Nhà văn Sơn Tùng: Trọn đời một chí hướng

09:26 30/07/2021

Tin nhà văn Sơn Tùng từ trần đến với tôi trong một đêm tháng 7. Trời mưa rả rích, mùi hương trầm tri ân các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc như đang dâng tràn trong không gian man mác. Hình ảnh ông ngồi trước trang viết với bàn tay bị thương co quắp cầm chặt chiếc bút, hiện rõ trước mặt tôi. Dáng đi của ông với một bên chân chới với, một bên chân đã từng bị liệt đang cố nhích từng bước xa dần vào hư ảo…

1/Tôi bồi hồi nhớ lần đầu đọc bản thảo Búp sen xanh - tác giả Sơn Tùng vào năm 1981. Ngày đó tôi chưa hề biết tác giả Sơn Tùng là ai? Mới về công tác ở Nhà xuất bản Kim Đồng được một năm, tôi chưa được làm biên tập viên. Thế mà lại được ông Nguyễn Văn Tân (Trưởng ban biên tập Sách truyền thống) giao đọc bản thảo mới tinh tiểu thuyết lịch sử viết về thời thơ ấu của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 

Tác giả Sơn Tùng đã làm tôi ngỡ ngàng từ trang văn đầu tiên. Tôi như được viễn du tưởng tượng về xứ Nghệ những năm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Gặp gỡ một bản thảo văn chương thanh nhã, những trang chữ phảng phất không khí văn hiến cổ kính, lòng tôi xiết bao mừng rỡ. Tôi mạnh dạn nói lên suy nghĩ cảm xúc với các anh lãnh đạo Nhà xuất bản Kim Đồng ngày ấy. Ông Bùi Văn Hồng (Tổng Biên tập), ông Lê Cận (Phó Tổng Biên tập) và ông Nguyễn Văn Tân đều đã đọc rất kỹ bằng “đôi mắt thẩm định” nghiêm cẩn, các ông cùng nhất trí đây là một tiểu thuyết lịch sử đầu tiên rất có giá trị viết về thời thơ ấu và thời thanh niên của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 

2/Năm 1982 Búp sen xanh ra đời, được bạn đọc đón nhận nhiệt liệt! Thế nhưng trong không khí đọc tác phẩm viết về lãnh tụ thời đó đã có những ý kiến phản đối Búp sen xanh! Mối cảm tình kín đáo của chàng trai Nguyễn Tất Thành với nhân vật Út Huệ trong tác phẩm đã gây tranh cãi trong dư luận. Trong “sóng gió” Búp sen xanh, tôi đã được hiểu tác giả Sơn Tùng. Thật không thể ngờ ông đã là một thương binh hạng nặng (¼). Thật không thể ngờ ông đã phải buộc bút vào tay để miệt mài tập viết để tạo nên những trang văn xúc động. Năm 1968 đang là phóng viên báo Tiền Phong, ông lên đường vào miền nam, phụ trách báo Thanh niên giải phóng. Ở chiến khu Tây Ninh ngày 15/4/1971, quân địch bất ngờ tấn công khu căn cứ. Máy bay trực thăng bổ nhào xả súng M79 vào cơ quan báo. Trong trận chiến đó Sơn Tùng bị trúng 14 mảnh đạn vào người. Ông đã được tận tình cứu chữa, nhưng tay phải bị đạn cứa đứt gân, co quắp thành tật và ba mảnh đạn nằm lại trong sọ não không lấy ra được. Năm 1972 ông được đưa ra miền bắc chữa trị. Chính trong những ngày ở bệnh viện ông đã được gặp gỡ cô hộ lý Phan Hồng Mai đẹp người, đẹp nết, đã tự nguyện gắn bó với ông suốt đời. 

Trọn đời một chí hướng -0


Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trao danh hiệu Anh hùng Lao động cho nhà văn Sơn Tùng ngày 22/7/2011. Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN 


3/Khi tuổi mới ngoài 40, toàn thân thương tật, Sơn Tùng đã không chịu sống đời tàn phế. Người trai sinh ra tại Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An, tham gia cách mạng từ  lúc 16 tuổi đã sớm có một ý chí khác thường. Vào năm 1948, 1950 khi làm công tác ở Tỉnh đoàn thanh niên cứu quốc Nghệ An, Sơn Tùng đã được gặp cụ Nguyễn Sinh Khiêm, cụ Nguyễn Thị Thanh (anh và chị Bác Hồ) được nghe kể chuyện về Bác Hồ. Cuộc gặp gỡ ấy đã khiến Sơn Tùng nuôi khát vọng: dành trọn cuộc đời mình để nghiên cứu về Hồ Chí Minh. Ông dành thời gian để đọc các tư liệu và trao đổi với bạn quý như nhà sử học Trần Văn Giàu, học giả Phan Ngọc, nhạc sĩ Văn Cao và nhiều văn nghệ sĩ cùng tụ hội tại Chiếu Văn nơi căn hộ bé nhỏ của ông… Khi đất nước thống nhất, người thương binh Sơn Tùng đã cùng người vợ quý rong ruổi từ Hà Nội vào TP Hồ Chí Minh, rồi Đồng Tháp (nơi cụ Nguyễn Sinh Sắc, cha của Bác Hồ, sống những năm cuối đời), ra Huế tìm hiểu những địa chỉ mà gia đình Bác Hồ đã từng cư ngụ. Là người có năng khiếu thơ văn (Sơn Tùng đã có bài thơ nổi tiếng được phổ nhạc Gửi em chiếc nón bài thơ), đã có vốn văn hóa Hán học và văn hóa Tây học, Sơn Tùng  dấn thân vào thể loại tiểu thuyết! Ông đã thử sức với Trần Phú (1980), Nguyễn Hữu Tiến - người vẽ cờ Tổ quốc (1981). Để rồi có tác phẩm Búp sen xanh (1982) thành công vang dội. 

Học giả Phan Ngọc, một người bạn tri kỷ của Sơn Tùng đã viết: “Sơn Tùng là một nhà văn theo kiểu riêng. Loại nhà văn nghệ sĩ và nhà nghiên cứu không xem công việc của mình là một cái nghề qua đó người ta kiếm sống, giàu có và nổi danh…” (1). Sơn Tùng đã trở thành nhà văn khi là một thương binh. Đã từng có dịp đi công tác với nhà văn Sơn Tùng nên tôi biết mọi sinh hoạt cá nhân của ông từ ăn uống, đi lại, viết, đọc… đều khó nhọc vất vả hơn mọi người bình thường. Ông đã sống và viết trong khổ đau cực nhọc để có tác phẩm lớn Búp sen xanh. Khi đã nổi tiếng, chính quyền và cả các nhà hảo tâm đã nhiều lần tỏ ý muốn tặng nhà văn Sơn Tùng một căn hộ khang trang đủ tiện nghi. Thế nhưng ông đã nhiều lần từ chối. Ông vẫn sinh sống trong căn hộ tập thể cũ ở ngõ Văn Chương (Hà Nội) suốt hơn 30 năm qua, kể từ khi cuốn sách Búp sen xanh của ông được phát hành hàng triệu bản ở Việt Nam và được dịch sang tiếng Anh, được giới thiệu ở Mỹ. 

Nhà văn Sơn Tùng đã để lại cho đời hơn 20 cuốn sách, trong đó có 16 cuốn sách về Bác Hồ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng thân mật nói: “Chúng ta chúc cho anh ấy (Sơn Tùng) khỏe mạnh mãi mãi để nói về Bác Hồ, để cho các thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thiếu niên nhi đồng hiểu về Bác Hồ. Đây là một cống hiến, tôi cho là một cống hiến quan trọng nhất của anh Sơn Tùng” (2).

-------------------------
1/Trích bài Phong cách Sơn Tùng - PGS Phan Ngọc, Tr7 - Tuyển tập Truyện ký về Hồ Chí Minh Quyển 1- Sơn Tùng. Nhà xuất bản Văn học, 2019.

2/Trích bài Một con người có trí mệnh - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tr6 Sđd.


Nguồn: Lê Phương Liên - Thời Nay

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Tình yêu quê hương, tình yêu gia đình, những khám phá thú vị trong cuộc sống xa xứ là điểm chung trong hai tác phẩm “Bốn mùa hoang vu xứ kiwi” và “3,1kg hạnh phúc” của hai tác giả trẻ Trần Băng Khuê và Mai Thanh Nga cho bạn đọc thấy được phong vị của những vùng đất khác nhau cũng như cuộc sống của những người Việt trẻ xa xứ.

  • Sức viết của nhà thơ ngoài lục thập Đinh Ngọc Diệp (sinh năm 1956) có dấu hiệu mạnh lên khi trước thềm xuân mới, ông ra mắt tập “Hành trình 6” (NXB Hội Nhà văn).

  • Sau giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn Việt Nam, mới đây, đạo diễn Xuân Phượng tiếp tục nhận thêm giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn TPHCM cho hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… (NXB Văn hóa - Văn nghệ). Tác phẩm đã phần nào khắc họa chân dung của tầng lớp trí thức Việt Nam trong 2 giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

  • “Duyên” - tôi biết đến tác giả Nguyên Phong từ cuốn sách Đường mây qua xứ tuyết . Tôi cũng đọc qua về tiểu sử, con đường sự nghiệp của ông. Thật đáng để ngưỡng mộ!

  • Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm vừa ra mắt tuyển “Thơ chọn Vương Tâm” (NXB Hội Nhà văn), với 180 bài thơ và một số bức tranh minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.

  • Nhắc tới nhà văn Nguyễn Văn Thọ, bạn văn thường nhớ tới tiểu thuyết “Quyên”; các tập truyện ngắn: “Gió lạnh”, “Vàng xưa”, “Hương mĩ nhân”, “Vườn mộng”; các tập bút ký và tản văn: “Đào ở xứ người”, “Đầu ngọn sóng”… Ông còn sáng tác thơ, vẽ và viết kịch bản phim…  Nhớ về thời hoa niên nhiều ước vọng, ánh mắt ông lấp lánh niềm vui.

  • “Sống mãi trên quê hương anh hùng” (NXB Quân đội nhân dân, 2021) là cuốn sách được viết theo thể loại truyện ký, về cuộc đời của một người anh hùng đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Kim Vang - hình ảnh đại diện cho một thế hệ thanh niên lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, sẵn sàng hy sinh không tiếc tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình, thống nhất của dân tộc...

  • Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng là tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. Đến nay, mặc dù đã được phổ biến rộng rãi, nhưng không phải mọi cắt nghĩa về nó đã thật thấu đáo, thuyết phục.

  • Nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà nghiên cứu lý luận văn học Việt Nam trong nhiều thập niên qua là giới thiệu, nghiên cứu, tổng thuật các hệ thống lý thuyết để vận dụng vào nghiên cứu thực tiễn văn học.

  • Với 17 truyện ngắn gọn gàng, tập truyện ngắn “Gió thổi trước hiên nhà” vừa được NXB Văn học ấn hành, mở ra một thế giới ngổn ngang, đa tạp của cuộc sống đời thường từ miền quê đến phố thị với đủ mọi cung bậc cảm xúc, những cảnh đời buồn vui, đặc biệt là những thân phận đàn bà nhọc nhằn, cay đắng.

  • Nhãn sách Văn sử tinh hoa thuộc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) vừa phát hành cuốn "Phong vị xuân xưa - Ngày xuân xem sách biết việc cổ kim". Tác phẩm được sưu tầm, tuyển chọn từ nhiều cuốn sách, báo, tạp chí trong giai đoạn từ 1920 đến khoảng 1945.

  • Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.

  • “Bốn nhà văn nhà số 4”, NXB Hội Nhà văn, của nhà phê bình Ngô Thảo dày dặn, chia làm bốn phần, tập hợp 35 bài viết của tác giả về bốn nhân vật văn chương nổi tiếng mà sự nghiệp gắn liền với ngôi nhà số 4 phố Lý Nam Đế - tạp chí Văn nghệ quân đội. Đó là Nguyễn Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu và Thu Bồn.

  • Truyện ngắn đối với những tác giả trẻ, mới viết văn, nhiều người tự khám phá mình, bao giờ cũng qua một thử thách. Dương Hương - một tác giả trẻ vừa cho ra mắt tập truyện ngắn  “Giá của đàn bà” với nhiều cảm xúc mới mẻ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của nhà văn Trung Trung Đỉnh về tập truyện ngắn , của tác giả Dương Hương, do Liên Việt ấn hành.

  • Cầm trên tay cuốn “Thời xuân sắc” của nhà văn Huệ Ninh (NXB Thế giới, 2020) - hồi ký của một người phụ nữ bình thường, tôi thật sự xúc động và còn thấy tiếc, tự hỏi sao sách không dày hơn nữa.

  • “Nấp” trong nhà báo Trần Nhật Minh với vẻ ngoài “đồ sộ, quánh màu nước thời gian”, là trái tim thi sĩ nhiều rung động. Cho nên, có lẽ đã lần lữa mãi, thì cũng phải đến ngày tâm hồn chật căng, buộc phải tỏa lan hương chất mà tháng năm cuộc đời mình đã trầm tích.

  • “Hừng Đông” viết về “đêm trước” của cách mạng Việt Nam, giai đoạn trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đến cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong bối cảnh ấy, nhà văn không chạy theo sự kiện, biến cố, mà hướng tới con người cụ thể với tư cách một nhân vật văn học - chiến sĩ Cộng sản Phan Đăng Lưu.

  • “Lắng đọng và suy nghĩ” (NXB KH&KT, 2020) cái tên sách khiêm tốn của Tạ Quang Ngọc trở nên cuốn hút tôi. Và sự chắt lọc trí tuệ, cũng như chân thành cảm xúc, chân thành tự bạch trong cuốn sách này đã không chỉ khiến tôi cảm phục tác giả, mở mang tri thức, mà còn nâng thêm cho mình bản lĩnh, bồi đắp tình yêu con người, tình yêu đối với quê hương đất nước và sự nghiệp cách mạng.

  • Giải thưởng văn học Sông Mekong lần thứ 11 sẽ diễn ra tại thủ đô Phnompenh, Campuchia vào cuối năm 2020. Hai tác giả Việt Nam đoạt Giải thưởng năm nay là tác giả Trần Nhuận Minh với tác phẩm sách thơ Qua sóng Trường Giang và tác giả Trần Ngọc Phú với tác phẩm Từ Biên giới Tây Nam đến đất Chùa Tháp.