Ngọc Tranh - phía trước là tác phẩm

15:01 17/06/2009
VĨNH NGUYÊN...Ngọc Tranh sinh năm 1932 ở làng Thọ Linh, Quảng Sơn, Quảng Trạch, Quảng Bình. Cha mất sớm, ở với mẹ và bà nội. Tuy là con cưng nhưng sau những buổi đi học về là cắt cỏ, chăn trâu giúp đỡ gia đình, bởi vùng đất chỉ hai mùa khoai - lúa, mất mùa, bà con sống bằng nghề mây tre, lá nón trên rừng...

Vào năm 1985 đến 1990 nhiều người biết đến kịch Ngọc Tranh qua vở diễn "Tình yêu và tên cướp". Có 26 đoàn trong cả nước dàn dựng bằng các thể loại kịch nói, dân ca, cải lương, tuồng, chèo...

Đến tháng 10 năm 1995 nhiều báo chí, truyền hình trung ương, địa phương không kiệm lời ca ngợi nhà viết kịch Ngọc Tranh nhân hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc tại Thành phố Huế. Ngọc Tranh "dính" luôn 3 vở: "Người tử tù mất tích" - Đoàn Chèo Thái Bình dựng - huy chương vàng; "Trái tim người mẹ" - Đoàn Dân ca Kịch Thừa Thiên Huế dựng - huy chương bạc; "Chim bằng trong bão tố" - Đoàn Nghệ thuật Truyền thống Huế dựng - huy chương bạc. Bởi thế, Ngọc Tranh đoạt giải thưởng đặc biệt về tác giả hội diễn.

Ngọc Tranh sinh năm 1932 ở làng Thọ Linh, Quảng Sơn, Quảng Trạch, Quảng Bình. Cha mất sớm, ở với mẹ và bà nội. Tuy là con cưng nhưng sau những buổi đi học về là cắt cỏ, chăn trâu giúp đỡ gia đình, bởi vùng đất chỉ hai mùa khoai - lúa, mất mùa, bà con sống bằng nghề mây tre, lá nón trên rừng...

Năm 1948, Ngọc Tranh học đệ nhị niên trường trung học Phan Bội Châu (Hà Tĩnh). Cả làng Thọ Linh lúc ấy chưa đến 10 cậu học sinh trung học. Đi học nhưng Ngọc Tranh rất yêu văn nghệ. Lời bài hát "Trai hùng nam quốc quyết tiến ra nơi sa trường" thôi thúc lòng trai trẻ nên mới 16 tuổi, Ngọc Tranh trốn trường, trốn gia đình đi bộ đội.

Buổi đầu ở các đại đội lẻ, chưa thành lập trung đoàn 18. Sau đó về tiểu đoàn 274 làm lính trinh sát. Đánh trận Hoàn Lão anh bị thương - một viên đạn xuyên qua mông. Anh về làm lính văn phòng, làm văn nghệ (thuộc trung đoàn bộ 18) hoạt động trên nhiều vùng đất Quảng Bình, Quảng Trị. Lúc này đã sáng tác và biểu diễn. Đi đâu cũng một cây đàn măng-đô-lin bên hông.

Hoà bình (1954) anh trở về địa phương làm đội trưởng văn nghệ xã. Tham gia cải cách ruộng đất, rồi đi buôn bán lặt vặt (3 năm). Nhưng ở đâu, làm gì Ngọc Tranh cũng không quên đàn và hát. Năm 1960 Ngọc Tranh vào đoàn văn công Quảng Bình. Anh chuyên đóng vai hài kịch và đọc tấu. Anh sáng tác và biểu diễn tấu "Mạ thằng cu", "Lão dân quân", "Bác chăn vịt", "Cu Sây" những vở kịch ngắn: "Bao gạo", "Say súng", "Con trâu". Những vở này thường xuyên có mặt trên sân khấu chống Mỹ "Tiếng hát át tiếng bom" của các vùng bắc vĩ tuyến 17.

Thấy có khả năng, Ty Văn hoá cho anh tham dự một số trại sáng tác của Bộ Văn hoá Thông tin, của Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam.

Vừa có vốn sống, nay được học hành, qua tuổi 40 cứng cáp, Ngọc Tranh viết khá chắc tay, đóng góp nhiều vở cho sân khấu địa phương. Bà con đùa vui không gọi tên anh mà gọi "Mẹt xáo" (nhân vật trong "Ổ khoá kho"), "Lão phó kham" (trong "Rổ cá chim") hoặc "Bác chăn vịt". "Những bước đi" là vở dài hơi (4 màn) ra mắt khán giả.

Nhập tỉnh Bình Trị Thiên, Ngọc Tranh giữ chức Phó Đoàn Kịch nói. Anh tiếp tục sáng tác và những vở mới lần lượt ra đời: "Mặt phẳng", "Ngọc hay là giá trị tình yêu", "Cha con người hát rong", "Đêm về sáng" (viết cho Đoàn Dân ca Kịch), "Vụ án ngược chiều", "Nước mắt và bạo lực", "Trái tim người mẹ", "17 năm tình hận" "Chim bằng trong bão tố" (viết cho Đoàn Tuồng Huế) chưa kể một số vở ngắn viết cho các đài vô tuyến truyền hình.

Sau vở "Tình yêu và tên cướp" được khắp nơi biết đến, tiếp vở "Cha con người hát rong" có 14 đoàn dàn dựng trong cả nước với những tựa đề khác nhau: "Mười năm cô đơn", "Chuyện tình người lính", "Bài ca tìm mẹ"...

Tiếp các vở: "Ông già và con chó" - giải 2 (không có giải 1), "Giấc mơ đẹp" (giải 3), "Nhất nhất" (độc tấu giải nhất), "Dậy mà đi" giải hội viên cao tuổi Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (năm 2000).

Năm 1997 Ngọc Tranh lên tuổi 65. Và chẳng hiểu run rủi thế nào lại gặp cô Hồ Thị Thanh Hoà, quê Thạch Hà - Hà Tĩnh, Hoà trước là văn công Trường Sơn, nghỉ chế độ thương binh loại 1, 81% chấn thương sọ não. Họ làm "lễ cưới" đơn giản ấm cúng đúng ngày sinh nhật của Hoà (19-8). Họ yêu nhau gắn bó như đôi uyên ương. Họ có căn hộ ở phường Kim Long. Nhờ các giải thưởng của cả hai người, căn hộ của họ được tu sửa khang trang dần. Hoà hàng ngày đọc sách, xem phim, làm thơ. Và thỉnh thoảng đi hát. Hoà hát các ca khúc kháng chiến, là những bài tủ của cô. Năm nào cũng được giải... nhỏ.

Sau 30 năm làm hội viên Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam (1973-2003) Ngọc Tranh lên tuổi 71. Thành tích: 2 huy chương vàng, 7 huy chương bạc. Có 89 tác phẩm "trình làng" dưới nhiều hình thức. Nhưng muốn có 89 tác phẩm thành công thì anh có trên 200 tác phẩm viết ra.

Ngọc Tranh tâm sự: "Nghiệp đã gắn cho rồi nên phải làm việc siêng năng như con ong gây mật như con tằm nhả tơ. Tôi viết theo trái tim mình nên khi con tim đã rung lên thì không ai cản nổi. Dù thành công hay thất bại cũng cứ viết. Phía trước là tác phẩm!"

Huế, 20-6-2003
V.N
(176/10-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Người đi trước giúp người đi sau. Nhận và cho đã trở thành đạo lý được các nghệ sĩ thấm nhuần.

  • Thông tin từ Nhà hát Tuồng Việt Nam cho hay, đơn vị này đang tiến hành phục dựng vở tuồng lịch sử “Tiếng gọi non sông” của tác giả Kính Dân.

  • Đoàn kịch nói Kim Cương đã thành công rực rỡ và Kim Cương “trở thành người nghệ sĩ của nhân dân”. Nhưng bà đã dũng cảm rời xa ánh đèn sân khấu mà chọn công việc từ thiện, phục vụ người nghèo một cách thầm lặng.

  • Sau NSND Bảy Nam, dòng họ nghệ thuật này còn một nữ nghệ sĩ danh tiếng lẫy lừng nữa, chính là NSND Kim Cương. Lẫy lừng bởi Kim Cương đi tiên phong trong việc thành lập bộ môn kịch nói ở miền Nam, làm rạng rỡ cho sân khấu với hàng loạt vở diễn để đời.

  • NSND Bảy Nam đã để lại hàng loạt chân dung bà mẹ trên sàn diễn mà không ai thay thế nổi. Bà diễn như không. Những cảnh đời trên sân khấu cứ chân thật và giản dị nhưng làm người xem phải rúng động con tim.

  • NSND Bảy Nam là em ruột của nghệ sĩ Năm Phỉ, là mẹ của NSND Kim Cương. Bà không chỉ là diễn viên xuất sắc mà còn là một “bà bầu” máu lửa, nhưng hầu như suốt cả đời phải vất vả chống chèo lo cho cả gia đình.

  • Ông Nguyễn Ngọc Cương có ba người vợ, người nào cũng lẫy lừng tiếng tăm. Người vợ thứ 2 là cô đào Năm Phỉ tài sắc lạ lùng, từng sang Pháp chinh phục khán giả, và đã ra đi như một cành hoa mong manh…

  • Bà Ba Ngoạn sinh con trai là Nguyễn Ngọc Cương, sau này trở thành một trong những người tiên phong gầy dựng cải lương trong buổi đầu hình thành. Ông cũng là người đào tạo ra những ngôi sao Năm Phỉ, Bảy Nam, Ngọc Sương, Thanh Tùng...

  • Đã 10 năm NSND Bảy Nam qua đời (2004), để lại nỗi tiếc thương khó phai trong lòng NSND Kim Cương - con gái bà -  và người hâm mộ. Để tưởng nhớ cây đại thụ của cải lương và kịch nói miền Nam, chúng tôi xin phác họa những ngày tháng quang vinh trong dòng họ nghệ thuật của bà.

  • Xây dựng nhà lưu niệm, thiết kế lăng mộ, đúc tượng đồng…, nhiều nghệ sĩ muốn lưu lại dấu tích của mình cho hậu thế

  • Một khi sự giả dối tồn tại trong cuộc sống gia đình, trong tình yêu lứa đôi thì hạnh phúc sẽ không thể trọn vẹn, bền vững. Và sai lầm trong nhất thời dễ dàng dẫn dắt những niềm vui và hạnh phúc của cuộc đời con người đến với những khổ đau, chia ly, mất mát… Đó là một thông điệp ý nghĩa về giá trị cuộc sống và hạnh phúc gia đình trong kịch mới Lạc giữa phố người (tác giả, đạo diễn: Bùi Quốc Bảo), vừa công diễn tại sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh.

  • HOÀNG DIỆP LẠC


    Văn hóa xi nê
    Có thể nói rằng cinema (điện ảnh hay còn gọi là chiếu bóng) là món ăn hấp dẫn cho nhãn căn và nhĩ căn của một thời.

  • E.GRAS
    (Chủ sự Tài chính An nam, Huế 1910)

    Vào một buổi tối ở vùng Gia Hội, cuối con đường hẹp đầy ổ gà, chỉ có ánh sáng lờ mờ của những cây đèn tim ở bọng của những túp nhà tranh An nam, và đây là một ngôi nhà lớn hơn, sau dãy hàng rào bông bụt và chè tàu dưới rặng tre sẫm bóng.

  • TÔ NHUẬN VỸ

    Đêm xem phim Hà Nội mùa đông năm 46 vừa rồi là lần thứ 3 tôi xem phim này. Tôi không còn nhớ cảm xúc của tôi 2 lần xem trước. Nhưng lần này, không chỉ một lần nước mắt tôi trào ra. Tôi cầm máy gọi Đặng Nhật Minh: “Cảm ơn anh vô cùng. Vô cùng!”

  • SÂM THƯƠNG        

    Bối cảnh lịch sử Việt Nam thời Điện ảnh du nhập
    Sau rất nhiều những cuộc tranh cãi kéo dài, cuối cùng tất cả những người hoạt động điện ảnh khắp nơi trên thế giới đã nhất trí coi ngày 28/12/1895 mà anh em Auguste và Louis Lumière chiếu phim trong nhà hầm của Quán cà phê số 14 đại lộ Capucines, Paris là NGÀY KHAI SINH của điện ảnh.

  • VŨ NGỌC LIỄN

    Vụ án này khởi đầu từ vở tuồng Quần tiên hiến thọ của hai tác giả: Minh Mạng và Nguyễn Bá Nghi (1). Người phê bình tác phẩm là Vương Hữu Quang.

  • LGT: Ngày 19/5 vừa qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND). Cùng với Nghệ sĩ Bạch Hạc, anh là một trong hai NSND đầu tiên của nghệ thuật biểu diễn tại Huế. Trong sự nghiệp hơn 40 năm qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã đóng trên 70 vai diễn cả kịch và điện ảnh, đồng thời là đạo diễn dàn dựng trên 100 vở bao gồm kịch và ca múa nhạc và giành được nhiều giải thưởng cao quý về nghệ thuật…

  • XUÂN HẢI

    (Kịch 1 Màn 1 Cảnh)

  • Vừa qua, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đã tổ chức giám sát tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về nghệ thuật biểu diễn (NTBD) tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Thừa Thiên Huế và Gia Lai; tổ chức lấy ý kiến giới chuyên môn và các nhà quản lý. Ủy ban cũng đã làm việc với lãnh đạo các Bộ: Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), Nội vụ, Tài chính về tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về NTBD. Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với GS Nguyễn Minh Thuyết, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban sau khi ông tham gia đoàn giám sát nói trên.

  • MINH HẰNGTừ trước đến nay vấn đề không ngừng nâng cao chất lượng nghệ thuật là một yêu cầu hàng đầu, thường xuyên và nghiêm túc đối với anh chị em văn nghệ sĩ. Thông qua chất lượng nghệ thuật chúng ta có thể đánh giá sự trưởng thành của mỗi đơn vị nghệ thuật trên các mặt chính trị, tư tưởng và khả năng chuyên môn của một tập thể nghệ sĩ.