Ngọc Tranh - phía trước là tác phẩm

15:01 17/06/2009
VĨNH NGUYÊN...Ngọc Tranh sinh năm 1932 ở làng Thọ Linh, Quảng Sơn, Quảng Trạch, Quảng Bình. Cha mất sớm, ở với mẹ và bà nội. Tuy là con cưng nhưng sau những buổi đi học về là cắt cỏ, chăn trâu giúp đỡ gia đình, bởi vùng đất chỉ hai mùa khoai - lúa, mất mùa, bà con sống bằng nghề mây tre, lá nón trên rừng...

Vào năm 1985 đến 1990 nhiều người biết đến kịch Ngọc Tranh qua vở diễn "Tình yêu và tên cướp". Có 26 đoàn trong cả nước dàn dựng bằng các thể loại kịch nói, dân ca, cải lương, tuồng, chèo...

Đến tháng 10 năm 1995 nhiều báo chí, truyền hình trung ương, địa phương không kiệm lời ca ngợi nhà viết kịch Ngọc Tranh nhân hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc tại Thành phố Huế. Ngọc Tranh "dính" luôn 3 vở: "Người tử tù mất tích" - Đoàn Chèo Thái Bình dựng - huy chương vàng; "Trái tim người mẹ" - Đoàn Dân ca Kịch Thừa Thiên Huế dựng - huy chương bạc; "Chim bằng trong bão tố" - Đoàn Nghệ thuật Truyền thống Huế dựng - huy chương bạc. Bởi thế, Ngọc Tranh đoạt giải thưởng đặc biệt về tác giả hội diễn.

Ngọc Tranh sinh năm 1932 ở làng Thọ Linh, Quảng Sơn, Quảng Trạch, Quảng Bình. Cha mất sớm, ở với mẹ và bà nội. Tuy là con cưng nhưng sau những buổi đi học về là cắt cỏ, chăn trâu giúp đỡ gia đình, bởi vùng đất chỉ hai mùa khoai - lúa, mất mùa, bà con sống bằng nghề mây tre, lá nón trên rừng...

Năm 1948, Ngọc Tranh học đệ nhị niên trường trung học Phan Bội Châu (Hà Tĩnh). Cả làng Thọ Linh lúc ấy chưa đến 10 cậu học sinh trung học. Đi học nhưng Ngọc Tranh rất yêu văn nghệ. Lời bài hát "Trai hùng nam quốc quyết tiến ra nơi sa trường" thôi thúc lòng trai trẻ nên mới 16 tuổi, Ngọc Tranh trốn trường, trốn gia đình đi bộ đội.

Buổi đầu ở các đại đội lẻ, chưa thành lập trung đoàn 18. Sau đó về tiểu đoàn 274 làm lính trinh sát. Đánh trận Hoàn Lão anh bị thương - một viên đạn xuyên qua mông. Anh về làm lính văn phòng, làm văn nghệ (thuộc trung đoàn bộ 18) hoạt động trên nhiều vùng đất Quảng Bình, Quảng Trị. Lúc này đã sáng tác và biểu diễn. Đi đâu cũng một cây đàn măng-đô-lin bên hông.

Hoà bình (1954) anh trở về địa phương làm đội trưởng văn nghệ xã. Tham gia cải cách ruộng đất, rồi đi buôn bán lặt vặt (3 năm). Nhưng ở đâu, làm gì Ngọc Tranh cũng không quên đàn và hát. Năm 1960 Ngọc Tranh vào đoàn văn công Quảng Bình. Anh chuyên đóng vai hài kịch và đọc tấu. Anh sáng tác và biểu diễn tấu "Mạ thằng cu", "Lão dân quân", "Bác chăn vịt", "Cu Sây" những vở kịch ngắn: "Bao gạo", "Say súng", "Con trâu". Những vở này thường xuyên có mặt trên sân khấu chống Mỹ "Tiếng hát át tiếng bom" của các vùng bắc vĩ tuyến 17.

Thấy có khả năng, Ty Văn hoá cho anh tham dự một số trại sáng tác của Bộ Văn hoá Thông tin, của Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam.

Vừa có vốn sống, nay được học hành, qua tuổi 40 cứng cáp, Ngọc Tranh viết khá chắc tay, đóng góp nhiều vở cho sân khấu địa phương. Bà con đùa vui không gọi tên anh mà gọi "Mẹt xáo" (nhân vật trong "Ổ khoá kho"), "Lão phó kham" (trong "Rổ cá chim") hoặc "Bác chăn vịt". "Những bước đi" là vở dài hơi (4 màn) ra mắt khán giả.

Nhập tỉnh Bình Trị Thiên, Ngọc Tranh giữ chức Phó Đoàn Kịch nói. Anh tiếp tục sáng tác và những vở mới lần lượt ra đời: "Mặt phẳng", "Ngọc hay là giá trị tình yêu", "Cha con người hát rong", "Đêm về sáng" (viết cho Đoàn Dân ca Kịch), "Vụ án ngược chiều", "Nước mắt và bạo lực", "Trái tim người mẹ", "17 năm tình hận" "Chim bằng trong bão tố" (viết cho Đoàn Tuồng Huế) chưa kể một số vở ngắn viết cho các đài vô tuyến truyền hình.

Sau vở "Tình yêu và tên cướp" được khắp nơi biết đến, tiếp vở "Cha con người hát rong" có 14 đoàn dàn dựng trong cả nước với những tựa đề khác nhau: "Mười năm cô đơn", "Chuyện tình người lính", "Bài ca tìm mẹ"...

Tiếp các vở: "Ông già và con chó" - giải 2 (không có giải 1), "Giấc mơ đẹp" (giải 3), "Nhất nhất" (độc tấu giải nhất), "Dậy mà đi" giải hội viên cao tuổi Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (năm 2000).

Năm 1997 Ngọc Tranh lên tuổi 65. Và chẳng hiểu run rủi thế nào lại gặp cô Hồ Thị Thanh Hoà, quê Thạch Hà - Hà Tĩnh, Hoà trước là văn công Trường Sơn, nghỉ chế độ thương binh loại 1, 81% chấn thương sọ não. Họ làm "lễ cưới" đơn giản ấm cúng đúng ngày sinh nhật của Hoà (19-8). Họ yêu nhau gắn bó như đôi uyên ương. Họ có căn hộ ở phường Kim Long. Nhờ các giải thưởng của cả hai người, căn hộ của họ được tu sửa khang trang dần. Hoà hàng ngày đọc sách, xem phim, làm thơ. Và thỉnh thoảng đi hát. Hoà hát các ca khúc kháng chiến, là những bài tủ của cô. Năm nào cũng được giải... nhỏ.

Sau 30 năm làm hội viên Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam (1973-2003) Ngọc Tranh lên tuổi 71. Thành tích: 2 huy chương vàng, 7 huy chương bạc. Có 89 tác phẩm "trình làng" dưới nhiều hình thức. Nhưng muốn có 89 tác phẩm thành công thì anh có trên 200 tác phẩm viết ra.

Ngọc Tranh tâm sự: "Nghiệp đã gắn cho rồi nên phải làm việc siêng năng như con ong gây mật như con tằm nhả tơ. Tôi viết theo trái tim mình nên khi con tim đã rung lên thì không ai cản nổi. Dù thành công hay thất bại cũng cứ viết. Phía trước là tác phẩm!"

Huế, 20-6-2003
V.N
(176/10-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • NGUYỄN KHẮC THẠCHTrong buổi tọa đàm giữa các nghệ sĩ Điện ảnh Việt Nam với văn nghệ sĩ trí thức Huế vừa rồi, nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã chuẩn bị sẵn một tham luận có tiêu đề rất "gây sự" là Khoảng cách giữa điện ảnh Việt Nam với khán giả nhưng điều đó lại được "giải tỏa" ngay khi anh nhấn mạnh - trừ cuộc liên hoan lần này.

  • NGUYỄN THANH TÚ"...Phim Dòng Sông Phẳng Lặng (DSPL) không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mang tính sử thi ngợi ca chủ nghĩa anh hùng Cách mạng của quân và dân Thừa Thiên Huế (TTH) trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mà tập trung hoàn thành bộ phim này nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày TTH và miền Nam hoàn toàn giải phóng, việc làm đó còn là nghĩa cử của người đang sống đối với những liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì hòa bình độc lập dân tộc ở mảnh đất này". Đó là phát biểu của đồng chí Hồ Xuân Mãn - Ủy viên Trung ương Đảng - Bí thư Tỉnh ủy tỉnh TTH tại cuộc họp bàn công tác sản xuất phim DSPL mà nhà văn Tô Nhuận Vỹ đã kể cho tôi nghe.

  • VI THUỲ LINHHollywood, kinh đô điện ảnh (ĐA) thế giới, là mơ ước, đích đến của nhiều nước. Việt Nam, được xếp hạng thuộc “thế giới thứ ba” cả về kinh tế và vị thế điện ảnh, vừa có mặt ở đây, một đoàn 13 nhà ĐA, hào hứng và quyết tâm để học. Vậy ở kinh đô ấy, họ đã nhận thấy điều gì?

  • VŨ HÀSuốt mười ngày đêm (từ 3.5 đến 13 tháng 5 năm 2003) trên sân khấu Nhà hát Trưng Vương thành phố Đà Nẵng, hơn 500 nghệ sĩ, diễn viên của 12 đơn vị nghệ thuật từ Thanh Hoá tới Khánh Hoà đến tham gia Liên hoan khu vực đã ra mắt 12 vở diễn phong phú các sắc màu, giọng điệu tươi mới nồng nàn, làm nên gương mặt sân khấu của những năm tháng này...

  • ĐẶNG NHẬT MINH                (Trích hồi ký)...Bộ phim là sự thể hiện của tài năng chân chính và sự giàu có nội tâm... Chúng tôi đã chứng kiến hàng loạt những nhận xét cảm động về bộ phim kể cả từ phía khán giả đại chúng. Bộ phim đã giành được uy tín rất cao trong lòng hàng loạt khán giả, kể cả chuyên gia điện ảnh và truyền hình lẫn các giới chức ngoại giao và những người khác...

  • ĐẶNG NHẬT MINH                    (Trích hồi ký)Sau khi đi thực tập về điện ảnh một thời gian ngắn ở Paris về, tôi bắt đầu viết kịch bản Cô gái trên sông mà tôi đã có ý định từ trước như một món nợ tinh thần đối với xứ Huế, quê hương tôi. Cô gái trong kịch bản chính là cô gái trong bài thơ của nhà thơ Tố Hữu: Tiếng hát sông Hương. Cô gái đó tượng trưng cho nhân dân khổ đau hy vọng vào một ngày mai tươi sáng, hết lòng che chở cho cách mạng. Nhưng khi thành công rồi thì một số người đã quay lưng lại với họ.

  • LTS: Kỷ niệm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập Doanh nghiệp Quốc gia Chiếu bóng và Chụp ảnh Việt Nam (15/3/1953) khai sinh cho nền điện ảnh dân tộc, SÔNG HƯƠNG xin giới thiệu với bạn đọc ba chương (chương III, IV, X) trong cuốn Hồi ký Điện ảnh của đạo diễn Đặng Nhật Minh. Qua những dòng hồi ký này bạn đọc sẽ biết được trong hoàn cảnh nào Đặng Nhật Minh đã trở thành đạo diễn điện ảnh, những bước đi đầu tiên của anh trong lĩnh vực này... và như anh đã viết trong lời nói đầu của cuốn hồi ký: ..."nếu gạt bỏ đi những cái chủ quan của người viết (mà chắc là không tránh khỏi) vẫn còn lại cái gì đó hữu ích đối với những ai muốn tìm hiểu đôi chút về một thời làm phim ở nước ta".                                                                SH

  • NGUYỄN TUYẾN TRUNGNhững năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước tôi có dịp ra thăm hậu phương lớn miền Bắc cùng đoàn đại biểu Mặt trận dân tộc giải phóng khu Trị Thiên. Tôi gặp kịch tác gia Hồ Ngọc Ánh trong hội nghị tập huấn về sân khấu tại 51 Trần Hưng Đạo do đạo diễn Đình Quang hướng dẫn.

  • NGÔ MINHTôi đã xem một số bộ phim của anh và đã gặp anh mấy lần ở nhà anh Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tôi thấy lúc nào anh cũng nói chuyện từ tốn, rỉ rả kiểu Huế. Trên Tạp chí Sông Hương tôi cũng đã đọc mấy đoạn hồi ký của anh viết về sự lận đận xung quanh những bộ phim. Mới đây nhà văn Trần Thùy Mai lặng lẽ đưa cho tôi cuốn “Hồi ký điện ảnh”(*) của Đặng Nhật Minh, bảo: “Đọc đi, được lắm”. Thế là tôi đọc một mạch... Những trang hồi ký đã giúp tôi hình dung 30 năm làm phim vất vả của một nghệ sĩ tài năng. Hồi ký... do đạo diễn Mai Lộc viết “Lời giới thiệu” và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường viết lời bạt: “Đặng Nhật Minh- Người kể sự tích dân tộc mình bằng điện ảnh”.

  • LÂM TÔ LỘCCách mạng tháng Tám tạo bước ngoặt lịch sử cho nghệ thuật múa Việt vốn có truyền thống từ lâu đời. Di sản múa các dân tộc ở ba miền Bắc Trung Nam với ba hình thái (múa dân gian, múa tôn giáo, múa cung đình) đã từng bước được phục hồi và phát triển, kể cả dòng nghệ thuật múa mới ở các vùng đô thị lớn. Thời kháng chiến chống Pháp hầu hết những người hoạt động múa trước cách mạng tháng Tám đều tham gia kháng chiến.

  • HỒ NGỌCTrong đời sống, nhiều khi vì quá quen thuộc với một sự kiện, một hiện tượng nào đó, ta thường ít để ý đến nó, hơn thế nữa càng không có yêu cầu nhìn lại để xem nó có những điểm nào không còn thích hợp, cần có sự thay đổi... Sân khấu chúng ta hiện cũng có tình trạng tương tự.

  • NGÔ HÙNG SƠN(Kịch vui)NHÂN VẬT- Giám đốc- Bích Hường: Người tình của Giám đốc- Người đàn bà: Vợ phó giám đốcChuyện xảy ra tại Văn phòng Giám đốc

  • NGUYỄN NGHĨA NGUYÊNChúng tôi xem qua vô tuyến truyền hình nên nhìn đi mà không được nhìn lại, ấy thế mà tiết mục đã để lại ở chúng tôi một ấn tượng sâu sắc.Các nghệ nhân như những nàng tiên hai bàn tay cặp hoa đăng uốn lượn vẽ ra một dải Ngân Hà trong một ánh sáng và tiếng nhạc cung kính, trang nghiệm gợi ra một cảm giác xa xưa của một thời vang bóng.

  • ĐẶNG NHẬT MINHTháng 2 vừa qua, trong sinh hoạt điện ảnh Trung Quốc đã diễn ra một sự kiện đặc biệt thu hút sự chú ý của mọi người: cuộc gặp mặt của sinh viên khoá 82 Trường Đại học Điện ảnh Bắc Kinh.

  • VĂN CẦM HẢI thực hiệnLTS: Nhà phê bình điện ảnh Trung Quốc Lý Thụy Anh đã đánh giá rất cao đạo diễn Đặng Nhật Minh qua bài viết "40 năm phim truyện Việt ". Nhiều giải thưởng lớn trong nước và quốc tế từ thập kỷ 70 đến nay (gần đây nhất là giải Bông sen vàng liên hoan phim truyện Việt lần thứ XIII) cũng đủ minh chứng cho điều đó. "Nó không chỉ đem lại danh tiếng cho ĐAVN mà quan trọng hơn là giúp cho công chúng quốc tế biết đến ĐAVN". Sông hương xin trân trọng giới thiệu trích đoạn cuộc trò chuyện giữa đạo diễn Đặng Nhật Minh và nhà văn Văn Cầm Hải nhân dịp ông về thăm nhà vào những ngày sắp bước sang xuân mới.

  • Nếu ta không làm được như sân khấu kinh kịch Trung Quốc thì cũng học tập chút ít kinh nghiệm của bạn xây dựng cho mình