam, bằng sự nỗ lực lớn đã tiếp tục giới thiệu các tác phẩm của bà. Hai cuốn sách được dịch và giới thiệu mới là “Những nhân chứng cuối cùng” và “Những cậu bé kẽm” do dịch giả Phan Xuân Loan thực hiện.

  • Với mong muốn khơi gợi niềm thích thú và sự tò mò của độc giả nhỏ tuổi đến với sách giáo dục truyền thống, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa giới thiệu câu chuyện về tấm gương anh hùng của chị Võ Thị Sáu và anh Lý Tự Trọng với phần lời kể được lồng ghép cùng những bức tranh tả thực hoành tráng.

  • Trong lòng tôi, nhà văn Phạm Tường Hạnh là người anh giàu tình nghĩa, sống sôi động, bộc trực, thẳng thắn, nhưng với đồng nghiệp thì luôn biết lắng nghe và tôn trọng. Hôm nay, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Phạm Tường Hạnh, xin có đôi dòng...

  • Đến nay, nhà văn Ma Văn Kháng đã cho ra đời hơn 20 tiểu thuyết, gần 200 truyện ngắn, chủ yếu lấy cảm hứng từ sử thi và thế sự đời tư, đề cập phần nhiều đến cuộc sống và con người vùng Tây Bắc.